БРОШЮРА

ЫДЫСТАРДЫ КҮТУ Әйел үшін өз­өзін таза ұстаумен қатар, үйін, ыдыс­ аяғын таза ұстаудың маңызы зор. Ол әйел  жанының ұқыптылығын көрсетеді. Негізі, ас үй  иелерінің тәжірибесі бойынша, ыдыстың күтімі  жақсы болса, көп жыл қызмет етеді. Ыдысты қолға  түскен нәрсемен жуа беруге де болмайды.  Сонымен ыдысты қалай күткен жөн? • Эмальды ыдыстарды пайдаланғанда мұқият  болмасаңыз, оны құртып аласыз. Ыстық эмальды  ыдысқа бірден салқын су құймаңыз. Эмальды  ыдысты  губкамен сабынды ыстық сумен жуыңыз.  Эмальды ыдысты бүлдіріп алмас үшін, пышақ тағы  сол секілді қатты затпен, қырғышпен қырмаңыз, ірі  түйірлі ұнтақпен жумаңыз. Кез келген кішкентай  сызылып кеткен жердің көлемі тез үлкейеді, тез  тот басып, асты бүлдіріп, өзіңізді улайды. Әрине,  қимасаң да, эмалі кеткен кастрөлді қолданыстан  шығарған жақсы. Тағыда есте ұстар жәйт, эмальды ыдыстарғы қою тамақ пісіруге болмайды. • Шойын ыдыстар бұқтырылып пісіретін және  қуырылып пісіретін тағамдар үшін пайдаланылады.  Қара қазан, ыдыс­табақтар дұрыс күтілмесе онда  ол адам денсаулығына кері әсерін тигізуі мүмкін.  Содан сон ол тағамның дәмі мен түсін құртады.  Сондықтанда оның ішіне су құйып бірнеше күнге  қойып қоюға болмайды. Шойын ыдыстарды нейлон  губкасымен жуған жақсы. Одан соң қайнаған сумен  шайып, қағаз сүлгімен немесе жұмсақ шүберекпен  құрғатып сүрту керек. Жақсылап кептірген дұрыс,  әйтпесе, тот басады. Ас пісірген соң әрдайым  құрғақ болуын қадағалау керек.  • Жезден жасалған ыдыстарды сұйықтықтарды  қайнату үшін пайдаланған тиімді. • Керамикалық ыдыстарды ыстық суда жуу керек.  Керамикалық ыдыстарды духовкада пісіретін  тағамдарға қолданған дұрысырақ. Алайда, есте  ұстайтын нәрсе, оны ыстық пешке бірден салмаңыз. Кызбаған духовкамен бірдей жылытып , кейін  пайдалану керек. • Қыш ыдыстарда майды сақтауға болмайды.  Өйткені мұндай ыдыс майды сақтай алмайды және  майдың иісін жағымсыз етеді. • Шыны ыдыстар температураның бірден ауысуынан әсер алып сынуы ықтимал. Яғни, ыстық суда жуып  бірден салқын суға салып шаюға болмайды. Ыстық  судан шыққан шыны ыдысқа бірден ыстық тағам  құйған дұрыс емес. • Фарфор ыдыстары ерекше күтімді талап етеді.  Құрметті қонақтардан соң фарфор тәрелкесін  қайта салып сақтап қоюыңыз үшін, оны алдымен  жақсылап сүртіп құрғатыңыз. Және міндетті түрде  таза қағазбен ораңыз. • Шыны және хрусталь ыдыстарын ыстық суда  жуса, қарайып кетеді. Хрусталь ыдыстарын жуып  болғаннан кейін кептіріп қоймай, оны құрғатып  сүру керек.  • Сабы ағаш және пластмасса пышақ,  шанышқыларды былғанған сәтте тез­тез жуып,  сүркен дұрыс. Әсіресе, ыстық суда тұрыңқырап  қалса, желімі еріп, ажырап кетеді. Ал пышақтың  кесетін жері қарайып кетеді, сондықтан пышақты  мейілінше ыстық суда жумаған абзал, өтпей қалады. • Алюминийден жасалған кастрөлдің пайдалануға  берілген кепілдік мерзімі — 24­36 ай. Бірақ,  ыдыстың күтімі жақсы болса, көп жыл қызмет етеді. Алюминийден жасалған кастрөлді ұнтақпен  тазартқан дұрыс. Ал егер қарайып кетсе, сірке суы  мен лимон қышқылын салып, су толтырып, 15  минуттай қайнатып алыңыз. Алюминий ыдыстарды  пайдаланғанда дастарқанға жалаң қойылмауы  керек, дастарқанда дақ қалдырады. Кейбір пысық  ас үй иелері  алюминийден жасалған ыдысты  металл щеткамен жуады. Тіпті, қаспақты да солай  кетіреді. Эмальды, алюминий және күйдіруге қарсы жамылғысы бар ыдысты осылай жууға рұқсат  етілмейді. Егер жусаңыз, ыдыс түбінің беткі  қабаты бүлініп, зиянды заттар тағамыңызға араласады,  одан соң ағзаңызды бүлдіреді. Ең дұрысы — тағам  күйген кастрөлге тұз бен ас содасын салып, су  құйып, аз уақыт қоя тұрыңыз, жеңіл тазартылады. • Қасық, шанышқыларыңызды жуып болғаннан кейін міндетті түрде құрғатып, я болмаса сүрткен жөн.  Олай болмаған жағдайда көгеріп кетеді. • «Тот баспайтын» ыдыстар жеңіл жуылады әрі  әрқашан жаңа күйіндегідей жарқырап тұрады. • Ал күйдірмеуге қарсы жамылғысы бар, яғни  тефлонды жамылғысы бар кастрөлге ерекше күтім  қажет. Бұл жамылғылар бүлінсе, зиянды заттар  бөледі. Сондықтан да қымбат жамылғыны  бүлдірмес үшін осындай ыдысқа ас пісіргенде ағаш  қасықтарды пайдаланған тиімді. ЫДЫС САТЫП АЛАРДА ЕСКЕРЕТІН ЕРЕЖЕЛЕР Пластикке құмар болмаңыз Пластикадан жасалған ыдыстарды алушылар  көктемде көбейеді. Өйткені ол табиғат аясына  шығып серуендеуде жеңіл әрі қолайлы, арзан ыдыс  түріне жатады. Дегенмен оның денсаулыққа зияны  шаш­етектен. Оның құрамындағы түрлі зиянды  қоспалар ағзаны уландырады. Егер бір реттік  мұндай ыдысты бірнеше рет пайдаланса, онда  салқын тағам сақтаса, құрамындағы улы заттар  тағамға сіңе бастайды. Осылай ауыр металл ағзаға  еніп, асқазан жарасын, жүрек ауруларын үдетіп,  қан тамырларының тарылуына жол ашуы мүмкін. Пластиктен жасалған бір реттік ыдыстар ыстық  және салқын тағам салатын, микротолқынды  пештерде тамақ ысытуға арналған болып түр­түрге бөлінеді. Оларды осы қажетіне қарай дұрыс  қолдану керек. Ал орындары ауысып кетсе,  ағзаңызға өкпелемеңіз. Сынған, шеті жырылған ыдысты пайдалану да зиян. Мұндай ыдыстан зиянды қоспалар көбірек бөлінеді. Сондықтан ыдыстың бүтін болуына да мән беріңіз.  Бір сағатқа ғана жарайды Ішкі бөлігі фарфор, сыртқы көрінісі пластмассаға  ұқсайтын мұндай ыдыстарды біздің елде кез  келген үйдің асханасынан кездестіруге болады. Ал  еуропалықтар мұндай ыдыстан әлдеқашан бас  тартқан. Өйткені меламин ыдыстардың  құрамындағы қоспалар денсаулыққа өте зиян  болып шықты. Мұндай ыдыстардан формальдегид  бөлінеді екен. Ол аллергиялық аурулар тудыратын  ауыр металл. Меламиннің зияны ол ғана емес. Оның құрамын­ дағы қорғасын, марганец, кадмий секілді химиялық  заттар тыныс алу жолдары, бауыр, асқазан, көз жә­ не тері ауруларын қоздырады. Сондықтан  пайдаланған күнде де оған тек салқын тағам  салуға болады. Оның өзі бір сағаттан артық тұрмау  керек.  Тоңазытқыш үшін жаралған Қазір жұқа, жеңіл әрі төзімді, жылтыр ақ түсті  металдан жасалған ыдыстар да үлкен сұранысқа  ие. Бірақ оны да жүз пайыз қауіпсіз дей алмаймыз.  Мұндай ыдыстардан никель мен хром бөлінетіні  анықталып отыр. Сондықтан оған қышқыл  тағамдарды салуға, сақтауға да мүлде болмайды.  Дегенмен салқын тағамдарды сақтау үшін  тоңазытқышта ұстауға болады екен.  Ең қауіпсіз ыдыс осы Эмальданған ыдыстарды ең қауіпсіз және адам  ағзасына зиян келтірмейтін бірегей зат деуге  болады. Оған тамақ дайындауға да, сақтауға да  болады. Кейбір эмаль ыдыстардың көркін келтіруде түрлі бояулармен әрлеп жатады. Сол кезде артық  қосылған бояулардан денсаулыққа зиян келуі  мүмкін. Бірақ оның ақ, көгілдір, қара, көк, сұр  түстілерінен қауіптенбеңіз. Ең маңыздысы,  жапсырмасында «ГОСТ» белгісі тұрсын, бұл  ыдысыңыз «подделка» емес деген сөз. Одан уланатындар көп Нан жабу, пирог пісіру кезінде аллюминийден  жасалған ыдыстарды пайдаланатындар көп. Десек  те бұл ең зиянды ыдыс болып табылады. Өйткені  қыздыра бастағаннан­ақ одан улы заттар бөлініп  шыға бастайды. Ондай ыдыстарға тамақты қуыруға, қайнатуға, сүт пісіруге, сақтауға, тіпті су құйып  қоюға болмайды. Күнделікті өмірде аллюминий  ыдысқа пісірілген астан уланғандар көп кездесетіні  жадыңызда жүрсін.  Тек дайын асқа арналған Фарфор, керамика және берік металдан жасалған  ыдыстардың зияны жоқ, дегенмен кейде олардың  күнделікті қолданыста ыңғайсыздық тудыратын  кездері бар. Мысалы, фарфор мен керамика  ыдыстарды отқа қойып, тамақ пісіре алмайсыз. Ол  тек дайын асты салуға арналған. Егер фарфордан немесе керамикадан жасалған  ыдысыңыз қанық бояумен боялған болса, одан  қорғасын мен сынап бөлінуі мүмкін. Сондықтан  бояуы ақшылдау, әлсіз түсті ыдысты таңдауға кеңес береміз. Міне, ыдыстардың осындай зиянды жақтары бар.  Дегенмен асханаңызды ыдыстардан босатуға  асықпаңыз. Тек оларды орнымен пайдалануды  үйреніңіз. Мәселен, асты металдан жасалған  ыдыста пісіріңіз де, дайын болғанда эмальді  кастрюльге құйып алыңыз. Ыстықта ауыр металл  бөлетін ыдыстарға тек салқын салат қана салуға  болады.  Осындай ережелерін ұстансаңыз деніңіз де  сау, ыдысыңыз да аман болмақ. Кез келген үй иесі үшін ыдыс­аяқ таңдау — үлкен жұмыс. Таңдау көп. Таңдаған кезде мынадай екі параметрге сүйенген дұрыс: ыдыстың беріктігі және қауіпсіздігі. Тел: 87163653601 e­mail: osh_zanatalap@mail.ru   Жаңаталап негізгі мектебі Пайдалы кеңестер  Ыдысты дұрыс таңдау және қауіпсіз күту 2014 жыл