O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT DAVLAT AGRAR UNIVERSITETI
“Tasdiqlayman”
O‘quv ishlari bo‘yicha prorektor
professor __________ S.Islamov
202_ yil “ ____” ________
QISHLOQ XO‘JALIK MAHSULOTLARINING
BIOKIMYOSI
FAN SILLABUSI
|
Bilim sohasi: |
400000 – |
Qishloq va suv xo‘jaligi |
|
Ta’lim sohasi: |
410000 – |
Qishloq, o‘rmon va baliq xo‘jaligi |
|
Ta’lim yo‘nalishi: |
5411500 – |
O’simliklar va qishloq xo’jaligi mahsulotlari karantini |
|
Kafedra mudiri ________Buxorov K.X. Fan o‘qituvchilari ________Xonkeldiyeva M.T. |
|
|
|
|
Toshkent – 2022
Fan Sillabusi
Toshkent Davlat Agrar Universiteti
Fan to‘g‘risida ma’lumot
Fan shifri: QXMB-3306
Fan nomi: Qishloq xo‘jalik mahsulotlarining biokimyosi
Semestr/Yil: 5-6-semestr/ 2021-2022 o‘quv yili
Kafedra: Qishloq xo‘jaligida ekologik xavfsizlik va botanika kafedrasi
Soatlar/kreditlar miqdori: 5 ECTS
|
Ma’ruza |
Amaliy mashg‘ulot |
Laboratoriya |
Nazorat baholash |
Mustaqil ta’lim |
Jami |
|
32 |
32 |
16 |
20 |
100 |
200 |
Fan bo‘yicha mashg‘ulotlarning joylashuvi:
Auditoriya vaqti: Dars jadvaliga asosan
Talablar:
Fan uchun mas’ul kafedra: Qishloq xo‘jaligida ekologik xavfsizlik va botanika kafedrasi
Instruktor to‘g‘risida ma’lumot
Instruktor: Xonkeldiyeva M.T
Kafedra joylashgan joyi: TDAU, MSU binosi, Blok-
Telefon: ish telefoni
Mobil:
E-mail: [email protected]
I.Fan tavsifi
Fanni o‘qitishdan maqsad – talabalarga qishloq xo‘jalik ekinlari va hayvonlari mahsulotlarini biokimyoviy tarkibi, ularni qayta ishlash hamda saqlash davridagi biokimyoviy jarayonlarning borishi, asosiy moddalarning o‘zgarishi haqida bilim va zamonaviy tushunchalarni shakllantirish yo‘llari va ularni amaliyotda tatbiq etish ko‘nikmasini hosil qilishdan iborat.
Ushbu maqsadga erishish uchun fan talabalarni nazariy bilimlar, amaliy ko‘nikmalar, asosiy organik moddalarni qayta ishlash va saqlash davrida yuz beradigan biokimyoviy jarayonlar, qishloq xo‘jalik maxsulotlarining biokimyoviy ko‘rsatkichlariga asoslanib, sifati va texnologik xususiyatlarini baholash hamda ularni ishlab chiqarish texnologiyasida asoslab qo‘llay bilish to‘g‘risidagi ilmiy dunyoqarashini shakllantirish vazifalarini bajaradi.
II. Fanning maqsadi
Fanni o‘qitishdan maqsad – o‘simliklardagi biokimyoviy jarayonlarni boshqargan holda qishloq xo‘jaligi ekinlari hosildorligi va sifatini oshirish yo‘llarini nazariy hamda amaliy asoslarini o‘rgatishdan iboratdir.
Ushbu maqsadga erishish uchun fan talabalarni nazariy bilimlar, amaliy ko‘nikmalar, iqtisodiy hodisa va jarayonlarga uslubiy yondashuv hamda ilmiy dunyoqarashini shakllantirish vazifalarini bajaradi.
III. Ta’lim berish natijalari
Bilish va tushunish jihatidan:
Talabalar quyidagi imkoniyatlarga ega bo‘lishlari kerak:
• biokimyoviy tushunchalar, nazariyalarni bilishi va tushunishini namoyish etish;
• glossariydan foydalanish.
