Xorovedeniye leksiya uzb

Notalashtirish 3-kurs1-ma`ruza

Mavzu: Musiqada renessans davri.

Ma`ruzachi: N.E.Raxmatov

1. Renessans davri
2. Venetsiya bastakorlik maktabi (XVI-XVII asrlar)
3. Italiya opera janri (Klaudio Monteverdi)
4. Barokko va klassitsizm davrida professional musiqa san'ati

Reja:

Diqqat, aqliy hujum!

1. Renessans nima?
2. O`zbekistonda 3 - Renessans g`oyasi deganda nimani tushunasiz?

Renessans – (fr. qayta tug`ilish, uyg`onish davri) ya`ni tarixda Evropa xalqlari madaniyatining burilish nuqtasi. XIII-XIV asrlarda Italiyada yangi tendentsiyalar, XV-XVI asrlarda esa Evropaning boshqa mamlakatlarida paydo bo'lgan. Uyg`onish davri vakillari insonni - eng buyuk mavjudod va uning rivojlanishi - oliy qadriyat deb hisoblashgan.

Renessans

Bu davrida, O'rta asrlarda bo'lgani kabi, etakchi o'rin - vokal cherkov musiqasiga tegishli edi. Ko`p ovozlilikning rivojlanishi polifoniyaning paydo bo'lishiga olib keldi (yun. “polis" - ko'p va "fone" - ovoz). Ushbu turdagi polifoniya asardagi barcha ovozlar o`zaro tenglashtirildi. Polifoniya musiqa haqidagi tasavvurlarni kengaytirdi. Polifonik kompozitsiya qat'iy va murakkab qoidalar asosida yaratilgan bo'lib, kompozitordan chuqur bilim va mahorat talab qiladi. Polifoniya bahonasida cherkov va dunyoviy janrlar rivojlandi. Bax-polifoniya (video)

Uyg'onish davrining dunyoqarashi san'atni, shu jumladan, musiqani o`zida aks ettiradi.

Italiyada Renessans davri

Venetsiya, Italiya

Angliya

Shaharlar, savdo-sotiq, ishlab chiqarish, ilm-fan, shuningdek, buyuk geografik kashfiyotlar dunyo haqidagi g'oyalarni bir-biridan ajratdi, ko'plab diniy aqidalardan voz kechildi, eng muhimi, insonlarning o'ziga ishonchi ortdi. Uyg'onish davri – dunyoda inson faoliyatining deyarli barcha sohalarida Leonardo da Vinchi, Mikelanjelo, Kolumb, Vasco da Gama va boshqalar kabi ajoyib iste'dodli odamlarni berdi. Uyg`onish davrida cherkov o`z ahamiyatini yo`qotmadi, din ham odamlar ongidan o`chmadi, balki cherkov san`ati insonlarning diniy olamini yangi dunyoviy tasvirlar bilan boyitdi. Diniy mavzularning yorqin misollari Leonardo da Vinchining “Madonna va Rafael” asarlarida chaqaloq tasvirlari bo'lib xizmat qilishi mumkin.

Leonardo da Vinchining
“Madonna va Rafael” asari

Musiqa esa bu davrda boshqa san`at turlaridan keyin rivojlandi. Musiqiy san'atdagi ajoyib yutuqlar odatda Renessans davrining oxiriga to'g'ri keldi. Bu Renessans uchun ham, Barokko davri uchun ham va Klassitsizm davri uchun ham tabiiy holatdir. musiqa musiqasi asosan cherkov janrlari - messa va motetdan iborat, biroq bastakorlarning e'tiborini dunyoviy musiqa sohasi tobora o`ziga jalb qiladi, bu ularning ijodlarining ajralmas qismiga aylanadi. Dunyoviy musiqa, xuddi rassomchilik san`ati singari insonning ichki dunyosiga, kundalik hayotda o'z shaxsiyatiga bo'lgan qiziqishni aks ettirdi. Uyg'onish davrining mohiyati frottol va vilanell (video) uslubidagi musiqa qo'shiqlari asarida aks ettirilgan. Frottol – (ital.-uydirma, suhbat). Vilanell esa - qishloq qo'shig'i.

Uyg'onish davrida polifoniya vokal-musiqa musiqasida muhim ahamiyatga ega edi. Ma'lumki, Angliya - vokal polifoniya an'anasi eng qadimgi tarixga ega bo'lgan mamlakat. Uyg'onish davrida Angliyaning madaniy hayoti islohotlar bilan chambarchas bog'liq edi.
XVI asrda mamlakatda protestantizm (16 asrda Rim katolikligidan ajralib chiqqan anglikanlar dini) tarqaldi. Katolik cherkovi hukmronlik mavqeini yo'qotdi, katoliklikning ba'zi qoidalarini tan olishdan bosh tortgan Angliya cherkovi davlatiga aylandi; monastirlarning aksariyati yo'q bo'lib ketdi. Ushbu tadbirlar ingliz madaniyatiga, shu jumladan, musiqaga katta ta'sir ko'rsatdi. Oksford va Kembrij universitetlarida musiqa bo'limlari ochildi. Dvoryan saroylarida klavishli asboblar yangradi: verjinel (klavisin turi), ko'chma (kichik) organ va boshqalar. Uy musiqasi uchun mo'ljallangan kichik asarlarni chalish urfga aylanayotgandi. O'sha davrdagi musiqiy madaniyatning eng yorqin vakili Uilyam Byord (1543 -1623) – nota yozuvchi, organist va bastakor edi.

Uilyam Byord