Дидактический материал по казахскому языку

Баяндауыш  3сынып ІІ тоқсан Жазылым 1. Берілген суреттерге қарап, сөйлем құрап жазу, баяндауыштың астын екі рет сызып  сұрағын қой.                             Үлгі: Айгүл мен  Азамат мектепке барды. _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _ 2. Сөйлемнің жалғасын тауып, сәйкестендіру. Қыс құнар                                  себеді. Көктемде дән                            береді. Жаз баптап                                жинап­тереді.            Күз                                             өсірсе. 3. Сөзжұмбақ шешу: Әр жануардың дыбысталуын жазу. 4. Көп нүктенің орнына бастауышты қойып жаз. 1. _________________   соғылды.     2. ______    семірді.    3. ________________  еден жуды. 4.  ____________   жылы жаққа ұшты. 5. «Кір жаятын жіп» әдісі арқылы оқушылар жазылған сөздерден тек бастауыш пен  баяндауышты ғана теріп кір жаятын жіпке тізеді. Мектеп,  қатал, оқыды, оқушы, жазды, сары, өсті, биік, бесінші,  барады, кішкентай, тарады, тігеді, бұлақ, Асан, жылынды.     _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ 6. «Жылы жүрек – жақсы тілек»  ойыны. Ойынның шарты: Сабақта үйренген жақсы сөздер мен жылы тілектеріңді жазыңдар. ____________________________________________________________ ____________________________________________________________ ____________________________________________________________ ____________________________________________________________ ____________________________________________________________ ____________________________________ Тұрлаулы мүшелер Жазылым 1. Сөйлемдерді сөйлем мүшесіне талдау. Ай шалқасынан туса, күн суық болады. Қыста түтін тік шықса, аяз күшейеді. Сиыр  жөтелсе, күн суытады.   2.  Берілген сөздерден сөйлем құрастырып жаз, сөйлем мүшесіне талда. Әдемі,  он бес,  мұғалім, қалам, қалың _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ ___________________________________________________________ 3. Сурет бойынша сөйлем құрастыр, сөйлем мүшесіне талда. __________________________________________ __________________________________________ __________________________________________ __________________________________________ __________________________________________ __________________________________________ __________________________________________ __________________________________________ ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ ­­ Тұрлаусыз мүшелер Оқылым 1. Сөйлемдерді оқы, тұрлаусыз мүшелердің сөйлемде қай мүшеге қатысты екенін сызба  арқылы көрсет.   Қонақтар төрге отырды. Зайра шай жасады. Дастарқанды дәмді тағамға толтырды. Шайды әжесі құйды. 2.Сурет бойынша әңгіме құра. Мәтіндегі сөйлемдердің байланысын сызба арқылы көрсет. _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ ___________________________________________________________ 3.Берілген тірек сөздерді пайдаланып, сызба бойынша өлең құрастыру. ______________________      сайрайды, ______________________      жайнайды. ______________________       құлпырады, ______________________       сыйлайды.         4. Сөзжұмбақ шешу. 5. Төмендегі берілген тірек сөздер арқылы «Аналар мейрамы» тақырыбына әңгіме жазу. Көктемнің алғашқы мейрамы, дүние жүзі тойлайды, аналарды, апаларды, әжелерді,  қыздарды құттықтайды, гүл, сыйлық, үй іші тойлайды,жақсы баға. _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ 6. «Ақыл­жастан»  ойыны. Ойынның шарты:   адам бойындағы асыл қасиеттерді тізіп жазыңдар. _________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________ ______ Жалаң және жайылма сөйлем  Жазылым 1. Бұл қандай сөйлем? Асан ұшты. Осы сөйлемді үш, төрт, бес сөзді сөйлем етіп жаз. Мысалы: Асан ұшақпен ұшты. __________________________________________________________ __________________________________________________________ __________________________________________________________ Біз жай сөйлемнен қандай сөйлемдер жасадық? Сөйлемдерді сөйлем мүшесіне талда. 2. Сөйлемді жалаң сөйлемге жеткенге дейін сөздермен кемітіп жаз. Балалар кешеден бері демалыста жүр. __________________________________________________________ __________________________________________________________ __________________________________________________________ 3. Зерттеу жүргіз. Жалаң сөйлем мен жайылма сөйлемдерді салыстыр. Қай сөйлем  мазмұны жағынан көбірек хабарлама беріп тұр. Әкем ­дәрігер.                                                