Биоинформационная технология

Білім   берудегі   оқу   жұмысын   ұйымдастырудың   негізгі   түрі   –   сабақтың тиімділігін   арттыру   болып   табылады.   Ал   бүгінгі   сабақтардың   өзегі,   ол балалардың алатын білімі негіздерін интеграциялау, жан – жақты жарасымды дамыған   дарынды   балаларды   қалыптастыру,   жас   жеткіншектердің   жеке дамуына,   қызығушылығы   мен   икем   ­   қабілетін,   дарындылығын   арттыруға жағдай жасау үшін білім беру жүйесін оқушы ұғымына түсінікті дәрежеде жеткізу.   Қазіргі   заманауи   талаптарға   сәйкес   білім   беруде   өзгерістер мұғалімдерден оқыту процесінде жауапкершілікті, шығармашылық ізденісті, еңбек   белсенділігін,   іскерлікті   және   білім   беру   барысында   инновациялық технолоигяларды қолданулы талап етіп отыр. ХХІ ғасыр ақпараттық қоғам табалдырығына аяқ басқан кезде республикалық білім берудің жаңа жүйесі, білім беру жүйесін ақпараттандыру ісі қолға алына бастады.   Заманымыздың   талабы   оқу   үрдісінде   компьютерлік   технологияны енгізуді, оны кеңінен қолдануды қажет етеді.  Білім беруді ақпараттандыру – жаңа технологияны пайдалану арқылы дамыта оқыту, дара тұлғаны бағыттап оқыту мақсаттарын жүзеге асырады. «Қазіргі заманда жастарға ақпараттық технологиямен байланысты әлемдік стандартқа сай мүдделі жаңа білім беру өте қажет» деп, Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев атап көрсеткендей   жас   ұрпаққа   білім   беру   жолында   ақпараттық   технологияны, яғни компьютерді оқу үрдісінде оңтайландыру мен тиімділігін арттырудың маңызы зор. Қазіргі білім сапасы – мұғалімдер қызметінің сапасы. Оқушыларға нені үйрету керек   екенін   мемлекеттік   стандарттар,   мемлекеттік   бағдарламалар белгілейді. Ал, «қалай оқыту керек?» деген сұраққа жауапты тек мұғалімнің кәсіби   даярлығынан,   өз   ісін   жоспарлай   алатын,   өзінің   нақты   мақсаттарын болжап, көре алуынан, баланың әрекетін ұйымдастыра алатын шеберлігінен іздеу   керек.   Қазіргі   таңда   сабақ   өткізуде   Вассерман   Федор   Яковлевичтің «БиС» технологиясы ең тиімді, ұтымды инновациялық технологиялардың бірі болып   табылады.   Биохабар   үдерісі   білімде   хабар   беру,   оқу   материалын сапалы   білу, оқушылардың  ойлау   қабілетін  дамыту  технологиясын   бағалау болып   табылады.   Оқушылардың   шығармашылық   даму   белсенділігі, мүмкіншілігін асырып, шаршау үдерісін төмендетеді. Синергетикалық үдеріс білімде биохабарлық ауысуды өзін­өзі ұйымдастырушы жүйеге, алдына қойған мақсатты жеке өзі шешетін және күнделікті үдерістің сапасы теріс болуы.  (БиС) білім беру технологиясында мұғалім тек басқарушылық рөл атқарады, көп түсіндіре бермейді, қажетті мәліметтерді қайдан табуға болатынын және қалай оқып­үйренетінін айтып, жасатып отырады.  Мұғалім – пікір таласты, білім ұйымдастырушы. Оқушылар   көп   уақыт   бойы   белсенді,   тапсырмаларды   өз   беттерінше орындайды.Дағды   қалыптасады,   шаршамайды   және   өз   білетінін   басқаға үйретеді.     Өзара   қарым­қатынас   қалыптасады.   Жұппен,   топпен,   ұжымдық жұмыс   түрлері   формаларын   Бағалаудың   түрлі   қолданылады.     алуды қалыс             Әр   сабақ ықпалы үнемі оқушы орындауы ешбір   Оқушылардың пайдаланады.