BOTANIKA FANINING Mavzular bo’yicha topshiriqlar va ularni bajarish yuzasidan TAVSIYANOMA (1-kurs sirtqi uchun)

O‘ZBEKISTON  RESPUBLIKASI

OLIY  VA O‘RTA  MAXSUS  TA'LIM  VAZIRLIGI

 

NIZOMIY   NOMIDAGI    TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI

 

 

“TASDIQLAYMAN” Maxsus sirtqi bo`lim boshlig`i _________  Sh.Abduraimov               2019-yil “_____”  ________

 

 

BOTANIKA FANINING  

Mavzular bo’yicha topshiriqlar va ularni bajarish yuzasidan

TAVSIYANOMA

(1-kurs sirtqi uchun)

 

 

 

      

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

TOSHKENT – 2019

      

 

Botanika fanining mavzular bo’yicha topshiriqlar va ularni bajarish yuzasidan tavsiyanoma maxsus sirtqi (sirtqi) ta’lim shakli talabalari uchun mo’ljallangan.

 

 

 

 

Tuzuvchi:	Bekmetova SH. Q -	Nizomiy nomidagi TDPU “Masofaviy ta’lim” kafedrasi o‘qituvchisi.
Taqrizchilar:	Saparov Q. A	Nizomiy nomidagi TDPU “Zoologiya va anatomiya” kafedrasi prof, b.f.d
	Tursunboyeva G.S	Nizomiy nomidagi TDPU “Botanika” kafedrasi dotsenti, b.f.n

        

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Fanning mavzular bo’yicha topshiriqlar va ularni bajarish yuzasidan tavsiyanoma Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti Masofaviy ta’lim kafedrasi yig’ilishining 2019 yil «28» avgustdagi «1.3» -sonli bayoni bilan tasdiqlangan.  

 

 

 

 

1. O‘quv fani o‘qitilishi bo‘yicha uslibiy ko‘rsatmalar.

     “Botanika” fani talabalarni nazariy bilimlar, amaliy ko’nikmalar, o’simliklarni ilmiy asosda o’rganish tarixini, fotosintez, mineral oziqlanish, nafas olish va boshqa shunga o’xshash o’simliklar haqidagi tasavvurlarni ilmiy asosda kengaytirish; o’simliklarni ilmiy asosda o’rganish tarixini, botanika, o’simliklar fiziologiyasi fanining rivojlanishi tarixini bosqichma-bosqich bayon etish;  talabalarni biologiya, qishloq xo’jaligi, farmatsevtika va o’rmonchilikda keng miqyosda qo’llaniladigan tadqiqotlarning amaliy va eksperimental metodlari bilan tanishtirish; talabalarga tabiat qonunlarining birligi, o’simlik organizmlariga nisbatan fizikaviy va kimyoviy qonunlarni tadbiq etilish vazifalarini bajaradi.

Fan bo’yicha talabalarning  bilim, ko’nikma va malakalariga quyidagi talablar qoyiladi. Talaba:

- О‘simliklarning hujayraviy tuzilishi, tо‘qimalar tasnifi, vegetativ organlarining ichki va tashqi tuzilishlari, generativ organlarning tuzilishi, о‘simliklarning jinssiz, jinsiy va vegetativ  kо‘payishlari, tuban va yuksak о‘simliklar sistematikasi, ularning asosiy sistematik guruhlari, oila, turkum va turlarini farqlay bilishi, о‘simliklarning hujayraviy tuzilishi, о‘simlik hujayrasining fiziologiyasi, о‘simliklarda suv almashinuvi, fotosintez, oziqlanish, nafas olish, о‘sishi va rivojlanishi haqida tasavvurga  ega bo’lishi; Talabalar olingan bilimlar asosida о‘simliklarning hujayraviy tuzilishi, tо‘qimalari, vegetativ va generativ organlari, sistematik guruhlarini ilmiy asosda tahlil qilish, amaliyotda qо‘llay bilish, о‘simliklarda kechadigan turli fiziologik  jarayonlarni о‘rganish kabi masalalarni ilmiy asosda tahlil qilish, amaliyotda qо‘llay bilishi va ulardan foydalana olishi;

-    Talabalar “Botanika” fanida turli xil sharoitlarda о‘simlikning hayotiy faoliyatini, moddalar almashinuvining qonun va qonuniyatlarini о‘ziga xos xususiyati, tarqalishi, tabiatdagi va xalq xо’jaligidagi ahamiyatini, О‘zbekiston hududida keng tarqalgan о‘simliklarning sistematik belgilariga asosan olgan  nazariy  va  amaliy  bilimlarga asoslangan hamda bо‘lim, sinf, oila, turkum va turlarning о‘ziga xos xususiyati tarqalishi va tabiatdagi va xalq xо‘jaligidagi ahamiyati kabi xususiyatlarini tо‘g‘ri aniqlash ko’nikmalariga ega bo’lishi kerak.

                  2. Mavzular bo’yicha topshiriqlar:

 

 

SIRTQI BO‘LIM TALABALARI UCHUN “BOTANIKA” FANIDAN SESSIYA ORALIG‘I NAZORAT ISHI TOPSHIRIQLARI

1-variant

   1 – TOPSHIRIQ. Berilgan savollarga yozma tarzda javob tayyorlang.

