Доклад на педсовете тема: Яңы быуын Федераль дәүләт белем биреү стандарттарына ярашлы, дәресте заманса үткәреү.

Яңы быуын Федераль дәүләт белем биреү стандарттарына ярашлы, дәресте заманса үткәреү. “Белемгә алып барыусы берҙән­бер юл­ул эшмәкәрлек”                                                                           Б.Шоу.  Дәрес белем биреүҙең төп ойоштороусы формаһы булып тора. Темаларҙың  башланғыс кластан юғарыға тиклем тәрәнәйтеп өйрәнеүе, этаптарҙың бер­ береһенә үрелеп килеүе дәресте тығыҙ бәйләнешле итә.Хәҙерге методик  әҙәбиәттә һәр дәрестә эҙмә­эҙлекле эшмәкәрлек ойоштороу кәрәклеге һыҙыҡ  өҫтөнә алына: уҡыусы шәхесенең үҫеше нигеҙендә универсаль уҡыу  эшмәкәрлеген үҙләштереү ята. Уҡыусыларҙың эшмәкәрлеген ойоштороу өсөн  шарттар тыуҙырыу уҡытыусы алдындағы төп педагогик маҡсатты тәшкил итә. Уҡытыусы эшмәкәрлеге Маҡсат Нимәгә өйрәтергә? Бурыс Белем биреүҙең  йөкмәткеһен  яңыртыу Уҡыусы эшмәкәрлеге Маҡсат Нимәгә  өйрәнергә? (нимәне  үҙләштерергә?) Бурыс Белем алыу,  күнекмәләр булдырыу  маҡсатында  уҡыусының үҙ аллы  эшмәкәрлеге Үҙ аллы эшмәкәрлектең уҡыусыны үҫтереүе  һәм уның ошо үҫеште  (үҙгәреште) аңлауы Таныш булғанды әлегә тиклем таныш  булмаған менән  сағыштырып, уҡыу  мәсьәләһен билдәләй  белеү Үтәлгән эштәрҙең  дөрөҫ йә дөрөҫ  түгеллеген билдәләү Башҡарылған эшкә  баһа биреү, үҙ­үҙеңде тикшереү Ни өсөн  уҡытырға? Белем биреү  ҡиммәттәре Ни өсөн уҡырға? Нисек өйрәтергә? Белем биреү  технологияларын  яңыртыу Нисек уҡырға (белем алырға)? Дөрөҫ  эшләнемме? Яҡшы  эшләнемме?Тағы  ла яҡшыраҡ  эшләргә мөмкин  инеме? Бөгөн дәрестәрҙе яңы быуын стандарттары нигеҙендә өйрәнеү һәр уҡытыусы өсөн ҙур мәсьәлә булып тора. Уҡытыусы үҙ һөнәренең оҫтаһы булып танылыу  өсөн заман менән бергә атларға, алдынғы ҡарашлы булырға, ижади эҙләнергә,  һөнәри һәләтен, белемен үҫтерергә ынтылырға тейеш. “Аң­белем үҫешен һәм белемде бер кешегә лә биреп  уйып булмай.  ҡ Өйрәнергә теләгәндәр быға үҙенең эшмәкәрләге, үҙенең көсө менән  ирешергә тейеш”, – тигән А. Дистервег. Ысынлап та, бөгөн уҡытыусы үҙенә ҡарата талапсан булмаһа,  уҡыусыларын заманға ярашлы итеп уҡыта һәм тәрбиәләй алмаясаҡ.   Федераль дәүләт белем биреү стандартында уҡыусыларҙа компетентлыҡ  формалаштырыу, белем алырға, уны практикала ҡулланырға һәм  толерантлыҡҡа өйрәтеү төп бурыстарҙың береһе тип ҡарала. Яңы стандарт шарттарындағы төп тәрбиәүи бурыстар:   туған телендә, рус һәм сит телдәрҙә иркен аралашҡан;  маҡсат ҡуйып, кәрәкле мәғлүмәтте үҙе тапҡан;  алған белемен тормошта дөрөҫ ҡулланыу һәләтенә эйә булған;  хаталаныуҙан ҡурҡмай, ышаныслы эш иткән;  аралашыу мәҙәниәтен үҙләштергән;  рухи һәм әхлаҡи яҡтан дөрөҫ тәрбиә алған;  үҙ ҡарашы һәм фекере булған шәхес тәрбиәләү. Яңы быуын стандарттарын индереү – яңы күренеш. Һәр уҡытыусы ошо  яңылыҡ нигеҙендә үҙенең шәхси эш алымдарын күҙалларға, традицион һәм  инновацион уҡытыу эш алымдарының төп айырмаларын белергә бурыслы. ҡ ҡ ҡ ҡ Традицион у ытыу  1) теоретик мәғлүмәт биреү; 2) у ыусылар – у ытыу процесының объекты; 3) ма сат – белем үҙләштереү; 4) ябай фекерләү үҫтереү;  5) дәрестәконкрет практик эштәр баш арыу; 6) һөҙөмтәлә,  уш андыүтәүсекеше­индивид формалаша Инновацион (яңылы лы), эҙләнеү­ тикшеренеү алымдары буйынса у ытыу ҡ 1) танып белеү эшмәкәрлеген үҫтереү; 2) у ыусылар – у ыу процесының субъекты; 3) ма сат – белем алыу юлдарын үҙләштереү аша һөҙөмтәгә  ҡ ҡ ҡ ҡ ҡ ҡ ҡ ирешеү; 4) теоретик фекерләүҙе үҫтереү; белем алыу юлы – теория  нигеҙендә; ҡ 5) у ыу мәсьәләләрен сисеү аша дөйөм аң эшмәкәрлеген үҫтереү;       6)ижади фекерләй белеүсе, мәҙәниәтле шәхес формалаша  Шулай уҡ көтөлгән һөҙөмтәләр, төп эшмәкәрлек төрҙәре, формалары һәм  матди­техник яҡтан йыһазландырыу мөмкинлектәре күҙаллана.   Заманса дәрескә түбәндәге талаптар ҡуйыла: ҡ ҡ  төп ма сат – у ыу һәм тәрбиә процесында шәхес үҫтереү; • у ыусының шәхси танып белеү һәләтен, эҙләнеү­тикшеренеү  ҡ эшмәкәрлеген үҫтереү;  гуманлылы  идеяһын тормош а ашырыу. ҡ ҡ Уҡыусылар төп герой, субъект булып иҫәпләнә; белемде үҙҙәре таба,  һығымта яһай, практикала ҡулланыу юлдарын эҙләй; үҫеү процесында бөтә маҡсат юғары һөҙөмтәгә ирешеүгә (шәхси, метапредмет, предмет) йүнәлтелә;  ваҡыт һәм сәләмәтлек технологиялары иҫәпкә алына.    Дәрес структураһы ла яңыса, үҫтереүсе технология нигеҙендә төҙөүҙе талап  итә.  Яҡынса дәрес структураһы түбәндәгесә: ҡ ҡ ҡ 1. Ойоштороу. 2. Белемде актуалләштереү. 3. Уңыш ситуацияһын тыуҙырыу. 4. У ыу мәсьәләһен  уйыу. 5. У ыу мәсьәләһен сисеү. 6. Нығытыу. 7. Үҙ аллы тикшереү. 8. Контроль тикшереү. 9. Баһалау. 10. Рефлексив анализ. ҡ ҡ ҡ • ҡ ҡ         Дәрестәрҙә инновацион алымдар ҡулланыу – заман талабы. В.А. Сухомлинский: “Дәрес –  ыҙы һыныусанлы  һәм әхла и  ҡ инаныуҙар факелын то андырыусы ос он”, – тигән.   Һәр дәресте үҫтереүсе һәм проблемалы итеп ойошторорға ынтылыу зарур.  Компьютер, проект, уйын, үҫтереүсе технологиялар ҡулланылған дәрестәр  бик ҡыҙыҡлы һәм һөҙөмтәле үтә. Бындай технологиялар яңы стандарт  талаптарын ҡәнәғәтләндерә: • балаға фекерләү, ижад итеү, аралашыу өсөн шарттар тыуҙыра; у ыусыларҙы бәләкәй асыштар яһарға этәрә; ҡ хеҙмәттәшлек итеү, аралашыу мәҙәниәте  ағиҙәләрен нығыта; ҡ танып белеү эшмәкәрлеген әүҙемләштерә; бала үҙ фекерен  ур май әйтергә, алған белемен практикала  • (киләсәк тормошта)  улланырға, үҙ эшенә баһа бирергә өйрәнә.       Дәрестә эште парлашып йәки төркөмдәрҙә эшләү уҡыусының уҡыу  эшмәкәрлеген әүҙемләштерә, һөҙөмтәлерәк итә. Бындай эш процесында  баҙнатһыҙыраҡ, шымыраҡ балалар ҙа үҙенән­үҙе эшкә ылыға. Ҡыйыу, әүҙем  балалар етәкселек сифаттарын үҫтерә.    Эш барышында кеше психологияһын аңлап эш итеү, мөнәсәбәт ҡора белеү  кеүек ыңғай сифаттар формалаша. Был тәжрибә мәктәпте тамамлап, үҙ аллы  тормош юлына баҫҡас, бигерәк тә кәрәк. Шулай итеп, яңы быуын стандарттары шарттарында дәрестәрҙә уҡыусы шәхси эшмәкәрлеген үҫтерә; танып белеү (өйрәнеү,белем алыу) һәм логик  эшмәкәрлеген формалаштыра; проблеманыҡуя һәм хәл итергә өйрәнә;  коммуникатив эшмәкәрлеген (социаль,компетентлыҡ) камиллаштыра; тыуған  илен, телен яратҡан, милләтенеңкиләсәген ҡайғыртҡан шәхес булып  тәрбиәләнә. ҡ ҡ ҡ