Tahlil jihatidan:
Talabalar quyidagi imkoniyatlarga ega bo‘lishlari kerak:
• ma’lumotlarni taxlil qilish, tartibga solish va sharhlash;
• nazariy va amaliy ma’lumotlardan foydalanish;
• olingan natijalarni raqamli, diagramma va grafik ma’lumotlarda qo‘llash;
•fan sohasidagi muammolar va vaziyatlarni tahlil qilish va rivojlantirish.
Baholay olish jihatidan:
Talabalar quyidagi imkoniyatlarga ega bo‘lishlari kerak:
• olingan natijalar va ko‘rsatkichlarni baholash;
• tahlil va asossiz ko‘rsatkichlarni farqlash;
•hosil bo‘dgan tafakkurni mantiqiy tarzda etkazish.
IV. Ta’lim berish usullari
• Amaliy ta’lim;
• Jarayonga yo‘naltirilgan ta’lim
• Munozara
• Loyihaviy ishlar
• Mustaqil o‘rganish
• Taqdimot
• YOzuv portfolio kiritish
• So‘rov o‘tkazish
V. Fanning tarkibiy tuzilishi:
|
Dars |
Mavzular |
Ma’ruza va laboratoriya mashg‘ulotlari rejasi |
Soat |
||
|
Ma’ruza mashg‘u-lotlari |
Amaliy mash-g‘ulotlar |
Laboratoriya mash-g‘ulotlari |
|||
|
1. |
Qishloq xo‘jalik mahsulotlari biokimyosi faniga kirish.
|
Qishloq xo‘jalik mahsulotlari biokimyosi fanining rivojlanish tarixi va ahamiyati. Fanning predmeti va vazifalari. 1.Sharbat va ichimliklar tarkibidagi C vitamini (askorbin kislotasi) miqdorini aniqlash. |
2 |
|
2 |
|
2. |
Vitaminlar va ularning ahamiyati.
|
Vitaminlarning xillari, ularning tuzilishi, xususiyatlari va vazifalari. Vitaminlar saqlovchi ekinlarning guruhlari. Vitaminlarni ajratib olish. 2. Alkaloidlarni aniqlash usullari (laboratoriya) |
2 |
|
2 |
|
3. |
Fenolli birikmalar va ularning ahamiyati. Terpenoidli birikmalar va ularning ahamiyati.
|
Fenol birikmalarning tuzilishi va kimyoviy tarkiblari. O‘simlik fenollari va ularni stimulyatorlik va ingibitorlik xususiyatlari. Oddiy fenollar va polifenollar. Monoterpenlar guruhi vakillari. Izoprenlar sinfiga kiruvchi birikmalar. Politerpenlar va ularning o‘simlik dunyosida tarqalishi. 3.Glikozidlarni aniqlash (laboratoriya) |
2 |
|
2 |
|
4. |
Alkaloidlar, ularning o‘simliklardagi vakillari va ahamiyati.
|
Alkaloidlarning klassifikatsiyasi va funksiyalari. Haqiqiy alkaloidlar va ularning o‘simliklarda tarqalishi. Protoalkaloidlar va ularning tarqalishi. Xaqiqiy alkaloidlar vakillari. Psevdoalkoloidlar va ularning tuzilishi. Glikozidlar tuzilishi, tarkibi, vazifalari va xossalari. Sianogen glikozidlar va ularning ahamiyati. Yurak glikozidlari va ularning qo‘llanilishi. O‘simliklarda uchraydigan boshqa glikozidlar. O‘simliklar aminlari. Ularning ahamiyati va sintezlanishi. 4.O‘simlik va hayvon oqsillarining eruvchanligiga kislotali muhitning ta’siri. (amaliy) |
2 |
4 |
|
|
5. |
Glikozidlar.
|
Glikozidlar tuzilishi, tarkibi, vazifalari va xossalari. Sianogen glikozidlar va ularning ahamiyati. Yurak glikozidlari va ularning qo‘llanishi. O‘simliklarda uchraydigan boshqa glikozidlar. O‘simliklar aminlari. Ularning ahamiyati va sintezlanishi. 5. Yog‘ va moylarni saqlash davrida kislotali sonining o‘zgarishini aniqlash. (laboratoriya) |
2 |
|
2 |
|
6. |
Organik kislotalar. Fitonsidlar va fitoaleksinlar.