Машықтандыру   жаттығулары   жасалады. шектеледі. тапсырманы уақытпен Сыныптағы қалмайды; Мұғалімнің   сыныптағы   әр   оқушымен   жұмыс   жасауға   мүмкіндігі   бар. Оқушылардың еске сақтау қабілетін, зейінін, ойлау қабілетін, жылдамдығын дамытуға зор. Білімнің үлкен көлемін меңгеруде де оқушылар жаппай ой қозғалысына түседі де, бүкіл сыныпқа жүктеме бөлінеді. «БжС»   технологиясы   бойынша   өткізілген   сабақтың   дәстүрлі   сабақтардан айырмашылықтары: – басталады. –Жаңа сабақ оқу әрекетінің жалпыланған әдісі (ОӘЖӘ) арқылы түсіндіріледі. –Тапсырма  беріледі. –Тапсырманы орындауға уақытты шектеп көрсетеді. Ф.Я.Вассерман жүргізген зерттеу тәжірибелік­эксперименттік жұмыстарының нәтижиесінде оқыту сапасының нормативтік көрсеткішін құрды. Ол көрсеткіш 63%   төмен   емес.   Әр   сабақтағы   оқушылардың   білім   сапасын   есептеп,   63% салыстырып керек. «Биоақпараттық және синергетика» білім беру технологиясының карталары мұғалімдерге   сабақты   жоғары   деңгейде   сапалы   өткізуіне   ықпал   жасайды. Білім  сапасы   мен  деңгейін  арттыруда  тәжірибеде  дәлелденген  тиімді  жаңа білім   беру   технологиялары   қажет­ақ.   Бұл   технологияда   сабақ   барлық   пән бойынша   өзіне   сәйкес   келетін   технологиялық   карталармен   жоспарланады.   жаттығуларымен деңгейлеп   сергіту отыру           «БиС» технологиясы білім берудегі сапалы, саналы технологияның нәтижесі бола алады. Әрбір мұғалім технологияның басты ерекшеліктерін оқушыларға түсіндіре   отырып,   өзінің   оқыту   іс­әрекетінде   тиімді   пайдалану   қажет. Оқушыға талапты осылар негізінде қоя білуі керек. Өз тәжірибемде «БиС» технологиясын   пайдаланудамын. Осы   технология   бойынша     жасалынған физикадан сабақ жоспарымды ұсынсам деп едім. Сабақтың мақсаты: 1.Білімділік:  Оқушыларға   қолданылуы туралы мағлұмат бере отырып, негізгі ұғымдарымен таныстыру. 2.Тәрбиелік:  Күнделікті   тұрмыс   тіршілікте   фотоэффект   құбылысының пайдалы  және  зиянды   жақтарын   ажырата  білу   және   жарықтың   толқындық­ корпускулалық қасиеттерінің ерекшеліктерін қолдануға үйрету. 3.Дамытушылық: Фотоэффект құбылысының техникалық және практикалық маңызымен   таныстыру.     Іскерлі,   ізденгіш,   шығармашыл,   интелектуальды қабілеті дамыған жек тұлға қалыптастыру. Сабақтың түрі:  аралас Сабақтың әдісі:  сұрақ­жауап  Сабақтың картасы: Әмбебап   фотоэффект   құбылысы   және   техникада Көрнекілігі: флипчарт, интерактивті тақта, activotе, activslaite, эл. оқулық 9 сынып, карточкалар, видео роликтер, деңгейлік тапсырмалар Пән аралық байланыс:  тарих, математика, информатика Сабақтың барысы:  Сабақты ұйымдастыру  Электромагнттік толқындар бір бірінен қалай ажыратылады? (Олар бір­   Жылулық сәулелену дегеніміз не? (Қызған денелердің сәуле шығарып, 1 кезең: Қарама қарсы сұрақтар ООМ бойынша топтарға сұрақтар қою 1. электромагниттік энергия таратуы) 2. бірінен толқын ұзындықтарына немесе жиіліктеріне қарай ажыратылады) 3. Жоғары   температураға   дейін   қыздырылған   дене   (әртүрлі   түске   еніп, сәуле шығара бастайды) 4. Өзіне   түскен   әртүрлі   жиіліктегі   сәулелердің   энергиясын   толық   жұтып алатын дене (абсолют қара дене деп аталады) 5. жұтылады) 6. Сәуле арқылы тарайтын немесе жұтылатын бір үлес энергия (Квант деп аталады) 7. Квант   сөзінің   мағынасы   (Квант   латын   сөзі,   үлес   деген   мағынаны білдіреді) 8. 