Ամատոմիա, ընդհանուր թեմաներ

Թվել գանգի բաժինները և ոսկրերը:

Հետ

Հետ

Հետ

Հետ

Հետ

Հետ

Հետ

Ներկայացնել սրտի բաժինները և փականները:

Ինչու՞ են թոքերը կպած կրծքավանդակի պատին:

Սիրտ-անոթային համակարգԱրյունատար անոթների կառուցվածքը

Զարկերակ
Երակ
Մազանոթ

Մազանոթներ

Մազանոթներ

Թերճնշում կամ հիպոտոնիա

Խանգարվում է արյունամատակարարումը
Դիտվում է ինքնազգացողության վատացում
Գլխապտույտ
Թուլություն

Թերճնշումն իրենից ներկայացնում է հեղուկի (արյան, ավշի) ճնշման ցածր մակարդակն անոթներում, որի հետևանքով

Գերճնշում կամ հիպերտոնիա

Կարող է հանգոցնել որևէ անոթի պատի վնասման
Սնուցախանգարման հետևանքով կարող է առաջանալ հյուսվածքի մեռուկացում՝նեկրոզ,սրտում ինֆարկտ, գլխուղեղում ինսուլտ:

Հանգստի վիճակում արյան նորմալ սիստոլիկ ճնշումը 100–140 մմ ս․ս․ սահմաններում է (վերին ցուցանիշ), դիաստոլիկ ճնշումը՝ 60–90 մմ ս․ս․ սահմաններում (ստորին ցուցանիշ)։ Զարկերակային գերճնշում համարվում է արյան ճնշման կայուն կերպով բարձրացումը 140/90 մմ ս․ս․ և ավելի բարձր։

Ինֆարկտ

Սրտամկանի ինֆարկտ,  այլ կերպ անվանում են սրտի կաթված, առաջանում է, երբ սրտի որևէ հատվածում նվազում կամ դադարում է արյունահոսքը, բերելով սրտամկանի վնասման: Տարբերում են արյունազեղային (հեմորագիկ) կաթված և սակավարյունային (իշեմիկ) կաթված: 

Պատճառները

Հիպերտոնիկ հիվանդություն,
Շաքարախտ,
Ճարպակալում, նյարդային գերլարում
Հոգեկան ցնցումներ,
Ծխել։

Սրտամկանի ինֆարկտի հիմնական պատճառն աթերոսկլերոզի հետևանքով սրտի պսակային զարկերակների ախտահարումն է, որը հանգեցնում է դրանց լուսանցքների նեղացմանը։ 

Հաճախ անոթների ախտահարման հատվածում աթերոսկլերոզային գործընթացն ուղեկցվում է թրոմբոզով (անոթների խցանում), որի հետևանքով լրիվ կամ մասնակի դադարում է արյան հոսքը սրտամկանի համապատասխան հատված։ 

Գլխուղեղի կաթված կամ ինսուլտ

Մեր ուղեղը, ինչպես մնացած բոլոր օրգանները, սնվում են թթվածնով հարուստ զարկերակային արյունով: Ուղեղի անոթների խցանման կամ վնասման դեպքում ուղեղը մնում է առանց սնուցման: Հետևող արձագանքը լինում է տվյալ հատվածի մահը: Ուղեղի մահացած հատվածի հետ մարդը կորցնում է այն ֆունկցիաները, որոնց համար այն պատասխանատու էր: Այդպես է զարգանում է իշեմիկ կաթվածը: Վտանգավորը այն է, որ աղտանիշներն աստիճանաբար են զարգանում, իսկ օգնությունը պետք է ցուցաբերել անոթների խցանումից ոչ ուշ, քան 3 ժամից: Հեմորագիկ կաթվածը հանկարծակի է առաջանում: Այդ դեպքում բարձր զարկերակային ճնշման ֆոնի վրա պայթում են ուղեղի անոթները և արյունը լցնում է տվյալ հատվածը: Հեմատոմա է առաջանում: Առողջությունը պահպանելու համար հարկավոր է հիվանդանոց հասնել մեկ ժամվա ընթացքում:

Շնչառական օրգանների տարածված հիվանդություններ

Գրիպ
Հարբուխը՝ ռինիտ,
Հայմորիտ
Ֆրոնտիտ
Ֆարինգիտ (կոկորդի բորբոքում)
Տոնզիլիտ (նշիկների բորբոքում),
Օտիտ (ականջների` հիմնականում միջին ականջի բորբոքում),
Բրոնխիտ (ուղեկցվում են հազով), մանր բրոնխների ախտահարում (օբստրուկտիվ բրոնխիտ և բրոնխիոլիտ)`որոնք ուղեկցվում են արտահայտված շնչառական անբավարարության զարգացմամբ, թոքաբորբ և պլևրիտ:.

Ընդհանուր մրսածությունը կամ ՍՇՎՎ-ը կարող է պատճառվել ավելի քան 200 տեսակի վիրուսներից, որոնց մեծ մասը պատկանում է հետևյալ երկու խմբերից մեկին՝ռինովիրուսներին կամ կորոնավիրուսներին: Ռինովիրուսները վիրուսների տեսակ են, որոնք պատկանում են Picornaviridae ընտանիքին: Վիրուսների նույն այս ընտանիքին են պատկանում նաև մարդու ախտածին էնտերովիրուսը և հեպատովիրուսը (հատկապես հեպատիտ A-ի վիրուսը): Մինչ օրս հայտնաբերվել են ռինովիրուսների ավելի քան 100 ենթատեսակներ:

Ռինովիրուսներ

Ռինովիրուսները բազմանում են վերին շնչուղիների էպիթելում՝ առաջացնելով ընդհանուր մրսածության գանգատներ:Ռինովիրուսը փոխանցվում և տարածվում է օդային կամ ուղղակի շփման միջոցով՝ վարակված մակերեսներին և համընդհանուր օգտագործման առարկաներին կամ պարագաներին հպվելով և չլվացած ձեռքը կամ մատները դեպի քիթ տանելով: Համաճարակաբանական առումով խիստ վարակիչ են համարվում քիթը մաքրելը, փռշտալը, վարակված քթի արտազատուկների ֆիզիկական տեղափոխումը շրջապատի մակերևույթների կամ թղթե անձեռոցիկների վրա: Չնայած համընդհանուր կարծիքին, համբուրվելը, զրուցելը, հազը և նույնիսկ թուքը հիվանդության տարածման մեջ զգալի դեր չունեն:

Գրիպ

Գրիպը (ինֆլուենցա) հարուցվում է գրիպի A, B կամ հազվադեպ C տեսակի վիրուսներով: 
Գրիպի A վիրուսը հանդիպում է կենդանական աշխարհի տարբեր ներկայացուցիչների մոտ, սակայն այս տեսակի համար բնական օջախ են համարվում ջրային թռչունները: Գրիպի A տեսակին են պատկանում ձեզ հավանաբար ծանոթ թռչնագրիպի և H1N1 (խոզի) վիրուսները:

Գրիպ

Հայտնի է HA-ի (H1-H15) 15 անտիգենային ենթատիպ և NA-ի (N1-N9) 9 ենթատիպ, որը պայմանավորված է հեմագլյուտինինի (H) և նեյրամինիդազների (N) անտիգենային հատկություններով։ Վերջիններիս մոտ հանդիպում են հեմագլյուտինինի և նեյրամինիդազների 24 համակցություններ` H1N1 - H2N2- H2N3 - H3N2 - H3N8 - H4N2 - H4N4 - H4N6 - H4N8 - H5N1 - H5N2 - H5N9 - H6N1 - H6N2 - H6N5 - H6N9 - H7N1 - H7N2 - H7N3 - H7N7 - H9N2 - H9N8 - H10N7 - H11N9։ Թռչունների համար ավելի ախտածին են H5 և N7 ենթատիպերը։
Գրիպի B վիրուսը գլխավորապես հանդիպում է մարդկանց մոտ:

Կորոնավիրուսներ

Կորոնավիրուսները կազմում են վիրուսների մեծ ընտանիք, որոնք կարող են առաջացնել սուր շնչառական վիրուսային վարակ (ՍՇՎՎ կամ ընդհանուր մրսածություն), երբեմն ավելի լուրջ հիվանդություններ, օրինակ՝ սուր ծանր շնչառական համախտանիշ (SARS) և մերձավորարևելյան շնչառական համախտանիշ (MERS)​:Ավելի հաճախ հանդիպող կորոնավիրուսները սովորաբար մարդկանց միջև տարածվում են, երբ առողջ մարդը շփվում է մեկ այլ՝ վարակված անձի հետ։Ավելի հազվադեպ հանդիպող կորոնավիրուսները, օրինակ՝ SARS -ը և  MERS-ը զարգանում են, երբ վարակը կենդանիներից փոխանցվում է մարդուն։ SARS-ը փոխանցում է կատվազգիներից (ցիվետա կամ վիվերա), իսկ MERS-ը՝ ուղտերից, թեև կորոնավիրուսի այս երկու տեսակների համար «բնական ռեզերվուարներ» են համարվում չղջիկները։ Երբ վիրուսը բազմանում է, այն կարող է վարակակիր մարդուց տարածվել սերտ շփման մեջ գտնվող այլ մարդկանց՝ ընտանիքի անդամներ, աշխատանքային գործընկերներ, բուժաշխատողներ և այլն։

Անհանգստացնող լուր

Նոր համաճարակը սպառնում է ամբողջ աշխարհին Չինաստանի Վուհան քաղաքից տարածված կորոնավիրուսն սպառնում է վերածվել համաճարակի: Չինաստանի իշխանություններն այժմ հաստատել են (հունվարի 23-ի տվայլներով) վարակման 571 և մահվան 17 դեպք: Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը շարունակում է քննարկումները բռնկված նոր վարակի տարածման հետ կապված: Օրակարգում է նաև աշխարհում արտակարգ իրավիճակ հայտարարելու անհրաժեշտությունը: Այժմ հիվանդության վիրուսը հայտնաբերվել է նաև Չինաստանի ահմաններից դուրս, այդ թվում՝ ԱՄՆ-ում:

Օդակաթիլային սուր վարակիչ հիվանդություն է, որով ավելի հաճախ հիվանդանում են երեխաները։ Ընթանում է վերին շնչական ուղիների ֆիբրոզ ախտահարումներով, ինտոքսիկացիայով։ Ախտաբանական պրոցեսն ընդգրկում է քիթը, ըմպանը, փափուկ քիմքը և այլ օրգաններ։

Գազային թունավորումներ

CO-շմոլ գազ

Հեմոգլոբինի հետ առաջացնում է կայուն միացություն՝կարբօքսիհեմոգլոբին (HbCO)

Առաջին հերթին նա ազդում է կենտրոնական նյարդային համակարգի վրա և թունավորվողը ի վիճակի չէ հասկանալու, թե ինչ է իր հետ կատարվում, ինչ որ բան այն չէ:
Թունավորման ակնառու հատկանիշները հայտնվում են, երբ արյան մեջ կարբոքսիհեմոգլոբինի բազադրությունը համեմատած հեմոգլոբինի ընդհանուր բաղադրության հետ գերազանցում է 20%: 30%-ի ժամանակ ի հայտ է գալիս գլխապտույտ, ոտքերում թուլություն, տեսողության թուլացում: 40-50%-ի ժամանակ` գիտակցության մթագնում, 60-70%-ի ժամանակ բերում է մահացության: