Трение сила.7 класс

«Ауызша сабақ-1» Сабақтың тақырыбы: Үйкеліс күші. Мақсаты: сабақта норматив талабына сай оқушылардың оқу материалын 63% меңгеруіндегі логикалық және сыни тұрғыдан ойлау шапшаңдығын, сөздік қорын , ақпараттық құзыреттілігін дамыту. Жетістікке жеткен адам ретінде , пәнді сапалы меңгеруге қызығушылық таныту және ынталандыру. Міндеті: технологиялық картаның регламентін орындау. Жоспарланған нәтиже: қойылған мақсатқа жету Сабақтың түрі: БиС технологиясы Сабақтың көрнекіліктері: матрица,интерактивті тақта, слайд,сынып тақтасы Тақтаға: 63% Үйкеліс күші Сабақтың барысы: 1.Ұйымдастыру. 2мин Сергіту ( көшбасшы сөзі) матрицаға бос орындарды белгілеу І Өткен тақырып бойынша қарама-қарсы сұрақтар: 8 мин 1 Жердің барлық денелерді өзіне тартатындығына қандай мысалдар келтіруге болады? Барлық қолымыздан түскен денелер Жерге тартылады 2 Бүкіләлемдік тартылыс деп нені атайды? Әлемдегі денелердің бір-біріне тартылуы бүкіләлемдік тартылыс деп аталады. 3 Бүкіләлемдік тартылыс заңын кім тұжырымдады? Исаак Ньютон 4 Жерден Айға дейінгі қашықтық 384 000 км 5 Жер мен Айдың арасындағы тартылыс күші 2*1020 Н 6 Ауырлық күші дегеніміз не? Денелердің Жерге тартылу күшін ауырлық күші деп атайды. 7 Күшті өлшеуге арналған құрал Динамометр 8 Ауырлық күшін қалай анықтаймыз? Денеге әрекет ететін ауырлық күшінің модулі дене массасына тура пропорционал: 9 Еркін түсу үдеуі нешеге тең? 9,8 Н/кг 10 Еркін түсу үдеуінің мәні неге байланысты? Тұрған орнының географиялық ендігіне байланысты 11 Хан тәңірі шыңының біктігі және еркін түсу үдеуі 6995 м, 9,78 Н/кг 12 Денелер тек Жерге ғана тартылады ма? Денеле тек Жерге ғана емес, басқа да аспан денелеріне-Күнге, Айға, планеталарға тартылады. 13 Ай мен Күннің тартылуынан теңіздер мен мұхиттарда қандай құбылыс байқалады? Ай мен Күннің тартылуынан теңіздер мен мұхиттарда тасулар мен қайтулар пайда болады. 14 Барлық планеталардағы ауырлық күші бірдей ме? Әр түрлі планеталарда массалары бірдей денелерге әрекет ететін ауырлық күші түрліше болады. 15 Дененің салмағы деп нені атайды? Дененің тірекке немесе аспаға әрекет ететін күші дененің салмағы д.а. 16 Дененің салмағы қандай шама? Дененің салмағы- векторлық шама 17 Дене салмағы қалай белгіленеді, өлшем білігі қандай? Р, Н 18 Тіректің реакция күші деп нені атайды? Тіректің денеге әрекет ететін күші тіректің реакция күші д.а. 19 Дененің салмағы, Тіреудің реакция күші, Ауырлық күшінің бір-бірінен айырмашылығы Бұл күштер әртүрлі денелерге түсірілген 20 Асқын салмақ қай кезде болады? Дененің салмағы ауырлық күшінен көп немесе аз болған кездегі жағдай асқын салмақ 21 Салмақсыздық дегеніміз не? Тірек дененің қозғалысына бөгет болмаған кездегі күйді салмақсыздық деп атайды? 22 Салмақсыздықты қай кездерде байқайсыңдар? Суға секіргенде, аттракциондарда, батутта ..... Өткен сабақты оқушылардың меңгергендігін зерттеу + , - таңбаларын санау. Тақтаға жазу. 2.