Қылмыс пен жауапкершілік

Құқық пәнінің мұғалімі Назарова Назгүл Сенбайқызы 8. сотталушының мүлкін тәркілеу. Заң бұдан басқа да жаза түрлерін белгілейді. «Қылмыс пен жауапкершілік» Мақсаты:  Оқушылардың   құқықтық   сауаттылығын   арттыру.   Ата заңымызға деген сүйіспеншлік сезімін қалыптастырып, шыншыл да әділеттті және парасатты тұлғаны қалыптастыру. Түрі: пікірталас Көрнекілігі: қанатты сөздер,шар, компьютер, т.б Жүру барысы:  ­Армысыздар, айтуға оңай, әйтседе қылмыстың жақсысы болмайды. «Қылмыс»   ұғымы   Қазақстан   Республикасының   Қылмыстық кодексінің 9­бабында берілген: «Осы кодексте жазалау қатерімен тыйым салынған қоғамдық қауіпті әрекет­қылмыс деп танылады.»     «Тамағы тоқтық, жұмысы жоқтық, аздырар адам баласын» дейді қазақ,   бүгінгі   біздің   кейіпкеріміз   расымен   тамағы   тоқтықтан қылмысқа   барды   ма   екен,мәселенің   мән­жайын   өзінен   сұрайық, қарсы   алыңыздар   Қалжанов   Жасұлан.   Жасұлан   бүгінгі   біздің студиямызға   қош   келдіңіз,   сіз   осыдан   бір   жыл   бұрын   жасаған қылмысыңыз   турасында   айтып   кетсеңіз./қылмысы   туралы баяндайды: Озінің інісінің аяқ киімі жоқтығының әсерінен кластасы Нұржанның ұялы телефонын қолды қылғандығы жайында баяндап өтеді. /  Жасаған қылмысын үшін қазір өкінесіңбе?  Қылмысыңның арты немен аяқталатынының ойланыңба? Ия,   расында   азамат   14   жастан   бастап   қылмыс   жасаса,   міндетті түрде жауапқа тартылады. Ал жазаның мынадай түрлері бар: 1. айып салу, бұл ретте айыптың мөлшерін соттың өзі белгілейді 2. құқықтан айыру 3. қоғамдық жұмысқа тарту 4. еңбекпен түзету жұмысы 5. бас бостандығын шектеу 6. тұтқындау 7. бас бостандығынан айыру «Заңның құрығы бәрінен ұзын»­, десекте, біздің ортамызда «бала балалығын   жасайды»   деп   ойлайтын   адам   бар   екен,   олай   болса қарсы   алыңыздар,   Жасұланның   қамқоршысы   Нағима   апайды оратаға шақырамыз.   Нағима   апай   айтыңызшы   Жасұланның   іс­әрекетін   қылмыс деп есептемейсізба?  Сіз үшін Жасұланның өмірі қаншалықты маңызды? «Ел   боламын   десең,   бесігінді   түзе»деген,   бірде   сүйікті пайғамбарымыз /с.а.с/­ға бір ана баласын құшақтап, жақсы тәрбие беру үшін не істеуім керек деген екен, пайғамбар тұрып баланың жасын   сұрапты,ана   «алты   айлық»,­   деп   жауап   беріпті.   Сонда пайғамбар:   ­«баланы   құрсақтан   бастап   тәрбиелеу   керек,   кеш қалдың»,­ деп жауап берген екен , біз тәрбие мәселесін кешіктіріп жүрген   жоқпызба   айтыңызшы,   балаларыңызға   қандай   деңгейде тәрбие беріп жатырмын деп ойлайсыз.?               Бізге   жеткен   мәліметтерге   жүгінетін   болсақ,   жастар   мен жасөспірімдер қылмысының әртүрлілігі көпшіліктің жағасын ұстата бастады.   Себептің   салдары   қандай?   Құқық   қорғау   органдары таратқан   мәліметтерге   жүгінсек,   жас   жеткіншектердің   қолымен жасалатын қылмыстардың көпшілігі бөтеннің мүлкін ұрлау болып отыр.   Одан   кейінгі   орындарда   тонау   оқиғасы   тұр.Бүгінгі   таңда кәмелеттік   жасқа   толмағандармен   жасалатын   қылмыстар   саны өткен жылға қарағанда артқан. Осындай қылмыстарды жасағандар 13   пен   15   жас   аралығындағы   балалармен   16   мен   17   жас аралығындағы   жасөспірімдер.   Қазіргі   кезде   кәмелеттік   жасқа толмаған   жастар   қылмысының   өршуі   мамандар   «психикадағы ауытқу» деп бағалайды. Осы ретте сауалымды психолог маманға жолдағым келіп отыр:   Мектеп жасындағы балалардың мінез­құлқының ауытқуына қандай жағдайлар әсер етеді?  