|
Organik kislotalarning tarkibi, tuzilishi, xususiyati, vazifalari va klassifikatsiyasi. O‘simliklarda keng tarqalgan organik kislotalar. Fitonsidlar vakillari va o‘simliklarda tarqalishi. Fitoaleksinlar va ularning o‘simliklardagi funksiyalari. 6.pH muhitiga bog‘liq ravishda amilazaning faolligini aniqlash (amaliy) |
2 |
4 |
|
|
7. |
Atsetilen xosilalari va mumlar.
|
Atsetilenning tuzilishi, vakillari va tarqalishi. Tabiiy va poliatsetilenlarning tiplari. Tiofenning atsetilen hosilalari, ularning ahamiyati. O‘simlik mumlarning tuzilishi va xususiyatlari. Ulardagi uglevodorod zanjirlari. Alkanlar strukturasi. 7. O‘simlik mahsulotlaridagi nitratlar miqdorini ionometrik usulda aniqlash. (amaliy) |
2 |
4 |
|
|
8. |
Fermentlar va ularning qishloq xo‘jalik mahsulotlarini saqlash va qayta ishlashdagi o‘rni.
|
Ishlab chiqarishda fermentlarning o‘rni va ahamiyati. Qishloq xo‘jalik mahsulotlarini saqlash va qayta ishlashda fermentlarning qo‘llanilishi; oziq-ovqat va sut mahsulotlari ishlab chiqarish, vinochilik texnologiyalarida fermentlarni qo‘llash istiqbollari. 8. O‘simlik tarkibidagi moy miqdorini Sokslet usulida aniqlash (laboratoriya) |
2 |
|
2 |
|
9. |
G‘alla ekinlari biokimyosi.
|
Donning kimyoviy tarkibi, g‘alla donlilarda mineral moddalarning tarkibi. Oqsillarning tarkibi va biologik qiymati. Kleykovinaning kimyoviy tarkibi va uni donning sifatiga bog‘liqligi. Bug‘doy donining rangsizlanishini yuzaga keltiruvchi omillar. Don pishishida moddalar tarkibining o‘zgaruvchanligi. Ekinlarni oziqlantirish rejimi va etishtirish sharoitining don sifatiga ta’siri. 9. O‘simliklar tarkibidagi pektin moddalarni aniqlash (amaliy) |
2 |
4 |
|
|
10. |
Don-dukkakli mahsulotlar biokimyosi.
|
Dukkakli ekinlar donining kimyoviy tarkibi. Don-dukkakli ekinlar urug‘larida oqsillar, uglevodlar, vitaminlar va mineral moddalar tarkibining xususiyatlari. Don-dukkakli ekinlar pishishi davomida biokimyoviy tarkibining o‘zgarishi. Don-dukkakli ekin mahsulotlarini qayta ishlashda biokimyoviy tarkibining o‘zgarishi. 10.O‘simliklar organlarida oqsillar miqdorini aniqlash (laboratoriya) |
2 |
|
2 |
|
11. |
Moyli ekinlar biokimyosi.
|
Respublikamizdagi asosiy moyli ekinlar. O‘simlik moylari va yog‘ mahsulotlari olinuvchi o‘simliklarning tavsifi. Moyli ekin urug‘larining tuzilishi va kimyoviy tarkibi. O‘simliklarda moy hosil bo‘lishi va ularni saqlash davomidagi sifat o‘zgarishlari. 11. Meva va ildizmevalarda glyukoza va saxarozaning miqdorini yodometrik usulda aniqlash. (laboratoriya) |
2 |
|
2 |
|
12. |
Kartoshka mahsulotlari biokimyosi. |
Kartoshka tuganagining kimyoviy tarkibi. Tuganak va ildizmevalar turli qismlarida kimyoviy moddalarning taqsimlanishi. Kartoshka tuganaklarida qand va erkin aminokislotalarning hosil bo‘lishini kamaytiruvchi omillar. Kartoshka tuganaklarini saqlashda biokimyoviy tarkibining o‘zgarishi. Tuganaklarni qayta ishlashdagi sifat o‘zgarishlari. |
2 |
4 |
|
|
13. |
Ildizmevalar va em-xashak ekinlari biokimyosi.
|
Respublikamizdagi asosiy ildizmevali va em-xashak ekinlari. Qand lavlagi ildizmevalarida qand hosil bo‘lishini ta’minlovchi sharoit. Em-xashak o‘simliklarining kimyoviy tarkibi. Ular tarkibining turli omillarga bog‘liq holda o‘zgarishi. |
2 |
4 |
|
|
14. |
Poliz ekinlari biokimyosi.
