“BILIMLAR OMBORI” mavzusidagi ushbu taqdimotda bilimlar ombori va uning ko’rinishlari haqida ma’lumot beriladi. Bilim omborining asosiy xususiyatlari animatsiya qo’llab sxema orqali tushuntirilgan. Ma’lumotlar bilimlar omborining berilgan sektorlarga joylashtirilishi sxema ko’rinishida keltiriladi. Ekspert tizimlarining axborot
texnologiyalari asosiy komponentlari batafsil yoritilgan va sxema tarzida korsatilgan.“BILIMLAR OMBORI” mavzusidagi ushbu taqdimotda bilimlar ombori va uning ko’rinishlari haqida ma’lumot beriladi. Bilim omborining asosiy xususiyatlari animatsiya qo’llab sxema orqali tushuntirilgan. Ma’lumotlar bilimlar omborining berilgan sektorlarga joylashtirilishi sxema ko’rinishida keltiriladi. Ekspert tizimlarining axborot
texnologiyalari asosiy komponentlari batafsil yoritilgan va sxema tarzida korsatilgan.
“BILIMLAR OMBORI” mavzusidagi ushbu taqdimotda bilimlar ombori va uning ko’rinishlari haqida ma’lumot beriladi. Bilim omborining asosiy xususiyatlari animatsiya qo’llab sxema orqali tushuntirilgan. Ma’lumotlar bilimlar omborining berilgan sektorlarga joylashtirilishi sxema ko’rinishida keltiriladi. Ekspert tizimlarining axborot
texnologiyalari asosiy komponentlari batafsil yoritilgan va sxema tarzida korsatilgan.
“BILIMLAR OMBORI” mavzusidagi ushbu taqdimotda bilimlar ombori va uning ko’rinishlari haqida ma’lumot beriladi. Bilim omborining asosiy xususiyatlari animatsiya qo’llab sxema orqali tushuntirilgan. Ma’lumotlar bilimlar omborining berilgan sektorlarga joylashtirilishi sxema ko’rinishida keltiriladi. Ekspert tizimlarining axborot
texnologiyalari asosiy komponentlari batafsil yoritilgan va sxema tarzida korsatilgan.
“BILIMLAR OMBORI” mavzusidagi ushbu taqdimotda bilimlar ombori va uning ko’rinishlari haqida ma’lumot beriladi. Bilim omborining asosiy xususiyatlari animatsiya qo’llab sxema orqali tushuntirilgan. Ma’lumotlar bilimlar omborining berilgan sektorlarga joylashtirilishi sxema ko’rinishida keltiriladi. Ekspert tizimlarining axborot
texnologiyalari asosiy komponentlari batafsil yoritilgan va sxema tarzida korsatilgan.
Билимлар омбори.ppt
“BILIMLAR OMBORI” MAVZUSIDA TAQDIMOT
BILIMLAR OMBORI
Bilimlar ombori bu ayrim predmet sohalari
murakkab vazifalar echimini topish uchun tahlil va
xulosalarni yuzaga keltiruvchi model, qoida, omillar
(ma’lumotlar) majmuidir.
Bilimlar ombori jamiyatning ajralmas qismi bo'lib,
uning o'tmishi, bugungi kuni va kelajagi haqidagi
bilimlarni o'zida mujassamlashtiradi.
Bilimlar omborida jamlanadigan ma'lumotlar matn,
va boshqa
raqam,
grafik,
rasm
belgi,
ko'rinishlarda bo'lishi mumkin.
jadval,
“BILIMLAR OMBORI” MAVZUSIDA TAQDIMOT
BILIM OMBORINING ASOSIY XUSUSIYATLARI
YUQORI
MALAKALI
O’RGANISH
VA MASHQ
QILISH
MA’LUMOTLAR
OMBORI
INSTITUTSIY
AVIY
BILIMLAR
BASHORATL
ASH
IMKONIYATI
“BILIMLAR OMBORI” MAVZUSIDA TAQDIMOT
BILIMLAR OMBORI
Ma’lumotlar bilimlar omborining berilgan qismlariga joylashtiriladi va
bu qismlar sektorlar deb ataladi.
Har bir sektorda ma'lum qoidalarga ko'ra ishlatiladigan bilim (ma'lumot)lar
joylashadi. Har bir sektordagi ma'lumotlardan yakka holda
bo'laklari
foydalanish, ya'ni sektorlarni boshqarishni avtonom holda olib borish mumkin.
Sektorlarni quyidagicha taqsim lash mumkin: A matnli axborotlar, В
grafikli axborotlar, С jadvallar, D – diagrammalar.
С
D
В
A
“BILIMLAR OMBORI” MAVZUSIDA TAQDIMOT
BILIMLAR OMBORINI YARATISHDA QUYIDAGI
BOSQICHLAR AMALGA OSHIRILADI:
1bosqich. Predmet sohasini aniqlash. Bu bosqichda muayyan
bilim sohasi tanlanadi.
2bosqich. Bilimlar
to'plamini yaratish. Berilgan mavzu
bo'yicha materiallarga darslik, ma'lumotnoma, ilmiy maqolalar, jurnal,
gazeta, yaratuvchining oldindan
to'plagan xususiy bilimlari va
boshqalar kiradi.
3bosqich. Bilimlarni tizimga tushirish. Bu bosqichda asosiy
tushunchalar va ularning xossalari, atamalarning mazmuni (tub
mohiyati) aniqlanadi,
turlarga
ajratiladi, ular o'rtasida mantiqiy bog'lanish o'rnatiladi.
tushunchalar mazmuni bo'yicha
4bosqich. Materialni shaklan tasvirlash. Tanlangan mavzu
tushunchalari orasidagi o'zaro bog'lanish va asosiy yo'riqlarini aks
ettiradigan materialning shakliy ko'rinishi grafik,
jadval, matn,
mantiqiy sxema, gipermatn kabi sxemalashtirilgan vositalar
yordamida berilishi mumkin.
“BILIMLAR OMBORI” MAVZUSIDA TAQDIMOT
BILIMLAR OMBORINI BOSHQARISH TIZIMLARI
Bilimlar omborini boshqarish uchun maxsus dasturlar
tuziladi. Bunday dasturlarning vazifasiga quyidagilar kiradi:
• bilimlar omboridagi ma’lumotlarga kirish;
• bilimlar omboridagi axborotlarni modifikatsiyalash
(yangilash);
• kompyuter o‘chirilganda yoki dasturlar
ishi to‘xtab
qolganda boshqarishning tezda qayta tiklanishi;
• bilimlar omboridan bir vaqtda bir necha kom pyuterning
xalaqit
foydalanuvchilarning
birbiriga
foydalanishi
bermasligi;
va
• bilimlar omboridagi ma’lumotlardan foydalanishning
cheklanganligi va ularni tashqi ta’sirlardan himoyalanishi.
“BILIMLAR OMBORI” MAVZUSIDA TAQDIMOT
SUN’IY INTELLEKT TUSHUNCHASI
«Sun’iy intellekt» tushunchasi dastlab AQSHda paydo bo'ldi va
sekinasta boshqa davlatlarda ham keng qo‘llanila boshlandi.
intellekt bo‘yicha Kanadada Xalqaro
1981yili
sun'iy
konferensiya bo‘lib o‘tdi.
Intellekt — insonning tafakkur yuritish qobiliyati.
Sun’iy
intellekt aqliy hatti–harakatlarga nisbatan
kompyuter tizimining qobiliyati tushuniladi. Ko‘pincha bunda
inson fikrlashi bilan bog‘liq qobiliyat anglanadi.
