Занятие по развитию мелкой моторики и конструктивного праксиса

1 апта Менің балабақшам    03.09. Тақырыбы: «Көлденең және тік тіліктері бар 2­3 бөліктен кесілген суреттерді жасау»  Мақсаты: Кесінді суреттермен жұмыста конструктивті праксисті дамыту  Міндеті: Көлденең және тік кесінділері бар кесінді суреттерді құрастыруға үйрету; ­ Есту қабылдауын, айналасындағылардың тілін түсінуді дамыту; ­ Сабаққа деген қызығушылықты тәрбиелеу. Сабаққа қажетті құралдар: ойыншықтардың 2­3 бөліктен кесілген суреттері,негізгі  түстер карточкасы,ойыншық машина,аю,доп,қуыршақ;тыныс алу жаттығуына арналған  «Көбелектер» . Сабақ барысы: Кинезиологиялық жаттығуларды қолдану(Мысалы: "Қоян­сақина" жаттығу бір позициядан басқасына өтуге негізделген: А) саусақтарды жұдырыққа түю, сұқ және орта саусақтарды алға созу; б) үлкен және сұқ саусақтарды сақина тәрізді жалғау, қалған саусақтарды жан­жаққа созу. Қоян есік алдында секіріп, көгалдан сақина тауып алды. Ал сақина жәй ғана емес­алтын сияқты жылтырлады. Дидактикалық ойын " Бізге ойыншықтар келді» Логопед ойыншықтарды ойыншық жүк машинасына алып келеді және оларды балаларға таратады.Балалар   оларды   алып,(Мысалы:­"Менің   добым   бар"деп   атайды.Егер   бала сөйлемесе,онда логопед ойыншықтарды өзі атайды, ал бала қайталауы керек.) Логопед: ­ бір сөзбен қалай атауға болады? Балалар: ойыншықтар (егер балаларға айту қиын болса,логопед өзі айтады)  Балалармен «Көбелектер» тыныс алу жаттығуын өткізу (3­4 мин) Ойын  «Ойыншықты тап» Педагог:  Балалар   сендердің   үйлеріңде   де   ойыншықтар   көп.Сендер   тағы   қандай ойыншықтарды білесіңдер білесіңдер? (балалар ойыншықтарды көрсетіп,айтады).Педагог осы ойыншықтарды  карточкадан көрсетуді ұсынады.  Саусақты гимнастика. (Үлкен саусақтан бастап саусақтарды кезекпен жұдырыққа бүгеді). Логопед:­Ал енді бізге балалар аю келіп отыр,ол жылап отыр,себебі мына  ойыншықтардың суретін құрастыра алмадым дейді,қане біз аюға көмек береміз бе? Балалар:­Иә Логопед балаларға ойыншықтардың 2­3 бөліктен кесілген суреттерін тарқатып береді. «Көлденең және тік тіліктері бар 2­3 бөліктен кесілген суреттерді жасау» Енді   балалар   құрастырып   болған   соң,балаларға   құрастырған   ойыншықтарының   атын, түсін,пішінін айтуды ұсынады. 2 апта Менің достарым Тақырыбы: «Дидактикалық ойыншықтары бар жаттығуларда және саусақты гимнастикада  ұсақ моториканы дамыту.» Мақсаты: мәтінге сәйкес сөздер мен сөз тіркестерін келістіру; Міндеттері:Тақпақтар мен саусақты гимнастикадағы сөздер мен сөз тіркестерін түсінуге және  келістіруге үйрету; ­ Есту және кеңістіктік қабылдауды дамыту; ­ Шыдамдылықты тәрбиелеу. Сабаққа қажетті құралдар: Су­джок массажерлерін және металл  сақиналарын,қыстырғыштары бар дидактикалық ойындар топтамасы, ,манка жармасы Сабақ барысы:  Металл сақинаны саусақтарға кигізу.Кейін  су­джок шаригін  алақандар арасында айналдыра отырып,бала берілген дыбыстарды автоматтандыруға өлең айтуына болады.Балаларды су­джокпен, оны халық ауыз әдебиеті, өлеңдер, жұмбақтар, ертегілер арқылы пайдалану ережелерімен таныстыру керек.Мысалы: Кірпі жолсыз жүреді, ешкімнен қашпайды Басынан аяғына дейін барлығы инелер. Сол ма, кірпі? Ал енді,тыңдаңдар: Ол Орманда шырша астында тұрады, Өткір инелері бар. Жол бойымен жүреді Барлық жері тікен­тікен. (Кірпі) (Балалар кірпіге ине орнына қыстырғыштарды жапсырады). Түнде ол ұйықтайды — Аулада қараңғы болады. Таңертең бізге терезеден Көңілді сәулелер күлімдейді. (Күн) (Балалар сәулелердің орнына сары қыстырғыштарды бекітеді). Логопед: (мольбертке күнді қояды).­ Балалар міне,енді жарық және жылы болды?.Енді біз құмға ( манка жармасын қолдануға да болады) күннің суретін саламыз Күн неге ұқсайды? Бұл гүлге ұқсайды деп айтуға болады ма?Егер күн сәулесін түсірсе, сіз не бастайсыз? Шеңберді салғаннан кейін не салу керек? Қараңызшы, менде күн бар, ал сізде әлі жоқ. Қазір біздің саусақтарымыз сиқырлы қарындашқа айналады, және әрқайсың күн сәулесін саласыңдар,сонда бізде бәрі де ашық және жылы болады.  (Балалар жармасы бар подностарға  келіп саусақтарымен күн суретін салады). Логопед: біздің саусақтарымыз ауада да сурет сала алады. Біз шеңберлерді салдық Біздер енді  шаршап қалдық. Біз енді жаттығу жасаймыз Қайтадан сурет салуды бастаймыз. (Балалар музыка әуенімен бірге саусақтарымен ауада фигураларды салады: шеңбер, сызық, толқын, нүкте қояды). Енді біз саусақтармен ойнаймыз: Торайлар Біздің барлық саусақтар торайлар, Олар билей біледі, 1 саусақ, 2 саусақ, 3 саусақ, 4 саусақ, 5саусақ Барлығы бірге билейді. 3 апта Менің сүйікті  ойындарым мен ойыншықтарым Тақырыбы: «Үлгі және көрініс бойынша күрделі емес құрылыстар салу.» Мақсаты: үлгі және ұсыным бойынша күрделі емес құрылыстар салу Міндеттері:Үлгі және ұсыным бойынша күрделі емес құрылыстар салуға үйрету. ­ Есту қабылдауын, сөйлеу және сөйлеу емес дыбыстарды, жұқа моториканы ажырата білуді  дамыту. ­ Айналысуды тәрбиелеу. Сабаққа қажетті құралдар: ұсақ және ірі құрылысқа арналған кубиктер,құрылыс  үлгілері,негізгі түстен  тұратын  қағаз шеңберлер. Сабақ барысы:  Саусақ ойын жаттығулары мен тапсырмалары арқылы, баланың білім­білік дағдыларын күнделікті іс­әрекетте қолдана білу мүмкіндіктері қарастырылады. Саусақ ойындары Тук­ток, тук­ток жұдырық балға сияқты соғады, Тук­ток, тук­ток екі қолмен ұрамыз, Тук­ток, тук­ток тақамен де соғамыз, Тук­ток, тук­ток тақалармен тарсылдатып, Тук­ток, тук­ток екі қолмен, екі аяқ. Ал енді түстерді топтастырамыз. Ойын «Бірдей түстерді тап» Материал және жабдықтар: тәрбиешіге және әрбір балаға арналған құрылыс материалдары  (кірпіштер); сиыр және бұзау ойыншықтар немесе фланелеграф, фланелеграфқа арналған  фигуралар (Сиыр, бұзау. 1.Ұйымдастыру сәті. Логопед:Сиыр мен бұзаудың әжесі болды. Әже сиырды және бұзауды дәмді шырынды  шөптермен тамақтандырды, таза су берді, ал сиыр әжені дәмді сүтпен қуантты. 2.Негізгі бөлім. Ойыншықтарды салыстыру. Логопед: міне, сиыр және бұзау, (Балаларға ойыншықтар көрсетеді, оларға суғаруды  ұсынады) олардың қайсысы сиыр, ал қайсысы бұзау екенін анықтауды ұсынады? (Балалар  көрсетеді.) Дұрыс, сиыр – үлкен,ал оның төлі ­бұзау­кішкентай. Ал олар тағы немен  ерекшеленеді? Сиыр мен бұзауды мұқият қарастырайық.  Қараңызшы: олардың көздері  қандай? Құлақ? Құйрық? тәрбиешінің жетекшілігімен балалар сиырдың және бұзаудың көз, құлақшасының, құйрығының бірдей екенін анықтайды. Сиырда  бар, бұзау да жоқ? Қараңызшы, сиырдың мүйізі бар, ал бұзауда жоқ..Оның мүйізі үлкен болған кезде өседі.                      ФИЗМИНУТКА. Саусақты гимнастика. Рет­1­2­3­4­5.                              ­ Жұдырық ұстап тұрыңыз. Шықты саусақ қыдыруға, ­ Кішкентай саусақты жаздырамыз. Бұл саусақ орманға барды­аты жоқ саусақты жаздырамыз. Бұл саусақ саңырауқұлақ тапты,       Бұл кескіш, ­ орташа саусақты жаздырады Бұл ел, ­ деп көрсетеді Ал, бұл­тек керемет!          ­ Үлкен саусақты және                                                     Алақанды шайқайды. 3.КОНСТРУКЦИЯЛАУ. Логопед: Ал бүгін не болғанын тыңдаңыз. Әже өзінің сиырын сүйікті сиырын сауып  отырғанда, бұзау ауласынан қашып кеткен. Әже жарты күн оны іздеді, ал бұзау жол  бойында жүрді. Ал бұл өте қауіпті.Ол машина басып кетуі мүмкін. Әжеге көмектесу керек. Сиыр мен бұзау үшін қоршауды қараңыз. Сонда бұзау анасыз еш жерде кетпейді .Қоршауды қалай салу керек? Жұмыс үшін кірпіштер дайындаңыз. Енді кірпіштерді қоршауға  (кірпіштерді тігінен қояды.) Кірпішке тағы кірпіштер қоямыз. Тек мұнда сиыр мен бұзау  болады.Біз қандай үлкен қоршау салдық!(Ойыншықтарды қоршаудың ішіне қояды.) 4.Логопед:біз барлығын бірге құрдық. Неден жасадық? Біз қоршауды не үшін салдық?    ( Балалар сұраққа жауап береді.) Енді бұзау ешқайда қашпайды! «Үйшік ертегісіне саяхат…» тақырыбына сабақ Мақсаты –танымдық,коммуникативтік,эмоционалдық және қозғалыс сферасын дамыту. Міндеттері: Коррекционно­образовательные:  Музыкалық аспаптарды суреттен және зат ішінен танып,табуға үйрету;  Дауысты қайталап салуды үйрету («ту­ту», «бум­бум­бум», «та­та­та»);  Тақырыпқа байланысты сөздерді қайталап айтуға үйрету.   