Доброкачественная и злокачественная агрессия

Բարորակ   և  չարորակ    ագրեսիա

Փաստերը  մեզ  հնարավորություն  տվեցին  հասկանալու, որ  պաշտպանական  ագրեսիայի  մեխանիզմը  տեղակայված  է  մարդու  և  կենդանու  ուղեղում  և  կոչված  է  պաշտպանելու  նրանց  կարևոր  կենսական  հետաքրքրությունները  սպառնալիքից: Մարդկանց  մոտ  ագրեսիվությունը  պաշտպանական  ռեակցիայի  տեսքով  ավելի  հաճախ  է  հանդիպում, քան  կենդանիների  մոտ: Նեյրոֆիզիոլոգիայում  դրվեց  ագրեսիվության  հիմքը: Կենսաբանորեն  հարմարողական  ագրեսիան  անհատի հետաքրքրությունների  սպառնալիքին  տրվող  ռեակցիան  է : Հիմքը  դրվում  է  ֆիլոգենեզում, բնորոշ  է  ինչպես  մարդուն, այնպես  էլ կենդանիներին: Կրում  է  պայթյունի  բնույթ, առաջանում  է  որպես  ռեակցիա  սպառնալիքի  դեմ, իսկ  նրա  հետևանքն  է  մեկուսացումը  կամ սպառնալիքի, կամ  պատճառի:
Կենսաբանորեն  անհարմարողական, չարորակ  ագրեսիվությունը  ( այսինքն դեստրուկտիվություն, դաժանություն)  բոլորովին  էլ  չի  հանդիսանում  պաշտպանություն  կամ  հարձակումից, կամ սպառնալիքից  այն  բնորոշ  է  միայն  մարդուն, ֆիլոգենեզում  առկա  չէ,  այն  առաջ  է  բերում  կենսաբանական  վնաս  և  սոցիալապես  կործանում:
Նրա  կարևոր  դրսևորումներն  են  սպանություններն  ու  դաժան  տանջանքները, որը  նրանց  հաճույք  է  պատճառում: Ենթադրվում  է, որ  չարորակ  ագրեսիան  ի  ծնե  չէ, հետևաբար  այն  չի  կարող  համարվել  արմատախիլ  չարվող: Մյուս  կողմից, չարորակ  ագրեսիվությունը  իրենից  ներկայացնում  է  ինչ-որ  մարդկային  պոտենցիալ, առավել  կարևոր, քան  վարքի  այլ  մոդել, որը  կարող  ենք  ցանկության  դեպքում  սովորել  և  որից  կարող  ենք  հեշտությամբ  ազատվել` ընդունելով  այլ  մոդել:
Առօրյա  կյանքի  դիտարկումները  ցույց  են  տալիս, որ  մարդկային  օրգանիզմը  կարիք  ունի  ինչպես  հանգստի, այնպես  էլ  հուզմունքի: Վթարները, հրդեհները, սպանությունները  հուզմունքի  աղբյուրներ  են  հանդիսանում, մյուս  կողմից  այդպիսիք  կարող  լինել  սերը, ստեղծագործական  աշխատանքը:
Ագրեսիվության  թաքնված  ձևերը  առաջանում  են  արտաքին  ազդեցությունների  հետևանքով, օրինակ  տարբեր  տեսակի  կոնֆլիկտներ, կրոնական  ուղղություններ   և  այլն: Իսկ  երբ  այդ  ամենի   հետևանքով  մարդը  կրում  է  հոգեբանական  կամ  ֆիզիկական  վնասվածք, այդ  ժամանակ  նրա  մոտ  առաջանում  է  վրիժառության  զգացում, որին  էլ  հաջորդում  է  ագրեսիվ  գործողությունը: Սովորական  պաշտպանական  ագրեսիայից  վրեժխնդրության դեստրուկտիվությունը  տարբերվում  է  նախ  նրանով, որ  այն  առաջանում  է  այն  ժամանակ, երբ  վնասը  արդեն  հասցված  է  լինում, և  երկրորդ` տարբերվում  է  մեծ  քանակի  դաժանությամբ:

Ոչ  դիտավորյալ  ագրեսիա

Այստեղ  հասկացվում  է  գործողություն, որի հետևանքով  հասցվում  է  վնասվածք, բայց  որին  չի  նախորդում  չար  դիտավորությունը: Ոչ  դիտավորյալ  ագրեսիայի օրինակ  է ,երբ  մարդուն  զենքով  պատահականորեն  վիրավորում  են, իսկ  դասական  օրինակ  է  ատրճանակի  ստուգումը  և  ակամա  կրակոցը  մոտակայքում  գտնվող  մարդկանց  միջավայրում:
           
Խաղային     ագրեսիա

Խաղային     ագրեսիան  անհրաժեշտ  է  ուսումնական  տրենինգում  ռեակցիային  ճկունություն  և  արագություն  հաղորդելու  համար: Այն  չունի  ոչ  մի  ավերող  նպատակ,  և  ոչ  մի  բացասական  դրդապատճառ(զայրույթ,նախանձ): Օրինակ, սուսերամարտը,  թրերով  մարտը  զարգացել  են  որպեսզի  թշնամուն  պարտության  մատնեն, իսկ  այսօր  դարձել  են  սպորտի  ձևեր: