Biznesni tashkil etish shakllari afzalliklari va kamchiliklari

Bo‘lajak korxonaning tashkiliy –huquqiy shaklini tanlashda ularning o‘ziga xos xususiyatlarini inobatga olish kerak. Bundan maqsad keyinchalik biron-bir ho‘jalik operatsiyasini yoki biror masalani echish uchun kompaniyani qaytadan ro‘yxatdan o‘tkazish kerakligi ma’lum bo‘lib qolmasin.
O‘zbekiston Respublikasining 2004 yil 1 yanvardan boshlab, amaldagi qonunchiligiga muvofiq, kichik tadbirkorlik sub’ektlariga quyidagilar kiradi: yakka tadbirkorlar, uncha katta bo‘lmagan firmalar va o‘rtacha yillik xodimlari soni 100 kishi atrofida bo‘lgan kichik korxonalar.

- xususiy korxona
- mas’uliyati cheklangan jamiyat (MCHJ);
- qo‘shimcha mas’uliyatli jamiyat (QMJ);
- to‘la hamkorlik;
- kommandit-hamkorlik;
- ishlab chiqarish hamkorligi.

• Yaxshi kasbiy sifatlarga ega odamga o‘ziga zarur ish haqi bilan ta’minlash, ishga joylashish muammosini hal qilish imkonini beradi;
• Oson va arzon ro‘yxatdan o‘tkaziladi;
• Davlat boshqaruvi kam;
• Ko‘p miqdordagi buxgalteriya hujjatlarini yuritish talab etilmaydi;
• Moslashuvchanlik, tezkor qaror qabul qilish imkoniyati.

• Xo‘jalik sub’ektining mavjudlik vaqti jismoniy shaxs umri bilan cheklangan;
• Biznes miqyosi cheklanganligi uchun boshlang‘ich sarmoyani to‘plash qiyin;
• “ Rasmiy ” biznes vakillaridan hech kim bunday ishga jiddiy ravishda sarmoya kiritishni hohlamaydi;
• Kredit resurslarini olish cheklangan;
• Agar siz qarzga pul olsangiz,
sizning mulkingiz xavf ostida qoladi;
• Tadbirkorlikning barcha muammolarini bajarish qiyin; dam olish kuni, kasallik varaqasi, ijtimoiy to‘lovlar bilan bog‘liq
muammolar.

Xususiy tadbirkorlik deb, jimoniy shaxs tomonidan tadbirkorlik faoliyatining yuritilishi tushuniladi:
• yuridik shaxs tashkil qilmasdan;
• mustaqil ravishda, ishchilarni yollash huquqisiz;
• tadbirkorga tegishli mulk asosida, shuningdek, mulkka egalik qilish va mulkdan foydalanishning boshqa huquqiga asosan.

Qishloq xo'jaligida xususiy tadbirkorlikning tashkiliy-huquqiy shakllari O'zbekiston Respublikasining 1998-yil 30-aprelda qabul qilingan «Fermer xo'jaligi to'g'risida»gi, «Dehqon xo'jaligi to'g’risida»gi Qonunlarida o'z ifodasini topgan, Fermer xo'jaligi o'ziga uzoq muddatli ijaraga berilgan yer maydonlaridan foydalangan holda mahsulot yetishtiruvchi, qishloq xo'jaligi bilan shug'ullanuvchi, fermer xo'jaligi a'zolarining birgalikdagi faoliyatiga asoslangan, yuridik shaxs huquqlariga ega mustaqil xo'jalik yurituvchi subyektdir.

• Biznesni boshqarishning soddaligi;
• Ta’sis hujjatlarini tayyorlash (faqat
nizom) va korxonani davlat tomonidan
rasmiylashtirish (ro‘yxatdan o‘tkazish)
nihoyatda soddalashtirilgan;
• Nizom fondining miqyosi korxona
egasi tomonidan belgilanadi;
• Ishchilarni yollab ishlatish imkoniyati
mavjud;
• Foyda soliq va boshqa majburiy
to‘lovlar to‘langach mulk egasi ixtiyoriga
kelib tushadi va soliqqa tortilmaydi.

• Ta’sischi o‘z korxonasining mas’uliyatiga (javobgarligiga) unga
tegishli mulk bilan javobgar hisoblanadi.

• Har bir qatnashchining moddiy
javobgarligi jamiyatning Nizom fondiga qo‘shgan summasi bilan cheklanadi;
• Nizom fondining eng kichik o‘lchami 50
MHTMO‘ (mehnatga haq to‘lashning
minimal o‘lchami)ga teng;
• Biznesni yollanma ijrochi direktor
yordamida boshqarish imkoniyati mavjud.

• Kreditlash va bitimlar tuzish imkoniyatining cheklanganligi (javobgarlik korxona Nizom fondi
o‘lchami bilan belgilanadi).