Тізімдер

Сабақтың тақырыбы: №16 Тізімдер 1. Тізімдер ұғымы 2. Тізімдермен жұмыс істейтін әдістер мен функциялар Python­да   берілгендер   жиынымен   жұмыс   істпеу   үшін   тізімдер,   кортеждер   және сөздіктер қолданылады.  Тізім (list) типі элементтер реттілігін және жиынын сақтайды. Тізімді құру үшін тік жақшаның ішінде ([]) үтір арқылы барлық элементтерді жазып шығуға болады. Мысалы, сандар тізімін анықтайық: numbers = [1, 2, 3, 4, 5]   Сондай­ақ тізім құру үшін list() құрылымын қолдануға болады.  numbers1 = [] numbers2 = list() Тізімді анықтаудың осы екі әдісі де бірдей ­ олар бос тізім құрады.  list құрылымы тізімді құру үшін басқа тізімді қолдануы мүмкін.  numbers = [1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9] numbers2 = list(numbers) Тізімдегі   элементтерге   қатынау   үшін   индекстерді   қолдану   керек,   олар   тізімдегі элемент   нөмерін   көрсетеді.   Индекстер   нөлден   басталады.   Екінші   элементтің   индексі   1 болады.   Элементтерге   соңынан   бастап   қатынау   үшін   ­1­ден   бастап   теріс   индекстерді қолдануға болады.  numbers = [1, 2, 3, 4, 5] print(numbers[0])   # 1 print(numbers[2])   # 3 print(numbers[­3])  # 3 numbers[0] = 125 # тізімнің бірінші элементін өзгертеміз print(numbers[0])   # 125 Егер тізімде бір мән брнеше рет қайталанатын болса, онда * белгісі арқылы жазуға болады: numbers = [5] * 6 # [5, 5, 5, 5, 5, 5] print(numbers) Егер сандардың тізбектелген тізімі қажет болса, онда range функциясын қолданған ыңғайлы:    range(end): 0­ден соңғы end санына дейінгі сандар құрылады. range(start, end): start санынан бастап end санына дейінгі сандар тізімі құралады. range(start, end, step): start санынан бастап end санына дейін step қадаммен сандар  тізімі құрылады. numbers = list(range(10)) print(numbers)      # [0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9] numbers = list(range(2, 10)) print(numbers)      # [2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9] numbers = list(range(10, 2, ­2)) print(numbers)      # [10, 8, 6, 4] Мысалы, келесі екі тізімді анықтау бірдей болады, бірақ range функциясының  арқасында код көлемі кішірейеді. Тізімнің бір типті элементтерден тұруы міндетті емес. Бір тізімге сандарды,  жолдарды, объектілерді орналастыруымызға болады: objects = [1, 2.6, "Hello", True] Тізімдерді салыстыру Екі тізім тең болып есептеледі, егер тізімдердегі элементтер бірдей болса. numbers = [1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9] numbers2 = list(range(1,10)) if numbers == numbers2:     print("numbers equal to numbers2") else:     print("numbers is not equal to numbers2") Тізімдермен жұмыс істейтін әдістер мен функциялар     append(item): item элементін тізім соңына қояды  insert(index, item): item элементін тізім соңына index индексі бойынша қояды  remove(item): item элементін жояды.  clear(): тізімдегі барлық элементтерді жояды. index(item): item элементінің индексін қайтарады.   pop([index]): элементті index индексі бойынша жояды және қайтарады.     count(item): тізімдегі элементтің пайда болу санын қайтарады sort([key]): элементтерді сұрыптайды reverse(): тізім элементтерін кері бағытта орналастырады.