Депрессия

Депрессия руҳий зарба ёки бўлиб ўтган нохуш воқеалар таъсирида ривожланиши мумкин (масалан: яқин одамининг ўлими, ишдан тўсатдан четланиш ваҳ.к.). Баъзан эса депрессия ҳолати ҳеч қандай сабабсиз ҳам келиб чиқади.

Депрессия – бу кучсизлик ёки эринчоқлик эмас, ушбу ҳолатни беморлар енгишга ҳаракат қилишади. Шунинг учун бемор ва унинг оила аъзоларига касалликнинг кенг тарқалганлиги, самарали усуллар билан даволаш лозимлиги ва кенг таъсир доирали дори воситалари мавжудлиги тўғрисида тушунча бериш лозим.

Депрессия асосан феъл-атвори бўшанг одамларда келиб чиқади. Кузатувларга қараганда, депрессия ҳолатида яхши кайфият гормони серотонин кам ишлаб чиқарилади. Аёллар йиғлаб дардларни енгиллатишади. Бироқ эркаклар барча муаммоларни ичга ютишади. Натижада эркакларда депрессия ҳолати кўпроқ учрайди.

Қўзғалувчанлик;
Уйқусизлик, кечалари уйғониб кетиш ёки тонг отмасдан уйқунинг ўчиб кетиши;
Ишга ёки оилага, умуман нормал ҳаёт тарзига бўлган қизиқишнинг йўқолиши;
Мақсадсиз йўналиш;
Бўлиб ўтган нохуш ҳодисаларда ўзини айбдор сезиш;
Доимий чарчоқҳисси;
Вазннинг йўқолиши ёки аксинча вазннинг ортиши;
Бош оғриқлар, юрак соҳасидаги оғриқлар, белнинг оғриши;
Ўз-ўзини ўлдиришга ҳаракат қилиш ёки суиқасд қилиш.

Эркакларда депрессия ҳолатини аниқлаш бир оз қийинчилик туғдиради. Чунки кўпчилик эркаклар ўз муаммоларини спиртли ичимликлар қабул қилиш йўли билан бартараф этишга ҳаракат қилишади. Баъзилар эса ишга бошдан оёқ шўнғиш, спорт билан мунтазам шуғулланиш, кўнгилочар ўйинларга берилиш йўли билан дардларини унутишга ҳаракат қиладилар.

Асабий бўлиб қолиш;
Бирон бир қарорни қабул қилишда ўзига бўлган ишончнинг йўқолиши;
Спиртли ичимликларга ружу қўйиш;
«Ўз-ўзидан ёниб кетиш» синдроми;
«Тўсатдан атрофдагиларга ташланиш» синдроми;
Спортнинг экстремал турлари билан шуғулланиш ва ҳ.к.

Депрессиянинг кузатилиши: 5-10 фоиз – эркаклар ва 10-20 фоиз – аёлларда, баъзида сурункали касаллиги бор беморларда (онкологик, инсульт ёки миокард инфарктидан кейинги ҳолатлар, Паркинсон касаллигида) 40-50 фоизгача ошади. Депрессия барча ёшдагиларда бир хил учрайди ва ижтимоий-маданий, иқтисодий, этник омилларга боғлиқ бўлмайди.

Ҳис-ҳаяжонли зўриқиш ёки стресслар, тўйиб ухламаслик, узоқ давом этувчи сурункали касалликлар, оила аъзолардаги депрессия, наркотик моддалар қабул қилиш каби ҳолатлар хасталикнинг хавфли омиллари ҳисобланади.

Депрессиянинг эрта давридаги шикоятлар: тез чарчаш, оғриқ, қўзғалувчанлик, тушкун кайфият ёки қизиқишларнинг йўқолиши кузатилади. Қиёсий ташҳислашда асосий мезонлар – шикоятларга нисбатан жисмоний асосларнинг йўқлиги, оддий терапевтик усулларга нисбатан симптомлар резистентлиги, вақтинчалик стресс-омилларга боғлиқ бўлиши мумкин.

тушкун кайфиятда бўлиш ёки қайғуриш ҳисси;
қизиқишларнинг йўқолиши ва ҳеч қандай ҳолатнинг қувонтирмаслиги.
Қўшимча белгилари:
уйқунинг бузилиши – уйқусизлик ёки уйқучанлик;
сабабсиз айбдорлик ҳисси ёки ўзини паст назар билан баҳолаш;
тез чарчаш ёки толиқувчанлик;
диққатни жамлаш ва қарор қабул қилишнинг қийинлиги;
келажакка умидсизлик билан қараш;
суицидал хаёллар ёки ҳаракатлар;
иштаҳанинг ўзгариши;
тез-тез таъсирчанлик ёки ваҳимали белгилари.

Униполярли депрессия:
катта депрессия – 5 та классик симптомлар 2 ҳафтадан ортиқ давом этади;
дистимия – 2 та классик симптомлар 2 йилдан ортиқ давом этади;
ҳайз олди аффектив ўзгаришлар;
мавсумий (қишки) аффектив ўзгаришлар;
туғруқдан кейинги депрессия.
Биполярли депрессия – васваса, бундай ҳолатларда беморларни психиатр кўригига юбориш шарт.

Суицид ҳаракатлари ёки атрофдагиларга нисбатан хавф солиш ҳолатларининг бўлиши.
Яққол соматик симптомлар туфайли қиёсий ташҳислаш ўтказишнинг қийинлиги.
Депрессиянинг клиник кечишида руҳий бузилиш симптомларининг кузатилиши (васваса, галлюцинация, ступор).
Антидепрессантлар билан даволаш самарасиз ёки уларнинг яққол ножўя таъсири пайдо бўлиши.