Тілдік жән ойлау қызметінің белсенділігін арттыру;  Балалардың   жануарлар   туралы   білімін   кеңейту   және   оларды   ажырата   білу дағдыларын қалыптастыруды жалғастыру;  Түсініктерін кеңейту. Түзету­дамытушылық:  Продолжить формировать элементарные навыки обобщения по теме «Жануарлар», тақырыбына   байланысты   қарапайым   түсініктерін «Музыкалық   аспаптар»  қалыптастыру;   Аю,түлкі,қоян,қасқыр,тышқан,бақа­сөздерімен   балалардың   сөздік   қорын толықтыру;  Диалогтық сөйлеу тілін жетілдіру,сұрақтарды түсініп,жауап беруін қадағалау;  Сөйлеудегі дұрыс тыныс алуын және дикциясын өңдеу; Ірі  қол және ұсақ моторикасын дамыту;   Еркін назарын,ойлау,ес назарын,тілін,көру және есту қабылдауын дамыту;  Әлеуметтік қарым­қатынасын дмыту;  Бақылау,шешім шығару және оны білдіру қабілеттерін дамыту;  Шығармашылық қабілеттерін дамыту.  Логикалық ойлау қабілеттерін дамыту  Назарының ауысуын,қиялын дамыту  Еріннің  бұлшық еттерін белсендіруді дамыту  Фонематикалық естуін жетілдіру Тәрбиелік:  Қоршаған ортаға деген сүйіспеншілігін қалыптастыру;  Айналасындағы әлемге деген қызығушылығын арттыру;  Ересектермен қарым­қатынас жасау дағдыларын қалыптастыру;  Тапсырманы орындауда дербестік,төзімділік,қызығушылық қасиеттерін тәрбиелеу;  Табиғатқа деген сүйіспеншілігі мен ұқыпты қарауға тәрбиелеу. Материалдар   мен   құралдар:  ойыншықтар  ­  қоян,тышқан,аю,қасқыр,түлкі  (жабайы жануарлар),тарату   жануарлардың карточкалары),корзинадағы   бүрлер,  А4  форматтағы  3­4  бөліктен   тұратын  мозаика, қағаздан   дайын   жануарлардың   мұрны,құлағы,желім.  Музыкалық   аспаптардың   дыбыстық басылымы, мольберт, ноутбук, массажды  шариктер, фломастер, картиналар.  материалдары (жоғарыда   көрсетілген Сабақ барысы: Ұйымдастыру сәті: Жаттығу  Логопед: Сәлеметсіздер ме,балалар!  Балалар мен сіздерді орманға серуенге шақырамын.  Негізгі бөлім. Логопед:Балалар келдік? (балалардың жауабы) Дұрыс,орман.Қараңдаршы,мына   ағаштың   артында   не   жасырынып   тұр?  Иә,бұл түлкі.Түлкі бізбен танысуға және бірге ойнауға келді.Түлкі балалармен амандасады. қайда     қараңдаршы,біз   Педагог    түлкіні   қолына   алады.Ал,мынау   қоян   келіпті,міне,ол   қандай кішкентай,жүні мамық,үлпілдек. Қоян балалармен амандасады және танысады. Қимыл­қозғалыс жаттығуы «Көжектер» Орман алаңында қояндар секіріп ойнайды. Түлкімен ол қосылып,жасырынбақ ойнайды. Мен түлкімін,бикешпін,көжектерді табамын Жасыл бұтаның арасынан құлақтары көрінеді, салпаңдап,.  (Балалар көжектер секілді секіріп ойнайды; Алақандарымызбен көзімізді жауып,ашамыз; Кезек­кезек қолымызбен түлкінің сылқым жүрісін көрсетеміз; Көжектің құйрығын көрсетеміз(жұдырықпен). Ойын  «Жануарды тап» Педагог: Балалар орманда қояннан басқа да жануарлар жасайды.Сендер тағы қандай жанурларды   білесіңдер?   (балалар   ойыншық   жануарларды   көрсетіп,айтады).Педагог   осы жануарларды карточкадан көрсетуді ұсынады.  Ойын «Мозиканы жина» Үстел   үстінде   3­4   тігінен   және   диагонлады   кесілген   суреттерді   балалар құрастырады. Ойын «Бүрлерді жина» Аю   жылап   отыр:   «Мен   орманда   бүрлерді   жинап   жүріп,сүрініп   құлап   қалдым да,бүрлерімді   шашып,жоғалтып   алдым.   Балалар   маған   бүрлерді   жинауға   көмек беріңдерші….. Педагог : Аю қобалжыма,біз қазір балалармен бірге бүрлерді теріп,жинап береміз. Ойын   барысы:  Балаларға   бүрлерді   жинау   ұсынылады.Ойын   қызықты   әуенмен өткізіледі. Практикалық жұмыс «Қоянның портреті» Педагог: Біздің қоян енді үйіне қайту керек.себебі оны анасы мен әкесі күтіп отыр. Ойын барысы: балаларға қағаз бетіндегі алдын­ала дайындалған қоянның мұрны мен құлағын жабыстыру ұсынылады. Қоянның портреті дайын болды! Педагог:  Балалар біз тамаша ойындар өткіздік,бірақ бізге әрі қарай саяхатымызды жалғастыру керек.Біз орман тұрғындарымен таныстық. Мозаиканы құрастырдық,қоянның портретін   салдық.Жарайсыңдар   балалар!   