1.     Botanika fani bo’limlari

2.     O’simliklar dunyosi va uning xilma-xilligi.

3.     O’simlik hujayrasi uning tuzilishi

4.     O’simlik hujayrasi kimyoviy tarkibi

5.     O’simlik hujayrasining bo’linish usullari.

2 – TOPSHIRIQ. Quyidagi rasmni izohlang va izohlaringizni yozma tarzda tayyorlang.

 

 

                                                                                 

 

 

3 – TOPSHIRIQ. Test savollariga javob bering.

1.Barg epidermasi (a), barg  eti (b) va barg tomirlariga  (c) tegishli bo’lgan xususiyatlarni juftlab ko’rsating. 1.hujayralar siyrak, yumaloq va ovalsimon shakllarda 2.bargni ustki tomondan qoplab turadi 3. kollenxima to’qimasiga mansub  4.o’simlikni tashqi muhit omillaridan himoya qiladi 5.hujayralari zich va shaffof  6.bargning ko’ndalang kesigida ko’rish mumkin 7.ustun shaklidagi zich, bir necha qator bo’lib joylashgan hujayralardan iborat 8.loviyasimon juft hujayralar bo’lib, ularda sitoplazma va mag’izdan tashqari xlorofill donachalari mavjud 9.barg po’stlari orasida joylashgan 10.uch xildagi hujayralarni korish mumkin 11.kasal hujayralarni sog’lom to’qimalarga kirishiga yo’l qo’ymaydi 12.to’rga o’xshab bir-biri bilan ko’p sonli teshikchalar orqali tutashgan elaksimon naychalarni hosil qiladi 13.novdalarda fotosintez jarayonini amalga oshiradi 14.qalin devorli o’lik hujayralardan tashkil topgan naychalar joylashgan 15.gazlar almashinuvini ta’minlaydi 16.o’simlikni eniga o’sishiga yordam beradi 17.po’sti qalin, pishiq, juda uzun hujayralardan iborat 18.quyosh nurlarini o’tkazishda qatnashadi 19.naychalar, elaksimon naylar, tolalar birgalikda nay-tolali bolamlarni hosil qiladi 20.bargni qurib qolishdan saqlaydi 

A)a-2, 4, 5, 8, 11, 13, 15, 18, 20; b-1, 7, 9; c-3, 6, 10, 12, 14, 17, 19

 B)  a-2, 4, 5, 9, 10, 13, 14, 18, 20; b-1, 8, 9; c-1, 3, 12, 14, 17, 19  

C) a-1, 5, 9, 11, 14, 11, 19, 20; b-2, 4, 9; c-2, 7, 11, 12, 16, 17, 20    

D) a-3, 6, 7, 8, 14, 17, 19; b-2, 18, 20; c-1, 5, 10, 12, 13, 16, 20

2. Ботаника фанининг ривожланишига ҳосса қўшган а- академик ва в-проффессорларни жуфтлаб кўрсатинг. 1.Ф.Н.Русанов 2.Я.П.Коровин 3.И.И.Гранитов 4.Ў.П.Пратов 5.М.М.Орифхонова 6.А.М.Музаффаров 7.С.С.Сахобиддинов 8.Қ.З.Зокиров

А)а-М.М.Орифхонова, А.М.Музаффаров, С.С.Сахобиддинов, Қ.З.Зокиров; в-Ф.Н.Русанов, Я.П.Коровин, И.И.Гранитов

В)а-И.И.Гранитов,Ў.П.Пратов,М.М.Орифхонова,А.М.Музаффаров; в- С.С.Сахобиддинов,Қ.З.Зокиров, Ф.Н.Русанов

С)а-М.Музаффаров, И.И.Гранитов, Қ.З.Зокиров, Я.П.Коровин, Ф.Н.Русанов; в- С.С.Сахобиддинов, М.М.Орифхонова, Ў.П.Пратов 

Д)а-Ф.Н.Русанов, М.Музаффаров, И.И.Гранитов, Қ.З.Зокиров; в П.Пратов, М.М.Орифхонова

3. Хромапластлар қандай рангдаги пластидалар?

А) рангсиз, оқ 

В) С ва Д

С) қизғиш 

Д)зарғалдоқ

4. Ҳужайра ширасининг неча фоизини сув ва унда эриган моддалар ташкил этади?

А) 60-70% 

В)70-80%

С)70-90%

Д)70-95%

5. “У яшил барг, яшил новдаларда эпидерма ҳужайралари остида жойлашган”-бу таъриф қайси тўқимага тегишли?

А) механик 

В) меристема  

С) хлоренхима   

Д) қопловчи

6.Асосий тўқима ҳужайралари қандай тузилишга эга?

А) юпқа деворли, хромопластларга бой, тирик  

В) қалин деворли, хлоропластларга бой, тирик 

С) тирик, ядро ва бир қават хлорофилл доначаларидан иборат   

Д) юпқа деворли, тирик, оралиқ моддаси кўп

7. Меристема тўқимасининг ҳужайралари қандай тузилишга эга?

А) тирик, қалин қобиқли, эгилувчан

В) тирик, юмалоқ шаклли, қайишқоқ

С) юпқа қобиқли ва эгилувчан   

Д) тирик, юпқа қобиқли, хлорофилл доначаларига эга

8.Эпидерманинг вазифалари тўлиқ кўрсатилган қаторни белгиланг.

А) газлар алмашинувида қатнашади

В) ўсимликни ташқи муҳитдан сақлайди

С) касал ҳужайраларнинг соғ тўқимага кирмаслигини таъминлайди

Д) б.ж.т

9.Ўсимлик танасидаги сув ва минерал тузларни ҳамда органик моддаларни 2 хил йўнилишда ташилишини қайси найлар амалга оширади?

А) ксилема найлари   

В) ёғочлик найлари   

С) флоэма найлари

Д) А,В,С

10. Озиқ моддаларнинг ўтказувчи найлар орқали узлуксиз ташилиши қандай муҳитда ўсувчи ўсимликларда содир бўлади?

А) чўл муҳитидаги   

В) тоғ муҳитидаги   

С) яйлов муҳитидаги  

Д) адир зонасидаги

4 – TOPSHIRIQ. Atamalarga izoh bering.

1)    Parenxima hujayrala––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

2)     Alkaloidlar-------------------------------------------------------------------------------------

3)    Glikozidlar------------------------------------------------------------------------------------

4)     Perfarotsiya------------------------------------------------------------------------------------

5)    Meristema--------------------------------------------------------------------------------------

5 – TOPSHIRIQ. Shirinmiya o‘simligi haqida referat tayyorlang.

2-variant

   1 – TOPSHIRIQ. Berilgan savollarga yozma tarzda javob tayyorlang.

6.     Vakuola va hujayra shirasi, uning kimiyaviy tarkibi va hujayra hayotidagi vazifasi

7.     Hujayra qobig`i va uning tuzilishi.

8.     Plazmonemma

9.     Plastidalar

10. Hujayra yadrosi haqida ma’lumot bering

 2 – TOPSHIRIQ. Quyidagi rasmni izohlang va izohlaringizni yozma tarzda tayyorlang.

 

 

                                                                                  

 

 

 

3 – TOPSHIRIQ. Test savollariga javob bering.

1) 1-ўқ илдиз ва 2-попук илдиз системасига эга бўлган ўсимликларни жуфтлаб кўрсатинг:а-наъматак, б-буғдой, в-дўлана, с-терак, д-қўнғирбош, е-пиёз, ё-мош, ж-бўритароқ, з-каноп

А) 1-а,с, д,е,ё, 2-б,в,ж,з 

В)  1-б, в,с,ж   2-а,д,е,ё 

С) 1-а,в,с,ё,ж,з 2-б,д,е 

Д)  1-б,з,ж,д,е 2-а,в,с,ё

2.Вегетатив органлар келтирилган қаторни топинг.

А) барг, мева, илдиз 

В)  мева, илдиз, уруғ 

С) уруғ,мева, гул 

Д) поя, тугунак, пиёзбош

3.Ҳар бир илдиз тукчаси ҳужайраси қандай қисмлардан иборат?

А) юпқа қобиқ, цитоплазма, йирик мағиз

В) юқпа қобиқ, цитоплазма, майда мағиз

С) қалин қобиқ, цитоплазма, йирик мағиз 

Д) қалин қобиқ, цитоплазма, унча йирик бўлмаган мағиз

4.Ўсимлик идизларининг калта-узун, ингичка-йўғон, ясси ёки юмалоқ бўлиши нимага боғлиқ? 

А) ўсимликнинг турига ва тупроқ иқлим шароитига  

В) ўсимлик турига ва уруғнинг катта ёки   кичиклигига   

С) ўсимлик турига ва бошқа ўсимлик билан муносабатига

Д) А ва С

5.Оддий (а) ва мураккаб (б) тўпгулга эга бўлган ўсимликларни жуфтлаб кўрсатинг.1. олма; 2. буғдойиқ; 3. сабзи; 4. ток; 5. карам; 6. зубтурум; 7. редиска; 8. бодиён; 9. шашир; 10. нок; 11.гилос; 12. жавдар; 13. қашқарбеда; 14. ёнғоқ. 

А) а-2,4,6,8,14; б-1,3,5,7,9,11,12,13; 

В) а-1,3,4,7,8; б-2,5,6,9,11,12 

С) а-1,5,6,7,10,11,13; б-2,4,8,9

Д) а-1,3,4,6,8,10,11; б-2,5,7,9,12,13,14

6.Асосий тўқима ҳужайралари қандай тузилишга эга?

А) юпқа деворли, хромопластларга бой, тирик  

В) қалин деворли, хлоропластларга бой, тирик 

С) тирик, ядро ва бир қават хлорофилл доначаларидан иборат   

Д) юпқа деворли, тирик, оралиқ моддаси кўп

7. Меристема тўқимасининг ҳужайралари қандай тузилишга эга?

А) тирик, қалин қобиқли, эгилувчан

В) тирик, юмалоқ шаклли, қайишқоқ

С) юпқа қобиқли ва эгилувчан   

Д) тирик, юпқа қобиқли, хлорофилл доначаларига эга

8.Эпидерманинг вазифалари тўлиқ кўрсатилган қаторни белгиланг.

А) газлар алмашинувида қатнашади

В) ўсимликни ташқи муҳитдан сақлайди

С) касал ҳужайраларнинг соғ тўқимага кирмаслигини таъминлайди

Д) б.ж.т

9.Ўсимлик танасидаги сув ва минерал тузларни ҳамда органик моддаларни 2 хил йўнилишда ташилишини қайси найлар амалга оширади?

А) ксилема найлари   

В) ёғочлик найлари   

С) флоэма найлари

Д) А,В,С

10. Озиқ моддаларнинг ўтказувчи найлар орқали узлуксиз ташилиши қандай муҳитда ўсувчи ўсимликларда содир бўлади?

А) чўл муҳитидаги   

В) тоғ муҳитидаги   

С) яйлов муҳитидаги  

Д) адир зонасидаги

4 – TOPSHIRIQ. Atamalarga izoh bering.

6)    Mitoxondriya-----------------------------------------------------------------------------------

7)    Interkalyar meristema -------------------------------------------------------------------------

8)    Aerenxima --------------------------------------------------------------------------------------

9)    Perfarotsiya------------------------------------------------------------------------------------

10)  Trixomalar ------------------------------------------------------------------------------------

5 – TOPSHIRIQ. “Qizil kitob” ga kiritilgan targ’il lola haqida referat tayyorlang.

 

 3-variant

 

   1 – TOPSHIRIQ. Berilgan savollarga yozma tarzda javob tayyorlang.

11. Plastidalar

12. Hujayra yadrosi haqida ma’lumot bering

13. To’qimalar haqida umumiy tushuncha va ularning tasnifi (klassifikatsiyasi)

14. Hosil qiluvchi to’qima (meristema)

    5.Assimilyatsion to’qimasi

2 – TOPSHIRIQ. Quyidagi rasmni izohlang va izohlaringizni yozma tarzda tayyorlang.

 

                                                                                 

3 – TOPSHIRIQ. Test savollariga javob bering.

1) 1-ўқ илдиз ва 2-попук илдиз системасига эга бўлган ўсимликларни жуфтлаб кўрсатинг:а-наъматак, б-буғдой, в-дўлана, с-терак, д-қўнғирбош, е-пиёз, ё-мош, ж-бўритароқ, з-каноп

А) 1-а,с, д,е,ё, 2-б,в,ж,з 

В)  1-б, в,с,ж   2-а,д,е,ё 

С) 1-а,в,с,ё,ж,з 2-б,д,е 

Д)  1-б,з,ж,д,е 2-а,в,с,ё

2.Қўнғирбош ҳужайрасининг цитоскелети таркибида қандай тузилма мавжуд?

А) оқсил В) микронайча  С) тонофибрилла  Д) миофибрилла

3.Гулли ўсимликларнинг органлари неча хил бўлади?

А)2 хил В)3 хил    С) 1 хил     Д) 4 хил

4.Механик тўқиманинг қайси турининг бўйига чўзилиб, ўсиш вақтида эпидерма остида жойлашган бирламчи пўстлоқнинг паренхима ҳужурасида вужудга келади ва бунинг учун ўсимлик чўзилиб ўса олиш хусусиятига эга бўлади?

А) склеренхима    В) склероидлар    С) либриформ   Д) колленхима

5.Илдиз системаси тузилишига кўра неча хил бўлади?

А)2 хил В)3 хил  С)1 хил     Д) 4 хил

6.Мингдевона ўсимлигининг эндоспермида 69 та аутосома хромосомалари бор. Шу ўсимликнинг муртак халтасида нечта хромосома мавжуд? 

А) 24  В) 48  С) 72  Д) 192

7.Секваядендрон неча йил умр кўради?

А) 2000-3000 йил  В) 2000-4000 йил  С) 4000-5000 йил  Д) 4000-6000 йил

8.Кўндалангига кесилган илдизниниг ўртасида қалин деворли йирик тешикчаларни кўриш мумкин, бу тешикчалар нималардан ташкил топган?

А)  ўрта марказий ҳужайрадан  

В) ўрта марказий қисмдаги найчалардан

С) ўрта марказий ўзак ҳужайралардан

Д) тўрсимон шаклли ҳужайралардан

9.Ўсимлик танасидаги сув ва минерал тузларни ҳамда органик моддаларни 2 хил йўнилишда ташилишини қайси найлар амалга оширади?

А) ксилема найлари   

В) ёғочлик найлари   

С) флоэма найлари

Д) А,В,С

10. Озиқ моддаларнинг ўтказувчи найлар орқали узлуксиз ташилиши қандай муҳитда ўсувчи ўсимликларда содир бўлади?

А) чўл муҳитидаги   

В) тоғ муҳитидаги   

С) яйлов муҳитидаги  

Д) адир зонасидаги

4 – TOPSHIRIQ. Atamalarga izoh bering.

11)  Periderma.------------------------------------------------------------------------------------

12)  Kollenxima -------------------------------------------------------------------------

13)  Aerenxima ------------------------------------------------------------------------------------

14)  Sklereidlar ------------------------------------------------------------------------------------

15)  Trixomalar ------------------------------------------------------------------------------------

5 – TOPSHIRIQ. “Qizil kitob” ga kiritilgan Buxoro otestegiyasi haqida referat tayyorlang.

 

4-variant

1        – TOPSHIRIQ. Berilgan savollarga yozma tarzda javob tayyorlang.

1.Jamg`aruvchi to’qimas

2.Aerenxima to’qimasi

3.Qoplovchi to’qimalar, ularning turlari

4.Mexanik to’qimalar va ularga umumiy tavsif

    5.Kollenxima, sklerenxima

2 – TOPSHIRIQ. Quyidagi rasmni izohlang va izohlaringizni yozma tarzda tayyorlang.

 

                                                                                 

3 – TOPSHIRIQ.

1.Chog‘on (1) va tak-tak (2) o‘simligi uchun tegishli ma’lumotlarni juftlang. a) lolasimonlarga mansub; b) gulqo‘rg‘oni oddiy; c) o‘q ildiz tizimli; d) hujayra qobig‘i polisaxariddan iborat; e) ildiz tizimi asosiy va yon ildizlardan tashkil topgan; f) bargi parallel tomirlangan

А) 1-b, c, d; 2-b, d, е, f

В) 1-b, d, e; 2-а, b, d, е, f

С) 1-а, b, c, d, e; 2-b, d, f

Д)1-b, c, d, e; 2-а, b, d, f

2.Gultojibarglari bir-biri bilаn qo’shilgan бўлиб, urug’chi va changchini o’rab turadigan o’simlik навларини жуфтлаб кўрсатинг. 1.gultish  2.sohibi 3.юлдуз 4. Обидов 5.hiloliy  6.liftok 7.partenоsissus 8.Самарқанд 9. Фарҳод 10. Зарғалдоқ 11. Тоифа 12. АН-402

А) 1,2,5,6,7,11     В)1,2,5,11   С) 3,5,7,11,12    Д) 8,9,12

3. Nitella va ossillatoriyaga xos bo’lgan xususiyatlarni жуфтлаб кўрсатинг.  1.tallom 2.rizoid 3-sporafit 4.gifalar 5.xlorofill 6.mitoxondriya 7.axromatin iplari  8.sentriola

A) 1,2,3       В) 1,3,5,6     С) 1,3,7      Д) 1,5,6,8

4.Gingko biloba va baliqko‘zga xos umumiy xususiyatlarni aniqlang. 1) urug‘kurtak tuguncha devori bilan o‘ralgan; 2) changlanish va urug‘lanishdan so‘ng urug‘kurtakdan urug‘ hosil bo‘ladi; 3) urug‘idan ko‘payadi; 4) o‘tkazuvchi to‘qimasi rivojlangan; 5) urug‘langan tuxum hujayradan murtak hosil bo‘ladi; 6) ajdodi urug‘li qirqquloqlar hisoblanadi; 7) chetdan changlanish sodir bo‘ladi; 8) qo‘sh urug‘lanishdan so‘ng tugunchadan rezavor meva hosil qiladi  9.қўш  уруғланиш кузатилади

А) 1, 4, 5, 7, 8     В) 3,4,5,7     С) 1,6,9     Д) 1,7,8,9

5.Gulxayri va yerbag‘ir tugmachagul uchun xos bo‘lgan umumiy xususiyatlar to‘g‘ri ko‘rsatilgan javobni toping. 1) ko‘p yillik o‘t; 2) bir yillik o‘t; 3) magnoliyatoifalilar bo‘limiga kiradi; 4) gulxayri turkumi vakili; 5) gulxayridoshlar oilasiga kiradi; 6) oilasining gul formulasi Gk₅G₍₅₎Ch₅U₅;  7) oilasining gul formulasi Gk_(3)+(5)Gt₅Ch_(∞)U_(∞); 8) poyasi yonboshlab o‘sadi; 9) ildizidan tayyorlangan damlama yo‘talga qarshi qo‘llaniladi; 10) gulkosachabarglari ikki qavatli; 11) bargi, guli, urug‘idan ichni yumshatuvchi dori tayyorlanadi

А) 4, 7, 8     В) 3, 7, 10      С) 1, 7, 10      Д) 1,6,8, 10

6.Кўндалангига кесилган илдизниниг ўртасида қалин деворли йирик тешикчаларни кўриш мумкин, бу тешикчалар нималардан ташкил топган?

А)  ўрта марказий ҳужайрадан  

В) ўрта марказий қисмдаги найчалардан

С) ўрта марказий ўзак ҳужайралардан

Д) тўрсимон шаклли ҳужайралардан

7.Ўсимлик танасидаги сув ва минерал тузларни ҳамда органик моддаларни 2 хил йўнилишда ташилишини қайси найлар амалга оширади?

А) ксилема найлари   

В) ёғочлик найлари   

С) флоэма найлари

Д) А,В,С

8. Озиқ моддаларнинг ўтказувчи найлар орқали узлуксиз ташилиши қандай муҳитда ўсувчи ўсимликларда содир бўлади?

А) чўл муҳитидаги   

В) тоғ муҳитидаги   

С) яйлов муҳитидаги  

Д) адир зонасидаги

9.Ildizidagi o’tkazuvchi toqimasi uzun, yog’ochlashgan o’lik hujayralardan tashkil topgan naychalardan iborat o’simliklarni aniqlang. 1) baliqko’z, 2) archa, 3) sarv, 4) tugmachagul, 5) qarag’ay, 6) juzg’un, 7) iloq, 8) zuhrasoch,         9) plaun, 10) qirqbo’g’im, 11) xrizantema, 12) ajriq, 13) g’umay, 14) zira, 15) dorivor gulxayri,  16) qandim, 17) oq jo’xori, 18) bug’doy, 19) tariq, 20) saksovul, 21) qovoq, 22) ajriq

А)  1,3,5,8,10,16,17     

В) 4,6,9,10,13,17,18,19       

С) 2,3,5,8,9,10,20        

Д) 1,6,7,15, 16,18,20,22

10.Qirqquloqtoifalilar bo’limiga mansub bo’lgan o’simliklarni belgilang. 1. кордаит 2. Плаун 3. Сикас 4.lepidendron 5.липа 6. Sigillаriya 7.гингко билоба 8. Kalamit 9. Сарв 10. Так-так 11.саур 12. Зуҳрасоч

А) 4, 6, 8, 12      В) 1,3,5,7    С) 2,6,8,10     Д) 5,8,12

4        – TOPSHIRIQ. Atamalarga izoh bering.

1)    Libriform.--------------------------------------------------------------------------------

2)    Kollenxima -------------------------------------------------------------------------

3)    Aerenxima -------------------------------------------------------------------------------

4)    Sklereidlar -------------------------------------------------------------------------------

5)     Epifitlar ----------------------------------------------------------------------------------

5 – TOPSHIRIQ. “Qizil kitob” ga kiritilgan Korolkov marmaragi haqida referat tayyorlang.

 

 

 

5-variant

1        – TOPSHIRIQ. Berilgan savollarga yozma tarzda javob tayyorlang.

1.O’tkazuvchi to’qimalar.

2.O’tkazuvchi nay tolali bog`lamlar.

3.So’ruvchi to’qimalar

4.Nektardonlar

5.Epiderma, periderma, po’stloq.

 

2 – TOPSHIRIQ. Quyidagi rasmni izohlang va izohlaringizni yozma tarzda tayyorlang.

 

                                                                                 

3 – TOPSHIRIQ. Test savollariga javob bering.

1) 1-ўқ илдиз ва 2-попук илдиз системасига эга бўлган ўсимликларни жуфтлаб кўрсатинг:а-наъматак, б-буғдой, в-дўлана, с-терак, д-қўнғирбош, е-пиёз, ё-мош, ж-бўритароқ, з-каноп

А) 1-а,с, д,е,ё, 2-б,в,ж,з 

В)  1-б, в,с,ж   2-а,д,е,ё 

С) 1-а,в,с,ё,ж,з 2-б,д,е 

Д)  1-б,з,ж,д,е 2-а,в,с,ё

2.Қўнғирбош ҳужайрасининг цитоскелети таркибида қандай тузилма мавжуд?

А) оқсил В) микронайча  С) тонофибрилла  Д) миофибрилла

3.Гулли ўсимликларнинг органлари неча хил бўлади?

А)2 хил В)3 хил    С) 1 хил     Д) 4 хил

4.Механик тўқиманинг қайси турининг бўйига чўзилиб, ўсиш вақтида эпидерма остида жойлашган бирламчи пўстлоқнинг паренхима ҳужурасида вужудга келади ва бунинг учун ўсимлик чўзилиб ўса олиш хусусиятига эга бўлади?

А) склеренхима    В) склероидлар    С) либриформ   Д) колленхима

5.Илдиз системаси тузилишига кўра неча хил бўлади?

А)2 хил В)3 хил  С)1 хил     Д) 4 хил

6.Мингдевона ўсимлигининг эндоспермида 69 та аутосома хромосомалари бор. Шу ўсимликнинг муртак халтасида нечта хромосома мавжуд? 

А) 24  В) 48  С) 72  Д) 192

7.Ildizidagi o’tkazuvchi toqimasi uzun, yog’ochlashgan o’lik hujayralardan tashkil topgan naychalardan iborat o’simliklarni aniqlang. 1) baliqko’z, 2) archa, 3) sarv, 4) tugmachagul, 5) qarag’ay, 6) juzg’un, 7) iloq, 8) zuhrasoch,         9) plaun, 10) qirqbo’g’im, 11) xrizantema, 12) ajriq, 13) g’umay, 14) zira, 15) dorivor gulxayri,  16) qandim, 17) oq jo’xori, 18) bug’doy, 19) tariq, 20) saksovul, 21) qovoq, 22) ajriq

А)  1,3,5,8,10,16,17     

В) 4,6,9,10,13,17,18,19       

С)2,3,5,8,9,10,20        

Д) 1,6,7,15, 16,18,20,22

8.Qirqquloqtoifalilar bo’limiga mansub bo’lgan o’simliklarni belgilang. 1. кордаит 2. Плаун 3. Сикас 4.lepidendron 5.липа 6. Sigillаriya 7.гингко билоба 8. Kalamit 9. Сарв 10. Так-так 11.саур 12. Зуҳрасоч

А) 4, 6, 8, 12      В) 1,3,5,7    С) 2,6,8,10     Д) 5,8,12

9. Avtotrof oziqlanuvchi  eukariot организмlarni жуфтлаб ko’rsating. 1.ulotriks 2.носток 3. Spirogira 4. Тугунак бактериялар 5.ulva 6.шумғия 7.kladafora 8.хрококк 9. Lаminariya 10. Nemalion

А) 1,3,4,5     В) 3,6,8,10    С) 2,4,5,6,9    Д)1,3,5,7,9

10.Karotin(a), pektin(b), qizil(c) pigmentga ega бўлган o’simliklarni ega бўлган o’simliklarni juftlab ko’rsating. 1-jumagul, 2-qo’ng’iroqgul, 3-afsonak, 4-nostok, 5-oshqovoq, 6-parpi, 7-yeryong’oq, 8-sallagul, 9-angishvonagul, 10-ламинария, 11-ёнғоқ, 12-сафсан

A) a-3,7,9; b-2,6,4; c-1,8             

 B) a-5,7,9; b-2,6; c-1,8           

 C) a-3,7,5; b-2,6; c-1,8,9        

  D) a-3,7,5; b-4; c-1,9

4        – TOPSHIRIQ. Atamalarga izoh bering.

1)Periderma.----------------------------------------------------------------------------------

2)Kollenxima ------------------------------------------------------------------------

3)Markaziy silindr ---------------------------------------------------------------------------

4)Floema --------------------------------------------------------------------------------------

5)Trixomalar --------------------------------------------------------------------------------

5 – TOPSHIRIQ. Organik olam vakillarini hujayraviy tuzilishini jadval asosida taqqoslang.

3. Mavzular bo’yicha topshiriqlarni bajarish yuzasidan

TAVSIYANOMA (qisqacha yozing)

Sessiya oralig‘i nazorat ishida fanning barcha bо‘limlari mazmuni qamrab olinadi va ular turli mustaqil ish (nazorat savollari va topshiriqlari, test-sinov savollari, keyslar, mashqlar, misol va masalalar, tajriba natijalari, ishlab chiqarish muammolarini hal etishga yо‘naltirilgan maxsus metodik ishlanmalar va tavsiyalar, hisob-jadval ishlari va boshqalar) shakllarida bajarilishi kо‘zda tutiladi. Shuningdek, nazorat ishida qо‘yilayotgan har bir nazariy va amaliy masala talaba-о‘qituvchining amaliy faoliyati bilan bog‘lanishi hamda pedagogik va axborot texnologiyalaridan foydalangan holda shakllantirilishi lozim. Sessiya oralig‘i nazorat ishlari topshiriqlari har bir fanning о‘ziga xos xususiyatlarini hisobga olgan holda ishlab chiqiladi. Fan bо‘yicha sessiya oralig‘i nazorat ishi har bir talabaga individual variantdan iborat bо‘ladi hamda kafedra tomonidan Sirtqi (maxsus sirtqi) bо‘limga elektron variantda taqdim etiladi.

Sirtqi (maxsus sirtqi) bо‘lim talabasi tomonidan bajarilgan sessiya oralig‘i nazorat ishlari о‘quv sessiyasiga kelgunga qadar topshiradi. Taqdim etilgan sessiya oralig‘i nazorat ishlari kafedra mudiri raisligida komissiya tomonidan baholanadi.

Bu fanda siz o‘simliklarning hujayraviy tuzilishi, tо‘qimalar tasnifi, vegetativ va generativ organlarining ichki va tashqi tuzilishlari,  о‘simliklarning jinssiz,  jinsiy va vegetativ  kо‘payishlari bo’yicha berilgan topshiriqlarga to’liq, asosli javob berishingiz kerak bo’ladi. Topshiriqlardagi rasmlar asosida o’simliklarning vegetativ va generativ organlarining anatomik tuzilishi haqidagi fikr-mulohazalaringizni bayon eting va  o’z fikrlaringizni asoslashigiz kerak.

4. Fan bo‘yicha talabalar bilimini baholash va nazorat qilish mezonlari

 

O’zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirining 2018 yil 19 avgustdagi 19-2018 sonli buyrug‘i bilan tasdiqlangan, O’zbekiston Respublikasi Adliya vazirligidan 2018 yil 26 sentyabrdagi 3069-son bilan ruyxatdan o‘tkazilgan “Oliy ta’lim muassasalarida talabalar bilimini nazorat qilish va baholash tizimi to‘g‘risidagi” nizomga muvofiq chiqildi.

 

Baholash usullari	Ekspress testlar, yozma ishlar, og’zaki so’rov, przentatsiyalar
Baholash me’zonlari	“5” baho “a’lo” – talaba  botanika fani haqida, uning tarixi, anatomiyasi va morfologiyasi, shuningdek, o’simliklar dunyosining kelib chiqishi, uning kosmik va inson hayotidagi ahamiyati, o’simlik dunyosining klassifikatsiyasi, tuban va yuksak o’simliklarning asosiy oila, turkum va turlari haqida mustaqil fikr yurita olishi, hayotda qo’llay olishi shuningdek keng tarkalgan o’simliklarning sistematik belgilalarini bili lozim.Talaba xududda keng tarqalgan turkum va turning ilmiy lotincha nomlarini ham bilish talab qilinadi. “4” baho “yaxshi” - talaba   o’simlik hujayrasi, to’qimasi, vegetativ va generativ organlari haqida to’liq ma`lumotga ega bo’lishi lozim. O’simlik sistematikasining maqsad va vazifasi asosiy bo’limining oila turkumlarning o’ziga hos sistematik belgilarini farqlay olishi va ular haqida tassavurga ega bo’lishi lozim “3” baho “qoniqarli” –  talaba o’simliklarning ichki va tashqi tuzilishi  haqida tasavvurga ega bo’lishi, o’simliklarda boradigan changlanish, urug`lanish kabi biologik jarayonlarning mohiyatini tushinish, tuban va yuksak sporali  o’simliklar  haqida bilishi va etib berilsa qoniqarli baho  qoyiladi. “2” baho “qoniqarsiz” talaba  botanika fanining maqsadi va vazifalari haqida o’simliklarning ichki va tashqi tuzilishi  o’simliklarda boradigan biologik jarayonlar, tuban va yuksak o’simliklar haqida aniq tasavvurga ega bo’lmasa   54 va undan past ball qoyiladi.
Baholash turlari		Faholash	O’tkazish vaqti
Oraliq nazorat:
- Talabani oraliq nazorat turi bo’yicha baholashda, uning o’quv mashg’ulotlari davomida olgan baholari inobatga olinadi		O’zbekiston Respublikasi Adliya vazirligidan 2018 yil 26 sentyabrdagi 3069-son bilan ro’yxatdan o’tkazilgan “Oliy ta’lim muassasalarida talabalar bilimini nazorat  qilish va baholash tizimi to’g’risidagi” nizomga muvofiq	Semestr davomida
-ma`ruza o`qituvchisi tomonidan qabul qilinadi; -oraliq nazorat yozma ish shaklida olinadi; -oraliq nazorat mavzulari kafedraning etakchi professor-o’qituvchilari tomonidan ishlab chiqiladi va kafedra mudiri tomonidan tasdiqlanadi; -yozma shaklda olingan oraliq nazorat javobi 3 kun ichida jurnal va electron tizimda aks ettilishi hamda talabalarga etkazilishi shart. -talabaga oraliq nazorat turidan “2” (qoniqarsiz) baho olsa, unga 2 (ikki) martagacha qayta topshirishga imkoniyat beriladi. - oraliq nazorat turini topshiraolmagan, shuningdek ushbu nazorat turi bo’yicha “2” baho bilan baholangan talaba yakuniy nazorat turiga kiritilmaydi. -  oraliq nazoratni o‘tkazish jarayoni kafedra mudiri tomonidan tuzilgan komissiya ishtirokida davriy ravishda o‘rganib boriladi va uni o‘tkazish tartibi buzilgan hollarda, oraliq nazorat natijalari bekor qilinadi hamda oraliq nazorat qayta o‘tkaziladi.			Semestr davomida fan mavzulari 55%-60% bajarilgandan so’ng
Yakuniy nazorat
- yakuniy nazorat turi otkaziladigan kuniga qadar talabalar joriy va oraliq ballari yig’indisidan habardor bo’lishi shart. - Tuzilgan va tasdiqlangan komissiya a’zolari  tomonidan qabul qilinadi. - mazkur fan bo‘yicha yakuniy nazorat semestrning oxirgi haftasi mobaynida o‘quv-uslubiy boshqarma tomonidan tuzilgan qat’iy jadval asosida belgilangan auditoriyada “yozma ish” shaklida o‘tkaziladi. - yozma shaklda olingan yakuniy nazorat javobi 3 kun ichida jurnal, electron tizim va qaydnomalarda aks ettilishi hamda talabalarga etkazilishi shart.			semestr davomida ajratilgan soatlar to’liq bajarilgandan so’ng

 

 

8. Asosiy va qo’shimcha o’quv-adabiyotlar hamda axborot manbalari

Asosiy adabiyotlar

№	Muallifi	Adabiyotning nomi	Adabiyot turi	Nashr yili	Adabiyotning ARM dagi shifri	Adabiyotning ARM dagi inventar raqami	ARM dagi soni	ARM imzosi
1	Pratov О‘., Shamsuvaliyeva L. va boshqalar.	“Botanika”.	darslik.	Toshkent 2010	28.5 V80	U-7056	94
2	G.S.Tursunboyeva, G.M.Duschanova, A.T.Abdullayeva, J.S.Sadinov	Botanika o’simliklar morfologiyasi va anatomiyasi (darslik)	darslik	Toshkent 2019	28.5	U-8423 20.46	14
3	Мустaфaев С.М.	“Ботаника”	Дaрслик	Тошкент 2002	28.5 М91	У-5807/11	100
4	Toshmuxamedov R.I.	“О‘simliklar sistematikasidan amaliy mashg‘ulotlar”	о‘quv qо‘llanma	Toshkent 2006	28.59T78	U-6419/55	50
5	Тўхтаев А.С.	“Ўсимликлaр aнaтомияси вa морфологияси”	Мaърузa мaтни	Toshkent 2001	28.56 Т98	009486/11	10

                                                           

 

Qo’shimcha adabiyotlar

 

5. Pratov U., Odilov T. “O`zbekiston yuksak o`simliklari oilalarining zamonoviy tizimi va o`zbekcha nomlari” T.: 1995. Metodik tavsiy. 

6. Toshmuxamedov R. “Botanika (O`simliklar sistematikasi)”. T.: 2008.

7.Zikiryaev A., Mirhamidova P. “O`simliklar bioximiyasidan amaliy  mashg`ulotlar” – T. “Mehnat” -2001. U-5682 (30 ta kirill yozuvida) o`quv qo`llanma.

8. Abdullaev R.A., Asomov D.K., Beknazarov B.O., Safarov K.S.   “O`simliklar  fiziologiyasidan amaliy mashg`ulotlar” – T.: “Universitet”, 2004. U-6220 (40 ta) o`quv qo`llanma.

 

Internet saytlarii

9.www.urss.ru.

10.lib-online.ru.

11.www.pereplet.ru.

12.www.5-ka.ru.

13.www.cultinfo.ru.

14.www.kubnet.ru.

 

 

 

 

 

 

 

 

Скачано с www.znanio.ru