Әкем Төлеген өмір бойы дәрігерлік қызметін мақтан етіп келеді. __________________________________________________________ __________________________________________________________ __________________________________________________________ __________________________________________________________ __________________________________________________________ 4. Сурет бойынша жалаң және жайылма сөйлем құрастырып жаз. _______________________________  _________________________________________ _________________________________________ _________________________________________ _________________________________________ _________________________________________ _________________________________________ 5. Керекті сөздерді пайдаланып, «Туған жер» тақырыбына өлең шумақтарын жазу. Төскейден   ...     еседі, Төбемнен   ...     көшеді. ...      жерім   мен үшін, ...  майсасын төседі. ( Керек сөздер: жел, көк, туған, бұлт) 6. Мәтіннен жалаң, жайылма сөйлемдерді ажыратып кестеге толтыр.   Қыс түсті. Түн ұзарды. Айнала қар жамылды. Мал қораға қамалды. Итқұстар түнде  ауылды торуылдауды жиілетті. Күзетші итті айтақтады.                                                             Таң  бозарды. Таңғы тыныштық орнады. Көшеде адамдар жүре бастады. Жалаң сөйлемдер Жайылма сөйлемдер Сөйлем мүшелерінің байланысы 1. Сөйлемдегі сөздердің байланысын сызбамен көрсет. Әжем әдемі қолғап тоқыды. Марал үздік оқиды. Әжем ұршық иірді. Балалар үйректерге  жем шашты. 2. Сызба бойынша сөйлем құрастырып жаз. 3. «Менің досым»  туралы шағын әңгіме құрастыр. Досым сөзі бар сөйлемдердің  байланысын сызбамен көрсет. 4. Жасырын сөзді  тап. 5. Сөйлемдегі мүшелерді анықтап кестеге сал. Сөйлем Менің досым әнші. Айжан кітапханада болды. Арайлым достарымен көлге  бармақшы. Тұрлаулы досым әнші Тұрлаусыз  менің Оқушылар орманға саяхатқа  шықты. Серік малға шөп салды. Ержан мәтінді тез оқыды. Бақшадағы көкөністер тез  көгерді. Апасы Сәнияға әдемі орамал  сатып әперді. Қаратпа сөз 1. «Алма жинау» ойыны. Ойынның шарты: алмалардағы тірек сөздерді пайдаланып, сөйлем құрау. Шырағым,  әке, ата, Ей күшік,  Шынар. _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ 2. ­  Әже, осы қиқымның еш нәрсеге керегі бола қоймас. ­ Балам, сол да жерде қалмайды,­ деді.    Әже, балам деген сөздерді сөйлемнің  ортасына, аяғына қойып өзгертіп жаз. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ 3. Хабарлы сөйлемді қаратпа сөзі бар сөйлемдерге айналдырып жаз. Әкем қызықты кітаптар сатып әкелді.  Жылқышы аттарын айдап кетті.   Кітапханадан қызықты кітап алдым. _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ 4. Көп нүктенің орнына тиісті сөздерді қойып, сөйлемдерді толықтырып жазыңдар. Сөйлемдер ... қызықты кітап сатып әперші. Қайда барамыз, ...­ деді Асан. ..., мені көшеден өткізіп жіберші.  Есікті дұрыстап жапшы, ... . ...,сен сабаққа дайындалдың ба? Керекті сөздер Әке,көке,ағай, Арман, Жанар Өзіңді  өзің тексер 1.Берілген дұрыс жауапты тауып, сөйлемдерді толықтырыңдар. ... ­заттың сапасын, қимылдың,санның атауы.  а) сөз ә) мәтін б) сөйлем в) өлең 2. Торкөздің орнына тиісті сөзді қойыңдар. Дастан таудың ең биік                         көтерілді. а) шың ә) шыңы б) шыңына в) шыңға 3. Дұрыс жауапты қойып, сөйлемді толықтыр. Бастауыштың ісін, қимылын білдіретін сөздерді       ...     дейміз. а) баяндауыш ә) бастауыш б) анықтауыш в) тұрлаусыз мүше 4.  Бастауыш пен баяндауышты сөйлемнің қандай түшелері дейміз? а) тұрлаусыз ә) тұрлаулы б) баяндауыш в) пысықтауыш 5. Сөйлемнен тұрлаусыз мүшені тап. Қонақтар төрге отырды. а) қонақтар ә) төрге б) отырды 6. Сөйлемді анықта. Әсет оқыды. а) жайылма ә) күрделі б) жалаң в) жай 7. Сөйлемді анықта. Айман мені кітапханаға апарды. а) жайылма ә) күрделі б) жалаң в) жай 8. Сөздерді анықта. Біреудің назарын аудару үшін қолданылатын сөз. а) қос сөз ә) күрделі сөз б) біріккен сөз в) қаратпа 9. Мақалдардың жалғасын тауып, сәйкестендір. 1. Қаһарлы ер ...                                  а) алтын бесік 2. Ел іші  ...                                          ә) жаттық жоқ 3. Нар жолында  ...                              б) тек жоқ 4.  Жақсы адамға ...                              в) жүк қалмас 5. Жақсыда кек жоқ, кектіде   ...         г) қамал бұзады 10. Керекті сөздерді орнына қойып, өлеңді толықтырыңдар. 1.    ...   көлде жоқ балық,       ...    көлде көп балық. а) ащы, тәтті ә) ащы, тұщы б) қатты, көк в) мұзды 2. Ал, балалар,  ...  ,    Қолға алып ...   . а) ойлайық, шелекті ә) аулайық,  қармақты б) барайық, аулайық в) күректі, қармақты     пісіреді.                     мұздатады. ысытады Жылытады.       Оқылым ­ айтылым Кім?