« Æз – сылгоймаг - цардаразæг фарн дæн…»

Темæ. « Æз – сылгоймаг - цардаразæг фарн дæн…» (Тексты иумæйаг æвзæрст) Нысан. Скъоладзауты ахуыр кæнын текстимæ кусын æмæ иумæйаг æвзæрст кæныныл. Иумæйаг æвзæрсты руаджы сфæлхат кæнын грамматикæйы хæйттæ. Проектон архайды фæрцы скъоладзаутæм рæзын цымыдисдзинад иртасæн куыстмæ. сæрыстырдзинад Ирыстоны Хъомыл кæнын сылгоймæгтæй, фидар кæнын уарзондзинад ныййарæг мадмæ. Урочы æрмæг. Комьпютерыл фыст презентаци. Эпиграф. Сылгоймаг – хо, хъæбул, цардæмбал, ныййарæг… Дæ фарн нæ къонаты цæрæд! Æнусты 'ппæты хуыздæр зарæг Дæ номыл а зæххыл нæрæд! Урочы цыд 1. Разныхас. Хъуысы ирон мелоди. Ахуыргæнæг дзуры: Æз уæм æрцыдтæн аивгъуыйгæ 'нустæй, Мæ уд дзынæзта, мин азты куыдта, Æз рагон Иры хъарæггæнæг ус дæн, Æмæ æрцыдтæн зарынмæ ныр та. Ацы рæнхъытæ ныффыста, Хуыцау алцы æнкъараг зæрдæ кæмæн балæвæр кодта, йæ удæн æнцой чи нæ лæвæрдта, суанг ма Афганистаны дæр чи балæууыд, цæмæй йæхи цæстытæй фена йе 'мбæстаг æрыгон лæппуты уавæр, уыцы зынгзæрдæ ирон чызг, ирон литературæ йæ æрдхæрæны поэзийæ дзæвгар чи фæхъæздыгдæр кодта, уыцы æнæмæлгæ Хостыхъоты Зинæ. Уæлдæр загъд рæнхъыты Зинæ равдыста, ирон сылгоймаджы ныхмæвæрд хъысмæт, ома , æнусты дæргъы кæугæ æмæ дзыназгæ кæй кодта, ныр та заргæ, райгæ æмæ цин. Раздæр талынг, хъарæджы дуг уыд, ныр та – рухс, зарæджы дуг. Зинæ йæ поэзийы ссардта бынат царды алы къабазæн дæр. Уымæн æвдисæн йе ‘мдзæвгæты æмбырдгæндтæ: «Æхсæрдзæнты зарын», «Æмæ цагъта дзæнгæрджытæ уалдзæг», «Сæуæхсиды зæлтæ», «Мои афганские встречи», «Æрвнæрыны размæ», «Уыцы чызджы писмотæ», «Табуйаг». Сылгоймаджы темæйыл бирæ фысджытæ æмæ поэттæ фыстой, фæлæ йæ Зинæ куыд алыхуызонæй равдыста, уый йын цы аргъ скодта, афтæ мæнгмæ гæсгæ, никæй къухы бафтыд. Ацы мæй сылгоймæгты мæй кæй у, цалдæр боны размæ Дунейы сылгоймæгты бон кæй бæрæг кодтам, уымæ гæсгæ нæ урочы темæйæн райстон Хостыхъоты Зинæйы æмдзæвгæйы текст «Æз – сылгоймаг – цардаразæг фарн дæн…» Ацы æмдзæвгæйы бындурыл рафæлхат кæндзыстæм грамматикæйы хæйттæ, аивадон мадзæлттæ. хъуамæ банкъарæм, Æрдзурдзыстæм Иры намысы сылгоймæгтыл, иу хатт ма ныййарæджы ноджыдæр ахадындзинад царды. 2.Текстимæ куыст. А).Бакæсын текст. (Кæсы скъоладзау). - Куыд æвдисы сылгоймаджы? Дзуапп. Автор сылгоймагæй зæгъы – æз цардаразæг бæллиц, дидинæджы тау, цъæх уалдзæг, цины зарæг, æфсарм, хæдзары бæркад, царды дугъы уе 'мдзу, бахъуаджы уæ кард, уæ раттæг, уæ фидæн - иу дзырдæй, нæлгоймагтæн алцыдæр кæй у, уый тыххæй сæ домы, цæмæй йын кувой, йæ кадæн бануазой. Мæнмæ гæсгæ йæ уымæй нæлгоймагæй бæрзонддæр æвæры автор. - Цæмæн у текст? Цы хонæм текст? Дзуапп. Дзырд «текст» нысан кæны бастдзинад, иугонд. Цалдæр хъуыдыйады кæнæ абзацы иумæйаг тема æмæ хъуыдымæ гæсгæ баст куы 'рцæуынц, уæд фæаразынц Лæвæрд тексты темæ у сылгоймаджы Хъуыдыйæдтæ кæрæдзиимæ баст вæййынц текст. грамматикон æгъдауæй æмæ хъуыдымæ гæсгæ. - Цы у тексты темæ? Дзуапп. ахадындзинад царды. - Цавæр у тексты сæйраг хъуыды та? Дзуапп. Мæнмæ гæсгæ тексты сæйраг хъуыды у сылгоймагæн аргъ кæнын. - Æрхъуыды- ма кæнæм текстæн сæргонд. 1-аг. Текст рахонин «Сылгоймаг». 2-аг. Æз та йæ схонин «Сылгоймаг – цардаразæг фарн». 3-аг. Ис ын раттæн сæргонд «Æз – сылгоймаг». - Цавæр стильмæ хауы текст? Дзуапп. Кæй зæгъын æй хъæуы, текст хауы аивадон стильмæ, уымæн æмæ у æмдзæвгæ, ис дзы аивадон фæрæзтæ. - Цавæр стильтæ ма зонут? Дзуапп. Базонгæ стæм æмæ зонæм хуымæтæг ныхасы стиль, наукон, официалон- хъуыддаджы, публицистикон стильтæ. - Тексты хуызтæй та йæ цавæрмæ ахæссын æмбæлы? Дзуапп.Тексы хуызтæй у таурæгъон. - Куыд баст сты хъуыдыйæдтæ тексты мидæг: цæгон æви параллелон бастдзинадæй? Дзуапп. Хъуыдыйæдтæ тексты баст сты цæгон-фæлхатон бастдзинадæй («æз фарн дæн, æз бæллиц дæн), стæй ма хъуыдыйæдтæн аивæн кæй нæй сæ бынæттæ, уый дæр цæгон бастдзинады миниуæг у. - Цавæр поэтикон ныхасы фæзилæнæй пайда кæны автор? Дзуапп. Автор спайда кодта анафорæйæ. Уый та у рæнхъыты æмхуызон райдайæн. Ис зæлон, дзырдон, синтаксисон райдайæны хуызтæ. Ацы текстæн ис дзырдон райдайæны хуыз. - Тексты-ма ссарут аивгæнæн мадзæлттæ. Цавæртæ сты? Дзуапп.Тексты ис метафорæтæ: фарн дæн, бæллиц дæн, тау дæн, уалдзæг дæн, цины зарæг дæн, кард дæн, æфсарм дæн, нуазæн дæн,мæт дæн, хур, фидæн, бындур. Эпитеттæ: цардаразæг, дидинæджы тау, цъæх уалдзæг, цины зарæг, минбæркады фынг. 3. Тексты фонетикон æвзæрст. Раныхас. Уæдæ сылгоймаджы рæсугъддзинад, йæ тых, йе 'гъдау, йæ къæбæрдæттондзинад равдисынæн цы дзырдтæй спайда кодта автор, уыдонæй алкæцыдæр грамматикæйы æххæст кæны сæрмагонд функцитæ. Нæ зæрдыл ма æрлæууын кæнæм грамматикæйы хæйттæ æмæ текст уыдонмæ гæсгæ равзарæм. Райсæм фонетикæ. - Цы ахуыр кæны фонетикæ? Дзуапп. Фонетикæ ахуыр кæны мыртæ æмæ дамгъæтæ. Хæслæвæрд. Текстæй рафыссын æрмæст зылангон æмхъæлæсонтæ кæм æмбæлы ахæм дзырдтæ: (дæн, иууылдæр, мæнæн, дидинæджы, уалдзæг, зарæг, нуазæн, дугъы, дзырд, зынг, бон, бындур, æмдзу). Чидæр скъоладзаутæй сдзурдзæн, æрмæст æзылангон æмхъæлæсонтæ кæм æмбæлы, ахæм дзырд дзы иу кæй ис: сисут, къухы. - Хъæлæсонтæ куыд дих кæнынц? Дзуапп. Хъæлæсонтæ дих кæнынц тыхджынтыл æмæ лæмæгътыл. Лæмæгъ хъæлæсонтæ сты « æ» æмæ «ы». «У» ма вæййы æмхъæлæсон дæр. Хæслæвæрд. Рафыссын «у» æмхъæлæсон кæм у, уыцы дзырдтæ (иууылдæр, тау, уалдзæг, нуазæн, уæ, ныххуыссын, бахъуаджы, 'нхъæлцау. 4. Дзырдарæзт. - Цавæр морфемæтæ зонут? Дзуапп. Дзырды хæйттæ - морфемæтæ сты разæфтуан, фæсæфтуан, уидаг, кæрон. Хæслæвæрд. Дзырдтæ - бануазут, цардаразæг, минбæркады- морфемикон æвзæрст скæнут. æнхъæлцау-æн ныффыссын йæ 5. Лексикон хицæндзинæдтæ. Рахизæм лексикæмæ. Тексты бирæнысанон дзырдтæ ссарын æмæ сæ рафыссын. Дзуапп. Ныххуыссын, къух. - Дзырд хур-æн комкоммæ нысаниуæг ис, æви ахæсгæ? Дзуапп. Ацы тексты хур-æн ис ахæсгæ нысаниуæг. Хæслæвæрд. Æрхъуыды кæнут фæйнæ хъуыдыйады, хур-æн дзы комкоммæ нысаниуæг куыд уа. (Иу скъоладзау фыссы йæ хъуыдыйад фæйнæгыл). Хæслæвæрд. Дзырд синоним. Дзуапп. Сывæрджын. 6. Морфологи. Æз бæллиц дæн, Хæслæвæрд. Рафыссут хъуыдыйад - дидинæджы тау дæн, Æз цъæх уалдзæг, цины зарæг дæн. Алы дзырды сæрмæ дæр фæбæрæг кæнут, цавæр ныхасы хай у, уый. Хæслæвæрд. Дзырд минбæркады-йæн скæнын морфологон æвзæрст. Дзуапп. Минбæркады – р.ф. минбæркад, у вазыгджын номдар, арæзт у нымæцон мин æмæ номдар бæркад-æй, иуу. нымæц, гуырынон хауæн, иумæйаг номдар. 7.Синтаксис. - Ссарут-ма тексты иу цалдæр дзырдбасты æмæ сæ равзарут. Дзуапп. Цардаразæг фарн, кувут мæнæн, дидинæджы тау, цины зарæг, цъæх уалдзæг. Хæслæвæрд. Рафыссын текстæй хуымæтæг хъуыдыйад. Дзуапп. Æз æфсарм дæн, нуазæн дæн уæ къухы. - Хъуыдыйады æмхуызон уæнгтæ цавæр къорд сты? Дзуапп. Хъуыдыйады уæнгтæ сты зæгъинæгты къорд: æфсарм дæн, нуазæн дæн. Хæслæвæрд. Ссарут æмæ бæкæсут вазыгджын хъуыдыйад, зæгъут ын йæ хуыз. Дзуапп. Æз бæллиц дæн, дидинæджы тау дæн, Æз цъæх уалдзæг, цины зарæг дæн. (Æнæбæттæг вазыгджын хъуыдыйад). Равзарын æй хъуыдыйады уæнгтæм гæсгæ. (Æмбæлы схемæ скæнын дæр). Хатдзæг. Зинæ спайда кодта цыбыр хъуыдыйæдтæй, фæлæ сæ ахадындзинад стыр у. Бæрзонддæр, арфдæр кæны сылгоймаджы ахадындзинад царды. 8. Орфографи æмæ пунктуаци. Хæслæвæрд. Компьютерæй æвдыст цæуынц орфограммæйы хуызтæ æмæ уыдонмæ дæнцæгтæ. Чи дзы кæдæм хауы, уырдæм сæ бахæссын: æмхъæлæсонты æмхуызонад - бæллиц, иууылдæр, раттæг дæргъвæтин æмхъæлæсонтæ - минбæркады, цардаразæг вазыгджын дзырдтæ - лæгтæ æмхъæлæсонты растфыссынад разæфтуанты фæстæ - уе 'мдзу, уе ‘нхъæлцау -æ-йы æлвæстад - ныххуыссын. Хæслæвæрд. Компьютерæй æвдыст цæуы текст æмæ дзургæйæ æмбарын кæнынц æрхæцæн нысæнттæ: Тире - æмхасæны (сылгоймаг), вазыгджын зæгъинаджы æххуысгæнæг мивдисæг –дæн-ы бæсты. Къæдзыг - вазыгджын хъуыдыйæдты æхсæн, сидæнты, хъуыдыйады æмхуызон уæнгты 'хсæн. 9. Проектон куыст. - Зæгъут-ма, «Æз – сылгоймаг», зæгъгæ кæмæй зæгъы Зинæ? Дзуапп. Зинæ «æз», зæгъгæ, йæхицæй нæ зæгъы, уый у иумæйаг сурæт – мад, хо, бинойнаг, æфсин, зондамонæг, æмбал. - Цалдæрæн бахæс кодтон бацæттæ кæнын информаци – презентации уарзондæр сылгоймаджы тыххæй. Табуафси, хъусæм уæм. Скъоладзауты раныхæстæ. а). Давид æ). Маринæ б). Барышевайы тыххæй 10.Раныхас. Сылгоймаг, цард чи рухс кæны, уыцы стъалы, у. Æвæдза, цы хъаруйы хицау у! Райсæм суанг аланты дугæй. Чи фервæзын кодта æмæ кæй руаджы нæ ахуыссыд аланты зынг! Уый уыдис Сылгоймаг – Задалески Нана. Цæй диссаджы фидар разынд уыцы рæхснæг сылгоймаг, хохы цъасмæ сидзæр сывæллæтты чи бакодта æмæ, йæ удыл нæ ауæрдгæйæ, уыдон чи фервæзын кодта аланты фидæны сæраппонд. (Равдисын кувæндон). Сылгоймагмæ уарзондзинад, уымæн кад, лæггад кæнынмæ сидтысты уырыссаг поэттæ Пушкин, Некрасов, Блок, Есенин. Æвæццæгæн, афтæ бæрзонд æвæрд кæй уыд æмæ у, уый йæ разæнгард кæны хорздзинад аразынмæ дæр. Уæдæ хатдзæг скæнæм сылгоймаджы ахадындзинадæн нæ урочы эпиграфæй (эпиграф бакæсын) æмæ йæ номыл зарæг айзæлæд. (Гæджынаты Руслан. «Ирон чызджытæ») 11. Рефлекси Абон ӕз базыдтон… Урочы мӕ зӕрдӕмӕ фӕцыд… Абоны урочы фӕстӕ ӕз никуы ферох кӕндзынӕн… Урочы мын бантыст… Нӕ мын бантыст… 12. Бæрæггæнæнтæ комментаритимæ. 13. Хæдзармæ куыст. Ныффыссын сочинени. «Дæ фарн бирæ, сылгоймаг!» Самоанализ открытого урока осетинского языка в 10 классе Класс­ 10  Тема «Тексты иумæйаг æвзæрст» Тип урока: повторительно­обобщающий Вид урока: практикум Формы организации учебной деятельности на уроке: индивидуальная, групповая,  фронтальная, коллективная и др. Цели урока: Познавательный аспект: повторить и обобщить изученный за курс средней школы материал по осетинскому языку, проверить уровень усвоения знаний с помощью системы заданий  разного типа; продолжить знакомство учащихся с типами грамматических ошибок и дать  тренировочные упражнения на их исправление Развивающий аспект: развивать ключевые компетенции, речь, внимание, память,  логическое мышление, умение обобщать, делать выводы; развивать умения самоконтроля,  взаимоконтроля;  Воспитательный аспект: совершенствование навыков этичного межличностного общения,  воспитание сознательного отношения к языку как явлению культуры; активизация  познавательной деятельности в коллективе и формирование навыков сотрудничества в  решении поисковых задач, воспитание у учащихся морально­ценностных чувств. Цели обучения осетинкому языку определяются через формирование коммуникативной  компетенции: ­ понимать читаемый текст, ­ определять тему и основную мысль текста, ­  формулировать основную мысль своего высказывания, развивать высказанную мысль, ­ аргументировать свою точку зрения, ­ отбирать языковые средства, обеспечивающие  точность и выразительность речи, ­ соблюдать при письме нормы литературного языка, в том числе орфографические и пунктуационные. Большую роль в создании речевой среды на  уроке играет подбор дидактического материала. Комплексная работа с текстом использована для совершенствования языковой,  лингвистической и культурологической компетенции учащихся. Анализ текста предполагает опору не только на знания, но и на чувство языка, речевую  интуицию, без чего невозможен процесс совершенствования культуры речи. Именно через  текст реализуются все цели обучения в их комплексе: коммуникативная, образовательная,  воспитательная. Наконец, в тексте отражаются факты и особенности национальной  культуры. Через текст ученик усваивает знания и ценности, духовную культуру своего  народа, уточняет нравственные и эстетические позиции. Задачи урока: Актуализировать и систематизировать теоретические знания по развитию речи, по  основным разделам осетинского языка: Орфографии, Орфоэпии, Лексике, Синтаксису и  т.д.; Исследовать синтаксические конструкции; Развивать умение грамотно проводить комплексный анализ текста; Совершенствовать навыки правописания. Для реализации задач урока использованы следующие виды работ: Орфоэпическая разминка Тест Контроль / Работа в парах/ группах/индивидуальная Комплексный анализ текста Подведение итогов урока Домашнее задание Оборудование:   медиапроектор или интерактивная доска для демонстрации, оценочный лист, карточки,  эпиграф к уроку,  раздаточный материал..   Рабочий лист урока (Приложение 1), слайдовая презентация,  Урок проводился в десятом классе . В классе семнадцать учащихся, из них семь юношей ;  десять девушек. По болезни отсутствовали 4 человека. У учащихся данного коллектива  хорошая мотивация на изучение осетинского языка. На уроке были реализованы следующие принципы: ­ принцип направленности обучения на комплекс решения задач; ­принцип доступности обучения; ­принцип формирования знаний ,умений и навыков ( переход от простых заданий к  сложным). Активность и самостоятельность учащихся достигалась с помощью наводящих вопросов,  руководство учением осуществлялось по следующим схемам: ­ Учитель­ ученик; ­ Ученик­ ученик. В полной мере привлекала к работе всех учащихся, в том числе и слабоуспевающих.  Преобладающий характер познавательной деятельности ­творческий. Структура урока  соответствует логике проведения заявленного типа урока, так как моей основной  организационной задачей являлось создание условий для обобщения ранее изученного  материала. Соблюдены были структурные компоненты урока: 1.Организационный момент, характеризующийся внешней и внутренней (психологической)  готовностью учащихся к уроку; 2. Проверка домашнего задания.( домашние индивидуальные задания с целью проверки  орфоэпической и орфографической грамотности) 3. Практическая работа по расширению и обобщению знаний, умений и навыков учащихся; ( работа с текстом) .Повторение теоретического материала при выполнении тестовых  заданий 4.Дано домашнее задание ( дифференцированное); 6. Итоги урока были подведены учащимися . Метод по типу познавательной деятельности: частично­поисковый. Частично­поисковый,  потому что на уроке знания не предлагались учащимся в готовом виде, их необходимо было добывать самостоятельно. Учащиеся самостоятельно рассуждали, решали возникающие  познавательные задачи, анализировали, обобщали, делали выводы. На уроке  использовались компьютерные технологии. Считаю, урок с мультимедийной поддержкой  эмоционален и неутомителен для ученика за счёт переключения на разнообразные виды  деятельности. Через проектор выводились на экран различные виды работ: орфоэпическая  разминка, слайд­ диктант ,комплексный анализ текста, тесты.. Через  проектор осуществлялась проверка при работе с тестами , была использована для  визуального восприятия дополнительная информация (портреты, эпиграф, цитаты, текст  стихотворения).Перегрузки учащихся как физической , так и психической не было благодаря смене видов деятельности и форм работы . Познавательную активность , уровень усвоения  и использования материала учащимися я оцениваю как хороший. Формы работы:  работа в паре, индивидуальная, групповая, фронтальная, коллективная. Приемы : задания , побуждающие к выявлению авторской позиции , высказыванию  собственного мнения. Учащимися на уроке осуществлялась самооценка, рефлексия. Ребята  пользовались планом алгоритма при работе с текстом. Вся работа выполнялась на рабочем  листе. Работа с рабочими листами способствовала достижению образовательных целей  урока, стимулировала познавательные интересы учащихся. На данном уроке были реализованы современные подходы к уроку осетинского языка : Текстоориентированный : Монологический ответ, работа со стихотворным текстом. Функциональный: совершенствование собственной устной и письменной речи (по  предупреждению грамматических ошибок в устной и письменной речи.) Коммуникативно­ деятельностный: Работа частичным комплексным анализом текста, с  тестами. Интегрированный подход. Связь с литературой через текст художественного стиля.  Формирование гуманистического мировоззрения учащихся посредством высказывания  собственной жизненной позиции. Личностно ­ ориентированный подход на данном уроке был реализован в том, что я как  учитель выступала в роли организатора образовательной деятельности, давала задания,  консультировала, помогала. Старалась, чтобы отношения учеников на уроке были основаны  на взаимоуважении. Личностно­ориентированный подход реализовывался через работу в  паре, внимание к речи других людей, обучению связной речи. Поставленные задачи решены. Все этапы урока были пройдены. . Был создан нужный для  работы психологический микроклимат, характер общения с учащимися доброжелательный.  Считаю, что поставленные задачи реализованы, цель занятия достигнута. Оценка урока: Урок развивающий, обучающий, воспитывающий любовь к творчеству  поэтессы, культуре  осетинского народа.. немыслима наша жизнь .