Sun’iy
intellekt shaxsning nisbatan barqaror bo‘lgan,
masalan, axborotni qabul qilish va undan ma’lum masalalarni hal
qilishda foydalana olishi kabi aqliy qobiliyatini ifodalaydi.
tizimning asosiy prinsipi shundaki, biror
fikrlash usulidan
insonning mantiqiy
Intellektual
masalani yechishda
foydalaniladi.
“BILIMLAR OMBORI” MAVZUSIDA TAQDIMOT
usullari
hamda
EKSPER TIZIMLAR
Ekspert
tizimi – bu ayrim mavzu
sohalarida bilimlarni to‘plash va qo‘llash,
vositalari
uyushtirish
majmuidir. Ekspert tizimi mutaxassislarning
yuqori sifatli tajribasiga suyangan holda
qarorni tanlash chog‘ida muqobil variantlar
ko‘pligi uchun yanada yuqori samaraga
erishadi. Strategiyani tuzish paytida yangi
omillarni baholab, ularning ta’sirini tahlil
etadi.
“BILIMLAR OMBORI” MAVZUSIDA TAQDIMOT
EKSPER TIZIMINING AFZALLIKLARI
tizimini mustaqil o‘rganish, bilimlardan
1.Yaqin davrlargacha EHMda echish qiyin yoki umuman echib bo‘lmaydigan deb
sanaluvchi murakkab masalalarning yangi sinfini echish, optimallashtirish va
(yoki) bahosini olish imkoniyati;
2.Dasturchi bo‘lmagan foydalanuvchiga(eng oxiridagi foydalanuvchilar) o‘z
tilida suhbat yuritish va kompyuterdan samarali foydalanish uchun axborotni
vizualizatsiyalash usullarini qo‘llash imkoniyatini ta’minlash;
3.Yanada ishonchli va malakali xulosa chiqarish yoki qaror qabul qilish uchun
ekspert
foydalanish qoidalari,
ma’lumotlar, bilimlarning to‘planishi;
4.Foydalanuvchi axborot yo‘qligi tufayli yoki axborotning haddan ziyod rang
barangligi, yoki xatto kompyuter yordamida ham odatdagi qarorni qabul
qilishning cho‘zilib ketilishi tufayli echa olmaydigan savollar yoki muammolarni
hal etish;
5.Takomillashgan asboblar va ushbu tizimdagi foydalanuvchi mutaxassisning
shaxsiy tajribasidan foydalanish hisobiga yakka tartibdagi
ixtisoslashgan
ekspert tizimlarini yaratish imkoniyati;
6.Ekspert tizimining asosi qaror qabul qilish jarayonini shakllantirish maqsadida
tuzilgan bilimlar majmui (bilimlar bazasi) sanaladi.
“BILIMLAR OMBORI” MAVZUSIDA TAQDIMOT
MA’LUMOTLAR BAZALARIDAN
FOYDALANISH TEXNOLOGIYASI
FOYDALANUVC
HI
TUSHUNTIRISH
BLOKI
MANTIQIY
XULOSA BLOKI
EKSPERT
BILIMLARNI
O’ZLASHTIRISH
BLOKI
BILIMLAR
BAZASI
“BILIMLAR OMBORI” MAVZUSIDA TAQDIMOT
MA’LUMOTLAR BAZALARIDAN FOYDALANISH
TEXNOLOGIYASI
Ekspert – bu muayyan predmet sohasida samarali yechim
topa oluvchi mutaxassis.
Bilimlarni o‘zlashtirish bloki ma’lumotlar bazasining
to‘planishini, bilim va ma’lumotlar modifikatsiyasi bosqichini
aks ettiradi. Bilimlar bazasining fikrlash darajasidagi yuqori
sifatli tajribadan foydalanish imkoniyatini aks ettiradi.
Mantiqiy xulosalar bloki qoidalarni faktlar bilan qiyoslagan
holda xulosalar mantiqini yuzaga keltiradi. Unchalik ishonchli
bo‘lmagan ma’lumotlar bilan ishlash chog‘ida noaniq mantiq,
zaif ishonch yuzaga keladi.