Педагог   саяхатты   жалғастыруды ұсынады,балалар  «Паровозик» болып,саяхаттарын жалғастырады. Қимыл­қозғалыс ойындары: «Біз орманға қонаққа келдік». Логопед: Балалар шеңбер бойына,бір­бірінің қолынан ұстап тұрады.  Біз орманға қонаққа келдік.     (Бір­бірінің қолынан ұстап шеңбер бойымен жүреді) Міне енді жел тұрды,ағаштардың басы шайқалды, (Қолдарын      жоғары көтеріп  ­Ш­ш­ш­ш ­желдің дауысын салады) Бұтақтарды шытырлатты. Ағаштың артындағы қай жануар? (Қолдарын белдеріне ұстап,оңға –солға бұрылады.) Келіп қалған ашулы қасқырлар ма?                     Бұл­сұлу бикеш­түлкі ғой, (Қолдарын белдеріне ұстап «пружинка» жасайды)  Ағаштардың арасынан үй көрінді.(Қолдарын екі жаққа жаяды). Біз тікелей алаңға шықтық    (бастарын алға шұлғиды).                     Біз сіздермен орманда саяхаттап жүрміз. Логопед. Орманда әдемі ағаштар көп.Мына ағашқа қараңдаршы,қандай қызықты ағаш   Картиналармен жұмыс. Орманда не өзгерді? (Күн күркірейді,жел тұрды,жаңбыр  жауды,жапырақтар сарғайып жерге ұшты) Демек күз мезгілі келді. Картинада қай жыл  мезгілі көрсетілген? Балалар жаңбыр жауғанда,қандай ойын ойнаймыз? Артикуляциялық ертегі. Ал енді мен сендерге ертегі айтып беремін,бірақ маған сендердің көмектерің қажет.Маған  көмек бересіңдер ме?Орманда бір кішкентай көжек болыпты,ол өзі сондай қорқақ болыпты ( қорқақ көжекті көрсетеміз,тілімізді шығарып дірілдетеміз). Қыста ол бұталардың арасына тығылады,себебі ол  азуы үлкен қасқырдан қорқады (тістерді ырылдатып көрсету). Қоян  бұтаның астынан шығып,оң­жағына және сол жағына  қарады («Сағат» жаттығуы), Жоғары­ төмен («Әткеншек» жаттығуы), қолдарын жаздырып алды («Қамыр» жатт,)  сөйтіп орманға өзіне қорек іздеп жүгіріп кетті. Енді қараса алдынан түлкі,құйрығымен жер сүртіп  келеді  екен («Тосап» жатт.)Түлкі басын көтеріп,жан­жағына қарады да,мұрнымен тіміскіленіп иіс  іздеді де,ешкімді таппаған соң жүгіріп кетіп қалды (ешкімді таппағанын көрсету).Бір кезде тоқылдаған дауыс естіді ( «Ат шабады»жатт).Бұл тиін жапырақтарды шытырлатып отыр  екен.Енді қоянда ағаштың діңінің қабығын тауып алып,тойып жеп алды («Құймақ» жатт). Фонетикалық  ритмика.  Жел ұлиды  У­У­У (қолдар жоғары, алақандар біріккен). Боран соғады  О­О­О (қолды алға созып,алақанды бүгеміз). Табиғат оянады  Ш­Ш­Ш ( алақанға үрлейміз). Логопед: ­ Сау болыңдар! Қол бұлғаймыз «Сау болыңыз».  Сендерге орманға саяхат ұнады ма? Естеріңде не қалды?   Саяхат қандай болды? (көңілді,қуанышты,сәтті…..) Балалар мен сендерге,орманға саяхат жасағанымыз үшін,алғысымды білдіремін! Көңіл күйлерің қалай? ­ Тамаша! Сроки Содержание работы 1-15 сентября Диагностика познавательно – речевого развития. Заполнение карт обследования, составление индивидуальных планов, оформление логопедической документации. 24 сентября – 31 мая Коррекционная непосредственно – образовательная деятельность согласно утверждённому расписанию. 15 мая – 31 мая Итоговая (мониторинговая) диагностика познавательно – речевого развития детей. Оформление отчётности, заполнение документации. Алгоритм логопедической работы в группе для детей с ОНР. Этапы Основное содержание Результат Диагностико - организационный Исходная психолого- педагогическая и логопедическая диагностика детей с нарушениями речи. Формирование информационной готовности педагогов ДОУ и родителей к проведению эффективной коррекционно-педагогической работы с детьми. Составление индивидуальных планов. Составление программ работы с детьми, имеющими сходные структуру речевого нарушения и/или уровень речевого развития. Составление программ взаимодействия специалистов ДОУ и родителей ребенка с нарушениями речи. Основной (оперативно – прогностический) Решение задач, заложенных в индивидуальных и групповых (подгрупповых) коррекционных программах. Психолого-педагогический и логопедический мониторинг. Согласование, уточнение (при необходимости – корректировка) меры и характера коррекционнопедагогического влияния участников коррекционно-образовательного процесса. Достижение определенного позитивного эффекта в устранении у детей отклонений в речевом развитии. Заключительный (контрольно – диагностический) Оценка качества и устойчивости результатов коррекционно-речевой работы ребенком (группой детей). Определение дальнейших образовательных (коррекционнообразовательных) перспектив выпускников группы для детей с нарушениями речи. Решение о прекращении логопедической работы с ребенком (группой), изменение ее характера или корректировка индивидуальных и групповых (подгрупповых) программ и продолжение логопедической работы. Методическое обеспечение рабочей программы:  Нищева Н. В. Занимаемся вместе. Младший возраст: Домашняя тетрадь.  Нищева Н.В Конспекты подгрупповых логопедических занятий в младшей группе детского сада.- СПб : ООО «Издательство «ДЕТСТВО ПРЕСС».  Ершова Н.В, Аскерова И.В., Чистова О.А. Занятия с дошкольниками, имеющими проблемы познавательного и речевого развития. Младший дошкольный возраст.- СПб ООО «Издательство «ДЕТСТВО ПРЕСС».  Арефьева Л.Н Лексические темы по завититю речи детей 4-8 лет: Методическое пособие.- М ТЦ Сфера.  Колесникова Е.В Развитие звуковой культуры речи у детей 3-4 лет. Сценарии уче6бноигровых занятий.- М. Гном-Пресс  Веселова Е.И, Скрябина Е.М Игры и упражнения на каждый день для детей 4-5 лет с ОНР Ч. 1, 2., М.: ТЦ Сфера , 2017.  Дурова Н.В. Фонематика. Как научить детей слышать и правильно произносить звуки. Методическое пособие. – М.: Мозайка- Синтез, 2002г  В.В Коноваленко, С.В. Коноваленко Автоматизация звуков (альбомы 1,2,3,4). – Издательство Гном М., 2013г.  Оглоблина И.Ю., Танцюра С.Ю. Логопедический массаж: игры и упражнения для детей ранненго и дошкоьного возраста. - М.: ТЦ Сфера, 2017г  Гальцова П.С., Дудка И.С., Ильина О.В., Логопедические сказки для самых маленьких. – М.: ТЦ Сфера, 2016г  Михаленкова И.А. Практикум по психологии с нарушением слуха.- СПБ.: Речь, 2006г  Веселова Е.И., Скрябина Е.М. игры и упражнения на каждый день для детей 4-5 лет с ОНР. Ч. 1. –М.: ТЦ Сфера, 2017  Танцюра С.Ю. Вместе с малышом. Игры и упражнения для развития речи детей 2-4 лет.- М.: ТЦ Сфера, 2015  Лифиц, Е.А Развитие речи, движения и мелкой моторики. Комплексные занятия. Практическое пособие. М.: Айрис- пресс, 2010  Савина Л.П. Пальчиковая гимнастика для развития речи дошкольников: Пособие для родителей и педагогов.- М.: ООО « Издательство АСТ», 2000  Коноваленко В.В, Коноваленко С.В. Индивидульно-подгрупповая работа по коррекции звукопроизношения. Пособие для логопедов.- М.: Издательство ГНОМ и Д, 2001  Жукова Н.С, Мастюкова Е. М., Филичева Т.Б, Логопедия. Прелдоление ОНР у дошкольников: Кн. для логопеда,- АРД, 1999  Пожиленко Е.А. Волшебный мир звуков и слов: Пособие для логопедов.- М.: ВЛАДОС, 2003  Фомичева М.Ф. Воспитание у детей правильного произношения: Практикум по логопедии. – Прсвещение, 1989  Тарабарина Т.И., Елкина Н.В. Пословицы, поговорки, потешки. – Ярославль, 1996  Коноваленко В.В, Коноваленко С.В. Артикуляционная и пальчиковая гимнастика : Комплекс упражнений.- М.: Издательство ГНОМ, 2001  Краузе Е. Логопедия.- КОРОНА принт, 2003  Черенкова Е.Ф Оригинальные пальчиковые игры.- М.:ООО , 2017  Филичева Т.Б, Туманова Т.В. Дети с общим недоразвитием речи. Воспитание и обучение. – М.: « Издательство ГНОМ и Д», 2000 [Введите текст]  Новоторцева Н.В Развитие речи детей. Дидактический материал по развитию речи у дошкольников. – 1995  Волкова Л.С. Шаховская. Логопедия - ВЛАДОС, 2002  Жукова Н.С. Уроки Логопеда, Исправление нарушений речи.- М.: Эскимо, 2007  Поваляева М.А Дидактический материал по логопедии Сказки о веселом Язычке. – Ростов н/Д : Феникс, 2003  Иншакова О.Б. Альбом для логопеда. М.: ВЛАДОС, 2014  Герасимова А.С, Энциклопедия обучения и развития дошкольников.: Дом «Нева»., 2000  Соболева О. Л., О.В. Агафонова, Любимый букварь.- «Дрофа», 2014  Скворцова И.В. программа развития и обучения дошкольника, М.: «Нева» 2003  Соколенко Н.И. Посмотри и назови. Дидактический материал по исправлению недостатков произношения у детей, М.: АСТ-ЛТД, 1997г.  Жукова ОС. Азбука с крупными буквами для малышей.- М. АСТ, 2014г Папка-передвижка:  «Речевые нарушения и их причины»  «Адаптация к детскому саду»  Советы логопеда «Эффективность развития речи – в ваших  руках»  «Говоруны и молчуны»  «Как с детьми учить стихи»  «Формирование фонематического слуха через игру» Ата-аналарға ұсыныс! Балаңызбен тамақ дайындау, жинау, киіну­шешіну,ойын,серуендеу және т.б.  сияқты барлық қызмет түрлері кезінде сөйлесіңіз.  Дұрыс құрылған сөздерді,сөйлемдерді қолданып айтыңыз. Сіздің ұсынысыңыз  баладан 1­2 сөзге артық болуы керек. Егер сіздің балаңыз әлі бір ғана  сөйлеммен сөйлесе, онда сіздің сөзіңіз 2 сөзден тұруы керек. Ашық сұрақтар қойыңыз. Бұл баланы жауап үшін бірнеше сөздерді  пайдалануға ынталандырады. Мысалы, (ойнап отырған болса, «Ол ойнайды»  деп айтпай,баладан сұрау керек­"Ол не істейді?"­деп) Баланың сөйлеуге және сұрақтарға жауап беруге мүмкіндігі болу үшін  уақытша кідіртуге төтеп беріңіз.Дыбыстар мен шуларды тыңдаңыз. Сұраңыз "  Бұл не?"Бұл ит, жел, ұшақ моторы және т. б. болуы мүмкін.  Қысқа әңгіме, тарих айтып беріңізші. Содан кейін балаға осы оқиғаны сізге  немесе басқа біреуге айтуға көмектесіңіз. Егер сізге бала бірнеше сөзді ғана қолданса, оған өз сөзіңізді жаңа сөздермен  байытуға көмектесіңіз. 5­6 сөзді(дене бөліктерін, ойыншықтарды, өнімдерді)  таңдап, балаға атаңыз. Оған осы сөздерді қайталауға мүмкіндік беріңіз. Бала  оларды жақсы айтады деп күтпеңіз. Баланы жігерлендіріп,оларды үйретуді  жалғастырыңыз. Бала осы сөздерді айтқан соң, 5­6 жаңа сөз енгізіңіз.   Бала қоршаған өмірдің көптеген заттарын білгенге дейін сөздерді қосуды  жалғастырыңыз.  Күн сайын айналысыңыз. Егер бала тек бір сөзді атаса,оны қысқа фразаларға үйретуді бастаңыз. Сіздің  балаңыз білетін сөздерді пайдаланыңыз. Түс, Өлшем,жайлы жаңа сөздерді  айтуға әрекет қосыңыз. Мысалы, егер бала "доп" айтса, оны "үлкен доп",  "Қызыл доп", "дөңгелек доп" және т. б. сөйлеуге үйретіңіз.  Көптеген сабақтарды ойын түрінде өткізіңіз. Баламен жұмыс істеу тілдік  еліктеуді жандандыруы, байланысқан сөйлеу элементтерін қалыптастыруы,  есте сақтау және зейінді дамытуы тиіс.  Ерте жаста баланың сөйлеу дамуына назар аудару өте маңызды,  ол "өзі сөйлейді"деп күтуге болмайды!. Артикуляциялық гимнастика жаттығуларын өткізу бойынша ұсыныстар Артикуляциялық гимнастиканы күн сайын өткізу керек. 3­5 минуттан күніне 3­4 рет  жаттығуларды орындау жақсы. Балаларға бір рет 2­3 жаттығудан артық ұсынбау керек. Әр жаттығу 5­7 рет орындалады. Статикалық жаттығулар 10­15 секундпен орындалады (бір қалыпта артикуляциялық  қалыпта ұстау). Артикуляциялық гимнастика үшін жаттығуларды іріктеу кезінде белгілі бір реттілікті  сақтау керек, қарапайым жаттығулардан күрделіге бару керек. Оларды ойын түрінде  эмоционалды түрде жақсы өткізу. Орындалатын екі­үш жаттығудың тек біреуі ғана, екіншісі және үшіншісі қайталау және  бекіту үшін берілуі мүмкін. Егер бала қандай да бір жаттығуды жақсы орындамаса, жаңа  жаттығуларды енгізбеңіз, ескі Материалды өңдеу керек. Оны бекіту үшін жаңа ойын  тәсілдерін ойлап табуға болады. Артикуляциялық гимнастиканы отырып орындайды, себебі баланың арқасы түзу, денесі  қисық емес, қол және аяқтары тыныш жағдайда болады. Бала жаттығудың дұрыс орындалуын өз бетінше бақылау үшін ересек адамның бетін,  сондай­ақ өзінің бетін жақсы көруі тиіс. Сондықтан бала мен ересек артикуляциялық  гимнастиканы жүргізу кезінде қабырға айналарының алдында болуы керек. Сондай­ақ бала  кішкентай қол айнасын (шамамен 9 х 12 см) пайдалана алады, бірақ ересек адам баланың  алдында болуы керек. Ересектер ойын тәсілдерін пайдалана отырып, алдағы жаттығу туралы айтады. Ересек жаттығудың орындалуын көрсетеді. Жаттығу бала жасайды, ал ересек орындауды бақылайды. Артикуляциялық гимнастиканы жүргізетін ересек адам баланың іс­қимылының сапасын  қадағалауы тиіс: қозғалыс дәлдігі, біркелкілігі, орындалу қарқыны, тұрақтылығы, бір  қозғалыстан екіншісіне өту. Сондай­ақ, әрбір артикуляция органының қозғалысы беттің оң  және сол жағына қатысты симметриялы түрде орындалғанын қадағалау маңызды. Әйтпесе  артикуляциялық гимнастика өз мақсатына жете алмайды.   