Алеуметтік желінін пайдасы мен зияны. "Айтуга онай багдарламасынын желісі бойынша" тәрбие сағаты

Ашық тәрбие сағатының тақырыбы: Әлеуметтік желінің пайдасы мен зияны)  ("Айтуға оңай" желісімен)  Мақсаты:  ­ әлеуметтік желінің денсаулыққа әсерін түсіндіру, ­ ұялы телефонды оңтайлы пайдалануға тәрбиелеу,  ­ ұялы телефонды пайдалану туралы ой­пікірлерді білу,  ­ баланың денсаулығына өз жауапкершілігі туралы ой салу, осы тақырыпта   әңгімелесуге даярлау;  Күтілетін нәтиже:  ­ Қазақ қыздары мен жігіттерінің қазіргі заманға лайық техникалық құралдарды  пайдалануда ақпараттық мәдениетті болуын қалыптастырады. ­   Ұялы телефонның, компьютердің  адам денсаулығына тигізетін зиянын біледі.  Сабақ барысы: І. Ұйымдастыру ІІ. Барысы Жүргізуші:        Қазіргі «ХХІ ғасыр білім мен ғылымның ғасыры болады» ­ деп Елбасымыз Н. Ә.  Назарбаев айтқандай, қоғамымыз, жастарымыз заман талабына сай жаңа ақпараттық  технологиямен жұмыс жасауға бет бұрып келеді. Соның ішінде Интернеттің  алатын орны жоғары көрсеткіште тұр. Әлеуметтік желілердің адамзат әлемін билеп алды  деудің өзі қиын болып тұр. Еңкейген баладан бастап,  жасөспірімдер әлеуметтік  желілердің құлы болды. Қазіргі кезде бәрі әлеуметтік желілерсіз өмір сүру мүмкін  емес сияқты болып көрінеді. Мысалы, әлеуметтік желілердің түрлерін және  пайдасын мен зиянын айта кетейік. Әлеуметтік желілердің түрлері: В контакте,  Facebook, Twitter,Однаклассники,M­ agent,Whatsapp,Instagramm,Viber,Другвокруг,Cacao Talk,Line,Imo,Skype, міне,  осындай әлеуметтік желілер бар.Өзімнің әлеуметтік желілер туралы ой­пікірімді  сіздермен бөлісуді жөн санап отырмын. «Таяқтың екі ұшы бар» дегендей әлеуметтік желінің де жақсы ­ жаман жақтары бар. Біз осы жайында өз ой ­ пікірімізді таразыға  салып көрейік.  Ал енді бейне сюжетке көз салайық. Жаңа өздеріңіз көрген  бейнекөрініс бойынша ой өрбітсек.  Бүгінгі біздің «Айтуға  оңай бағдарламасының » құрметті қонақтарын а сөһз кезегін берейік. Оқушы:  Бізге әуелі өзіңді таныстырып кетсең Айбек:  Менің есімім Айбек, мен 7 сынып оқушысымын. Жүргізуші:  Жақсы, Айбек күніне қанша уақытыңды интернетте  өткізесің? Айбек:  Мен күннің көп уақытын әлеуметтік желіде өткіземін. Жүргізуші:  Осы әлеуметтік желінің  зиянды жақтарын ойладың ба? Айбек:  Мен үшін интернет  пайдалы. Барлық жұмысымды сол арқылы бітіремін, ол  мәдениеттіліктің негізі, достарыңмен үнемі байланыста боласың,  жаңа достар  табасың. Мен өзімді интернетсіз елестете  алмаймын. Жүргізуші:  Қазіргі уақытта оқушылар арасында интернетте көп отыратын балаладың   қатары  қарқындап артуда. Mail. ru Агент – онлайн жүйесінде қарым ­ қатынас жасауға  арналған ресейлік компанияның танымал бағдарламасы, Мобильді агент – сол майл  ру агенттің телефонға қондырылған нұсқасы. Бұл ұғымдар артық жарнаманы,  түсіндіруді қажет етпейді. Өйткені оны қазір екінің бірі біледі. Білгені сондай,  мобильді агент қосылған телефонын құшақтап ұйықтайды, соны құшақтап оянады.  Әсіресе, жасөспірімдер. Mail. ru компаниясының мәліметінше, Mail. ru Агентті  айына 11 миллион адам пайдаланса, бір минутта бір мезгілде оны 2 миллион адам  қолданады екен. Бүгінде интернет Айбек  секілді жастардың іш пыстырмайтын  ермегіне айналған тәрізді. Олардың көбі «уатсап, ВК» ауыратын болды.  Бағдарламаға қатысушы бір топ қонақтардың бұл туралы пікірін білейік. Дәрігер (Нұржамал Құрмашевна):  Компьютердің алдыңда көп отыру адамның көзіне әсер етеді көздің көруін әлсіретіп, құлақтың есту қабілетін азайтады экраннан тарайтын электромагнитті  толқындар денсаулыққа зиянды. Үздіксіз пайдалану жүйке жүйесі мен қоса қол  буындарының ауруын туғызады Францияда жылына 80 адамға буындардың  ортасындағы жүйкенің қыстырылуына ота жасалады екен. Электромагнитті ұялы  телефонннан шығатын электромагниттік өрістер ол адам ағзасына біраз жиналып  барып, «комулятивный действие» дейді, оның әсері 5­10 жылдан кейін бірақ пайда  болады.  Ол мүмкін ісік ауруы, жүйке ауруы, қан ауруы болуы мүмкін. Сондықтан,  ұялы телефонды қолданғанда өте сақ болу керек. Ғалымдар, әсіресе, «3 жастан 6  жасқа дейінгі балаларға телефон беруге болмайды» дейді. Өйткені, электромагнитті өріс, өсіп келе жатқан миға кері әсер етіп, кейін баланың есте сақтау қабілетін  нашарлатады. Ең алдымен, баланың көру қабілеті төмендейді, себебі, бұлшық еттері қатаймаған жасөспірімнің көздері шаршайды. Ұялы телефон мен көп отыру жас  балдырғанның омыртқа сүйегін зақымдайды. Қозғалыссыз отыру, қолмен ғана  бірыңғай жұмыс істеу, содан ағзаға салмақ түсуі баланың жүйке қызметін бұзып,  мойнына тұз бен суықтың жиналуына (остеохондроз) әсер етеді. Жамбас сүйектің  үнемі қозғалыссыз қалуы қабынуы (простатит) мен тоқ ішектегі тамырдың кеңеюі  (геморрой) ауруына ұшыратады. Ми қызметіне де кері әсер етеді, ойлау қабілетінің  төмендейді, көңіл бөлу мен есте сақтаудың кемиді, бас ауруы мен ұйқысыздық,  көңіл күйдің құлазуы жиі байқалады.  Гормональдық тепе­теңдікті бұзады,  иммунитетті нашарлайды.  Мұғалім:  Қазіргі кезде инновациялық технологияларды қолдану аясын кеңейту біздің басты мақсатымыз. Оның ішінде интернет жүйесіне баса назар аударылып отыр. Алайда  бүгінде оқушылар, үлкенді кіші адамдар интернет және агент арқылы хат алысып  танысады. Оқушының барлық ой ­ өрісі қолындағы телефонда, не компьютерде. Бұл  баланың ой ­ өрісінің дамуына кедергі келтіреді, жан ­ жақты өмірге деген  талпынысына шектеу қояды. Сөздік қоры, көркем сөйлеу тілі төмендейді. Көп  уақытын агенте өткізетін мына Айбек секілді оқушылардың оқу үлгерімі  төмендейді. Ата ­ ана(Светлана):  Мен оқушылардың әлеуметтік желіде  ертеңнен кешке дейін отыруына қарсымын  ол балалардың денсаулығын бұзады, сабақ үлгерімін төмендетеді, өйткені тамақты  уақытында ішпейді уақытымен демалмайды. Интернетте  үнемі отыру олардың  мінезінде өзгертеді. Интернеттен  кім екені білмейтін кез келген адаммен танысады,  оның түбі жақсылыққа апармайды. Жүргізуші:  Әлеуметтік желі жастардың «індеті» ма немесе уақыт талабы ма? Осы туралы ой ­ пікірді тыңдайық. ІІБ жасөспірімдер ісі жөніндегі инспектор(Айжан):  Көшеде ұялы телефон пайдалану көптеген орны толмас қателіктерге соқтырады,  қылмыстық істерге бой алдырады. Жолда жүру ережелері бұзылады, соның  салдарынан оқушылар арасында жол апатына ұшырау көп. Айбектің , сол  интернетке таңылғанша көзбе ­ көз қызу әңгіме өткізетін  достары көбейіп, әдеби  кітаптарды көп оқып, кітапханаға барғаны  дұрыс болар деп есептеймін.  Кез келген нәрсені мөлшерінен тыс пайдалану зиянды, әлеуметтік желілердегі  виртуалды қарым ­ қатынастардың зиянды жақтары көп. Соның ішінде виртуалды  қарым ­ қатынастардың зиянын шегетін оқушылар. Сондықтан  әлеуметтік желіге  қосылыңыз әрдайым жаңа ақпараттың толқынында болыңыз, бірақ шамасына қарау  керек, абай болмасаңыз одан біраз жапа шегуіңіз мүмкін. Жүргізуші:  Қазіргі жастар «Интернеті  бардың күні – жарық, интернеті ті жоқтың күні –  қаріп» дегеннің кебін киіп отыр. Интернет қазір жасты да, жасамысы да жібермей  өзіне матап тұрған тылсым күш тәрізді. Тіпті дүниенің бар қызығы сонда тұрғандай   тәуелді болып қалғандар да бар.  Психолог (Мейрамгүл Алпанқызы):  Жастар әлеуметтік желіге әуестеніп, мания сынды психикалық ауруға душар  болуы мүмкін дейді. Агнетомания – психикалық тәуелділік. Кез келген ақпарат  пайдалы болып келе бермейді. Өйткені ол көзге көрінбейтін басқа компьютер алдында қандай адамның отырғанын білмейді. Оқушылар кейінгі зардаптарын  ойласа, әлеуметтік желіге  құл болмау жолын ойлау керек. Агентоманияға ем сол  агентке, интернетке  жоламау, тек таныс адамдармен ғана байланысу, өзіне  пайдалысын жасау. Әлеуметтік желіні  тек өзіңе керек кезінде ғана қолдану,  уақытпен санасу, компьютер алдында белгілі уақыт аралығында отыру. Әр түрлі  құмар ойындары, зиянды бағдарламалардың көптігі. Алаяқтар мен хакерлер  жастарды ғаламторға тәуелді етіп, бұлыңғыр қарым­қатынас, жыныстық байланыс  жасауға шақырып, виртуальды әлемге қызықтырып, ақыл­ойы әлі қалыптаспаған ұл­ қыздарымызды еліктіріп, есінен айырады.  Ғаламтор мен ұялы телефондағы тәуелділіктің апаратын жолы: Зорлық­зомбылық Қылмыс Жыныстық бұзылу Діншілдік Суицид Жүйке жүйесінің тозуы Әртүрлі аурулар (денсаулыққа зияны) Жүргізуші:  Интернет желісіне қосылған кез келген адам осы агент арқылы әлемнің түкпір ­  түкпіріндегі тұрғындармен пікір алмасып хабарлама арқылы тілдесе алады. Сондай  ­ ақ интернет арқылы сөйлесу адамды шынайы өмірден алыстатады. Тоқсан ауыз  сөздің тобықтай түйініне тоқталайық.  Әлеуметтік желінің  қандай пайдасы бар? Көрермендерден сұрап көрелік.  (Оқушы) Әлеуметтік желіге кіру мәдениеттілік. Ол арқылы алыс жақын  адамдардың бір ­ бірімен танысуын, хат алмасуын, ой бөлісуіне қажет бірден бір  жаңа технология. Whatsapp­ қазіргі таңда жастардың көп қолданатын желілердің  бірі. Тек қана жастар ғана емес, үлкен кісілерде қолданады. Оның пайдасы  аудиомен сойлеп жіберуге болады. Өлең, видео, фото бір­бірімен алмасуға болады.  (Оқушы) бір мезгілде бірнеше адамға хабарласуға болады. Жаңа достар табасың.  (Оқушы) Әлеуметтік желі  әрі тиімді, арзан қарым ­ қатынас жасауға пайдалы.  (Оқушы) интернеттің әр сайтынан түрлі жаңалықтар алуға болады.  Агенттің қандай зияны бар?  (Оқушы) Уақытың босқа кетеді. Көп отыру көздің нашарлауына мойныңа тұз  жиналуға соқтырады   (Оқушы) Кейбіреулер алданып қалады агентегілердің көбі сені алдайды.  Интернет сабақ оқуыңа кедергі келтіреді.  (Оқушы) Әлеуметтік желі ол сауатсыз жазу мен сауатсыз сөйлеу.  (Оқушы) Кейбіреулер осы өмірді ұмытады, жүйкесін жұқартады.   Бұл заман  талабы. Кейбіреулер өзінің қамын ойлап әлеуметтік желілерді көптеп шығарып  тастайды. Олардың бізге еш  пайдасы жоқ. Анағұрлым пайдасы тиетін әлеуметтік  желілер де бар. Олар бірақ саусақ пен санаулы. Бізге қазіргі керегі оқу, білім алу.  Сондықтан жастар үшін керекті, тиімді әлеуметтік желілердің көбейгені жақсы. Ұялы телефонды пайдалануға байланысты кеңестер. Ұялы телефонды қажеттілікке қарай пайдалану керек. 2.    Үйде болсаңыз, ұялы телефонды пайдаланбай, үй телефонымен сөйлескеніңіз  дұрыс. 3.    SAR бойынша ұялы телефон үлгісін таңдаған дұрыс. 4.    Жасөспірімдер мен балаларға ұялы телефон пайдалану мәдениетін үйреткен  жөн. 5.    12 жасқа дейін ұялы телефонды пайдалануға тыйым салу қажет. 6.    Ұялы телефонмен қысқа сөйлесуге үйрену керек. 7.    Ұялы телефонмен сөйлескенде құлақты алмастырып, 8 түрінде ұстаған дұрыс. 8.    Сөйлесуді SMS  қызметіне алмастыруға тырысқан жөн. 9.    Динамик арқылы дауыстық байланысқа ұмтылған дұрыс. 10.    Сөйлесу уақытын 3 минуттан арттырмауға тырысқан жөн. 11.    Екі сөйлесу арасындағы үзіліс уақыты 15 минуттан кем болмауы тиіс. 12.    Найзағай ойнауы, күн күркіреуі кезінде ұялы телефонды пайдаланбау керек. 13.    Автомобильде, желіні антеннна ұстамайтын орындарда қолданбаған дұрыс.  ХХІ ғасыр жастардың, жаңа ақпараттық технологиялардың ғасыры. Ендеше  ғасырдың сыйынан қалыс қалмайық. Көпке топырақ шашудан аулақпын, «Бес саусақ бірдей емес» демекші бұл жөнінде әркім әрқалай ой өрбітер. Ең бастысы жалған  әлемге алданбай пайдалы іспен айналысып, бейтаныс жанмен хат алмасқанша  жақындарыңмен жиылып жүздескенге не жетсін. Еңсесі биік, егеменді еліміздің адамдықты ту еткен алғыр ойлы ұл ­ қыздары көп болғай деп мен бүгінгі «Айтуға  оңай» бағдарламасының межесіне жеттім. Сау саламатта болыңыздар. 1. Ұялы телефонның адам денсаулығына зияндылығын білесіз бе?  2. Адам қанша уақыт ұялы телефонмен сөйлесе алады? 3. Ұялы телефон қандай ауруларға душар етуі ықтимал? 4. Ұялы телефон қандай дене мүшелеріне зиянды әсер етеді? 5. Ұялы телефонның зияндылығын қалай білуге болады? «Техниканың жетілгені сонша, адамның да қажеті болмайды.» «Ұялы телефон бізге ешқашан бос отыруға мүмкіндік бермейді» Е.Лец М.Ларни “ Ой түю, өз ойын білдіру ” Сауалнама 1. Сіз ұялы телефонды пайдалануыңызға өзгеріс енгізу керек деп ойлайсыз ба? Әлде  сіздің қазіргі пайдалануыңыз денсаулығыңызға зиян келтірмейтініне сенімдісіз бе? 2.  Сіздің туыстарыңыз бен жолдастарыңыздың арасында ұялы телефонды уақыт  өткізу үшін, музыка тыңдау үшін, жол қысқарту үшін, т.с.с. қажеттіліксіз  пайдаланатын жағдайларын байқайсыз ба? Мұндай жағдайдағы сіздің әрекетіңіз  қандай болмақ? 3. Сіздің ұялы телефоныңыздың SAR­ы жоғары болса,  коэффицент төменіне  алмастырар ма едіңіз? 4. Ұялы телефонды пайдалану ережелері немесе әдебі бар ма? Сіз құрбыларыңызға  қандай кеңестер бересіз?