Tushuntirish
foydalanuvchining
(izohlash)
texnologiyada bilimlar bazasidan foydalanish ketmaketligini
aks ettiradi va «nima uchun?» degan savolga javob beruvchi
xulosaga keladi.
bloki
“BILIMLAR OMBORI” MAVZUSIDA TAQDIMOT
EKSPERT TIZIMLARINING AXBOROT
TEXNOLOGIYALARI ASOSIY KOMPONENTLARI
FOYDALANUVCH
I
FOYDALANUVCHINI
NG INTERFEYSI
INTER-
PRETATO
R
BILIMLAR
OMBORI
MUAMMOL
I SOHA
TIZIMNI
YARATISH
MODULI
BILIM BO’YICHA
EKSPERT VA
MUTAXASSIS
INSTRUKSIYA VA
AXBOROT
QAROR VA
TA’MINOT
BILIM
“BILIMLAR OMBORI” MAVZUSIDA TAQDIMOT
EKSPERT TIZIMLARINING AXBOROT
TEXNOLOGIYALARI ASOSIY KOMPONENTLARI
Foydalanuvchining interfeysi. Foydalanuvchi ekspert tizimiga
buyruq va axborot kiritish hamda uning buyrug‘i orqali
chiqadigan axborotni olish uchun foydalaniladi.
Bilimlar ombori. Ular muammoli sohalarni, shuningdek,
faktlar oralig‘idagi mantiqiy bog‘liqni bayon etadi. Bazada
markaziy o‘rinni qoidalar egallagan.
Interpretator. Bu ekspert tizimining bir qismi bo‘lib, bazadagi
bilimlarni ma’lum bir tartibda qayta ishlaydi. Interpretatorning
ish texnologiyasi qoidalar majmuining ketmaketligini ko‘rib
chiqishga olib boradi.
Tizimni yaratish moduli. U qoidalar to‘plamini yaratish uchun
xizmat qiladi.Tizimni yaratish modulining asosi bo‘lgan ikkita
yondoshuv mavjud: dasturlashtirishning algoritmik tilidan
foydalanish va ekspert tizimi qobig‘idan foydalanish.
“BILIMLAR OMBORI” MAVZUSIDA TAQDIMOT
EKSPERT TIZIMINI YARATISH TALABLARI
Ekspert tizimini yaratish quyidagi talablar mavjud holatda
maqsadga muvofiqdir:
•tizimga o‘z bilimini berishni istagan ekspertlar mavjudligi;
• ekspertlar vazifani hal etishning o‘z uslublarini bayon etishi
mumkin bo‘lgan muammoli sohaning mavjudligi;
• ko‘pchilik ekspertlarning mazkur muammoli sohada yechimlar
o‘xshashligining bo‘lishi;
• muammoli sohadagi vazifaning ahamiyati, ya’ni ular yoki
murakkab bo‘lishlari, yoki mutaxassis bo‘lmagan foydalanuvchi hal
eta olmasligi yoki hal etish uchun ancha vaqt talab qilishi;
• masalani echish uchun katta hajmdagi ma’lumot va bilimning
bo‘lishi;
•
o‘zgaruvchanligi tufayli evristik uslublarni qo‘llash.
axborotning
bo‘lmasligi
predmet
sohasida
to‘liq
va
“BILIMLAR OMBORI” MAVZUSIDA TAQDIMOT
EKSPERT TIZIMINI YARATISH BOSQICHLARI
1. Konseptualizatsiya;
2. Identifikatsiya;
3. Formallashtirish;
4. Amalga oshirish;
tizimi
5. Ekspert
faoliyatining
testdan o‘tkazish.
to‘g‘riligini
Материалы на данной страницы взяты из открытых истончиков либо размещены пользователем в соответствии с договором-офертой сайта. Вы можете сообщить о нарушении.