Және ең маңызды! Бұл сабақтарды бір рет дұрыс және нақты пысықтауды  үйрену керек. Алдымен бұл оңай емес, тез емес, бірақ содан кейін көрінетін  нәтижелер болады!!! Артикуляциялық жаттығуларды жасау не себепті керек 1.     Артикуляциялық  және тілдік есту қабілетін дамытатын  жаттығуларды уақытында жасау кейбір балаларға өздігінен,  мамандардың көмегінсіз, дыбыстарды дұрыс айтуға көмектеседі. 2.     Тілі шорқақ балалар үйде жаттығуларды жасаса, мамандармен  жұмыс істегенде тезірек жетістіктерге жетеді, себебі олардың тіл  бұлшық еттері дайын болады. 3.     Артикуляциялық жаттығулар барлық дыбыстарды дұрыс айтатын,  бірақ сөйлеу кезінде тілі күрмеленетін балаларға да пайдалы. 4.     Артикуляциялық жаттығулар балаларға да, ересектерге де дұрыс,  әдемі және айқын сөйлеуге көмектеседі. Сонымен қатар дыбыстарды  дұрыс айту жазуға үйрету кезеңінің негізін құрайды. Артикуляциялық жаттығуларды орындау ережелері: 1.     Үлкен адам орындалатын жаттығуды балаға ойын түрінде  түсіндіреді. 2.     Жаттығудың орындалу тәсілін көрсетеді. 3.     Жаттығуды бала жасайды, үлкен оның дұрыс орындалуын  қадағалайды: қимылдың дәлдігі, темпі, тұрақтылығы, бір жаттығудан  екіншісіне өту ыңғайы.  Сонымен қатар артикуляциялық жаттығулар оң  және сол жақ үшін бірдей, симметрияда орындалуы керек. Олай  болмаған жағдайда артикуляциялық жаттығуларды орындау өз  мақсатына жетпейді. 4.      Бала белігілі бір жаттығуды орындау кезінде қиындыққа тап  болған жағдайда оған көмек беріңіз: таза шпатель, қарындаш, қалам  немесе таза саусақпен. 5.     Балаңыздың тілін дұрыс қалыпқа келтіру мақсатында, мысалы  жоғарғы ерінің жалауы үшін, баланың ернін тосаппен, шоколадпен,  балмұздақпен немесе балаңыз жақсы көретін басқа да затпен жағып  қойыңыз. Тапсырмаларға шығармашылықпен қараңыз.       Ескерту               Жаттығу жасай бастағанда тіл бұлшық еттерінің тарылуы байқалуы  мүмкін. Уақыт өте келе бұлшық еттерінің тарылуы босап, қимыл­қозғалыстар  қиындықсыз және икемді бола бастайды.   Артикуляциялық жаттығу – бұл бұлшық ет пен сөйлеу аппаратын  нығайтуға, сөйлеуге қатысатын ағзалардың күш, қимыл­қозғалыс және іс­ әрекеттің дифференциациясын нығайтуға арналған жаттығулар жиыны. Артикуляциялық жаттығу дыбысты қою мен машықтандырудың дайындық  кезеңі болып табылады. Артикуляциялық жаттығудың мақсаты дыбысты дұрыс айту үшін сөйлеу  аппаратын дұрыс қозғалысқа келтіру және тілді белгілі бір қалыпта ұстау,  қарапайым қимылды күрделі қимылдарға айналдыру. Артикуляциялық жаттығуларды орындағанда: 1.Балада дұрыс сөйлеу дағыдысы қалыптасу үшун артикуляциялық  жаттығуларды күнде жасау керек. 2.Жаттығуларды күніне 3­4 рет 3­5 минуттан орындаған жөн.   Әр жаттығу 5­7 рет орындалуы тиіс.       3.Бір статистикалық жаттығуды 10­15 секунд ұстап тұру ұсынылады (қимыл­ қозғалысты өзгертпей ұстап тұру). 4. Артикуляциялық жаттығуларды іріктеу кезінде қарапайым жаттығудан  күрделі жаттығуларға өту керек. Балаңыз белігі­бір жаттығуды дұрыс жасай  алмай тұрып, одан күрделі жаттығуға өтудің керегі жоқ. Жасай алмай жатқан  жаттығуды орындату үшін жаңа ойындар ойлап табуыңыз абзал. 5.Артикуляциялық жаттығуды отырып орындаған абзал, себебі отырғанда  баланың арқасы түзу, денесін, аяқ­қолдарын бос ұстайды. 6.Бала үлкеннің және өзінің бетін айқын көруі тиіс, себебі жасап жатқан  жаттығудың сапасын өзі бақылай алуы керек. Сондықтан жаттығуларды  жасап жатқанда үлкен және бала қабырғадағы айна алдында болуы керек.  Сонымен қатар, баланың қолында кішкентай айна болуы мүмкін (9х12 см),  бірақ ондай жағдайда үлкен балаға қарама­қарсы, бетпе­бет отыруы тиіс.   Артикуляциялық жаттығулар «Күрекше» – жалпақ тілді шығарып астыңғы ерінге ұстап  тұру керек. «Инеше» ­ауызды кең ашып тілді алға қарай жіңішкертіп  шығарып 10­15 секунд ұстап тұру керек. «Төбешік» – ауызыңды жартылай ашып, тілдің екі жақ шетін жоғары азу тістерге жапсырып, тілдің ұшын астыңғы тіске  тіреп ұстау. «Түтікше» – жалпақ тілді ауыз қуысына шығарып, тілдің  бүйір жақтарын көтеріп түтікшеге үрлеу. Жаттығуды  жайлап жасау керек. «Ожау» – ауызды кең ашып, жалпақ тілді көтеріп жоғары  тістерге созып, бірақ тигізбей ұстап тұру керек. «Сағат» – тілді жіңішкертіп ұстап оңға, солға жайлап қозғау керек. Осылай санап отырып 15­20 рет қайталау керек. «Саңырауқұлақ» ­ауызды кең ашып, тілді таңдайға жапсыра ұстап тұрып төменгі жақты басып ауызды кең ашып ұстау. «Алтыбақан» – жіңішке тілді ауыздан шығарып біресе  мүрынға созып, біресе иекке созу жаттығуды жасағанда ауыз ашық болу керек. Осылай 10­15 рет қайталау керек. «Тәтті тосап» – жалпақ тілді шығарып жоғары ерінді жалап, тілді ауыз қуысына тереңірек апару. /15 рет қайталау/. «Тоқылдақ» – ауызды кең ашып тілдің ұшымен жоғарға  альвеолоға немесе таңдайға жиі­жиі соғылғандай қимыл  жасау керек. «Ат шауып келеді» – ауызды кең ашып тілді таңдайға  жапсыру – айыру немесе таңдай қағу. Аталған  жаттығулардан тек әр дыбысқа керекті жаттығулар алынады. Сөйлеу дамуындағы саусақ ойындарының рөлі Балалардың сөйлеу тілінің даму деңгейі қол саусақтарының жұқа  қимылдарының қалыптасу дәрежесіне тікелей тәуелді. Егер қол  саусақтарының қозғалысының дамуы жасына сәйкес келсе, онда норманың  шегінде сөйлеу дамуы, егер саусақтардың қозғалысының дамуы артта қалса –  сөйлеудің дамуы де кешіктіріледі. Қолдың қылқаламы – сөйлеу органы­ артикуляциялық аппарат сияқты. Осы тұрғыдан алғанда, қолдың қозғалыс  проекциялық аймағын мидың тағы бір сөйлеу аймағы деп санауға болады. Баланың сөздік тілінің дамуы қол саусақтарының қозғалысы жеткілікті жұқа  болған кезде басталады. Саусақ моторикасының дамуы кейіннен сөйлеуді  қалыптастыру үшін топырақ дайындайды. Қол саусақтарының дамуы сөздің қалыптасуына ғана емес, психикалық  үдерістердің қалыптасуына да жағымды әсер етеді. Қол саусақтарының жұқа  қимылдарын жаттықтыру бойынша жұмыс баланың жалпы дамуына  ынталандырушы болып табылады, сондай­ақ балаларда сөйлеу бұзылуының  алдын алуға және жеңуге ықпал етеді. Егер баланың сөзі қалыпты болса да,  оның қол саусақтарының жұқа қимылдарының дамуына қамқорлық жасау  керек; егер баланың сөйлеу дамуы артта қалған болса, оның саусақтарын  жаттықтыруға ерекше назар аудару қажет. Тәжірибе көрсетіп отырғандай: қолдың ұсақ моторикасын дамыту бойынша  жұмыс ертерек басталса, сөйлеу бұзылыстарының алдын алу және түзетуіне оң әсер етеді. Қолдың ұсақ моторикасын дамыту үшін балаларға ұсынуға болады: Әріпті Мозаика, тұқым, түйме, қағаз бөліктерінен қою...... Ермексазбен ойындар. Пластилин баланың жалпы дамуына пайдасы бар  қызықты ойындар өткізуге бірегей мүмкіндік береді. Қағазбен ойындар (қағаз жолақтан кілем тоқу, корабликтерді, ұшақтарды  және басқа фигураларды жинау). Логопедтің кеңестері: баланың жақ бұлшық еті мен бұлшықеттерін дамытыңыз. Балаларды дөрекі  тағамды тиімді шайнауға, ауыз шаюға, щеткаларды үрлеуге және т. б.  үйретіңіз.  баламен тек дұрыс сөйлесіңіз, ешқандай жағдайда да "балалар  тілін"қолданбаңыз. күн сайын балаға қысқа өлеңдер мен ертегілер оқыңыз. онымен жиі сөйлесіңіз,оның барлық сұрақтарына шыдамды жауап беріңіз. сөз немесе фразаны бірнеше рет қайталай отырып, анық, анық айтыңыз. күніне бірнеше рет артикуляциялық гимнастиканы орындаңыз. Оның мақсаты­ дыбыстарды айтуға қатысатын бұлшық еттер жұмыс істеу, оларды мойынсұну. Ол артикуляциялық аппарат мүшелерін жаттықтыру, еріннің, тілдің, жұмсақ  аспанның дыбыстарын дұрыс айту үшін қажетті жаттығуларды қамтиды.  Алғашқы уақытта айна алдында жұмыс істеу керек,баланы артық ұстамаңыз.  Сабақты 15­20 минуттан артық өткізуге болмайды. Шағын моториканы дамыту үшін жаттығуларды пайдаланыңыз. Өтінеміз үйде баламен жұмыс жасаңыз. Егер дыбыс әлі айтылмаса, артикуляциялық гимнастиканы орындаңыз. Егер  дыбыс қойылса, оны бекітіңіз: суретті атаңыз, сөздегі дыбыс орнын анықтаңыз  (сөйлемнің басы, ортасы, соңы), осы сөздермен сөйлем құрастырыңыз, үй  тапсырмаларын орындаңыз және үй дәптерлерін ұмытпаңыз.