ZARYADLANG’AN DENELERDIN’ WO’Z-ARA TA’SIRI.KULON NI’ZAMI’.

No’kis rayoni’ XBMXMThSHBne qarasli’

№ - 22- sanli' uluwma worta bilim beriw mektebinin'

Fizika pa'ni mug'allimi

Ag’i’lash   Saylauovti’n’

ZARYADLANG’AN DENELERDIN’ WO’Z-ARA TA’SIRI.KULON NI’ZAMI’.

atli’ temasi’ boyi’nsha

sabaqli’q is jobasi’

2015-2016 ji’l

No’kis Rayoni’                                                                                                   22-mektep  Saylauov Ag’i’lash

№ 4 TEMA    ZARYADLANG’AN DENELERDIN’ WO’Z-ARA TA’SIRI.KULON NI’ZAMI’.

Sabaqti’n’ maqseti

a)Bilimlendiriw maqseti

Woqi’wshi’larg’a Zaryadlang’an denelerdin’ wo’z-ara ta’siri.Kulon ni’zami’ haqqi’nda uluwma tusinikler beriw ha’m bul temani’n’ basqa temalardan wo’zgesheligin ayti’p wo’tip temani’ baslaw.

b) Tarbiyali’q maqseti.

Woqi’wshi’larg’a temadan kelip shi’qqan halda wo’mirde jaqsi’ menen jamanni’n’ birdey juriwin biraq jaqsi’li’qti’n’ jen’ip shi’g’i’wi’n tusindirip, woqi’wshi’lardi’ jaqsi’li’q ruwxi’nda ta’rbiyalaw.

c)Rawajlandi’ri’w maqseti’

Woqi’wshi’lardi’n’ pa’nge degen qi’zi’g’i’wshi’li’g’i’n artti’ri’w na’tiyjesinde wolardi’n’ woqi’w ha’m jazi’w ko’nlikpelerin artti’ri’p bari’w

Sabaqti’ qurallandi’ri’w

Sabaqli’q kitap,tarqatpa materiallar, ha’m korgizbeli qurallar.

Sabaqta paydalani’lg’an metodlar: «Modifikaciyalang’an bayanat» interaktiv metodi’ «Mashqalali’ jag’day» interaktiv metodi’

Sabaq jobasi

Sabaqti’n’ bari’si’

Sholkemlestiriw

Woqi’wshilardi’n’ nawbettegi sabaqqa tayarli’g’i’n tekseriw

Uyge tapsi’rma soraw

Elektr zaryadi’ temasi’n soraw

TEMA

Kulon ta’jriybeleri.

Elektrlengen deneler bir-birine tiymesten belgili arali’qta turi’p ta ta’sirlesedi.

1785-ji’li’ fransuz ilimpazi’ Sharl Kulon elektr zaryadlari’ni’n’ wo’z-ara ta’sirlesiw ni’zami’n ta’jriybe arqali’ tapti’.

yag’niy:

Kulon ta’jriybe ja’rdeminde shariklerdin’ zaryadi’n 2,2,8 ha’m basqa ma’rte kemeytip barg’an.Ta’jiriybe na’tiyjeleri sharikler arasi’ndag’I’ F ta’sir ku’shi A ha’m B shariklerindegi  ha’m  zaryadlar mug’darlari’ni’n’ ko’beymesine tuwra proporcional yekenligin ko’rsetken yag’niy:

No’kis Rayoni’                                                                                                   22-mektep  Saylauov Ag’i’lash

No’kis Rayoni’                                                                                                   22-mektep  Saylauov Ag’i’lash

Kulon ni’zami’.

Wo’z-ara ta’sirlesiwshi denelerdi nohatli’q zaryad dep atayi’q.Noqatli’q zaryad dep,wo’lshemleri ha’m formasi’ yesapqa ali’nbaytug’I’n zaryadlang’an denege ayti’ladi’.Kulon (1) ha’m (2) formulalardi’ uluwmalasti’ri’p,noqatli’q zaryadlardi’n’ wo’z-ara ta’sir ku’shinin’ formulasi’ to’mendegishe bolatug’I’nli’gi’n ani’qladi’.

Bunda k-proporcionalli’q koeficienti

Bunday belgidegi zaryadlar bir-birinen iyterisedi,ku’sh F won’ belgide boladi’.(15 a ha’m b-suwret) Ha’rqi’yli’ belgidegi zaryadlar bir-birine tarti’ladi’,F ku’shi teris belgili boladi’.(15 d-suwret)

Kulon ku’shi formulasi’nan k to’mendegishe an’lati’ladi’.

Ku’shti Nyuton (N),zaryadlang’an deneler arasi’ndag’I’ arali’qti’ metr (m) ge,zaryad mug’dari’n kulon (C) da an’latsaq,proporcionalli’q koeficientti k ni’n’ birligi   ko’rnisinde boladi’.k ni’n’ ma’nisi ta’jiriybe tiykari’nda to’mendegige ten’ yekenligi ani’qlang’an

Ta’biyatta yen’ kishi zaryadmug’dari’ elektronni’n’ zaryadi’.

Shamasi’ jag’i’nan electron zaryadi’na ten’ bolg’an zaryad elementar zaryad dep ataladi’.Ta’biyattag’i’ barli’q zaryadlar elementar zaryadlarg’a yeseli boladi’.

Ya’niy elementar zaryad electron zaryadi’ni’n’ shamasi’na ten’:

No’kis Rayoni’                                                                                                   22-mektep  Saylauov Ag’i’lash

No’kis Rayoni’                                                                                                   22-mektep  Saylauov Ag’i’lash

Sabaqti’ bekkemlew

«Ha’r kim ha’r kimge u’yretedi» interaktiv metodi’ bunda woqi’wshi’lar u’yretiwshige aylani’wi’,ma’lim bilimlerdi wo’zlestirip boli’p doslari’ menen bo’lisiw imkani’n beriwshi woqi’ti’w usi’li’ yesaplanadi’.Bunda woqi’wshi’lardi’ 3 toparg’a boli’p wolarg’a tema boyi’nsha qayta sorawlar berip,qosi’msha tapsi’rma tu’rinde yesaplar beriledi 10 minut ishinde berilgen tapsi’rmalar boyi’nsha topardan bir woqi’wshi’ juwap beredi ha’m wog’an qasi’ndag’i’ toparlaslari’ ja’rdem berip turadi’.Yen’ ko’p duri’s juwap bergen topar jen’ilpaz boladi’.

1.Elektr zryadi’ni’n’ wo’z-ara ta’sirlesiw ni’zami’ kim ha’m qashan ashqan?.

2.Birinshi ta’rezi ja’rdeminde elektr zaryadlari’ni’n’ wo’z-ara ta’sir ku’shi qalay ani’qlanadi’?

3.Elektr zaryadlari’ni’n’ wo’z-ara ta’sirinin’ formulasi’ qalay ani’qlanadi’?.

4.Kulon ni’zami’n ta’riyplep berin’

5.Elektr zaryadi’ni’n’ birligin ayti’p berin’.Elementar zaryad nege ten’?

Uy tapsi’rma tapsi’ri’w

Zaryadlang’an denelerdin’ wo’z-ara ta’siri.Kulon ni’zami’temasi’n woqi’p keliw

Sabaqti’ juwmaqlaw

Uy jumi’si’n qayta yadi’na sali’p wo’tip,bugingi sabaqqa belsene qatnasqan woqi’wshilarga tiyisli bahalari’n qoyg’an halda bugingi sabag’i’ma juwmaq jasayman

No’kis Rayoni’                                                                                                   22-mektep  Saylauov Ag’i’lash