9. Әрбір фотонға тиесілі ең кіші бір үлес энергия (Бір квант деп алады) 10. Планк формуласы ( Жаңа сабақ түсіндіріледі. Іші қуыс қара денеге түскен сәуле ( шексіз мәрте шағылады да толық  Фотон дегеніміз не? (тыныштық массасы нолге тең элементар бөлшек) hE  ) Кілттік сөз 1. фотоэффект   (Сәулелердің әсерінен электрондардың сұйық және қатты дене бетінен босап шығуы) 2. разряд (Газдардағы электр тогы) 3.   ультракүлгін   сәуле  (Ультракүлгін   сәуле   шығару   —   жарық   сәулелері спектрінің   күлгін   бөлігіне   іргелес   орналасқан,   толқын   ұзындығы   400—10 нанометр (нм) аралығына сәйкес келетін электрмагниттік сәулелер. 4.   Альберт   Эйнштейн  (неміс   физигі   физик­теоретик,   қазіргі   физиканың негізін салушылардың бірі. теориялық физиканың негіз қалаушылардың бірі, Нобель сыйлығының иегері) 6.   квант   энергия    (Сәуле   арқылы   тарайтын   немесе   жұтылатын   бір   үлес энергия) 7. шығу жұмысы  (Электронның металдан босап ұшып шығуы үшін жасайтын жұмысы) 8. кинетикалық энергия  (қозғалыс энергиясы. Метал бетінен босап шыққан бос электрон жоғары жылдамдықпен қозғалу үшін жұмсалатын энергия) 9. қызыл шекара  (Фотоэффект байқалатын жарықтың ең аз жиілігі немесе оған сәйкес келетін толқын ұзындығы) Деңгейлік тапсырмалар: КЕФ тапсырмалары ТКШ Электрондардың   металдан   шығу   жұмысы   А=3,3*10­19Дж.   Фотоэффектінің қызыл шекарасы неге тең? (h=6,62*10­34Дж*с) Берілгені: А=2,2*10­19Дж h=6,62*10­34Дж*с 0     ?   Шешуі:  EA  hE A h   A шыѓ 10*2,2  10*62,6  19 34 Дж Дж *  10*33,0 15 Гц с АКШ Калий үшін фотоэффект байқалатын жарықтың ең үлкен толқын ұзындығы 6,2*10­7м. Электрондардың калийден шығу жұмысын табыңыз.    (h=6,62*10­ 34Дж*с, с=3*108м/c ) м 34 Дж * с  7 10*7,6 10*62.6 10*3 / Берілгені:    h  с A=?     Aшығ=? 8  см  Шешуі:  hA c    hA  c   10*62.6  10*3** 34 Дж с  7 10*7,6 м 8 см /  10*86,19  26 10*7,6 м Дж * 7 м   10*96,2  19 Дж  10*3  19 Дж ЖКШ Металл   толқын   ұзындығы   589   нм   монохромат   жарықпен жарықтандырылған.   Электронның   ұшып   шығу   жұмысы   1,7*10­19Дж болатын   болса,   оның   жылдамдығын   анықтаңыз   (me=9,1*10­31кг, h=6,62*10­34Дж*с, с=3*108м/с) шыг   нм 10*7,1  31 Берілгені:  479  А  10*1.9 m 10*62.6 h 10*3 / с e   см 34 8  479  19 10* Дж кг Дж * c      ?  9 м Шешуі:  2 m 2  2 m 2 A шыѓ шыѓ  h  A шыѓ   hc   2 m 2 A шыѓ  hc  hc   2   A   m   34 10*62,62     шыѓ A  hc   Дж 8 с 10*3**  31 10*1,9 см / * кг 10*3,814 40 мкг * 143,8 40 мкг * 10*  Дж м *  10* 4359  Дж * м  10* 4359  26 Дж 10*86,19(2   10*86,192  26 26 ,11*2 717 4359 10*  40 10* кг Дж * 479 10*  9  м   19 м 10*7,1  9 10*  479 28  Дж м )*   26 Дж *  м  ,0 0054 10* 14 Дж / кг  10*54 10 Дж / кг Тест Activote Тестілеуші құрылғысының көмегімен тест тапсыру ЛОТО ойыны (Оқытылып отырған  оқу материалын қабылдаудағы оқушы түсінігін тексеру)  1 лото         (Сұрақтараға сәйкес жауаптарын дәл тапса, екінші бетінен «Қазақстан – 2050» стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты атты жолдаудың мақсатын оқуға болады) А Ек Е 0h 2m 2 h     2050   жылға   қарай   мықты мемлекеттің, дамыған   экономиканың   және жалпыға   ортақ   еңбектің негізінде берекелі қоғам құру    2 лото         (Сұрақтараға сәйкес жауаптарын дәл тапса, екінші бетінен «Қазақстан­2050»   стратегиясы   қалыптасқан   мемлекеттің   жаңа   саяси бағыты атты жолдаудың  жолдарын оқуға болады)   Ek     Бәсекеге қабілетті дамыған c     E2 m h  шыєA мемлекет   болу   үшін   біз сауаттылығы   жоғары   елге айналуымыз керек. 3 лото         (Сұрақтараға сәйкес жауаптарын дәл тапса, екінші бетінен «Қазақстан – 2050» стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты атты жолдаудың жолдарын оқуға болады) Эйнштейн формуласы Планк формуласы Планк тұрақтысы Қазіргі   әлемде   жай   ғана жаппай сауаттылық    h  A 2 m 2 hE  h=6.62*10­ 34Дж*c жеткіліксіз болып қалғалы   қашан.   Біздің   азаматтарымыз   үнемі ең   озық   жабдықтармен және   ең   заманауи   өндірістерде   жұмыс   жасау   машығын   меңгеруге дайын болуға тиіс.   бар     әсері     «БжС»   технологиясының Қорыта айтқанда, материалды жоғары деңгейде меңгертуде, жылдамдықты, есте   сақтауды,   зейінді   жаттықтыруда,   оқылатын   материалға,   жалпы   оқу үрдісіне деген қызығушылықты қалыптастыруда, ұжымдық шығармашылықты тұрақтандыруда зор.  Қазіргі заманғы мектеп бала үшін қызмет ету керек, ол білімді өмірде қолдана білетін,   көпшілікпен   араласа   алатын,   ішкі   мәдениеті,   ойлау   және   сезіну қабілеті керек.  1.   Оқушылардың   білім   сапасы   көтеріледі,   олар   әрбір   пән   бойынша мемлекеттік   стандарт   деңгейінің   ең   аз   қажетті   көлемін   100%   үлгеріммен қамтытуына алады.  2.   Оқушы   қабілеті   жететін   пәндерден   жоғары   деңгейлерге   дейін   көтеріле алады.  3.   Дарынды   балалар   дер   кезінде   анықталынып   дами   алады.  4.   Оқыту   сапасының   мониторингісі   және   диагностикасы   оқушы   білімін бағалаудың әділеттілігі қамтамасыз етіледі. дайындау кепілдік адам         Қорыта келе, «Биоақпараттандыру және синергитика» педогогикалық  технологиясы арқылы төмендегі көкейтесті мәселелер шешімін табатынын  айтуға болады.  1. Оқушылардың білім сапасы көтеріледі, олар әрбір пән бойынша  мемлекеттік стандарт деңгейінің ең аз қажетті көлемін 100% үлгеріммен  қамтытуына кепілдік алады.  2. Оқушы қабілеті жететін пәндерден жоғары деңгейлерге дейін көтеріле  алады.  3. Дарынды балалар дер кезінде анықталынып дами алады.  4. Оқыту сапасының мониторингісі және диагностикасы оқушы білімін  бағалаудың әділеттілігі қамтамасыз етіледі. «БжС» технологиясындағы технологиялық карталардың  мақсаттары:  1. «Алгоритм» картасы – білім түрлерін беруді мақсат етеді.  2. «Биоинтернет» картасы­ біліктілік пен дағдыны тіл арқылы  қалыптастыруды мақсат етіп, «Алгоритм» картасынан кейін  міндетті түрде қолданады.  3. «Жаттықтырғыш» картасы – тақырыпты аяқтап, білім, білік  дағдыны қалыптастыруды мақсат етеді және «Биоинтернет»  картасынан кейін міндетті түрде қолданылады.  4. «Логика» – шығармашылық ойлауды және логиканы  қалыптастыруға қолданылады. Сөйлем дағдысы және білім, білік  дағдылары қалыптасқан жағдайда ғана жақсы жұмыс жасайды.  Осы карта бойынша жоғары күрделілік деңгейдегі  тапсырмаларды орындауға мүмкіндік туады.  5. «Лидер» ­аралас оқытуда көлемді материалды меңгеру үшін  қолданылады.  6. «Ауызша сабақ» – 1,2,3, және «Әмбебап» картасы –  гуманитарлық пәндер саласында оқу материалдарын меңгеруге  арналған. Бұл технология бойынша ойлаудың барлық типін  дамыту принципі берілген.  7. «КТС» ( Күншуақ,түймедақ,самалшық) картасы –  күрделі,жоғары деңгей картасы. Оқу үрдісінде бала дамуының  жоғары көрсеткішін көрсетеді.  8. «БАЖ» ( белгілі,арнайы,жаңа) картасы – әртүрлі ақпараттар  ағымымен жұмыс жүргізу біліктілігін қалыптастырып,сын  тұрғысынан ойлау қабілетін дамытады.