Ампер күші-Электрқозғалтқыш-Электр таразысы

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: 10.3В –Магнетөрісі

Мектеп:

Күні:

Мұғалімніңаты-жөні:

Сынып: 10

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтақырыбы

Ампер заңы. Зертханалық жұмыс " Магнит өрісінің тогы бар өткізгішке әсерін оқып үйрену". Ампер таразысы.

Осысабақтақолжеткізілетіноқумақсаттары (оқубағдарламасынасілтеме)

-Магнитөрісінде тогы бар өткізгішке әрекет  ететін күштің шамасы мен бағытын анықтау;

Сабақмақсаттары

·    Пән бойынша оқушылардың білім-білік дағдысын қалыптастыру,

·    Оқушыларға деңгейлік тапсырмалар беру арқылы білімін бағалау,

·    Сын тұрғысынан ойлауға үйрету. Ғылыми көзқарасы жоғары азамат тәрбиелеу.

·    Магнит өрісінде тогы бар өткізгішке күш әсер ететінін түсіну;

·    Сол қол ережесін және F=BILsinα формуласын білу және қолдану;

Жетістіккритерийлері

Магнит өрісінің күштік сипаттамасын біледі және бағытын көрсете алады.

Сол қол ережесін қолданылуын түсінеді, сипаттай алады.

Ампер күшінің, ток күшінің, магнит индукция векторының бағытын анықтау үшін сол қол ережесін қолдана алады.

Қарапайым тізбек құрастыра алады

Математикалық білімін тиімді қолданып, F=BILsinα формуласын түрлендіре алады.

Тілдікмақсаттар

Солқолережесі , магнит өрісініңбағыты, Тогы бар өткізгіш, Шартты ток

Сөз тіркестері:

Бас бармақ … білдіреді

Сұқ саусақ … білдіреді

Ортаңғы саусақ … білдіреді

Магниттік күш …  перпендикулярлы

Құндылықтардыдарыту

Құндылықтардыдарытуарқылыоқушылардың бойында ұйымшылдық, ынтымақтастық, құрмет сезімдерін сіңіру. Мысалы топтық және жұптық жұмыстар барысында оқушылар арасында жауапкершілік және сыйластық тәрбиелері қалыптасады. Оқушылардың пәнге деген ынтасын және қабілетін дамыту,оларды алғырлыққа дәлдікке, зеректілікке,шапшаңдыққа баулу.

Пәнаралықбайланыстар

Математика: синустар мен косинустар.

АКТ қолдану дағдылары

ВАС эталондарын көрсету үшін интерактивті тақта қолданылады.  Bilimland.kzсайтынпайдалану.

Бастапқы білім

8 сынып: магнит  өрісі

Сабақбарысы

Сабақтыңжоспарланғанкезеңдері

Сабақтағыжоспарланғаніс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

3 мин

Оқушылардыңсабаққадайындығынаназараудару

Сабақтақырыбымен, мақсатынайқындау

Слайд

Сабақтыңортасы

5 мин 

20 мин

5 мин

5 мин

Ой қозғау

Бүгін біз моторлардың қалай жұмыс істейміз біршама зерттейміз. Инженерлер түрлі қозғалтқыштарды жобалайды. Электр қозғалтқышы электр энергиясын механикалық энергияға айналдырады. Шын мәнінде  қозғалтқыштар электр қуатымен (розетка немесе акумулятормен) қамтамасыз етіледі, және бұл энергияны  қандайда бір  нәрсені  қозғалтып немесе айналдырып жұмыс істетеді. Біз әр күн сайын қозғалтқыштардың әртүрлі түрлерін қолданамыз.

Сіздер екі магнит арасында тартылу немесе тебілу күштерін байқаған кездерің болды ма? Екі магнитті бір-бірінің жанына қойғанда  не болады? Кейде олар тез тартылып, кейде бір-бірін ұстап алады. Кейде бірінші магнит екіншіи магнитті  айналып барып бірақ бір-біріне жабысады. Бұлай болу себебі екі магнит бір-біріне жақындағанда, бір магнит өз полюсын мысалы  оңтүстік полюсті (S) басқа магниттің солтүстік полюсімен (N) туралауды қалайды. Қозғалтқыштар жұмыс істеу үшін инженерлер магниттік күштерді пайдаланады.

Электромагнит  және тұрақты магнит арасындағы айырмашылықты білесіз бе? Бір айырмашылығы, электромагнитте электр көзін қосу және өшіру арқылы  магнит өрісін  қосуға немесе өшіруге болады. Машиналарда қолданылатын магниттердің көбісі тұрақты магниттер емес, электромагниттер болып табылады. Дегенмен, «тұрақты» магниттерді тұрақты деп атағанымен, олар да тұрақты емес. Оларды балғамен соғу немесе оларды жылыту арқылы магнитсіздей  аламыз.

Бүгін біз өз қолымызбен жасайтын  қозғалтқыш үш бөліктен тұрады: тұрақты магнит, катушка сымнан және батареядан. Еске сала кетейін, электр қуаты сым арқылы өтсе, сымды электромагнитке айналдырады. Осылайша, біздің сым катушкалар, сайып келгенде, басқа магнит сияқты әрекет етеді (батареядан ток аламыз). Біздің қарапайым қозғалтқышымыз екі магнитке ие болады, олар бір-бірін қозғалысқа келтіріп, бір-бірін тартып, тебуге тырысады. Қозғалтқышты жинау үдерісі өте қиын болуы мүмкін, инженерлерге де жұмыс істеу үшін магнитизм мен электр қуаты туралы көп нәрсе білуі керек. Ал ендеше бастайық!

Зерттеу жұмысы "Магнит өрісінің тогы бар өткізгішке әсерін оқып үйрену".

Жұмыс мақсаты:

Осы зерттеу жұмысынан кейін оқушылар:

-          қарапайым қозғалтқышты жасаңыз.

-          қозғалтқыш жұмыс істеу үшін электр магнитті және магниттік күштерді қалай қолданатынын сипаттаңыз.

-          қозғалтқыштарды әр түрлі қолданбаларда қолдану үшін инженерлер әзірлегенін түсіндіріңіз.

Әр топқа қажет құрал жабдық:

1 D-ұялы батареясы

1 жуанырақ резеңке жолақ

2 үлкен қыстырғыш (металл емес, жабыны жоқ)

1 тікбұрышты пішінді керамика магниті (Home Depot сияқты үлкен жинақтаушы дүкендерінде бар)

43,5 дюйм (111 см) орташа габаритті магнитті сым; магнитті сым - мыс сым полимерлі негіздегі пластикпен емес, қызыл эмальмен оқшауланған; Радиоқабылдағыш сияқты үлкен аппараттық немесе электрондық дүкендерде қол жетімді

Барлық сынып үшін:

жіңішке зығыр (тонкая наждачная бумага)

ине-мұрын пиллеры немесе сым кескіштері

(міндетті емес) бірнеше компастар

Жіп

Теориялық материал

Электр қозғалтқыштары - бұл электр энергиясын механикалық энергияға айналдыратын құрылғылар. Күнделікті өмірде біздің айналамызда  электр қозғалтқыштары көп кездеседі. Мысалы, автомобильдер ондаған электр қозғалтқыштарды бар - терезелерді ашып-жауып, шыныларын тазалайды, орындықтарды және бүйірлік айналарды реттейді, қозғалтқышты түйменің бұрылуымен немесе түймені басу арқылы басқарамыз. Автомобиль қозғалысы кезінде аккумуляторды зарядтаймыз. Сіз қозғалтқыштарды үйдегі көптеген құралдардан таба аласыз - кір жуғыш машиналарда, тоңазытқыштарда, миксерлерде, блендерлерде, пештерде, компьютерлерде және басқа құрылғыларда электр таба аласыз және олардың барлығы бірдей принцип бойынша жұмыс істейді.

Егер сіз магнитпен ойнап көрсеңіз, сіз магниттік өрістермен байланыстыратын күшті сезіндіңіз. Бұл күш әрдайым екі магнит өрістерін теңестіруге жұмыс істейді. Магнит оңтүстік полюсті (S) басқа магниттің солтүстік полюсімен (N) бағдарлануға тырысады. Бұл ел арасында айтылғандай, «қарсыластар тартады» дегенге ұқсас. Осы магнит күштерін пайдаланып мотор жұмыс істейді.

Бұл әрекеттегі қозғалтқыш үш бөліктен тұрады: керамикалық магнит, соленоидтық электромагнит (сымның катушкасы) және батарея. Сым өткізгішінде ток болған кезде магнит өрісін шығарады. Бұрыштың бір беті солтүстік полюске, екіншісі оңтүстік полюсіне айналады. Керамикалық магнит қаптамаға қарама-қарсы полюсті тартады және оның полюстін басып шығарады, бұл ораманың айналуына әкеледі. Бұл қозғалтқыш үшін коммутатор мен әдеттегі мотордың щеткалары қажет емес. Оның орнына оқшаулаудың жартысы сымның бір жағында жойылады. Яғни, әрбір айналдырудың жартысы сымдарда ток жоқ. Сондықтан электромагнет сол жартылай айналдыру үшін магнит өрісін шығара алмайды. Электрмагнит полюсі тұрақты магнитке жақын болғандықтан, сымның оқшауланған бөлімі электр тоғын өшіреді. Дегенмен, айналмалы катушкалардың инерциясы оны оқшауланғаннан кейін айналымның жартысы арқылы жүзеге асырады. Сымның оқшауланбаған бөлігі қайтадан контактіге жеткенде, катушкалар арқылы қайтадан электр тогы бар. Бұл магнит өрісі бұрынғы бағдарда болғандай етіп бір бағытта жүреді. Сондықтан, катушкадағы бұралу күші бұрынғыдай бағытта жүреді және катушкалар сол бағытта айналады. Сондықтан бұл қозғалтқыш әдеттегі қозғалтқышқа қарағанда, жұмысты бастауды талап етеді.

Бағалау

true/false (шын / жалған) сұрақтары арқалы өзін-өзі және бірін-бірі бағалауды жүзеге асыру.

1.      Бірдей магниттік полюстер бірін-брі тартады және әртекті Магниттік полюстер бірін-бірі тебеді. (Жауап: Жалған) 

2.      Қозғалыстағы магнит өрісі электр тогын тудыра алады. (Жауап: шын)

3.      Электр тогы магнит өрісін тудырайдыя. (Жауап: Жалған, электр тогы магнит өрісін тудырады.)

Белсенділікті бағалау

Сұрақтар / жауаптар: Студенттерге осы мәселелер бойынша жұмыс істегенде келесі сұрақтар қойыңыз.

ü  Катушканы айналдыратын не? (Жауап: Электр магнитті магнит өрісі кернеулі магниттің магнит өрісімен өзара әрекеттеседі.)

ü  Қозғалтқыштың қандай бөлігі электромагнит болып табылады? (Жауап: катушка.)

Бағалау критерий

-          Тапсырманы толық орындады – 3 ұпай

-          Қателіктері болды – 2 ұпай

-          Берілгенін жазады, бірақ мүлдем орындай алмады – 1 ұпай

Тапсырмаға берген жауаптары бойынша әр оқушы дәптердегі кестеде өзін-өзі бағалайды.

Демонстрация

қарапайым тікбұрышты ток- таразысы  көмегімен тұрақты магнит өрісіндегі өткізгішке әсер ететін аз күшті өлшеу үшін құрастырып мұны  демонстрация түрінде көрсету.

Жіңішке сымның шағын кесінділерін олардың салмағын теңгеретін Ампер күшін есептеу үшін  пайдаланыңыз.

Кеспе қағаз 1

D-ұялы батареясы

1 жуанырақ резеңке жолақ

2 үлкен қыстырғыш (металл емес, жабыны жоқ)

1 тікбұрышты пішінді керамика магниті

https://www.teachengineering.org/activities/view/cub_mag_lesson2_activity2

Кеспе қағаз

Слайд

Слайд

https://www.youtube.com/watch?v=c-Jnz3FyREY

Сабақтыңсоңы

2 мин

Сабақ соңында оқушылар рефлексия жүргізеді:

«сабақтан алған әсерім»;

«сабақтың ұнамаған тұстары».

Үй тапсырмасын беру: Ампер күшінің, магнит өрісінің бағытын, мәнін анықтайтың ағылшын тілінде есептер шығару

Саралау –оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілетіжоғарыоқушыларғақандайміндетқоюдыжоспарлапотырсыз?

Бағалау – оқушылардыңматериалдымеңгерудеңгейінқалайтексерудіжоспарлайсыз?

Денсаулықжәнеқауіпсіздіктехникасыныңсақталуы

Барлық оқушылар: Магнит өрісінің қасиеттерін. Ампер кұшінің мағынасын. Токтардың өзара әсерлесуін болжап, салыстыра алады.

Көпшілік оқушыларМатематикалық білімін тиімді қолданып, F=BILsinα формуласын түрлендіре алады.

Токтардыңарасындағыкүштіңбағытынсызбада көрсетіп,  қолданыады

Кейбір оқушылар:Күрделі есептерді шығара алады

Фронталды талдау;

сыныппен бағалау;

зертханалық жұмыс

Физика кабинетіндегі ҚТ. Электр құрылғылармен жұмыс істеу ҚТ. Оқушыларға  тоқ көзіне қосылған құралменен  жұмыс жасағауда сақ болуды ескерту

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?

Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанда берілген сұрақтарға жауап беріңіз. 

Жалпы баға

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақтыжақсартуға не ықпалетеалады (оқытутуралы да, оқутуралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақбарысындасыныптуралынемесежекелегеноқушылардыңжетістік/қиындықтарытуралыненібілдім, келесісабақтарда неге көңілбөлуқажет?