Кәселетке толмаған мектептерде кездесетін «қиын» балалар туралы не айтар едіңіз? Ойланып, айналаңа қара мәнді. Адам бол!Білімі тасқан, өнері асқан Өзіңе сүйсіндірер басқа жанды. Салауатты мақсатың­өмір сүру, Өмірдің мағынасын керек білу. Ішімдік, нашақорлық сенің жауың Пайдасы сол­бұл жолдан аулақ жүру.       құқықтары толмағандардың мен Кәселетке мүдделері,бостандықтары және оларды қорғау­мемлекеттің басты міндеті. Соған қарамастан, әлемде қылмыс атаулының белгілі бір бөлігін жасөспірімдер жасайды. Бірақ, көптеген елдерде олардың іс­әрекетіне қатысты заң тетігі ересектермен бірдей қолданылады. Бұл,әрине   әділетсіз.   Сондықта,   біз   қоғамымыздың   алдында «жасөспірім   өзі   жасаған   қылмысы   үшін   жазықты   ма   немесе жазықсыз   ба?»   деген   сауал   жүргізген   болатынбыз,   экранға   назар аударыңыздар./бейне сюжет көрсету/  Жасұлан , өз қылмысыңда сен кімді кінәлі деп ойлайсың? «Өле   жатқан   қазақ   кемінде   екі   ақыл   айтады,   соның   ең құрығанда  бірін  өзі орындаса,  әлдеқашан  жақсы  болып кетер еді» деген екен ғұлама Ғабит Мүсірепов атамыз. Әрине айтуға оңай, дегенмен әр қылмыс тиісті жазасын алу керек, қолыңмен істегенді   мойныңмен   көтер   деген   оймен     Нұржанның   анасы ортамызда, олай болса қарсы алыңыздар Сабира апай.      Сабира апай сіздің ойңызша Жасұланға кешірім бермеу керек еді дейсіз,   сонда   сіздің   ойыңызша   Жасұланға   қандай   жаза   қолдану керек еді?           Осы   ретте   сауалымды   жасөспірімдер   арасында   қылмыстық мәселелердің   инспекторы   Ләйла   ханымға   жолдағым   келіп   отыр. Ләйла   ханым,   қылмысты   ауырлатантын   немесе   жеңілдететін жағдайлар барма?       /Көрермендерге   сұрақ/  Расымен   Жасұлан   бұндай   қылмысқа амалсыздықтан   бардыма,   әлде   ұрлық   дауасы   жоқ   аурума,   не болмаса мүмкін бойға сіңген әдет шығар сіздер қалай ойлайсыздар?  Келесі   сауалымыз   ұстаздарға   арналмақ:  1.   Жастар   арасындағы құқықтық сауаттылықты арттыру үшін не істеу керек?        Мектеп директорның  орынбасарына  бірер сұрақ қойғым келіп тұр:     1. Мектептің ішкі ережесі жөнінде түсінік бере кетсеңіз. 2. Оқушылар   мектептің   ішкі   ережесін   қай   деңгейде   сақтап жүр? 3. Мектеп   ішкі   ережесін   сақтамайтын   оқушыларға   қандай шаралар қолданылады, оны болдырмаудың жолдары қандай?   Қорытынды:  Бүгінгі   тақырып   бойынша   өзіңіздің   ойыңызды   қорытындыласаңыз. /әр адамның қорытынды сөзін тыңдау/ Өмірің болсын десең сенің сәнді Құрметті көрермендер, әрине бүгінгі көрінісімізде, кейіпкерімізде барлығы   ойдан   шығарылғанмен,   жасөспірімдердің   арасында қылмыстың өршіп тұрғаны ащы шындық. Бүгінгі дөңгелек үстеліміз оқушылар, сіздер үшін қандайда бір салмақты ой қалдырды деген үміттеміз.   Қылмыс   қазақ   деген   ұлтқа   жат   қылық   екендігін ұмытпаңыздар.   Әркімнің   өз   тағдыры   өзінің   қолында,   өзіңізге сеніңіздер   және   адам   мүмкіндіктері   мен   қабілеті   ең   асқақ армандарғада жетелеп жеткізетіндігін ұмытпағайсыздар. Мен жігіт 15­30 арасында, Бұл шақта көп бересі, аласымда. Жанжағым толған мақсат, толған таңдау, Алайын анасын ба, мынасын ба,­деп арқалы ақын Сұлтанмахмұт Торайғыров   жырлағандай   болашақта   шалыс   қадам   баспай,   өз өмірлеріне   жауап   беретін   ата­анасының   емес   бүкіл   алаштың азаматтары болады деген сеніммен бүгінгі кешімізді аяқтаймыз. Сау саламат болыңыздар.