|
Poliz ekinlarining kimyoviy tarkibi, tuzilishi va ularda asosiy kimyoviy moddalarning taqsimlanishi. Poliz ekinlari pishish davridagi biokimyoviy jarayonlar. Tabiiy iqlim omillari, sug‘orish rejimi, qo‘llaniladigan o‘g‘itlarning poliz mevalari mazasi hamda xushta’mligi shakllanishiga ta’siri. Poliz ekinlari mevalarida nitratlar to‘planishini va ularni kamaytiruvchi omillar. Saqlash davrida mevalarda ro‘y beradigan biokimyoviy o‘zgarishlar. |
2 |
4 |
|
|
15. |
Ho‘l va rezavor meva mahsulotlari biokimyosi.
|
Ho‘l va rezavor mevalar, ularning kimyoviy tarkibi. Mevalarning tuzilish xususiyati va ularda kimyoviy moddalarning taqsimlanishi. Pishayotgan ho‘l va rezavor mevalarda kechadigan biokimyoviy jarayonlar. Tabiiy-iqlim sharoiti, sug‘orish ishlari, o‘g‘itlar qo‘llanilishi ta’sirida mevalarda oziqa moddalari, ta’m va xushta’mlikning shakllanishi. Saqlash va qayta ishlash davrida ho‘l va rezavor mevalarda yuz beradigan o‘zgarishlar. |
2 |
4 |
|
|
16. |
Sut va sut mahsulotlari biokimyosi.
|
Sutning kimyoviy tarkibi. Sutning fizik-kimyoviy xususiyatlari. Achitqilar, sutning bakteriotsidlik xususiyatlari. Molozivo (og‘iz, palla suti) mahsulotining kimyoviy tarkibi. Birlamchi ishlov berish, qayta ishlash va saqlashda, sovutish, qizdirish va mexanik ta’sirlar natijasida sut mahsulotlarining tarkibi va xususiyati o‘zgarishi. Sut va sut mahsulotlarida laktozaning miqdorini yodometrik usulda aniqlash (laboratoriya) |
2 |
|
2 |
|
|
|
|
32 |
32 |
16 |
VI. Mustaqil ta’lim va mustaqil ishlar
Mustaqil ta’lim uchun tavsiya etiladigan mavzular:
1. Oziq-ovqat sanoatida biologik faol qo‘shimchalarning ahamiyati va qo‘llanilishi.
2. Oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishda innovatsion usullardan foydalanish.
3. Vitaminlashtirilgan qishloq xo‘jalik mahsulotlari.
4. Pektin moddalarning ahamiyati va ularni oziq-ovqat sanoatida qo‘llanilishi.
5. Parranda tuxumlarining biokimyoviy tarkibi.
6. Oshlovchi moddalar bo‘lgan o‘simliklar va ularning mahsulotlari.
7. Gibberelinlar va sitokininlarni qo‘llash.
8. Ingibitorlar va ularni qishloq xo‘jaligida qo‘llanilishi.
9. Auksinlar va ularning sun’iy analoglarini qo‘llash.
10. O‘simliklar tarkibida ikkilamchi moddalar va ularning ahamiyati.
Mustaqil o‘zlashtiriladigan mavzular bo‘yicha talabalar tomonidan referatlar tayyorlash va uni taqdimot qilish tavsiya etiladi.
VII. АДАБИЁТЛАР
Asosiy adabiyotlar
1.Alimova R.A., Sagdiev M.T., Adilov B.A. Qishloq xo‘jaligi mahsulotlari biokimyosi. O‘quv qo‘llanma. – Toshkent, 2018. – 180 b.
2. Alimova R.A., Sagdiev M.T. O‘simliklar fiziologiyasi va biokimyosi. O‘quv qo‘llanma. – Toshkent, 2013. – 320 b.
3. Rogojin V.V., Rogojina T.V. Bioximiya selskoxozyaystvennoy produksii. – Sankt-Peterburg: GIORD, 2014. 543 s.
4. Oxrimenko O.V. Osnovы bioximii selskoxozyaystvennoy produksii. – Sankt-Peterburg: Lan, 2016. 447 s.
5. Michael Eskin N.A. and Fereidoon Shahidi. Biochemistry of foods. USA 2013. 585 p.
Qo‘shimcha adabiyotlar
6. Mirziyoev Sh.M. Erkin va farovon demokratik O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. Toshkent, “O‘zbekiston” NMIU, 2017. - 56 b.
7. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi “O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha xarakatlar strategiyasi to‘g‘risida” gi PF-4947-sonli Farmoni. O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2017 y., 6-son, 70-modda
8. Alimova R.A. Qishloq xo‘jalik o‘simliklari biokimyosi fanidan laboratoriya mashg‘ulotlari: o‘quv qo‘llanma. – Toshkent: ToshDAU, 2000.–95 b.
9. Bo‘riev X.Ch., Sagdiev M.T., Alimova R.A., Enileev N.Sh. Sabzavot-poliz ekinlari fiziologiyasi va biokimyosi: o‘quv qo‘llanma. – Toshkent: “Navro‘z”, 2015. – 179 b.
10. Zikiryoev A. O‘simliklar biokimyosidan amaliy mashg‘ulotlar: o‘quv qo‘llanma. –Toshkent: “Mehnat”, 2001. – 243 b.
11. Benjamin K.Simpson. Food Biochemistry and Food Frocessing. 2th. Willey-Blackwell, 2012. 900 p.
Axborot manbalari
12. www. ziyonet.uz
13.www. uforum.uz
14. www. fizrast.ucoz.ru
15. www. twirpx.com
16. www. biokhimiya.ru
17. www. biohimiya.narod.ru
18. www. interchopen.com
VIII. Baholash
Fanning yakuniy bahosi uchta yo‘nalishdagi baholarga asoslanadi:
(1) Dars mashg‘ulotlariga tayyorgarlik va faol ishtirok etish (15%).
Dars jarayonida muntazam ishtirok etishdan tashqari, talabalar darslar boshlanishidan oldin onlayn o‘quv materiallari bilan tanishgan bo‘lishlari talab etiladi. Har bir talabadan ma’ruza va amaliy mashg‘ulotlarda faol ishtirok etish talab qilinadi.
(2) Auditoriyadagi mashg‘ulotlar (15%)
Har bir ma’ruza va amaliyot mashg‘ulot bo‘yicha topshiriqlar keyingi dars mashg‘ulotiga qadar bajarilib topshirilishi lozim. Ma’ruza va amaliy mashg‘ulotlarida berilgan topshiriqlarni bajarish (30%).
(3) Yakuniy baholash (40%) (Baholash turi, vaqti, baholash mezonlari)
O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi huzuridagi Oliy va o‘rta maxsus, professional ta’limi yo‘nalishlari bo‘yicha o‘quv-uslubiy birlashmalari faoliyatini muvofiqlashtiruvchi Kengashining 202__ yil “___”______ dagi “___” – sonli yig‘ilishida ma’qullangan.
O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 202__ yil “____” _________dagi “____”-sonli buyrug‘i bilan tasdiqlangan.
Mazkur fanning Sillabusi Toshkent davlat agrar universiteti Ilmiy Kengashining 202__ yil “___”______ dagi “___” – sonli majlis bayoni bilan ma’qullangan.
Fanning Sillabusi Toshkent davlat agrar universitetida ishlab chiqildi.
 |
Скачано с www.znanio.ru
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY
Fan Sillabusi Toshkent Davlat
II. Fanning maqsadi Fanni o‘qitishdan maqsad – o‘simliklardagi biokimyoviy jarayonlarni boshqargan holda qishloq xo‘jaligi ekinlari hosildorligi va sifatini oshirish yo‘llarini nazariy hamda amaliy asoslarini o‘rgatishdan…
DarsMavzular Ma’ruza va laboratoriya mash g‘ ulotlar i rejasi
Sianogen glikozidlar va ularning ahamiyati
Ulardagi uglevodorod zanjirlari
Don-dukkakli ekin mahsulotlarini qayta ishlashda biokimyoviy tarkibining o‘zgarishi
Poliz ekinlari biokimyosi. Poliz ekinlarining kimyoviy tarkibi, tuzilishi va ularda asosiy kimyoviy moddalarning taqsimlanishi
Sut va sut mahsulotlari biokimyosi
Qo‘shimcha adabiyotlar 6. Mirziyoev
O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi huzuridagi
Биохимия сельской продукции
© ООО «Знанио»
С вами с 2009 года.
