Բնության ուժեր

Բնության ուժերը

Ուսուցչուհի՝ Լիլիթ Շառյան
Ներկայացնում է՝ VII դասարանը

Մարմինների փոխազդեցությունը քանակապես բնութագրող ֆիզիկական մեծությունը կոչվում է ուժ: Ուժը վեկտորական մեծություն է:

Միավորների ՄՀ-ում ուժի միավորը 1 նյուտոնն է(1 Ն):

Ուժի միավորն այդպես է կոչվում ի պատիվ անգլիացի գիտնական Իսահակ Նյուտոնի:

Նյուտոնը ենթադրեց, որ մի շարք երևույթներ, օրինակ՝ մարմինների ընկնելը Երկրի վրա, մոլորակների պտույտը Արեգակի շուրջը, մակընթացություններն ու տեղատվությունները, հետևանք են մի երևույթի, որ կոչվում է տիեզերական ձգողություն:

Տիեզերական ձգողության ուժն ուղիղ համեմատական է փոխազդող մարմինների զանգվածների արտադրյալին և հակադարձ համեմատական նրանց միջև հեռավորության քառակուսուն:

Ծանրության ուժ կոչվում է մարմինների վրա Երկրի կողմից ազդող ձգողության ուժը:

g =9,8 Ն/կգ – ազատ անկման արագացում

m – մարմնի զանգված

Ծանրության ուժը վեկտորական մեծություն է: Ծանրության ուժը մեծ ճշտությամբ ուղղված է դեպի Երկրի կենտրոն:

Արտաքին ազդեցության հետևանքով մարմնի ձևի և չափերի փոփոխությունը կոչվում է դեֆորմացիա:

Առաձգական

Ոչ առաձգական

Այն ուժը, որն առաջանում է մարմնի դեֆորմացիայի ժամանակ, խոչընդոտում է դեֆորմացիային և ձգտում վերականգնել մարմնի ձևն ու չափերը, կոչվում է առաձգականության ուժ:

Fառ= kx

Ուժը չափելու համար օգտագործվող սարքն անվանում են ուժաչափ կամ դինամոմետր:

P =mg

Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը հավասար է մակերևույթին ուղղահայաց ազդող ուժի հարաբերությանը այդ մակերևույթի մակերեսին, կոչվում է ճնշում:

Ի պատիվ ֆրանսիացի գիտնական Բլեզ Պասկալի ճնշման միավորը կոչվում է Պասկալ:

Մարմինների հպվող մակերևույթների միջև առաջացող և միմյանց նկատմամբ նրանց շարժումը խոչընդոտող ուժը կոչվում է շփման ուժ:

Այն շփման ուժը, որն առաջանում է հպվող մակերևույթների միջև, երբ դրանք միմյանց նկատմամբ գտնվում են դադարի վիճակում, կոչվում է դադարի շփման ուժ:

Այն շփման ուժը, որն առաջանում է հպվող մակերևույթների միջև, երբ դրանք շարժվում են միմյանց նկատմամբ, կոչվում է սահքի շփման ուժ:

Այն շփման ուժը, որն առաջանում է մակերևույթի և դրա վրա գլորվող անիվի, գլանի կամ գնդի միջև, կոչվում է գլորման շփման ուժ:

Դադարի շփում

Գլորման շփում

Սահքի շփում

Եթե շփումը չլիներ, ո՛չ մարդիկ, ո՛չ կենդանիները, ո՛չ էլ փոխադրամիջոցները չէին կարողանա շարժվել գետնի վրայով:

Շփումը կարող է նաև մեծ վնասներ հասցնել: Օրինակ՝ շփման պատճառով տարբեր մեխանիզմների շարժվող մասերը տաքանում և մաշվում են: Շփման այս և այլ վնասակար հետևանքները մեղմելու նպատակով հպվող մակերևույթները պատում են որևէ քսուկով կամ նյութով:

Շնորհակալություն ուշադրության համար