Дәптерге бүгінгі күнді және жаңа тақырыпты жаздыру. ІІ жаңа тақырып бойынша тірек сөздерді ашу: 5 мин 1. Үйкеліс күші- бір дене екінші дененің бетімен қозғалған кезде пайда болатын күш. 2. Сырғанау үйкелісі – бір дене екінші дененің бетімен сырғанаған жағдайда болады. 3. Домалау үйкелісі – доңғалақтардың айналуы жағдайында болатын үйкелістің түрі. 4. Тыныштық үйкелісі- денелердің бір-біріне қатысты тыныштық қалпын сақтауы 5. Үйкеліс коэффициенті – жанасатын беттердің күйіне байланысты болады. 6. Нормаль қысым күші- дененің өзі жанасып тұрған бетке түсіретін күшін айтады. 7. Майлау – жанасатын беттердің арасына сұйық қабатын енгізу Балалар «Қолдағы қалам -қателік» Есте сақтауға 1 мин 15 сек уақыт беріледі. Уақыт өтті . Ойымызды жинақтау үшін ШАПАЛАҚ .жазуға 1 мин 15 секунд беріледі. Уақыт бітті. Қолдағы қалам қателік. Дәптерімізді алмастырамыз. Кімде 13-14 сөз матрицаға белгілейміз. ІІ кезең бойынша неше бала + алғандығын айту. Тақтаға белгілеу. ІІІ . Оқушыларға жаңа тақырыпты оқуға 8 минут уақыт беріледі. ШАПАЛАҚ .Уақыт кетті. Уақыт аяқталғаннан соң , жаңа тақырып бойынша сұрақтар қойылады. Жаңа тақырып бойынша қойылатын қарама-қарсы сұрақтар 8 мин 1 Қысым дегеніміз не? 2 Қатты дене қысымды қалай жеткізеді? 3 Сұйықтар мен газдар неліктен қысымды барлық жаққа бірдей жеткізеді? 4 Қысымның формуласы? 5 Қысымның өлшем бірлігі? 6 Паскаль шары дегеніміз не? 7 8 Домалау үйкелісіне қандай мысалдарды келтіруге болады? Машинаның , велоситеннің дөңгелегі. 9 Тыныштық үйкелісі қай кезде байқалады? Егер денелер бір-біріне қатысты тыныштықтап тұрса тыныштық үйкелісі байқалады. 10 Үйкелістің пайда болу себептерінің бірі- Жанасатын беттердің кедір-бұдыр болуы. 11 Үйкелісті қалай азайтуға болады? Үйкелісті азайту үшін үйкелетін беттерді өңдейді, тегістейді. 12 Үйкелетін беттерді майлау арқылы біз үйкелісті айтамыз ба әлде көбейтеміз бе? Иа. Үйкелетін беттерді майлау арқылы біз үйкелісті азайтамыз. 13 Үйкелісті арттыру үшін нені пайдалануға болады. Резеңке 14 Үйкеліс неге тәуелді? Үйкеліс жанасатын беттердің қандай материалдан жасалғандығына, олардың өңделу сапасына және бір бетің екінші бетке түсіретін қысым күшіне тәуелді. 15 Нормаль қысым күші дегеніміз не? Дененің өзі жанасып тұрған бетке түсіретін күшін нормаль қысым күші деп атайды. 16 Нормаль қысым күшін қалай белгілейміз ? Ол неге тең. N=mg 17 Үйкеліс күшін қандай формуламен анықтаймыз? Fүйк=μN 18 Үйкеліс козффициенті не үшін қажет? Үйкеліс коэфициенті үйкелетін денелердің материалына және олардың өңделу сапасына байланысты болады. 19 Үйкелістің пайдалы жақтары бола ма? Мысалы тайғанақ кезде жүргіншілердің, машиналардың жолдарына құм себіледі. 20 Үйкелісті азайтудың қандай тәсілдері бар? 1.Жанасатын беттердің арасына сұйық қабаттарын енгізу. 2.Шарикті және роликті подшипниктерді пайдалану 21 Подшипниктерді пайдалану үйкелісті қаншалықты азайтуға мүмкіндік береді? Подшипниктерді пайдалану үйкелісті 20-30 есе азайтуға мүмкіндік береді. 22 Ауа жастығын қайда пайдаланады? Ауа көлігі су көлігінде, экранопланды көліктерде пайдаланылады. ІІІ-кезең бітті. + таңбасын санаймыз. Тақтаға белгілейміз. ІV –кезең. Жаңа тақырып бойынша сыни тұрғыдан сұрақтар: 7 мин 1 Үйкелетін беттерді майлау арқылы біз үйкелісті азайтамыз. Иа 2 Бір дене екінші дененің бетімен қозғалған кезде пайда болатын күш үйкеліс күші деп атайды. Иа 3 Велосипедтің дөңгелегі сырғану үйкелісіне мысал бола алады. Жоқ, велосипедтің дөңгелегі домалау үйкелісіне мысал болады. 4 Шананы қара жолмен сүйреген оңай Жоқ ,шананы мұз бетінде сүйреген ыңғайлы 5 Үйкелістің пайда болу себептерінің біріне жанасатын беттердің кедір-бұдыр болуы жатады Иа 6 Тас тау беткейінде жатыр. Тыныштық үйкелісі туралы айтылып тұр. Иа 7 Үйкеліс пайдалы болған жағдайда оны арттырады. Иа 8 Подшипниктерді пайдалану үйкелісті арттыруға мүмкіндік береді Жоқ, подшипниктерді пайдалану үйкелісті 20-30 есе азайтуға мүмкіндік береді. 9 Дененің өзі жанасып тұрған бетке түсіретін күшін нормаль қысым күші деп атайды. Иа 10 Үйкеліс коэфициенті үйкелетін денелердің материалына және олардың өңделу сапасына байланысты болады. Иа 11 Үйкелісті сандық жағынан сипаттай алмаймыз. Жоқ, үйкеліс көп те, з да болуы мүмкін, оны сандық жағынан сипаттауға болады. 12 Қыста және жазда көліктердің дөңгелектерді ауыстырылады Иа, 13 Жаздық көлік дөңгелектері кедір-бұдыр болады Жоқ, жаздық көлік дөңгелектері тегіс болады. 14 Тіректің реакция күші ауырлық күшіне тең Иа, 15 Үйкеліс коэффициенті тек материалдың тегіне ғана байлнысты Жоқ, үйкеліс коэффициенті тек материалдың тегіне ғана емес, олардың өңделу сапасына және басқа да жағдайларға байланысты 16 Көлік доңғалақтары мен жол арасындағы ілінісуді күшейту үшін жолдарға асфальт, бетон, қиыршық тас төселеді. Иа 17 Тарту күші мен үйкеліс күші бір-біріне тең болған кезде бірқалыпсыз қозғалыс болады. Жоқ, Тарту күші мен үйкеліс күші бір-біріне тең болған кезде бірқалыпты қозғалыс болады. 18 Үйкеліс күшін N деп белгілейміз. Жоқ, үйкеліс күшін Fүйк деп белгілейміз 19 Динамометрмен үйкеліс күшін анықтай аламыз. Иа 20 Нормаль қысым күшінің өлшем бірлігі Н Иа 21 Үйкеліс күшінің модулі қысым күшінің модуліне кері пропорционал Жоқ, Үйкеліс күшінің модулі қысым күшінің модуліне пропорционал 22 Үйкелістің үш түрі бар Иа, үйкелістің 3 түрі бар. Матрицадағы + таңбаларын санап, тақтаға белгілеу. V- кезеңдер Сөз қоры 6 мин -Балалар, кітапты жабамыз. Жаңа тақырып бойынша ЭССЕ жазу.Сөз қысқартылмаған түрде. Түсінікті етіп жазылады. Әр сөз сөйлем мүшесі болуы керек. Сөз қоры -63 5 минут уақыт беріледі. Уақыт өтті. Қолдағы қалам қателік. Әркім өз сөздерін санасын. Тақтадағы матрицаға белгілеу. Ең көп жазған оқушыға оқыту. Бағалау. Күнделікке өз бағаларын өздері қояды.1 мин Үйге тапсырма. Қысым«Ауызша сабақ-1» Сабақтың тақырыбы: Үйкеліс күші. Мақсаты: сабақта норматив талабына сай оқушылардың оқу материалын 63% меңгеруіндегі логикалық және сыни тұрғыдан ойлау шапшаңдығын, сөздік қорын , ақпараттық құзыреттілігін дамыту. Жетістікке жеткен адам ретінде , пәнді сапалы меңгеруге қызығушылық таныту және ынталандыру. Міндеті: технологиялық картаның регламентін орындау. Жоспарланған нәтиже: қойылған мақсатқа жету Сабақтың түрі: БиС технологиясы Сабақтың көрнекіліктері: матрица,интерактивті тақта, слайд,сынып тақтасы Тақтаға: 63% Үйкеліс күші Сабақтың барысы: 1.Ұйымдастыру. 2мин Сергіту ( көшбасшы сөзі) матрицаға бос орындарды белгілеу І Өткен тақырып бойынша қарама-қарсы сұрақтар: 8 мин 1 Жердің барлық денелерді өзіне тартатындығына қандай мысалдар келтіруге болады? Барлық қолымыздан түскен денелер Жерге тартылады 2 Бүкіләлемдік тартылыс деп нені атайды? Әлемдегі денелердің бір-біріне тартылуы бүкіләлемдік тартылыс деп аталады. 3 Бүкіләлемдік тартылыс заңын кім тұжырымдады? Исаак Ньютон 4 Жерден Айға дейінгі қашықтық 384 000 км 5 Жер мен Айдың арасындағы тартылыс күші 2*1020 Н 6 Ауырлық күші дегеніміз не? Денелердің Жерге тартылу күшін ауырлық күші деп атайды. 7 Күшті өлшеуге арналған құрал Динамометр 8 Ауырлық күшін қалай анықтаймыз? Денеге әрекет ететін ауырлық күшінің модулі дене массасына тура пропорционал: 9 Еркін түсу үдеуі нешеге тең? 9,8 Н/кг 10 Еркін түсу үдеуінің мәні неге байланысты? Тұрған орнының географиялық ендігіне байланысты 11 Хан тәңірі шыңының біктігі және еркін түсу үдеуі 6995 м, 9,78 Н/кг 12 Денелер тек Жерге ғана тартылады ма? Денеле тек Жерге ғана емес, басқа да аспан денелеріне-Күнге, Айға, планеталарға тартылады. 13 Ай мен Күннің тартылуынан теңіздер мен мұхиттарда қандай құбылыс байқалады? Ай мен Күннің тартылуынан теңіздер мен мұхиттарда тасулар мен қайтулар пайда болады. 14 Барлық планеталардағы ауырлық күші бірдей ме? Әр түрлі планеталарда массалары бірдей денелерге әрекет ететін ауырлық күші түрліше болады. 15 Дененің салмағы деп нені атайды? Дененің тірекке немесе аспаға әрекет ететін күші дененің салмағы д.а. 16 Дененің салмағы қандай шама? Дененің салмағы- векторлық шама 17 Дене салмағы қалай белгіленеді, өлшем білігі қандай? Р, Н 18 Тіректің реакция күші деп нені атайды? Тіректің денеге әрекет ететін күші тіректің реакция күші д.а. 19 Дененің салмағы, Тіреудің реакция күші, Ауырлық күшінің бір-бірінен айырмашылығы Бұл күштер әртүрлі денелерге түсірілген 20 Асқын салмақ қай кезде болады? Дененің салмағы ауырлық күшінен көп немесе аз болған кездегі жағдай асқын салмақ 21 Салмақсыздық дегеніміз не? Тірек дененің қозғалысына бөгет болмаған кездегі күйді салмақсыздық деп атайды? 22 Салмақсыздықты қай кездерде байқайсыңдар? Суға секіргенде, аттракциондарда, батутта ..... Өткен сабақты оқушылардың меңгергендігін зерттеу + , - таңбаларын санау. Тақтаға жазу. 2.Дәптерге бүгінгі күнді және жаңа тақырыпты жаздыру. ІІ жаңа тақырып бойынша тірек сөздерді ашу: 5 мин 1. Үйкеліс күші- бір дене екінші дененің бетімен қозғалған кезде пайда болатын күш. 2. Сырғанау үйкелісі – бір дене екінші дененің бетімен сырғанаған жағдайда болады. 3. Домалау үйкелісі – доңғалақтардың айналуы жағдайында болатын үйкелістің түрі. 4. Тыныштық үйкелісі- денелердің бір-біріне қатысты тыныштық қалпын сақтауы 5. Үйкеліс коэффициенті – жанасатын беттердің күйіне байланысты болады. 6. Нормаль қысым күші- дененің өзі жанасып тұрған бетке түсіретін күшін айтады. 7. Майлау – жанасатын беттердің арасына сұйық қабатын енгізу Балалар «Қолдағы қалам -қателік» Есте сақтауға 1 мин 15 сек уақыт беріледі. Уақыт өтті . Ойымызды жинақтау үшін ШАПАЛАҚ .жазуға 1 мин 15 секунд беріледі. Уақыт бітті. Қолдағы қалам қателік. Дәптерімізді алмастырамыз. Кімде 13-14 сөз матрицаға белгілейміз. ІІ кезең бойынша неше бала + алғандығын айту. Тақтаға белгілеу. ІІІ . Оқушыларға жаңа тақырыпты оқуға 8 минут уақыт беріледі. ШАПАЛАҚ .Уақыт кетті. Уақыт аяқталғаннан соң , жаңа тақырып бойынша сұрақтар қойылады. Жаңа тақырып бойынша қойылатын қарама-қарсы сұрақтар 8 мин 1 Қысым дегеніміз не? 2 Қатты дене қысымды қалай жеткізеді? 3 Сұйықтар мен газдар неліктен қысымды барлық жаққа бірдей жеткізеді? 4 Қысымның формуласы? 5 Қысымның өлшем бірлігі? 6 Паскаль шары дегеніміз не? 7 8 Домалау үйкелісіне қандай мысалдарды келтіруге болады? Машинаның , велоситеннің дөңгелегі. 9 Тыныштық үйкелісі қай кезде байқалады? Егер денелер бір-біріне қатысты тыныштықтап тұрса тыныштық үйкелісі байқалады. 10 Үйкелістің пайда болу себептерінің бірі- Жанасатын беттердің кедір-бұдыр болуы. 11 Үйкелісті қалай азайтуға болады? Үйкелісті азайту үшін үйкелетін беттерді өңдейді, тегістейді. 12 Үйкелетін беттерді майлау арқылы біз үйкелісті айтамыз ба әлде көбейтеміз бе? Иа. Үйкелетін беттерді майлау арқылы біз үйкелісті азайтамыз. 13 Үйкелісті арттыру үшін нені пайдалануға болады. Резеңке 14 Үйкеліс неге тәуелді? Үйкеліс жанасатын беттердің қандай материалдан жасалғандығына, олардың өңделу сапасына және бір бетің екінші бетке түсіретін қысым күшіне тәуелді. 15 Нормаль қысым күші дегеніміз не? Дененің өзі жанасып тұрған бетке түсіретін күшін нормаль қысым күші деп атайды. 16 Нормаль қысым күшін қалай белгілейміз ? Ол неге тең. N=mg 17 Үйкеліс күшін қандай формуламен анықтаймыз? Fүйк=μN 18 Үйкеліс козффициенті не үшін қажет? Үйкеліс коэфициенті үйкелетін денелердің материалына және олардың өңделу сапасына байланысты болады. 19 Үйкелістің пайдалы жақтары бола ма? Мысалы тайғанақ кезде жүргіншілердің, машиналардың жолдарына құм себіледі. 20 Үйкелісті азайтудың қандай тәсілдері бар? 1.Жанасатын беттердің арасына сұйық қабаттарын енгізу. 2.Шарикті және роликті подшипниктерді пайдалану 21 Подшипниктерді пайдалану үйкелісті қаншалықты азайтуға мүмкіндік береді? Подшипниктерді пайдалану үйкелісті 20-30 есе азайтуға мүмкіндік береді. 22 Ауа жастығын қайда пайдаланады? Ауа көлігі су көлігінде, экранопланды көліктерде пайдаланылады. ІІІ-кезең бітті. + таңбасын санаймыз. Тақтаға белгілейміз. ІV –кезең. Жаңа тақырып бойынша сыни тұрғыдан сұрақтар: 7 мин 1 Үйкелетін беттерді майлау арқылы біз үйкелісті азайтамыз. Иа 2 Бір дене екінші дененің бетімен қозғалған кезде пайда болатын күш үйкеліс күші деп атайды. Иа 3 Велосипедтің дөңгелегі сырғану үйкелісіне мысал бола алады. Жоқ, велосипедтің дөңгелегі домалау үйкелісіне мысал болады. 4 Шананы қара жолмен сүйреген оңай Жоқ ,шананы мұз бетінде сүйреген ыңғайлы 5 Үйкелістің пайда болу себептерінің біріне жанасатын беттердің кедір-бұдыр болуы жатады Иа 6 Тас тау беткейінде жатыр. Тыныштық үйкелісі туралы айтылып тұр. Иа 7 Үйкеліс пайдалы болған жағдайда оны арттырады. Иа 8 Подшипниктерді пайдалану үйкелісті арттыруға мүмкіндік береді Жоқ, подшипниктерді пайдалану үйкелісті 20-30 есе азайтуға мүмкіндік береді. 9 Дененің өзі жанасып тұрған бетке түсіретін күшін нормаль қысым күші деп атайды. Иа 10 Үйкеліс коэфициенті үйкелетін денелердің материалына және олардың өңделу сапасына байланысты болады. Иа 11 Үйкелісті сандық жағынан сипаттай алмаймыз. Жоқ, үйкеліс көп те, з да болуы мүмкін, оны сандық жағынан сипаттауға болады. 12 Қыста және жазда көліктердің дөңгелектерді ауыстырылады Иа, 13 Жаздық көлік дөңгелектері кедір-бұдыр болады Жоқ, жаздық көлік дөңгелектері тегіс болады. 14 Тіректің реакция күші ауырлық күшіне тең Иа, 15 Үйкеліс коэффициенті тек материалдың тегіне ғана байлнысты Жоқ, үйкеліс коэффициенті тек материалдың тегіне ғана емес, олардың өңделу сапасына және басқа да жағдайларға байланысты 16 Көлік доңғалақтары мен жол арасындағы ілінісуді күшейту үшін жолдарға асфальт, бетон, қиыршық тас төселеді. Иа 17 Тарту күші мен үйкеліс күші бір-біріне тең болған кезде бірқалыпсыз қозғалыс болады. Жоқ, Тарту күші мен үйкеліс күші бір-біріне тең болған кезде бірқалыпты қозғалыс болады. 18 Үйкеліс күшін N деп белгілейміз. Жоқ, үйкеліс күшін Fүйк деп белгілейміз 19 Динамометрмен үйкеліс күшін анықтай аламыз. Иа 20 Нормаль қысым күшінің өлшем бірлігі Н Иа 21 Үйкеліс күшінің модулі қысым күшінің модуліне кері пропорционал Жоқ, Үйкеліс күшінің модулі қысым күшінің модуліне пропорционал 22 Үйкелістің үш түрі бар Иа, үйкелістің 3 түрі бар. Матрицадағы + таңбаларын санап, тақтаға белгілеу. V- кезеңдер Сөз қоры 6 мин -Балалар, кітапты жабамыз. Жаңа тақырып бойынша ЭССЕ жазу.Сөз қысқартылмаған түрде. Түсінікті етіп жазылады. Әр сөз сөйлем мүшесі болуы керек. Сөз қоры -63 5 минут уақыт беріледі. Уақыт өтті. Қолдағы қалам қателік. Әркім өз сөздерін санасын. Тақтадағы матрицаға белгілеу. Ең көп жазған оқушыға оқыту. Бағалау. Күнделікке өз бағаларын өздері қояды.1 мин Үйге тапсырма. Қысым