Доклад по лезгинскому языку: "Дагъустандин халкьарин садвилин югъ"

Вири вахтара халкьдин садвал Дагъустандин Республика патал кьилин макьсад тир . Им чи алатай , алай ва къвезмай уьмуьр алакъада твазвай тарихдин диб я. Дагъларин уьлкведин тарихда адан халкьари чпин багъри ерияр , чил азадвал патал гзаф кьадар чапхунчийрин аксина , чандилайни гъил къачуна , кьетlен женгер чlугурдан гьакъиндай шагьидвалзавай баркаллу чинар гзаф ава. Гьарнай атай чlулав къуватрин винел къагьриман дагъвийри , вири сад ва тупламиш хьана, гъалибвилер къазанмишна.Ватан, чил, къул хвена. Халкьдин мисалра лугьузвайвал; садвал-девлет ,шадвал муьгьуьббат я. Садвал авачир халкь чуьруькра гьатда . Садан гаф муькуьдан туьтуьнилай фидайвал ая.Садвал халкьдин кьулан тар я. Садвал авай чкада берекатни, шадвални жеда. Чаз тарихдай малум тирвал , Дагъустандал татай жуьредин эвер тавур мугьманар авач : персер, арабар , татарарни монголар,14-асирдин эхирра Тимуран жаллаlар , туьрквер ,1734-1741 – йисара -Надир шагь . Амма яргъал чlугур дявейривай , я къецепатан чапхунчийрин зулумривай Дагъустандин азадвал кlани халкьарин руьгь, къаст барбатlиз хьанач ,дагъвийри чпин чил, адетар ,хайи чlалар , меденият хвена . Иллаки Надир-шагьдин азад ийидай женгина Дагъларин уьлкведин халкьар сад тупламиш хьунихъ ва чlехи гъалибвал къазанмишунихъ тарихдин еке метлеб ава . Ватандин кьисмет гьялзавай вакъиайра чи халкьар санал алаз хьунин гьакъиндай шагьидвалзавай мисалар , делилар тарихда тlимил авач .    Чи вири халкьар : лезгияр,табасаранар ,лакар ,даргияр,аварар ,къумукьар- сад хьунин нетижада душман терг ийиз алакьна . Ватандин Чlехи дяведин йисара , 1999 – йисан августдин – сентябрдин вакъиайрин вахтундани чи халкьари чпин садвал, тупламишвал, игитвал мад сеферда къалурна . 2010- йисан 15- декабрдиз Магьачкъалада Дагъустандин халкьарин пуд лагьай Съезд кьиле фена.Анал 15-сентябрь Дагъустандин халкьарин Садвилин югъ –сувар яз малумарна .Сифте яз ам 2011-йисан 15- сентябрдиз гегьеншдаказ къейдна.РД-дин Президент М.Мегьмемедова а чlавуз вичин тебрикда къейд авурвал ,и сувар халкьдин дуствал ва стхавал , тарихдин кьисметдин умумивал , девирдини несилрин алакъалувал лишанламишзава. Вири халкьариз дуствал , стхавал, садвал, тупламишвал алай муракаб девирдани лап герек я. Садвал м иллетвал , разивал гьамиша герек я. Меслятвал ,садвал авачтlа, къизилни руквадиз элкъведа. Яни , халкьдин садвал чи республика вилик финин ва абад хьунин замин я. Чаз садвал гьамиша герек я, и кар патал чна акьалтlзавай несилдини , къуьн кутуна кlанда. Къуй чи къвезвай гележег бахтлуди , берекатлуди хьурай . Къуй чи гьар  са  югъ цlийи агалкьунривди ва цlийивилерив  ацlурай.