Հացի հանդես

вܸºêÆ Ü²Ê²´²Ü

2015Ãí³Ï³ÝÇ Ù³ÛÇëÇ 20-ÇÝ Տավուշի Ù³ñ½Ç Բերդի  ÃÇí 4 ÑÇÙÝ³Ï³Ý ¹åñáóáõÙ ïáÝ ¿ñ, ѳóÇ ïáÝ` §ÂáÕ Ñ³í»ñÅÇ Ñ³óÁ Ù»ñ ѳݳ峽ûñÛ³¦ Ëáñ³·ñáí:

      ö³é³µ³Ýí»ó ѳóÁ áñå»ë Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝÙ³ñ¹Ï³ÛÇÝ Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ, µ³ñáõÃÛ³Ý, Ñá·¨áñÇ ¨ Ù³ñÙݳíáñÇ µ³ñÓñ ³ñÅ»ù` ¹³ë»Éáõí ëáõñµ ëñµáó ß³ñùÁÁ:

      ØÇçáó³éáõÙÝ ëϽµÇó ÙÇÝ㨠í»ñç ßÝãáõÙ ¿ñ ³½·³ÛÇÝ á·áí` ѳÛÏ³Ï³Ý »ñ· áõ å³ñÇ áõÕ»ÏóáõÃÛ³Ùµ:

      ì»ñçáõÙ µáÉáñ ÑÛáõñ»ñÝ Çñ»Ýó ùÇÙùáõÙ ½·³óÇÝ Ù³ñÙݳíáñí³Í ÑÇëáõëÇ ¨ Ññ»ßï³ÏÝ»ñǵ³Å³Ýí³Í Ýß˳ñÑÇ Ñ³ÙÁ….

20. 05 2015 Թ.

Միջոցառում՝ <<ԹՈՂ ՀԱՎԵՐԺԻ ՀԱՑԸ ՄԵՐ ՀԱՆԱՊԱԶՕՐՅԱ>>

Գովազդային    մանրապատում

Թագավորը  կանչեց  իմաստուններին  .

-Ասացեք  տեսնեմ,  որն  է աշխարհի   ամենաթանկ  բանը,  որը  պիտի  ուտի  մարդը՝   երկար  ապրելու  համար:

1-ին  իմաստուն

-Իմ  կարծիքով  մեղրը, Ձերդ   գերազանցություն:

2-րդ   իմաստուն

-Իմ  կարծիքով  միրգը:

3-րդ   իմաստուն

-Իմ   կարծիքով  բանջարեղենը:

Թագավոր

-Կանչեք  խոհարարին:

-Լսում  եմ,  տեր  իմ;

-Կարող  ես  ասել, որն է  ամենաթանկ  բանը, որը  պիտի  ուտի  մարդը երկար ապրելու  համար:

-Ձերդ  գերազանցուրյուն, հացը՝ թագավոր ,  ջուրը՝  վեզիր,  մնացածը՝  գզիր-մզիր:

-Իրավացի  ես,  թող  փառաբանվի  ու  հավերժի   հացը  մեր  հանապազորյա….

Հաղորդավար  1,2

-Հացաբույր   ողջույններ  բոլորիդ:

Հ.1

-Ձեր  տանը  միշտ  ցորեն  հաց  լինի:Թող  Ձեր  կյանքն  ու  սիրտը   երաշտ  չտեսնեն:

Հ.2

-Ձեր  հոգիները  մաքուր   մնան  մինչև  խոր  ծերություն  և  մարդիկ  սիրեն  Ձեզ  արդար ցորենի պես:

Հ1

_Ասում են  հայերի  լեզուն  բացվել  է,երբ  սկսել  են  կլորահատիկ  ցորեն հաց  ուտել:

Այդ  ցորենից  են  գույն  առել  հայի  այտերը:

Հ.2

-Հայաստանի   սահմանները  գծվում  էին  կլորահատիկ   ցորենի  արտերով:Հասկի  ցորենի  -քանակը  առանց  մնացորդի  բաժանվում  է 7-ի:

-Ցորենի մի  հատիկից  ստացվում է  շուրջ  20  միլիգրամ  ալյուր:Մեկ  բատոն  հաց  թխելու  համար՝  10000 հատիկ  ցորեն:Ցորենի   ուժով  հողին  կպած  ծառը  մահ  չունի,  ինչ   էլ  անես  մի տեղից  կդալարի:

Հ1

Աշորան   հացահատիկի  աստվածուհին  էր՝  4վարսահյուսքով.  ցորենաթույր,  հաճարաթույր,

գարեթույր, կորեկաթույր:

Հ2

Մասիսի  լանջերին  ման  գալիս  նկատեց  դեղնահասկ  ցորեններ:Զարմացավ,  փորձեց  մի  հատիկ:

-Ի՜նչ համեղ  է, սննդարար,  բաժանեմ  մարդկանց  ,  թող  ցանեն այս  սերմերը  և  առատություն  լինի….Կոշիկներս  սանդեր  կդառնան՝   կծեծեն   ցորենը,  գրտնակ-ձեռնափայտով  կհարթեցնեն  խմորը

Հ1

-Հայերը   հացը  թխում   էին  վահանաձև  սաջերի  վրա:

Հ2-

-Մի  անգամ  Ասորեստանի  թագավոր  Սև  արքան  գրավեց  Հայոց  աշխարհը:

-Սովի  կմատնեմ    հայերին  ու  կբնաջնջեմ   նրանց:Հավաքեցեք    վահանաձև  սաջերը  և  այլևս

դրանցով  հաց  չթխեք:

Հ1

-Հայերին   օգնության  է  գալիս  կալի  աստվածուհի  Հացանուշը:

-Իմ  հայ  ժողովուրդ,  թող  ամեն  մարդ  իր  տան  ներսում  գետնափոր  փուռ –թոնիր  սարքի  և հաց թխի  դրանց  մեջ:

-Թոնիրն  անվանել  են   Աստծո  տաճար:

-Թոնիրների   մեջ  հացն է  արթնանում , և խղճի  հոտ  է  աշխարհից   գալիս:

ԵՐԳ-<<Գարուն>>

Սերմնացանները  սերմ են ցանում:

Սերմնացան 1

-Արտը  վարեցի ,

Ցորեն  ցանեցի,

Հողը  շուռ  եկավ,

Տուն տվեց  նրան,

Անձրևը  կգա,

Ջուր  կտա  նրան,

Թե  ցանել  եմ   մի քանի  հատիկ,

Արտից  կտանեմ  հազարապատիկ:

Սերմնացան 2

Փառք  տանք  ցորենին  և օրհնաբանենք,

Մայրը՝  հողն է սուրբ, հայրը՝երկինքը,

Հող դարձնենք  քարը  և ցորեն  ցանենք,

Էլի  ցորենն է աշխարհի հիմքը,

Փառք  տանք  ցորենին   և օրհնաբանենք:

--Ցորենն  առատություն է խորհրդանշում և իր ուրույն տեղն է  զբաղեցնում զինանշանում:

--Տրդատ Ճարտարապետը շենքի  հիմքում մի բուռ  ցորեն էր լցնում:

--Նորածին երեխայի օրորոցից  հասկ կամ քսակով  ցորեն էին կախում:

--Նորահարսի  օժիտի մեջ հասկերի փունջ  էին դնում՝ դրոշ դարձրած:

--Նորափեսայի գլխին հասկի ծղոտից պսակ  էին դնում՝  եռագույն  ներկում. կարմիր, կապույտ,

Ց

ցորնագույն՝ մաղթելով  հացառատություն:

Հասկերի  պար՝ ծիլերը  կամաց-կամաց  արթնանում, հասկեր են դառնում, << ծփում է >> արտը                                                               Շոպենի  մեղմ  երաժշտության ներքո:

Հասկ-Ես  աշխարհ  եկա,

Որ ընտրաբանեմ  խորհուրդը  հասկի

ԵՎ այս աշխարհում

Հասկի զորությունն  արարող   բազկի….

Հնձվորները  <<հնձում  են   արտը>>գերանդիներով:

Բեմադրություն-՝<<Երեք  հարց>>

Տատը  հարցրեց.

-Էն որ բույսն է,

Որ բոյով է ու  գեղեցիկ:

Թոռնիկը  պատասխանեց.

-Մեխակը, տատ,

Պոչը բարակ  ու սլացիկ:

Տատիկ

-Մեխա՜կը:Հա՜:Բայց իմ  խելքով

Գեղեցիկը  հասկն է, հասկը,

Որ լուսերես մայրն էհացի՝

Գլխին շաղոտ  ոսկե թագը:

-        Հիմա ասա, ինչն է, տղաս,

Որ  ամենից լավ է բուրում:

Թոռնիկ

-Դե, երևի  վարդը,  այ տատ,

Վարդաբույրը շատ եմ սիրում:

Տատիկ

-Լավն է,ինչ  խոսք, բայց քեզ ասեմ,

Բուրավետը  հացն է,հացը:

Ախր սոված չես մնացել,

Որ հասկանաս իմ ասածը

--Իսկ  էն ինչն է արևի  տակ,

Որ համով է ամեն բանից:

Թոռնիկ

--Սունկը, այ տատ, ուրիշ  էլ ինչ.

Չեմ  կշտանում ես նրանից:

Տատիկ

ԴԵ,ինչ ասեմ , իմ անուշիկ,

Համով բան է քո ասածը,

Բայց  իմացիր, ինչ էլ ուտես,

Համովն էլի հացն է, հացը:

Նա կյանքի չափ թանկ է, որդի,

Նաապրուստն է ամենօրյա

Աշխատավոր  ժողովրդի:

Ասաց տատն ու սեղանից կտրեց հացի

փոքրիկ  պատառ քսեց աչքին,դրեց գլխին ու համբուրեց  խոնարհաբար:

Երգ- Կանաչ  հեքիաթ/Արևիկ/

--Հայկական  լեռնաշխարհում հաց թխել են դեռևս  Քրիստոսի ծննդից  առաջ 3-2 հազարամյակներում մ.թ.ա.:

--Երվանդ արքայի հրամանով ծառ կտրողը1 տարով զրկվում էր հազ ուտելու իրավունքից՝թող ծառ կտրողն իմանա, որ ծառը  բնության   համար նույնն է, ինչ մարդու համար հացը:

--Մինչև հացը , հաց է դառնում ,

Տաք քրտինք են նրան խառնում,

Վարում,ցանում, ջրում, քաղում,

Ցորենն ապա մի լավ աղում

Ու նրանից հաց են թխում.

Հաց սրբազան, հաց՝ կյանք մի բուռ,

Հաց խնկահամ, անուշաբույր…

--Եկեք փառք տանք հացթուխին.

Նրա թխած սուրբ հացին:

Երգ-  Հացթուխի երգը     

--Հացթուխներն  անձեռնամխելի էին,կռվի  ժամանակ նրանց չէին  սպանում:

--Առավոտյան թխած հացն ավելի  համեղ է:

--Պանդխտության   գնացողի բարձի տակ  հաց են դրել:

--Փոքրիկ երեխայի գիշերով տանից հանելիս նրա խանձարուրում  հացի կտոր են դրել:

--Հացով բուժել են, մի կտոր հաց են դրել հիվանդի գրպանը և ապա տվել են շանը, որպեսզի հիվանդությունն անցնի:

--Հարսի ու փեսայի ուսին լավաշ են գցել, եթե  հարսի ուսից լավաշն ընկել է, դադարեցրել են հարսանիքը՝

Հացը գետնին նետողը չի կարող լավ մայր ու տան կին լինել:

Հ-1

--Հացով բարեկամացել են՝ հաց կտրել:

Հ-2

Հացով երդվել են՝ էս հացը վկա:

Հ-1

Հացով ճանաչել՝<<Կուզես մարդուն  ճանաչել, հետը հաց կեր>>:

Հ-2

Լեզուն ազգի հոգևոր հացն է:Լեզուն էլ  հացի  նման է, երբեք չի հնանում կամ թառամում:

---Օշականի կանայք իրենց 1-ին բերքից ստացած հացը դնում էին Մաշտոցի  գերեզմանին ևհոգևոր  հացի նստում նրա հետ:

--Հացեկացում հաց են թխել դեռևս աստվածների համար և 36 տարին մեկ  աստվածներին  հրավիրել հացկերույթի:

--Հացը սուրբ է

Մի կասկածեք,

Հացը նուրբ է

Լավ իմացեք:

Հացի մասին ասել են.

-Ուրիշի հացով փոր չի կշտանա:

-Հացիկ, ջրիկ կյանք  երջանիկ:

Պար-Սասունցիների  յարխուշտա

--Հայերը թխել են բաղարջ, շոթա, որին անվանում են հացի շուտասելուկ, լավաշ, սոմի, մատնաքաշ, բատոն, տարեհաց ևտոնական տարատեսակ հացեր:

--Լավաշն ընդգրկվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-յի մարդկության ոչ նյութական,մշակութային ժառանգության ներկայացուցչական ցանկում որպես  հայկական մշակութային արժեք՝ 2014 թվականին:

--Աշխարհի ամենաերկարակյաց հացը լավաշն է, որում համոզվելու համար հնդիկը 6ամիս մնաց Հայաստանում:

--Գիտեք ինչքան դժ վարությամբ

Մեր պապերը , այս քարթքարոտ  Հայաստանում

Քարը շարժել, հողը փորել,

Սերմը ցանել, արտը ջրել

Մշակել են, ապա հնձել

Ու կալսել են:

--Հետո բերքը աղաց  տարել

Ջրաղացում աղացել են

Ու պարկերով տուն ենբերել,

Խմոր շաղել,թոնիր վառել

ԵՎ  սուրբ լավաշ հաց են թխել:

Դուք այս բանը լավ իմացեք

Եվ սուրբ   հացը խնայեցեք:

Երգ-Լավաշի երգը/Արևիկ/

Ափ անեմ, տափ անեմ…

--Լավաշն ընդգրկվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի մարդկութկության ոչ նյութական մշակութային ժառանգության ներկայացուցչական ցանկում, որպես հայկական մշակութային արժեք` 2014 թվականին

--Նրբաթերթ լավաշը փրկել է Արամ թագավորի կյանքը:Նա Նոսորից գաղտնի համտեսել է իր լանջապանակում թաքցրած լավաշը և հայկական լավաշի զորությամբ հաղթել Նոսորին:

--Ալեկսանդր Մակեդոնացին պաշարել էր հայկական մի բերդ:4-րդ օրը հայերը բերդի աշտարակից կաղեցին մի լավաշ:Մակեդոնային զորքին հրամայեց հեռանալ ասելով՝

--Հացի դեմ չի կարելի նիզակ ճոճել, Աստվածները 7 տարի շուտ են մահ պարգևում նրան, ով կռիվ է գնում հացի դեմ:

Բեմականացում- <<Հացը>>

-- Տղան ուախ թռչկոտելով

ՈՒտում էր թարմ լավաշ հացը:

Բայց արի տես, երբ կշտացավ,

Դեն շպրտեց մնացածը:

--Այդ ինչ արիր, -մթնեց պապը,

Դու մեղքի մեջ թաղեցիր քեզ

Բա չգիտես որ աշխարհում

Հացը սուրբ է մոր ջեռքի պես…

Վերցրու հապա, քանի շուտ է,

Հացը մեղք է, չես կեղտոտի,

Պահիր նրան ափերիդ մեջ,

Ներողություն խնդրիր, որդի:

--Դուք հացին վերևից մի նայեք,

Դուք հացը գլխից վեր պահեք,

Սեղանին ինչ էլ որ լինի`

Հացի դեմ խոնարհ մնացեք:

--Մեր նախնիք հացը պաշտել են,

Աստծու կարգին են դասել,

<<Սուրբ>> բառով հացին պատվել են

ՈՒ հացին արդար են ասել:

--Հացն է ձեզ հացի տեր անում,

Սուրբ հացից ճամփան մի շեղեք

Մեր արդար բառը հիշեցեք

ԵՎ հացին արժանի եղեք:

--Իզուր չէ` մեր հնօրյա և նորօրյա բոլոր աղոթքներում ջերմությամբ ենք հնչեցնում <<հաց մեր հանապազօրյա տուր մեզ այսօր>> խոսքերը, որոնք ունեն երեք իմաստ

1. ուղղակի` ամենօրյա հացի

2. հաղորդության մասին է` Տիրոջ մարմնի

3. հավերժական կյանքի` երկնային կյանքի

-- Հացը որպես Քրիստոսի հետ սուրբ հաղորդության միջոց նշխարհի տեսքով իր սկզբնավորումն է ստացել Զատկի այն խորհրդավոր ընթրիքից, որի մասնակիցներն էին Քրիստոսն ու իր տասներկու առաքյալները:

----Վերցրեք,կերեք այս է իմ մարմինը, որ բաշխում է ձեզ և շատերին` մեղքերի քավություն և թողություն:  

--Սուրբ պատարաքի հաղորդությամբ վերականգնվում է ի սկզբանե հաստատված հազորդակցական կապն Աստծու հետ:

----Ես եմ կենդանի հացը:

Ես եմ կյանք պարգևող հացը:

Նա ով միացած է ինձ երբեք քաղցած չի մնա:

Նա ով հավատում է ինձ երբեք ծարավ չի մնա:

--Ալյուր ենք մաղում,

Խմոր ենք անում,

 Գրտնակի տակ արագ-արագ

Գնդերը բացում

Հետո ձեռքերով

ՈՒրախ երգերով

Հատիկ-հատիկ թոնրի պատին

Լավաշ ենք խփում:

--հանում ենք տաք-տաք

Լավաշը բարակ,

Մաքուր, սպիտակ

Սփռոցի տակ դարսում ենք արագ:

--Լավաշը կտում, պանիր ենք դնում,

Եկեք, եկեք դուք էլ կերեք,

Լավաշ ենք ուտում: