Деңгейлік тапсырмалар

Ежелгі Қазақстан тарихы 6 сыныпқа арналған жұмыс дәптері Алғы сөз 6­сынып оқушыларына ұсынылып отырған бұл жұмыс дәптері оқушыларға  өз  бетінше жұмыс жасата отырып, сабақта, сабақтан тыс мезгілде өз Отанының тарихын  білуге, құрметтеуге үйретеді. Кез   келген   елде   және   әр   уақытта   адамдардың   қоғамдық­саяси   санасының,   жеке тұлғасының қалыптасуы өткір де өзекті мәселеге айналуда. Бүгінгі   таңдағы   еліміздегі   білім   беру   ісі   баланың   жас   ерекшеліктеріне   сай,   төл тарихының даму кезеңдерін білуі, қоғамдық ортаның әлеуметтік­экономикалық дамуына икемделіп отыруына бағытталған. Қоғамдық пәндер оқушының жеке тұлғалық дамуы мен жалпы дамуға дайындығы мәселелерінің бірлігін шешуге көмектеседі.  Ежелгі Қазақстан тарихы үш кезеңге бөлінеді. Уақыт бойынша ең ұзақ тас дәуірі, оны қола дәуірі алмастырды. Қола еңбек құралдарының темір құралдармен ауыстырылуы, темір дәуірінің бастамасы болды.  Тас   дәуірінде   өмір   сүрген   адамдар   еңбекке   бейімделіп,   терімшілікпен   және аңшылықпен   айналысты.   Тұрмысқа   қажетті   еңбек   құралдарын   жасады.   Қола   дәуірінде еңбек   құралдарын   дамыта   отырып,   малшылық,   егіншілікпен   қатар   әртүрлі   рудаларды өндіруді,   қалайыны,   алтынды   пайдалануды   үйренді.   Тұрмысқа   қажетті   киім,   ыдыс­аяқ жасау кеңінен дамыды. Ерте темір дәуірі б.з.б. 8­ғасырдан бастап, б.з.б. 3­ғасырға дейін 500 жылға созылды. Ал кейінгі темір дәуірі б.з.б. 3­ғасырдың басынан б.з.б. 6­ғасырын қамтиды. Оқушылар   ертедегі   көшпелілер   –   сақ,   ғұн,   үйсін,   қаулы,   сарматтардың   өмір   салтымен танысады.   Тарихы   болмаған   халықтар   жер   бетінде   жоқ.   Қазақстан   тарихы   ­   әлемдік тарихтың бір бөлігі. Әрбір адам өз халқының тарихына зор құрметпен қарауы тиіс. Ежелгі Қазақстан   тарихы   және   оған   қосымша   жұмыс   дәптері   ежелгі   Қазақстанның   мыңдаған жылдық күрделі тарихын оқып білуге үйретеді. Жұмыс дәптеріндегі бос орындарға ұғымдар, жаңа сөздер, терминдер, оқиғалардың болған мезгілі жазылады. Бұл тақырыпты меңгерту үшін жасалған. Схема, кесте, суреттер тапсырманы орындау кезінде ақпарат ретінде пайдалану үшін қажет. Қазақстан тарихы 6 сынып  1 нұсқа 1. Алғашқы еңбек құралдары негізінен жасалды: ________________________________ 2. Ежелгі адамдардың алғашқы еңбек құралдары:_______________________________ 3. Бір қабат өңделген тас құралдың жүзін ұсақ кертік­ойықтар (араның жүзі сияқты) жасау арқылы  өткірлеу:________________________________________________________ 4. Домалақ малта тасты екі жағынан егеп, жүзі өткір, ирек ара сияқты жасалған    құрал:____________________________________________________________________ 5. Екі жағынан өңделген қарапайым шапқыш тас құрал:___________________________ 6. Ертедегі адамның ең алғашқы кәсібі:_________________________________________ 7. Алғашқы адамдар аулаған аңдар:____________________________________________ 8. Ежелгі адамдардың тұңғыш баспанасы:____________________________________ 9. Алғашқы адамдардың бастапқы кезеңдегі топтасу жүйесi:______________________ 10. Қазақстан аумағындағы алғашқы адамдардың замандасы:______________________ Қазақстан аумағын мекендеген ежелгі адамдар 1 млн. жыл бұрын өмір сүрген.  11. Қазақстанда ең ежелгі адамдардың өмір сүрген аймағы:____________________________ 12. Жамбыл облысындағы 5 мыңға жуық тас құралдар табылған  тұрақтар:_____________________________________________________________________ 13. Жамбыл облысынан табылған бес мыңнан (5000) аса еңбек кұралдарының  барлығы:_______________________________________________________________ 14. Ерте тас ғасыры тұрақтарының ең көнелері (Бұлардан табылған құралдар Шығыс Африканың Олдувай сайынан табылған ең көне құралдармен замандас):______________ ____________ _______________________ _________________________________________ 15. Орталык Қазақстан жерінен түзу, кейде қайқы тас пышақ сияқты қырғыштар табылған  тұрақ:_______________________________________________________________________    Өзін­өзі тексеру тесті. 1. Ғалымдардың ең ежелгі адамды атауы:  А) кроманьон.  В) синантроп.  С) неандерталь.  D) тік жүретін адам.  Е) епті адам 2. Ежелгі "Тік жүретін адам" өкілі  А) "Епті адам"  В) Неандертальдық  С) Синантроп  Кромонондық  D) "Саналы адам"  Е) Кромонондық  3. Тас дәуірін (палеолит) қамтитын кезең  А) б.з.д. 12­5 мың жыл  В) б.з.д. 2 млн 500 мың­12 мың жыл  С) б.з.д. 100­75 ғасырлар  D) б.з.д.75­20 ғасырлар  Е) б.з.д.5­3 мың жыл бұрын 4. Палеолит дәуіріне жататын еңбек құралдары табылған өңір.  А) Алтай өңірі  В) Алатау өңірі  С) Орталық Қазақстан жері  D) Алматы обылысы  Е) Жамбыл обылысы  5. Ерте тас ғасыры тұрақтарының ең көне ескерткіштерінің табылған жері  А) Сексеуіл,Қарасу  В) Усть­Нарым  С) Атасу,Пеньки  D) Шақпақата,Арыстанды.  Е) Арал,Ботай              Қазақстан тарихы 6 сынып 2нұсқа 1.Орта тас ғасыры   ________________________    ____________________________________ 2. Ғалымдардың есептеуі бойынша мұздық ери бастады: _________________________ 3. Мезолиттің басты жаңалығы: _________________________ 4. Мезолит адамының негізгі кәсібі: ______________________ 5. Қазақстандағы мезолиттік тұрақтар саны: _________________ 6. Қабырғалары терең көмілген, көлемі 40­60 шаршы метр мезолит баспанасы табылды: Мезолит   заманының   тұрғындары   бір   жерде   ұзақ   тұрақтап   мекендемеді.   Себебі:  үнемі   жайылымын ауыстырып, өрістеп отырған аңдардың соңынан ілесіп көшіп жүрді. 7.Алғашқы қауымды егіншілікке алып келген Егіншілік пайда болды: _______________________________ 8. Алғашқы егіншіліктің  егін оратын тас құралы:_____________ 9. Ертедегі егіншілердің жер жыртатын құралы: _______________ 10. Мезолит заманының үлкен жаңалығы, ұзындығы 1­2 см ұсак жаңқа тастардан жасалаған құралдар: ____________________                            Егін ору 11. Мезолит дәуірінде әйелдер мен ерлер арасында ____________________________ Ерлер, негізінен, аң аулады, әйелдер көбінесе терімшілікпен айналысты.  12. Орта тас дәуіріндегі балалар тобынан ересектер тобына өту үшін жүзеге асырылған:  _________________________________________________________________________ 13.  Сөйлемді толықтыр: Қазақстанда мезолит дәуірінің ____________________     астам тұрақтары белгілі.  Сол дәуірдің аңшылары    ____________________   өзендерінің жағалауларын мекендеген.Әйелдер мен еркектер арасында    ____________________     пайда болды.      15. Кестедегі бос орынды толықтыр:                         Кезең     Б.з.б 10 мың жыл бұрын                       Оқиға       Қолайлы климат Өзін­өзі тексеру тесті. 1.Жер бетінің күрт суый бастауы басталды  А) 500 мың жыл бұрын  В) 1 млн жыл бұрын  С) 300 мың жыл бұрын  D) 100 мың жыл бұрын  Е) 200 мың жыл бұрын  2. Екі жағынан да өңделген қарапайым шапқыш тас құрал атауы  А) Бифас  В) Шапқы  С) Қырғыш  D) Чоппер  Е) Сына 3. 1938 ж Өзбекстаннан неандертальдық баланың сүйегі табылған үңгір  А) Шақпақ ата В) Арыстанды  С) Тесіктас   D) Шабақты  Е) Бөріқазған  4. Мезолит заманының үлкен жаңалығы болып саналатын ұсақ жаңқа тастардан жасалған құралдар атауы  А) Қырғыш  В) Бифас  С) Ретушь  D) Тескіш  Е) Микролит  5. Қазақстан аумағындағы белгілі мезолиттік тұрақтар саны  А) 10­нан астам  В) 20­дан астам  С) 40­тан астам  D) 50­ден астам  Е) 30­дан астам Қазақстан тарихы 6 сынып 3 нұсқа 1.Жаңа тас ғасыры  __________________________        ______________________ Неолитте адамдар тасты жылтыратып тегістеуді үйренді.       Еңбек құралдар 2. Неолит дәуірінде адамдар ойлап тапқан еңбек құралдарының аттарын жаз:  3. Қазақстан жерінде кездесетін неолит тұрақтарының ең көнесі:  ____________________________________________________ 4. Қазақстан аумағынан табылған неолиттік тұрақтар саны:  ____________________________________________________                               Дәнүккіш 5. 150­ге жуық неолиттік тұрақ, көне кен шығару, жерлеу орындары табылған өңір: _______________________________________________________________________ 6. Шығыс Қазақстандағы неолиттік тұрақ: ___________________________________ 7. Солтүстік Қазақстандағы неолиттік тұрақ: _________________________________ 8. Орталық Қазақстандағы неолиттік тұрақтар: ______________________________ 9. Неолиттік Сексеуіл тұрағы орналасқан өңір: _________________________________ 10. Сексеуіл тұрағынан табылған сүйектердің 80 ­ы: ____________________________ ℅ 11. «Неолиттік төңкеріс»: ____________________________________________________ 12. Неолит дәуірінің үлкен жаңалықтарының бірі: ____________ ____________________________________________________ 13. Ғалымдардың неолит дәуіріне берген өзгеше атауы: _______ ____________________________________________________ 14. Неолитте саздан жасалған қыш ыдыстың атауы: ___________ _______________________________________________________________________ 15.Суреттерді адамзат дамуының кезеңіне қарай ретімен белгіле.   1  2  3   4     5 Өзін­өзі тексеру тесті. 1. Жер бетінде бұдан 100­35 мың жыл бұрын өмір сүрді:  А) "Епті адамдар"  В) Неандертальдықтар  С) Кроманондықтар  D) "Саналы адамдар"  Е) Синантроптар  2. Қазақстан аумағында ең ежелгі адамдардың өмір сүрген аймағы  А) Солтүстік Қазақстан  В) Батыс Қазақстан  С) Шығыс Қазақстан  D) Орталық Қазақстан  Е) Оңтүстік Қазақстан  3. Тас өңдеу биік деңгейге көтерілген кезең  А) Орта полеолит  В) Кейінгі полеолит  С) Мезолит  D) Неолит   Е) Ерте полеолит  4. Адамдардың дән үккішті ойлап тапқан кезеңі  А) Неолитте  В) Мезолитте  С) Қола дәуірінде  D) Темір дәуірінде  Е) Палеолитте   5. Неолит дәуірінің Шығыс Қазақстан жеріндегі тұрағы  А) Шабақты  В) Ертіс  С) Усть­Нарым  D) Зеленая Балка  Е) Алтай тұрағы Қазақстан тарихы 6 сынып 4 нұсқа 1. Мыс­тас дәуірі_________________________________  _____________________ 2. Бұл кезеңде ____________________________________________________________  _______________________________________________________________________         _______________________________________________________________________         ___________________________________________________________________________ 3. Адамзат баласының тұрмыста тұңғыш пайдаланған металы: ___________________  Адамдар мыс өңдеуді үйренді: 7 мың жыл бұрын. 4. Мыс­тас ғасыры қоғамындағы екі ірі өзгеріс: 1. __________________________________________________________________ 2. __________________________________________________________________ 5. Ең алғашқы ірі қоғамдық еңбек бөлінісі: ____________________________________ _______________________________________________________________________ 6. Жылқы сүйектері өте көп табылған Солтүстік Қазақстандағы энеолиттік тұрақ: ___ _______________________________________________________________________ 7. Энеолиттік Ботай тұрағынан табылған тұрғын үйлердің саны: __________________ 8.Ботай тұрағына сипаттама бер: А). Хронологиялық шегі:____________________________________________ Ә).  Баспаналр саны:_________________________________________________ Б).  Еңбек құралдары:________________________________________________ В). Мал өсіру:______________________________________________________  Г). Аңшылық:______________________________________________________  9.Энеолит кезеңінде ботайлықтардың жетістігі: ________________________________ _______________________________________________________________________ 10. Энеолиттік ескерткіштер табылған Маңғыстаудағы елді мекен: _________________ __________________________________________________________________________ Өзін­ өзі тексеру тесті. 1. Адамзат баласының металдан жасалған құралдарды игере бастауы басталған дәуір А) Кейінгі полеолит В) Қола дәуірі С) Энеолит D) Мезолит Е) Темір дәуірі 2. Солтүстік Қазақстан жеріндегі 158 тұрғын үй табылған энеолиттік тұрақ А) Сексеуіл В) Шабақты С) Усть­Нарым D) Пеньки Е) Ботай 3. Қоғамдық еңбек бөлінісі пайда болған дәуір А) Энеолит В) Мезолит С) Қола дәуірі D) Темір дәуірі Е) Кейінгі тас ғасыры Қазақстан тарихы 6 сынып 5 нұсқа 1. Қола дәуірінің хронологиясы: ______________________________________________ 2.  Қоланың алыну қосындысы: _______________________________________________  Қалайы + Мыс = ___________________________________________________ 3.Қоланың қасиеттері:_______________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ 4. Қола дәуірінде негізінен қалайы игерілген өңір: _______________________________ 5. Қола дәуірінде негізінен мыс игерілген өңір: __________________________________ 6. Kөне заманда Жезқазғаннан 1 млн тонна кен өндіргені туралы мәлімдеген қазақтың белгілі ғалымы: _________________________________________________________ 7. Қола дәуірінде 1100 тонна қалайы шығарылған кен орыны: _____________________ 8. Қола дәуірінде кенді қорыту үшін салынған күрделі құрылыстар: ________________  Еңбек құралдары тас немесе саз балшық қалыптарға құйылып, өңделген. 9.Қола дәуірі адамдарының әдет­ғұрпы : ________________ 10.Діни түсініктері: ________________ Өзін­өзі тексеру тесті. 1. Тастан және мыстан жасалған еңбек құралдарын ығыстырған кезең А) Палеолит дәуірі В) Қола дәуірі С) Неолит дәуірі D) Темір дәуірі Е) Мезолит дәуірі 2. Қола дәуірінде Жезқазған өңірінен 1 млн тоннадай кен өндірілгенін айтқан белгілі ғалым. А) Сатпаев В) Ақышев С) Марғұлан D) Төлеубаев Е) Алпысбаев 3. Мүлік теңсіздігінің қалыптаса бастаған дәуірі А) Палеолит В) Мезолит С) Неолит D) Темір дәуірі Е) Қола дәуірі 4. Қола дәуіріне тән 30 қоныс, 150 оба зерттелген аймақ А) Оңтүстік Қазақстан В) Солтүстік Қазақстан С) Орталық Қазақстан D) Батыс Қазақстан Е) Шығыс Қазақстан 5. Мал бағудың көшпелі түріне көшу қалыптаса бастаған дәуір А) Неолит В) Энеолит С) Темір D) Қола  Е) Палеолит                          Қазақстан тарихы 6 сынып 7 нұсқа 1. Еуразия даласындағы қола дәуірінің мәдениеті: _______________________________ 2. Андрон мәдениетінің ең алғашқы ескерткіштері табылған жер: _________________ _______________________________________________________________________ Андрон мәдениетінің алғашқы ескерткіштерін тапқан: Б.Г.Андрианов 1914 жылы. 3.Қазақстан аумағындағы   Андрон ______________________________________     мәдениетінің   алғашқы   ескерткіштерін   тапқан: 4.  Солтүстік   және   Батыс   Қазақстанда  табылып   зерттелген   Андрон   мәдениеті   қоныстарының   саны: ________________________________________________________ 5. Қола дәуіріне жататын Солтүстік Қазақстандағы қоныстар: ____________________ _______________________________________________________________________ 6. Батыс Қазақстандағы қола дәуірінің қонысы: ______________________________ Шығыс Қазақстандағы қола дәуірінің қонысы: _____________________________ 7.   Қостанай   облысы   мен   Челябі   облысының   шекарасында   табылған   қола   дәуіріндегі   ежелгі   қала: _______________________________________________________________ 8.   Қола   дәуіріне   тән  30­дан   аса   қоныс   пен   150­ден   астам   обалар  табылған   Қазақстан   өңірі: ____________________________________________________________________ Андрондықтардың шаруашылығы мен кәсібі Ерте қола дәуірінде (б.з.б. XVIII – XVI ғғ.) мал өсіру, негізінен отырықшылық, бақташылық түрде болды. Мал шаруашылығындағы жайлаулық тәсіл дегеніміз Түйе қолға үйретілді: ____________________________________________________ Зерттеу кезінде Орталық, Батыс Қазақстаннан табылған түйе сүйектері айқын дәлел. Үшқатты қонысынан түйенің  қыш мүсіні, Ақсу­Аюлыдан бота сүйегі, Алексеевка қонысынан түйе сүйектері табылған. Қола дәуірінде тебіндеп жайылуына байланысты саны артқан мал: ______________  Андроновтықтар айналысқан егіншілік түрі: _________________________________ Андроновтықтардың астықты ору үшін қолданған құралдары: __________________  Андрондықтардың баспанасы Қола дәуірінің қоныстары көбінесе орналасты: _______________________________ Қола дәуірінің тұрғын үйлері екі түрге бөлінді:______ _______________________________________________ Андрондықтар қасиетті деп санаған орын: ___________________                                Андрондықтардың мал шаруашылығы 12.Андрондықтар өсірген  мал түрлері А)._____________________________________________________________ Ә).______________________________________________________________ Б).______________________________________________________________ Өзін­өзі тексеру тесті. 1. Андроновтықтардың сүт өнімдері мен етті сақтау тәсілі А) Жердің бетінде салынған тұрақтарда В) Тыстағы ұраларда С) Ет пен сүтті кептіріп сақтаған D) Арнайы қыш құмыраларда Е) Жер еден астындағы шұңқырда 2. Андрондықтардың бет бейнесін сипаттаған ғалым. А) Ақышев В) Алексеев С) Герасимов D) Алпысбаев Е) Массон 3. Андроновтықтардың мойынға таққан тұмаршалары А) Асыл тастар В) Жыртқыш аңдардың азу тісі С) Мал сүйегі D) Қола салпыншақтар Е) Алтын әшекей 4. Солтүстік және Батыс Қазақстандағы зерттелген Андрон мәдениетінің қоныстар саны А) 35­тен аса В) 50­ден аса С) 80­нен аса D) 100­ден аса Е) 18­ден аса 5. Андроновтықтардың тасқа салынған суреттері табылған жерлер А) Тарбағатай, Қалба, Нарын В) Қаратау жоталары С) Атасу, Беғазы, Дәндібай D) Таңбалы, Жасыбай, Хантау Е) Алтай, Нарын, Зырян Қазақстан тарихы 6 сынып 8 нұсқа 1. Беғазы­Дәндібай мәдениетіне жататын жерлеу орындарының көпшілігі: __________ ____________________________________________________________________  Беғазы­Дәндібай қорғандары биіктеу болып келеді және ұсақ қиыршық тастар мен топырақтан тұрғызылып, етегі үлкен қақпақтастармен бекітілген.  Беғазы­Дәндібай мәдениетіне жататын қыш құмыралардың ернеуі тік, бүйірі шығыңқы, түбі тегіс. 2. Қола дәуірін жоспарлы зерттеу басталды: ___________________________________ 3. Көшпелілердің қола дәуіріндегі тарихы мен мәдениетінің зерттеген: ____________ Қоғамдық құрылысы, діни сенімдер 4. Қола дәуірінде Қазақстан жерін мекендеген тұрғындардың қоғамдық құрылысы:  _____________________________________________________________________ 5. Қола дәуірінде: _________________________________________________________ 6. Қола дәуірінде қауым ішінде мал­мүлік теңсіздігінің шығуы: ___________________ _____________________________________________________________________ 7. Ежелгі салт­дәстүрлер мен әдет­ғұрыптардың бұлжымай орындалуын қадағалаған жоғары дінбасы: ________________________________________________________ 8. Қола дәуірінде әр түрлі жыртқыш аңдардың тістерінен жасады:  ______________________________________________________ 9. Андрондықтардың тасқа салған суреттері табылды: __________ ______________________________________________________ 10. Петроглифтардың көп шоғырланған Жетісудағы ескерткіші: __ _______________________________________________________ 11. Қола дәуірінде адамдарды жерлегенде басын қаратқан жақ: ____________________ Өзін­өзі тексеру тесті.  1. Орталық Қазақстан жеріндегі қола дәуірінің ең соңғы кезең мәдениеті А) Андронов В) Беғазы­Атасу С) Беғазы­Дәндібай D) Дәндібай­Қарасу Е) Орталық Қазақстан 2. Қазақстан жеріндегі қола дәуірін жоспарлы зерттеу басталған жыл А) 1926 В) 1931  С) 1938 D) 1954 Е) 1946 3. Беғазы­Дәндібай мәдениетінің хронологиялық шегі: А) б.з.б. 12­8 ғасырлар В) б.з.б. 18­16 ғасырлар  С) б.з.б. 16­14 ғасырлар D) б.з.б. 14­12 ғасырлар Е) б.з.б. 20­18 ғасырлар Қазақстан тарихы 6 сынып 9 нұсқа 1.Ерте темір дәуірінде Қазақстан тұрғындарының көшпелі мал шаруашылығына көшу себебі: ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ 2.Көшпелілер жануарларды қандай қасиеттеріне қарап таңдады және олар қандай малдар еді? ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________ Мал шаруашылығының белгілі аймақтарда бірнеше түрі болды: 3. Таза көшпелі тұрмыс қалыптасқан аймақтар: ______________________________ 4. Жартылай көшпелі мал шаруашылығы дамыған аймақтар: ________________ ______________________________________________________________________ 5. Отырықшы шаруашылық дамыған өңірлер: ______________________________ ______________________________________________________________________  Дәстүрлі көшпелі мал шаруашылығының дамуына байланысты қалыптасқан  жайылымдар:  Көшпелілердің жазда мал жаю орындары: _________________________  Көшпелілердің күзде мал жаю орындары: __________________________  Көшпелілердің жылы қоралары бар тұрақтары: _____________________  Көктемгі жайылым: ____________________________________________ 6. 3 000 жыл бұрын аталып, біздің заманымызға дейін жеткен ежелгі мерекенің бірі:  7.Көшпелілер нені білуі тиіс еді? 1­    ___________________________________________ 2­   ___________________________________________ 3­  ___________________________________________ 4­  ___________________________________________  Көшпелілердің негізгі баспанасы: ____________________ 8. Киіз үй негізгі екі бөліктен құралған: _______________ _________________________________________________ Киіз  үй 9. Киіз үйдің ағаш қаңқасы үш бөліктен тұрады: _____________________________   10. Киіз үйдің негізі: ______________________________________________________ 11. Ерте көшпелілердің баспаналарында пеш орналасты: _______________________ 12. Көшпелілердің баспаналарында киелі санаған орын: ________________________ 13. Табиғаттың дайын өнімін пайдаланған аңшы­терімшілерден көшпелілердің айырмашылығы _________________________________________________________ Өзін­өзі тексеру тесті. 1. Табиғаттың дайын өнімін пайдаланған аңшы­терімшілерден көшпелілердің  айырмашылығы А) Ру болып өмір сүруі В) Өнім өндірді С) Еңбек құралдарын жасай білуі D) Баспана жасай білуі Е) Көсемдердің пайда болуы 2. Жылқыны қолға үйретуге байланысты ойлап табылған жаңалық А) Мінуді ойлап тапты В) Ет,сүтін пайдалану С) Көлік ретінде пайдалану D) Үзеңгі мен ауыздықты ойлап табу Е) Терісін пайдалану 3. Таза көшпелі тұрмыс қалыптасқан аймақтар А) Шығыс және Оңтүстік Қазақстан В) Орталық және Оңтүстік Қазақстан С) Батыс және Оңтүстік Қазақстан D) Барлық аймақтарда Е) Батыс және Орталық Қазақстан 4. Малды қыста жаюға байланысты қалыптасқан жайылым. А) Тебінді В) Күзеу С) Ауыспалы D) Аршып жеу Е) Жайлау 5. Темір дәуірінде отырықшылық шаруашылық дамыған өңірлер А) Ертіс,Зайсан өңірлері В) Алтай,Жетісу таулы аймақтары С) Сырдария, Шу, Келес өзендері аңғарлары D) Орталық Қазақстан жері Е) Барлық өңірлерде Қазақстан тарихы 6 сынып 10 нұсқа Сақ қоғамы,мекендеген жері 1. Сақтар туралы мәліметтер беретін ежелгі мәтіндердің екі тобы белгілі: ________   _____________________________________________________________________  «Сақ» сөзінің парсы жазбаларындағы мағынасы: _________________________  «Сақ» сөзінің иран жазбаларындағы мағынасы: __________________________  Сақтар туралы «Киімі мен өмір сүру дағдысы скифтерге ұқсас» деп жазған: ____ _____________________________________________________________________ Ежелгі грек авторларының сақтарға берген атауы: __________________________ Ежелгі грек тарихшысы Геродоттың (б.з.б. 484 – 425 жж.) сақтарды атауы: _____  Сақтар туралы «дұшпанға­қатал, досқа­адал» деп баяндайтын: _______________ _____________________________________________________________________  «Сақ әйелдері ер жүрек келеді, соғыс қаупі төнгенде ерлеріне көмектеседі» деп баяндаған грек авторы: _________________________________________________ Олар «садақпен, қылышпен және қола балталармен қаруланған, сауыт киген» деп   сақтарды сипаттаған: _______________________________________________ Сақтар туралы «олардың бәрі ақкөңіл және уәдеге берік» деп құрметпен жазған ертедегі грек географы: ________________________________________________ 2. Сақтардың негізгі үш (3) тобы (парсы деректері бойынша):   _____________________________________________________________   _____________________________________________________________   ______________________________________________________________ _______________________________________________________________ 3.Сақ қоғамында алғашқы қауымдық құрлыстың ыдырауынан кейін пайда болған:  _____________________________________________________________________   ____________________________________________________________________ 4. Жауынгерлер тобына тән дәстүрлі түс: ___________________________________ 5. Абыздарға тән дәстүрлі түс: ____________________________________________  Абыздардың ерекше белгісі: _____________________________________ ______________________________________________________________ 6. Сақ малшылары мен егіншілері киген киімдерінің түсі: _____________________ 7. Сақ жауынгерлерінің ежелгі үнді­иран тіліндегі атауы: ______________________ 8. Сақ қоғамындағы «Сегіз аяқтылар» дегеніміз: _____________________________ _____________________________________________________________________ 9. Сақ қоғамы өкілдері мен олардың атқарған қызметтері:  Абыздар   ____________________________ Халық жиналысы __________________________________  Көсем______________________________________________ Өзін­өзі тексеру тесті. 1.Сақтар туралы "дұшпанға­қатал, досқа­адал"  деп баяндайтын: А) грек авторлары В) латын деректері С) Страбон жазулары D) иран деректері Е) парсы жазбалары 2. Парсы жазбаларында Жетісу, Сырдарияның орта ағысында тұрған сақтар: А) Массагет В) Сақ­парадарайа С) Сақ­хаумаварга D) Сақ­тиграхауда Е) Дайлар 3. Сақ қоғамындағы тайпалар мен рулар арасындағы даулы мәселелерді шешті: А) Патша В) Халық жиналысы С) Абыздар D) Билер Е) Тайпа көсемі 4. Сақ жауынгерлерінің ежелгі үнді­иран тіліндегі атауы: А) "Сегізаяқтылар" В) "Арбада тұрғандар" С) "Скифтер" D) "Аттылар" Е)  "Турлар" 5. Сақ қоғамындағы "сегізаяқтылар" деп аталғандар: А) малшылар мен егіншілер В) абыздар С) тайпа көсемдері D) ру басшылары Е) жауынгерлер Сақтардың шаруашылығы мен  тұрмысы 1. Сақтардың негізгі шаруашылығы: _______________________________________ 2. Сақтар аз өсірген мал түрі: _____________________________________________  «Сақтар құдай деп күнді есептеген және оған жылқыны құрбандыққа шалды» ­ деп жазған: __________________________________________________________ 3. Геродоттың жазуынша сақтар қыста тұрды: _______________________________  Түйе өсіру кең тараған Қазақстанның далалық және шөлейт аймақтары: _______ _____________________________________________________________________  Сақтардың б.з.б. 3­2 ғғ. қазылған арықтар орны табылған жер: Алматының маңындағы Талғар қаласының жаны және Жамбыл облысының аумағы. Өзін­өзі тексеру тесті. 1.Герадот жазбаларындағы сақтардың қыс кезіндегі мекені А) Жеркепелер В)  Үңгірлер С) Шымнан салынған үйлер D) Ағаш үйлер Е) Тастан өрілген үйлер 2. Сақтар өмірінде аз өсірілген мал түрі А) Қой В) Жылқы С) Ірі қара D) Ешкі Е) Түйе 3. Сақ қоғамындағы малшылар мен егіншілердің киім түсі А) Сары, қызыл В) Ақ, қара С) Ақ, қызыл D) Сары, қызыл Е) Сары, көк 4. Сақ қоғамындағы абыздардың танымал белгісі А) Аса таяқ В) Тостаған мен ерекше бас киімі С) Ерекше шапан мен белбеу D) Қару жарағы Е) Абыздар мөрлері5. Сақ қоғамындағы  адамдар тобы А) Жауынгерлер, абыздар, малшылар мен егіншілер В) Жауынгерлер, абыздар, қолөнершілер С) Көсемдер, жауынгерлер, егіншілер D) Көсемдер, абыздар, малшылар Е) Патша, малшылар, қолөнершілер Тәуелсіздік үшін сақтардың күресі 1. Сақ жеріне Кир бастаған парсы әскерлері басып кірді: ______________________ 2. Сақтардың парсы патшасы Кирге қарсы күресін басқарған: __________________  Томирис туралы «Әйел болса да, жаудың шапқыншылығынан қорыққан жоқ» деп жазған Рим тарихшысы: ____________________________________________   Жаудың тұзағына түсіп, қаза тапқан Томирис патшайымның баласы: __________ 3. Сақ патшайымы Томиристің өмір сүрген мерзімі: __________________________ ▪ 4. Сақ жерінде Кирдің өлтірілгендігін жазған: ________________________________ 5. Дарий бастаған парсы әскерлері жорығының мерзімі: _______________________ 6. Дарийден жеңіліс тапқан сақ көсемі: _____________________________________   Сақ малшысы Шырақтың ерлігі туралы жазған грек тарихшысы: ____________ 7. Ұзақ жылғы  соғыста  сақтардың   біраз жері   парсылардың  қол  астына  қарады.   Сақтар мәжбүр болды: _________________________________________________ _____________________________________________________________________ 8.  Б.з.б.   490   ж.  болған  Марафон   шайқасында  сақтар   парсылармен   бірігіп   соғысты: ______________________________________________________________ 9. Б.з.б IV ғасырда (б.з.б. 330­327 жж.) сақ жеріне қауіп төндірген: ______________ 10. Грек­македон басқыншыларына қарсы 3 жыл бойы күрес жүргізген сақ жауынгері:  ___________________________________  «Скифтер өздерін және аттарын берік сауытпен  мұқият қорғаған» деп көшпелілердің әскери қару­ жарақтарының ерекшелігін жазған А.Македонскийдің  тарихшысы: ________________________________________________  Сақтардың А.Македонскийге қарсы ерлік күресі туралы  жазған: _____________  Сақ мәдениеті 1. Қызылордадан 300 шақырым жерде орналасқан, б.з.б. IV – б.з. ХІІІ ғасырларына жататын сақ қалашығы: _______________________________________________  Шірік­Рабат қаласының күзет мұнаралары бар орталығы: ____________  Қала орталығынан табылған заттар(жебенің қола ұштары,алтын  қапсырмалар, саздан жасалған бұйымдар) _________________________  Шірік­Рабат қаласының орнынан табылды: ________________________ 2.   Қыш   күйдіретін   пеш,   қол   диірмен   тастары,   тары   қалдықтары   табылған   сақ   қаласы: ____________________________________________________________  Археологиялық деректерге қарағанда Бәбіш­Молда тұрғындары  егіншілікпен айналысқан. 3. Ерте темір дәуірінде арнаулы рулық зираттар орналасқан жер: _______________ Сақтарда қолөнер  ісі  өте  жақсы  дамыды.  Қолөнер шеберлері  қауым мүшелеріне • қажетті   бұйымдарды   жасады.   Сақтарда   ағаш   оюмен   қатар   ілгек,   таға,   түйме   сияқты заттарды жасайтын сүйек өңдеу қолөнері де дамыды. 4. Б.з.б. VII ғасырдан бастап далалы аймақтарда пайда болған бейнелеу өнері: ____ _____________________________________________________________________  «Аң   стилінің»   негізгі   тақырыбы   –   аңдар   және   аңыздағы   ғажайыптарды бейнелеу. «Аң стилі» өнері сәндік сипатта қолданылды. 5. «Аң стилі» өнері дәстүрімен сақтар ______________________________________ 6. Сақтарға ираннан тараған «өмір ағашы» дейтін аңдық стильдегі бейне: _______ _____________________________________________________________________  Сақтарда   әрбір   ру,   тайпа   өзінің   шыққан   тегін   әр   түрлі   аңдармен байланыстырған және оларды өздерінің қасиетті тұмары санаған. Сақтар   еуропеоидтік   нәсілге   жатқанымен,   олардың   бет   әлпетінде   біртіндеп ▪ монғолоидтық белгілер пайда болды. 7. Қазақстан жеріндегі сақтарда монғолоидтық белгілер басым болған өңір: ______ _____________________________________________________________________ Өзін­өзі тексеру тесті. 1. Сақ жеріне  Кир бастаған парсы әскерлерінің басып кірген уақыты: А) б.з.б. 519 ж. В) б.з.б. 490 ж С) б.з.б. 530 ж D) б.з.з. 520 ж Е) б.з.б. 570 ж 2. Сақ жерінде Кирдің өлтірілгендігін жазған: А) Страбон В) Трог С) Ктесий D) Геродот Е) Полиэн  3. Сақ патшайымы Томиристің  өмір сүрген мерзімі: А) б.з.б.570­520 жж В) б.з.б.470­420 жж С) б.з.б.420­370 жж D) б.з.б.520­450 жж Е) б.з.б. 470­530 жж 4. Сақтардың парсы әскері құрамында  Марафон шайқасына қатысқан уақыты: А) б.з.б.570 ж В) б.з.б.519 ж С) б.з.б.530 ж D) б.з.б.420 ж Е) б.з.б. 490 ж 5. Грек­Македон басқыншыларына қарсы күресті басқарған сақ жауынгері: А) Томирис  В) Спитамен С) Скинха D) Мөде Е) Шырақ Үйсіндер. Үйсіндердің қоғамдық орналасуы  1.Картаға үйсіндердің орналасқан аймағы мен олардың астанасын белгілеп көрсет. 2.Үйсіндер ____________________     _______________________________ 3.Астанасы ______________________________________  4. Үйсіндерде үш жүйе қалыптасқан ____________________________________ ____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ 5.Үйсіндерде жеке меншік орнады ______________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ 6.Үйсіндер туыстық қатынас орнатқан елдер ______________________________ ______________________   _____________________________________________ 1.Қазба жұмыстары кезінде табылған заттарды басшылыққа ала отырып,үйсіндердің   Үйсіндердің тұрмысы,шаруашылығы кәсіптерін анықта: 1.  А).Ат әбзелдері  Ә).Ер тоқым  Б). Қамшы В).Арба  Г).Таға  2. А).Орақ     Ә). Соқа     Б). Дәнүккіш     В). Кетпен 2. Үйсіндердегі кәсіп түрлері __________________  өсірді ________________________                екті ________________________              жасады Өзін­өзі тексеру тесті. 1. Үйсіндер туралы "ат жақты, аққұбаша, сары шашты" деп жазған: А) ирандықтар В) парсы жазбалары С) Герадот D) Стробон Е) Қытай жазбалары 2. Үйсіндер саяси және сауда қарым­қатынас жасаған ел: А) Қытай В) Парсы С) Үнді D) Рим Е) Иран 3. Үйсіндердің солтүстік батыстағы көршісі: А) Ғұн В) Сармат С) Қаңлы D) Қытай Е) Дай      Қаңлылар туралы деректер.  1.Картаға қаңлылардың орналасқан аймағы мен олардың астанасын белгілеп көрсет.  2.Қаңлылар ____________________     _______________________________ 3.Астанасы ______________________________________ 4.Қаңлылар туралы жазылған жазба ескерткіштер: ___________________   ___________________________________________________________ ___________________   ___________________________________________________________ ___________________  ___________________________________________________________ 5.Қаңлылардың археологиялық ескерткіштері: 1._______________    2._____________________________       3._________________________________ «Қаңлылар» Сөзжұмбақ 5 2 3 4 6 1 8 7 Қаңлылар сөзжұмбағы (тігінен) 1 Қаңлылар туралы көп деректер қай елдің деректерінде кездеседі?  2 Қаңлылар астықты қайда сақтайды?  3 Қытайдың қол айналары қай қорымнан табылды?  4 Ауданы 50 га жерді алып жатқан ірі металл өңдеу орталығын ата? 5 Шыршық өзенінің сол жағалауынан қазылған арық?  6 Қаңлы қоғамында тұтқындар қалай аталады?  7 Қаңлы теңгелері көп табылған аймақ?  8 Ханның орынбасарлары қалай аталады? Қаңлылардың тұрмысы мен шаруашылығы. 1.Суретке қарай отырып қаңлылардың кәсіп түрлерін анықта: 2.   Қ                                                       А   сауда жасасқан                         Ң                                                      Л                                                      Ы                                                3.Қаңлыларда 2 мың жыл бұрын дамыған кәсіптер:                             астықты 4.Қаңлылар                         егін өнімдерін                                        сақтады. Өзін­өзі тексеру тесті. 1. Қаңлылар туралы "Вэсаканың ер жүрек ұлдары…Канха қамалының алдында құрбандық  берді" деп жазылған кітап А) "парсы жазбалары" В) "тарих жазбалары" С)  "қаңлы жылнамасы" D) "Цянь Ханьшу" Е) "Авеста" 2. Қаңлылардың өмірі мен тұрмысын сипаттап жазған тарихшы А) Герадот В) Страбон С) Цыма Цянь D) Торг Е) Ктесий 3. Б.з.б.46­36 жылдары қаңлылардың Қытайға қарсы көмек көрсеткен елі А) Аландар В) Үйсіндер С) Сақтар D) Ғұндар Е)  Сарматтар Ғұндар тарихы мен мемлекетінің қалыптасуы   Ғұндар тарихы мен мемлекетінің қалыптасуы 1. Ғұндар  ____________________     _______________________________ 2. «Ғұндар мемлекетінің мемлекеттік құрылымы»  _______________   _____________________   _____________________________ 3.Сөйлемді толықтыр. 1. Ғұндар Енисейдің жағалауларында­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ ,  көрші тайпаларды бағындырған. 2. Олар әскери­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­, қару­жарақ, жебелі садақ,  ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ ­­­­­ 3. Ғұндар мен­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ 300 жылдан астам­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ созылған. 4. Кейбір тарихшылардың пайымдауынша,  ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ 5. Ғұндар соғыс кезінде­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­, ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­  техниканы ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­. Халықтардың ұлы қоныс аударуы                           1.Ғұн әскерлерінің негізін құрады: _________  ________________ 2.Қалып қойған жылдарды жаз: 3. Ғұндар Бургунд корольдігін  ............................. талқандады. 4.Аттила билік басында ................................. болды. 5.Ғұндар Закавказье мен Месопотамияға  ........................... жорықтар жасады. 6.Каталаун қырғыны  .....................болды. 7.Аттила Италияға ...........басып кірді. 8.Аттила ....................  қайтыс болды. 9.Ғұн   жорықтарының   маңызы ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ ­ Ғұндардың шаруашылығы                                                    Ертеде темір қарапайым тәсілмен өндірілді: _______________________________  Ерте темір дәуірінде қарапайым көрікпен пештің ең жоғарғы температурасы 1200 градусқа жетті.  15. Қазақстан жерінде түсті металл қорыту, өндіру ісі өте жақсы дамыған кезең:  _____________________________________________________________________  Шығыс Еуропа жерінен, Кавказдан Қазақстан жерінде өндірілген металдан жасалған заттар табылды. Олар б.з. ІІ­ІІІ ғғ. аралығын жатады. Өзін­өзі тексеру тесті. 1. "Жер дегеніміз ­ мемлекеттің негізі, оны қалай береміз" деген ғұн басшысы: А) Чжи­Чжи В) Мұқан С) Аттила D) Бумын Е) Мөде 2. Шығыстанушы Л.Н.Гумилевтің мәлімдеуінше ғұн державасының пайда болған мерзімі: А) б.з.б. 306 ж. В) б.з.б. 420 ж. С) б.з.б. 209 ж. D) б.з.б. 109 ж. Е) б.з.б. 509 ж. 3. Ғұндарда бұйымдарды безендіру үшін қолданылған негізгі бейне: А) Үй жануарлары В) Жабайы аңдар  С) Адам бейнесі D) Әр түрлі өрнектер Е) Құстар бейнесі  Сармат тайпасының қоныстануы    1.Сармат тайпалары ____________________________   _________________________________    2. «Сарматтар туралы көне заман авторлары»  ______________________   _________________________  _____________________ 3.Сарматтар (б.з.б. 8­ б.з. 5 ғ.ғ.) – _________________________________________ 4. Дах (дай), сақ­массагет тайпалары – ___________________________________ 5. «Тарихи мозайка»  құра.  СКИФТЕР ӨТЕ СӨЙЛЕГЕН ТІЛІНЕ САВРОМАТТАР ГЕРОДОТТЫҢ ЖАҚЫН АЙТУЫНША ТІЛДЕ Сарматтардың шаруашылығы мен тұрмысы 1. Сарматтардың теріден жасалатын ыдыстарының түрлерін жаз: ______________    ________________   _____________________ 2. Сармат заттай мәдениеті ескерткіштерінің суретін сал. Бесоба қорымы                 Володарка №4                 Лебедевка                                    Өзін­өзі тексеру тесті. 1. Соңғы сармат кезеңінің  ескерткіші:  А) Қостөбе     В)Аралтөбе      С) Алтынасар Д) Сынтас   Е)Пұшық Мардан 2. Сарматтар өмірінде әлеуметтік теңсіздік болғандығын дәлелдейді: А) Жазба деректер     В)  Халық аңыздары  С) Тастағы таңбалар  Д) Археологогиялық деректер Е)  Этнографиялық деректер  3. Еділ­Жайық бойын,Қара теңіз жағалауын мекендеген сарматтар кәсібінің маңызды саласы.  А) Бақташылық   В) Балық аулау   С) Егіншілік  Д)  Аңшылық  Е) Қолөнер                          Ерте темір дәуіріндегі Орталық Қазақстан 1.Облыс атауларын лезде құрастыр:  АЛМАОҚ, АЛОРПДВА,РҒАОЙТ,АЫҒАРДҚАНА 2. Сөйлемді реттестір:  Екі бір қарап кезде тастың шыққан белгілі отырған күн әрбір ауа батқан біліп көлеңкесіне  және райын күндері. 3.Темір дәуірінде Орталық Қазақстанды мекендеді:_____________ ,   _____________,  _____________ 4. «Мұртты»обалардың суретін салып, «Сарыарқа» атауына түсініктеме  жаз:_________________________________________________________________ ___  5.Жасырылған сөздерді тап: Тасмола мәдениетін қалдырған тайпа­_______________________  6.Орталық Қазақстандағы ерте темір дәуірі ескеткіштерінің атауы­ ____________________ __________________________________                                     Өзін­өзі тексеру тесті. 1. Орталық Қазақстандағы ерте темір дәуірі ескерткіштерінің атауы: А) Шағын қорғандар    В) Үлкен қоғандар  С) патша қоғандар  Д) «мұртты қорғандар» Е) Орташа қорғандар 2. «Мұртты қорғандар»неше жерлеу орнынан тұрады? А) 3 В)1 С) 2 Д) 5 Е) 7 3. «Мұртты обалар» қызмет атқарды: А) Бағдаршам рөлін В) Ата­баба рухына табынуды С) Дінге сенушілікті Д) Сауда қызметін Е) Байланыс қызметін Ерте темір дәуіріндегі Солтүстік Қазақстан. 1.Солтүстік Қазақстан облыстары:_________,  ___________ __________,  ___________ , ___________ 2 .«Аргиппей»сөзінің латын тілінен аудармасы: ______ _______ _______  _______ ____________ 3. «Жұт» сөзінің мағынасын  жаз:_____________________________________________ 4. Қазақстан сары даласын шығыстан батысқа қарай бөліп жатқан аласа таулар  желісі­.......... 5. Ойлан,анықта:                                     Ұлыбай­Тасмола мәдениеті Ұқсастығы                                                        Ерекшелігі  Жерлеу әдісі                                                                       Шаруашылығы                                                                           Бұйымдары                                         Өзін­өзі тексеру тесті. 1. «Ақ жалды жүйрік аттың иелері» деп аталатын тайпа: А) Аргиппейлер  В) Исседондар  С) Аримаспылар   Д) Дайлар Е) Дахтар 2. Солтүстік қазақстан тұрғындарының көщпелі өмір салтына ауыса бастаған кезеңі: А) Б.з.б. 1 мыңжылдық В) Б.з.б. 3 мыңжылдық  С) Б.з.б. 6 мыңжылдық   Д) Б.з.­дың 4 ғасыры Е) Б.з.б. 4 мыңжылдық   3. Тасмола мәдениетін қалдырған тайпа: А) Аримаспылар   В) Исседондар     С)Дайлар   Д) Аргипейлер Е) Аримаспылар Ерте темір дәуіріндегі Шығыс Қазақстан 1.Картаға Шығыс Қазақстан аумағында мекен еткен тайпалардың жерлерін  белгілеп,аттарын жаз. 2.Қалып қойған сөздерді толықтыр. Шығыс Қазақстан аумағының Алтай жағын ертеде ..... ,ал Тарбағатай  баурайын .......... сақтары қоныстанған. 3. Ойлан,анықта:              Шығыс Қазақстан                                                                      Солтүстік Қазақстан                    Ерекшелігі                           Ұқсастығы                                         Ерекшелігі                                                          Табиғат жағдайы,климаты 4. «Жас зерттеуші күнделігі»археологиялық ескерткіштердің салыстырмалы кестесін  толтыр.                               Шілікті                                              Ескерткіш қай жерден табылған?              Бесшатыр                                             Темір дәуірінің қай кезеңіне жатады? Қанша обадан тұрады? 5.Берел обасы туралы әңгімелеп жаз.                                   Өзін­өзі тексеру тесті. 1. Бесшатыр қорымындағы обалар жиынтығы  А) 31 оба  В) 17 оба  С) 83 оба  D) 51 оба  Е) 11 оба  2. Сақтарға Ираннан тараған "өмір ағашы" дейтін аңдық стильдегі бейне  А) Қабан бейнесі  В) Жылқы бейнесі  С) Арыстан бейнесі D) Сиыр бейнесі  Е) Бұғы бейнесі  3. Берел қорымын ашқан: А) С.Черников  В) Ә.Төлеубаев  С) К.Ақышев  D) З.Самашев  Е) Ә.Марғұлан                                          Ежелгі Қазақстан мәдениеті. 1.Қара теңіз жағалауынан  шығыста Ертіс пен Алтайға дейін мекен еткен халықтарды  Геродот былай деп атады:__________, ______________,  __________________,   ____________________.  2.Сақтар туралы жазған ежелгі грек тарихшылары ______________ ,  ____________  географы  ______________. 3. «Жас зерттеуші күнделігі» Аң стилі мен полихромдық стильдің салыстырмалы кестесін  толтыр.                                                                      Стиль атауы                                                                        Аймағы                                                                       Уақыты                                                                     Ерекшелігі 1.Б.з.б. VІІ ғасырдан бастап далалы аймақтарда пайда болған бейнелеу:  А) Полихромдық стиль  В) Өрнектік стиль  С) Геометриялық стиль  D) Аңдық стиль  Е)  Оқа жүргізу стилі  2. Ерте көшпелілердің баспаналарында пеш орналасты  А) Кіре берісте  В) Дәлізде  С) Үй сыртында  D) Кез­келген жерде  Е) Ортасында 3. Жартылай көшпелі мал шаруашылығы дамыған аймақтар А) Батыс және Орталық Қазақстан В) Алтай, Жетісу таулы аймақтарында С) Орталық және Оңтүстік Қазақстан D) Барлық өңірлерде Е) Қаратау және Жезқазған өңірлері Көшпелілердің салттары мен дінге сенушілігі 1.Картадан ежелгі Қазақстан тұрғындарының,тайпалық одақтар мен мемлекеттердің  орналасқан аумағын көрсет,ұқсастығы мен айырмашылығын анықтап белгіле. 2.Бос орынды толтыр. Қазақ даласында өмір сүрген тайпалар 3.Анықтаманың жауабын жаз. Анимизм­ Тотемизм­ Магия­ 4.Жасырылған сөздерді тап. Қысқы жайлымы­ ..................................... Жазғы жайылым­..................................... Жұт­............................................................ 5.Ойлан,анықта: Мал түрлері                   Шаруашылық түрі 1. «Көшпелілік мәдениет»  дегеніміз­............................................................................... 2. Көшпелілер кестесін толтыр.  материалдық мәдениеттегі жетістіктері     рухани мәдениеттегі жетістіктері Ежелгі адамдардың антропологиялық  сипаты 1.Анықтаманы жаз. Антропология­ Этностық­ 2.Бос орынды толтыр.                                        Көшпелілер жайлы дерек көздері                                                          3.Кестені толтыр.                                                     Антропологиялық сипаттамасы                       Қола дәуірі               Темір дәуірі                   Андрондықтар          Сақтар Сарматтар Үйсіндер 1. Грек деректеріндегі көшпелілердің тағы да бір атауы: А) Тиграхауда В) Парадарайа С) Хаумаварга D) Турлар Е) Дайлар 2. Сақтар туралы "Құдай деп олар күнді есептейді және оған жылқыны құрбандыққа  шалады" деп жазған А) Страбон  В) Дарии С) Геродот D) Ктесий Е) Ксеркс 3. Киіз үйдің ағаш қаңқасын құрайтын бөлік А) 2­бөлік В) 5­бөлік С) 3­бөлік D) 1­бөлік Е) 4­бөлік                                      Қорытынды сұрақтар. 1.Ертеде Қазақстан аумағында қандай тайпалар мекендеген? 2. «Полихромдық стиль» дегеніміз не? 3.Солтүстік,Батыс,Шығыс және Орталық Қазақстанда мекендеген тайпалар  бірлестіктерінің қандай ұқсастықтарын білесің? 4.Шығыс Қазақстандағы қорғандардың Солтүстік және Орталық Қазақстандағы  қорғандардан қандай айырмашылықтары барын байқадың? 5. «Халықтардың жаппай қоныс аударуының» себептері неде деп білесің?Қазақстанның қай аймақтарында қалалық мәдениет пен егіншілік басым дамыған? 6.Қазақстанның ерте кезеңіндегі тарихын зерттеген қазіргі қандай ғалымдарды білесің? 7.Алғашқы қауымдағы адамдар ашқан қандай жаңалықтарды ең маңызды деп есептейсің? 8.Теңсіздік,ақсүйектер,көсемдер қалай пайда болды? 9. Адамдар төмендегі құралды не себепті жасады?  А) тағы аңдардан қорғану үшін Б) Өсімдіктердің тамырларын қазып алу үшін. Ә) Барлық жауап дұрыс. В) А жауабы Б жауабына қарағанда дұрысырақ. «Саналы адамның» пайда болуы туралы  қандай дәлелдемелер бар? 10. «Адамды адам еткен еңбек» деген сөздің мағынасын жаз. 11.Тас дәуірінде ру ішіндегі мәселелерді шешкен: ______________________________ Кейінгі палеолит адамдары рухани жағынан жетіле түсті. Діни наным сенімдер қалыптаса бастады. Олар өлген адамдарын жерлегенде түрлі әшекей заттарын бірге көмген. Сонан соң жерленген адам маңайына киіктің мүйізін айналдыра қойған. 12.   Адамның   шығу   тегін   жануарлар,   өсімдіктер   немесе   табиғат   құбылыстарымен байланыстыратын наным­сенім: _____________________________________________ 13. Табиғаттың дүлей құбылыстарынан өздерін сақтау үшін түрлі тылсым әрекеттер жасау: ____________________________________________________________________ 14.   Ежелгі   адамдардың   жерлеу   ғұрпында   өлген   адам   үстіне   қызыл   минерал   бояу   себу сенімінің ғылыми атауы: _______________________________________________ 14. Алғашқы адамдардың табиғатқа тәуелділігінен туған: ______________________ 15. Адамның рухани мәдениетінің дамуы туралы мағлұмат беретін: ________________ 16. Археологтардың тапқан сүйек пен мүйізден жасалған мүсіндерінде  ең көп кездесетін бейнелер: ____________________________ 17. Тасқа түсірілген сурет­хат: ____________________________ 18. Орталық Қазақстандағы кейінгі палеолитке жататын 300­ге  жуық тас құрал табылған тұрақ: ________________________ 19. Шығыс Қазақстандағы кейінгі палеолитке жататын тұрақ:          _______________________________________________________   20.     Әр кезең уақыт аралығын сәйкестендір: Палеолит                                  Б.з.б 40­12 мың жыл Кейінгі тас ғасыры                Б.з.б  2,5 млн.жыл –б.з.б 140 мың жыл Ортаңғы тас ғасыры            Б.з.б  Б.з.б 2,5 млн.жыл –б.з.б.12 мың жыл Ерте палеолит                        Б.з.б 140­40 мың жыл         Оңтүстік Қазақстандағы Арыстанды өзенінің бойынан кейінгі палеолиттік тұрақтар  табылды. 21. Адамзат тарихы неше дәуірге бөлінеді?  Кестені толтыр. Р/с  Дәуір  Қамтитын уақыты 22.  Тарихи диктант. 1.  Питекантроп адам табылған жыл ................................. 2. Неандерталь бала табылған жыл  ................................. 3. Синантроп адам табылған жыл    ................................. 4. Гоминидтер өмір сүрген уақыт    ................................. 5. Австралопитек адам табылған жыл  ............................ 6. «Люси» әйел қаңқасының жасы  .................................. 7. Кроманьондықтар қалыптасқан жыл  ..........................       Мына жауаптардың арасынан дұрыс жауабын тап: 1. 1927 жыл 2. мыңжылдықтар 3. 1974 жыл 4. 3 млн жылдай бұрын 5. 2,5 млн жыл 6. 1890­1892 жж 7. 1938 жыл 23.  Есепте. 1. Қазақстанда көшпелі мал шаруашылығының қалыптасуына  барлық жағдай  жасалған  уақытты уақыт сызығына салып көрсет. ІІ м.ж ІІжар         І м.ж.бас      1       1                   2010ж__                    Б.з.б                                                     б.з 24. Кен  бұдан 5 мың жылдай бұрын өндіріле бастаған. Ал қола дәуірінде кенді өндіріп,  балқыту кең көлемде жүргізілген. Қола дәуірі нешінші мыңжылдықтар аралығын  қамтығанын уақыт сызығына  салып көрсет. Кенді өндіріп балқытуға дейін қанша уақыт өткенін есепте. 5 м.ж        ІІІ м.ж           ІІ м.ж           1      1                         2010              Б.з.б                                                                 Б.з 25.Ежелгі заманда Жезқазған өңірінде шамамен 100 мың т.        мыс қорытылған. Успен руднигінде 200 мың т кен           өндірілген. Қай рудникте көп өндірілді және қанша т      артық (кем) өндірілген?          Жезқазған – 100 мың т               Успен – 200 мың т 26. Б.з.б. 519­518 жылдары сақтар І Дариймен.соғысты, содан бері қанша жыл өтті?           519­518                   1              1                   2010             Б.з.б.                                                         б. з                               27.Спартактың басшылығымен өткен көтеріліс б.з.б. 74 жылы басталды. Сонда ол бұдан  қанша жыл бұрын болған? Көтеріліс б.з.б. 71 жылы аяқталды. Сонда ол бұдан қанша жыл  бұрын аяқталған?  100        74   71       1          1            100                         2010                  Б.з.б                                                  б.з.  28.Егер киіз үйдің барлық керегесінің 100 басы болса, қанша уық керек? 29.Егер әр керегеде 20 бас болса, барлығы 120 бас ақ отауға  қанша кереге керек? 30.8 қанат ақ үй тігу үшін сен қанша кереге неше бастан және қанша уық жасатасың?                                                                                                              Дұрыс жауаптары. 23.  Жауабы:  б.з.б ІІ мыңжылдықтың ІІ жартысы мен І мыңжылдықтың бас кезі Ботай мәдениеті 15 гектардай жерді алып жатыр. 158 тұрғын  үйдің жұрты  табылған. 1­ші үйдің ауданы 20 шаршы метр 4 бұрышты және 2­ші үйдің ауданы 70  шаршы метр 8 бұрышты болып келеді. Сызып көрсет.   Есеп: 20 м     1 см = 10 м                     20 м = 2 см 70 м     1 см = 10 м                     70 м = 7 см Есеп: 1 га = 100 м² тең болса, 15 га жер қанша м² ?                                                Жауабы: 15 га = 1500 м²     Есеп: S = a*b    20 = 5*4         24. Есеп: 5 м.ж – ІІ м.ж =  ІІІ м.ж Жауабы: ІІІ мыңжылдық өткен. 25. Есеп: 200 000 – 100 000 = 100 000 Жауабы: Успен руднигінде көп өндірілген. 100 мың т артық.  Жезқазғанда 100 000 т кем өндірілген.  26. Есеп: 2010+519 = 2529     Жауабы: 2529 жыл өтті. 27. Есеп:  2013 + 74 = 2087ж.         2013 + 71 = 2084 ж.       Жауабы:  2087 ж. бұрын басталған,2084 ж бұрын аяқталған. 28.Жауабы: 100 бас керегеге 100 уық керек. 29. Есеп: 120: 20 = 6       Жауабы: 6 кереге керек. 30. Есеп: 8 * 20 = 160       Жауабы: 1 керегеде 20 бас болса, 8 керегеде 160 бас  болады  және 160 уық керек                                                                                                                                  Мазмұны 1. Ерте тас дәуірі Қазақстан территориясында (палеолит) 2.  Қазақстан территориясы орта тас дәуірінде. (мезолит) 3. Қазақстан территориясы жаңа тас дәуірінде. (неолит) 4. Қазақстан территориясы жаңа тас дәуірінде. (неолит) 5.Мыстытас дәуірі (энеолит) 6.Қола дәуірінің негізгі ерекшеліктері. 7.Қола дәуірі тұрғындарының шаруашылығы 8.Қола дәуірі тұрғындарының қоғамдық және мәдени өмірі 9.Беғазы­Дәндібай мәдениеті. 10.Көшпелі мал шаруашылығының пайда болуы. 11.Көшпелі бақташылық – шаруашылықтың негізгі түрі 12.Сақ қоғамы,мекендеген жері 13.Сақтардың шаруашылығы, тұрмысы 14.Тәуелсіздік үшін сақтардың күресі  15.Сақ мәдениеті. 16.Үйсіндер. Үйсіндердің қоғамдық орналасуы. 17.Үйсіндердің тұрмысы, шаруашылығы. 18.Қаңлылар туралы деректер. 19.Қаңлылардың тұрмысы мен шаруашылығы. 20.Ғұндар тарихы мен мемлекетінің қалыптасуы. 21.Халықтардың ұлы қоныс аударуы. 22.Ғұндардың шаруашылығы. 23.Сармат тайпасының қоныстануы.  24.Сармат­ң шаруашылығы мен тұрмысы. 25.Ерте темір дәуіріндегі Орталық Қазақстан. 26.Сарыарқа тұрғындары – аргипейлер, исседондар. 27.Ерте темір дәуіріндегі Солтүстік Қазақстан. 28.Ерте темір дәуіріндегі Шығыс Қазақстан. 29.Ежелгі Қазақстан мәдениеті. 30.Көшпелілердің салттары мен дінге сенушілігі. 31.Ежелгі адамдардың антропологиялық  сипаты                                            Пайдаланылған әдебиеттер 1.Байпақов К.М Қазақстанның ежелгі тарихы 6 класс оқулығы Алматы 1995 ж 2.Қазақстан тарихы. Очерктер Алматы: ҚРҰҒА,1993 ж 3. Қазақстан тарихы «ежелгі заманнан бүгінгі күнге дейін»  Қозыбаев М.Қ б 5 томдық.Т. 1­ 2 Алматы 1996­1997 жж 4.  Ежелгі   заманнан   бүгінгі   күнге   дейінгі   Қазақстан   тарихның   оқулық   құралы.   Алматы: ҚРҰҒА,1992 ж 5.Қазақстан тарихы бойынша нақты деректер. (Ежелгі заманнан қазіргі кезге дейін) Алматы «Шың» 2012 6.Тесттер жинағы.