Пән: Физика және астрономия
Сабақ өткізу мерзімі _________ Өткізілетін орын: 59 кабинет Топ: ________________
Зертханалық жұмыс тақырыбы:
Еркін түсу үдеуді анықтау
Зертханалық жұмыс мақсаты:
Білімділік: математикалық маятниктің тербеліс периодының
T=2π√(l/g)
формуласы бойынша еркін түсу үдеуін анықтау. Ол үшін тербеліс периоды мен маятниктің ұзындығын өлшеп алу қажет. Сонда жоғарыдағы формуладан еркін түсу үдеуін табуға болады:
Дамытушылық: Еркін түсуді анықтау, еркін түсу үдеуін анықтап, есептей білуге үйрету жұмыстарын ұйымдастыру. Математикалық маятниктің жұмысымен, тербеліс периодының формулаларын түрлендіріп еркін түсу үдеуін таба білуге, есептер шығаруды үйрету.
Тәрбиелік: Уақытты тиімді пайдалануға, ұқыптылыққа, физикалық формулаларды қайталатып,жаттатқызып және патриоттық сезімге тәрбиелеу.
Құзыреттіліктер: базалық- БҚ 1 Өмір бойы өзінің білімдері мен дағдыларын жаңарту;
кәсіптік- КҚ 3.6.3 тәжірибелік міндеттерді шешу үшін, математика, физика, электроника және электротехника бойынша білімдерін қолдану.
КҚ 3.6.11.Анықтамалық, арнайы, қор әдебиеттерімен және нұсқаулық материалдармен жұмыс жасау.
Құрал- жабдықтар: секундтық тілі бар сағат, өлшеуіш таспа, саңылауы бар шар, жіп, қысқышы мен сақинасы бар тұрғы.
Пәнаралық байланыс: Матиматика, химия.
Сабақтың әдістері: репродуктивті, іздену
Студенттердің оқу әрекеттерін ұйымдастыру формасы: топтық, жалпылама
Зертханалық жұмыстың барысы:
№ п/п Сабақтың кезеңі Мазмұны
Сабақтың мақсатының қойылуы Жұмыстың мақсаты: математикалық маятниктің тербеліс периодының
формуласы бойынша еркін түсу үдеуін анықтау. Ол үшін тербеліс периоды мен маятниктің ұзындығын өлшеп алу қажет. Сонда жоғарыдағы формуладан еркін түсу үдеуін табуға болады:
Зертханалық жұмысты жүргізу үшін студенттердің теориялық дайындығын тексеру Математикалық маятник дегеніміз не?
Тербеліс дегеніміз не?
Тербеліс периодының формуласы
Гипотеза:
Математикалық маятниктің периоды маятник ұзындығына тәуелді ме?
Математикалық маятниктің периоды жүктің массасына тәуелді ме?
Математикалық маятниктің периоды тербеліс амплитудасына тәуелді ме?
Математикалық маятниктің периоды еркін түсу үдеуіне тәуелді ме?
Зертханалық жұмыс кезеңдерінің мазмұны, әдісі, әрекеттері мен қауіпсіздік ережесі туралы инструктаж Зертханалық жұмыс кезеңдері
1 кезең: Зертханадағы қауіпсіздік ережесімен таныстыру
2 кезең: Зертханалық жұмыстың мақсаты мен мазмұнына тоқталу
3 кезең: Нұсқаулықпен жұмыс зертханалық жұмысты орындау барысында теориялық бөлімін қайталау
жұмыс жүргізілу әдістемесімен таныстыру
4 кезең: Жұмыстың барысын студенттер ауызша талқылаған соң, мұғалімнің рұқсатымен жұмысқа кірісу
5 кезең: Зертханалық жұмыс барысында есептеулер, формулалармен қорытынды жазылады
6 кезең: Жұмыс орнын ретке келтіру
Зертханалық жұмыстарының орындалуы Жұмыстың барысы:
1. Тұрғыны үстелдің шетіне орнатыңдар. Оның жоғарғы жағына қысқыш арқылы сақина бекітіп, оған жіпке байланған жіпті іліңдер. Жүк еденнен 3-5 см жоғары тұру керек.
Маятникті тепе – теңдік күйінен 5-8 см-ге ауытқытып, содан кейін оны жібере салыңдар.
3. Маятниктің ұзындығын өлшеуіш таспамен өлшеп алыңдар.
4. Толық 40 тербеліс (N) жасауға кеткен Δt уақытты өлшеңдер.
5. Δt уақытты қайтадан өлшеп (тәжірибе шартын өзгертпей), оның Δtорт орташа мәнін табыңдар.
6. Уақыттың Δtорт орташа мәні бойынша тербеліс периодының Торт. орташа мәнін анықтаңдар.
7. формуласы бойынша еркін түсу үдеуінің gорт. орташа мәнін есептеп шығаруға болады.
8. Өлшеу және есептеу нәтижелерін кестеге жазыңдар:
9.Еркін түсу үдеуінің алынған gорт орташа мәнін g=9,8м/с2 мәнімен салыстырыңдар.
10. Абсолют және салыстырмалы қателікті анықтаңдар
Жасалған жұмыс бойынша қорытынды жасау Тәжірибені жасап, еркін түсуді анықтау қорытынды жазу
Үйге тапсырма беру Қорытындыны есептеп, толық шығарып келу
зертхана 10.docx
Зертханалық жұмыс
Зертханалық сабақ жоспары №10
Пән: Физика және астрономия
Сабақ өткізу мерзімі _________ Өткізілетін орын: 59 кабинет Топ: ________________
Зертханалық жұмыс тақырыбы:
Еркін түсу үдеуді анықтау
Зертханалық жұмыс мақсаты:
g
Білімділік: математикалық маятниктің тербеліс периодының T=2π√ l
4π²l
g =
формуласы бойынша еркін түсу үдеуін анықтау. Ол үшін тербеліс периоды мен маятниктің ұзындығын өлшеп
-----------
Т
алу қажет. Сонда жоғарыдағы формуладан еркін түсу үдеуін табуға болады:
Дамытушылық: Еркін түсуді анықтау, еркін түсу үдеуін анықтап, есептей білуге үйрету жұмыстарын
ұйымдастыру. Математикалық маятниктің жұмысымен, тербеліс периодының формулаларын түрлендіріп еркін
түсу үдеуін таба білуге, есептер шығаруды үйрету.
Тәрбиелік: Уақытты тиімді пайдалануға, ұқыптылыққа, физикалық формулаларды қайталатып,жаттатқызып
және патриоттық сезімге тәрбиелеу.
Құзыреттіліктер: базалық БҚ 1 Өмір бойы өзінің білімдері мен дағдыларын жаңарту;
кәсіптік КҚ 3.6.3 тәжірибелік міндеттерді шешу үшін, математика, физика, электроника және
электротехника бойынша білімдерін қолдану.
КҚ 3.6.11.Анықтамалық, арнайы, қор әдебиеттерімен және нұсқаулық материалдармен жұмыс жасау.
Құрал жабдықтар: секундтық тілі бар сағат, өлшеуіш таспа, саңылауы бар шар, жіп, қысқышы мен сақинасы
бар тұрғы.
Пәнаралық байланыс: Матиматика, химия.
Сабақтың әдістері: репродуктивті, іздену
Студенттердің оқу әрекеттерін ұйымдастыру формасы: топтық, жалпылама
Сабақтың кезеңі
Мазмұны
Зертханалық жұмыстың барысы:
Сабақтың мақсатының
қойылуы
Зертханалық жұмысты
жүргізу үшін студенттердің
теориялық дайындығын
тексеру
Жұмыстың мақсаты: математикалық маятниктің тербеліс
периодының
4π²l
g =
-----------
Т
формуласы бойынша еркін түсу үдеуін анықтау. Ол үшін
тербеліс периоды мен маятниктің ұзындығын өлшеп алу қажет.
Сонда жоғарыдағы формуладан еркін түсу үдеуін табуға
болады:
Математикалық маятник дегеніміз не?
Тербеліс дегеніміз не?
Тербеліс периодының формуласы
Математикалық маятниктің периоды маятник
1.
2.
3.
Гипотеза:
ұзындығына тәуелді ме?
тәуелді ме?
Математикалық маятниктің периоды жүктің массасына
Математикалық маятниктің периоды тербеліс Зертханалық жұмыс
кезеңдерінің мазмұны, әдісі,
әрекеттері мен қауіпсіздік
ережесі туралы инструктаж
Зертханалық жұмыстарының
орындалуы
Зертханалық жұмыс
Математикалық маятниктің периоды еркін түсу үдеуіне
амплитудасына тәуелді ме?
тәуелді ме?
Зертханалық жұмыс кезеңдері
1 кезең: Зертханадағы қауіпсіздік ережесімен таныстыру
2 кезең: Зертханалық жұмыстың мақсаты мен мазмұнына
тоқталу
3 кезең: Нұсқаулықпен жұмыс зертханалық жұмысты орындау
барысында теориялық бөлімін қайталау
жұмыс жүргізілу әдістемесімен таныстыру
4 кезең: Жұмыстың барысын студенттер ауызша талқылаған
соң, мұғалімнің рұқсатымен жұмысқа кірісу
5 кезең: Зертханалық жұмыс барысында есептеулер,
формулалармен қорытынды жазылады
6 кезең: Жұмыс орнын ретке келтіру
Жұмыстың барысы:
1. Тұрғыны үстелдің шетіне орнатыңдар. Оның жоғарғы жағына
қысқыш арқылы сақина бекітіп, оған жіпке байланған жіпті
іліңдер. Жүк еденнен 35 см жоғары тұру керек.
2 Маятникті тепе – теңдік күйінен 58 смге ауытқытып, содан
кейін оны жібере салыңдар.
3. Маятниктің ұзындығын өлшеуіш таспамен өлшеп алыңдар.
4. Толық 40 тербеліс (N) жасауға кеткен Δt уақытты өлшеңдер.
5. Δt уақытты қайтадан өлшеп (тәжірибе шартын өзгертпей),
оның Δtорт орташа мәнін табыңдар.
6. Уақыттың Δtорт орташа мәні бойынша тербеліс периодының
Торт. орташа мәнін анықтаңдар.
7. формуласы бойынша еркін түсу үдеуінің gорт. орташа мәнін
есептеп шығаруға болады.
8. Өлшеу және есептеу нәтижелерін кестеге жазыңдар:
9.Еркін түсу үдеуінің алынған gорт орташа мәнін g=9,8м/с2
мәнімен салыстырыңдар.
10. Абсолют және салыстырмалы қателікті анықтаңдар
Жасалған жұмыс бойынша
қорытынды жасау
Тәжірибені жасап, еркін түсуді анықтау қорытынды жазу
Үйге тапсырма беру
Қорытындыны есептеп, толық шығарып келу
Оқытушы: Кабзолданова А.С. қолы: Зертханалық жұмыс
Зертханалық сабақ жоспары
Зертханалық жұмыс тақырыбы: Еркін түсу үдеуді анықтау
Зертханалық жұмыс мақсаты:
Жұмыс мақсаты: математикалық маятниктің тербеліс периодының
T= 2 π √l
g формуласы бойынша еркін түсу үдеуін
анықтау.
Теориялық түсінік.
Математикалық маятник тербеліс периодының формуласын қорытып шығарайық .
Есепті жеңілдету үшін маятникті бір жазықтықта тербелтпей, жүк шеңбер бойымен қозғалатындай етіп, оны
конус сызуға мәжбүр етеміз.
Маятниктің айналу периоды оның тербеліс периодына тең болады. Тайн.=Ттер=Т.
Конустық маятниктің айналу периоды жүк сызатын шеңбердің ұзындығын сызықтық
жылдамдыққа бөлгенге тең:
T=2πR
ϑ
Ал маятник вертикаль күйінен шамалы ғана ауытқитын болса, амплитуда аз болғанда,
қорытқы күш шеңбердің ВС радиусы бойымен бағытталады деп есептеуге болады. Бұл
жағдайда қорытқы күш центрге тартқыш күшке тең:
F=mϑ2
R
ОВС және ВDE үшбұрыштарының ұқсастығынан: ВЕ:ВD = СВ:ОС немесе Ғ:mg = R:l, бұдан
F=mgR
l
Ғ күшінің осы екі өрнегін теңестіре отырып алатынымыз:
mϑ2
R =mgR
l
ϑ=R√g
l
Осыны Т периодтың өрнегіне қойып, мынаны аламыз:
T=2π√ l
g
Математикалық маятниктің периоды маятник ұзындығына тәуелді ме?
Математикалық маятниктің периоды жүктің массасына тәуелді ме?
Математикалық маятниктің периоды тербеліс амплитудасына тәуелді ме?
Математикалық маятниктің периоды еркін түсу үдеуіне тәуелді ме?
Гипотеза:
Аспаптың бөлік құны және аспаптық қателік:
Аспап шкаласындағы бөліктің құны өлшенетін шаманың шкаладағы кез келген екі мәнінің айырымын сол
мәндердің арасындағы бөліктердің санына бөлу арқылы анықталады.
Аспаптық қателік аспап бөлігі құнының жартысына тең.
Жұмысты орындау: 1. Тұрғыны үстелдің шетіне орнатыңдар. Оның жоғарғы жағына қысқыш арқылы сақина
бекітіп, оған жіпке байланған жіпті іліңдер. Жүк еденнен 35 см жоғары тұру керек.
3
3. Маятниктің ұзындығын өлшеуіш таспамен өлшеп алыңдар.
4. Толық 40 тербеліс (N) жасауға кеткен Δt уақытты өлшеңдер.
5. Δt уақытты қайтадан өлшеп (тәжірибе шартын өзгертпей), оның Δtорт орташа мәнін табыңдар.
6. Уақыттың Δtорт орташа мәні бойынша тербеліс периодының Торт. орташа мәнін анықтаңдар.
Маятникті тепе – теңдік күйінен 58 смге ауытқытып, содан кейін оны жібере салыңдар. Зертханалық жұмыс
7. формуласы бойынша еркін түсу үдеуінің gорт. орташа мәнін есептеп шығаруға болады.
8. Өлшеу және есептеу нәтижелерін кестеге жазыңдар:
l,м
N
t,с
Δtорт, с
Торт.с
gорт,м/с2
Тәжірибе
нөмірі
1
2
3
4
5
6
Анықтама : N – тербеліс саны.
l маятниктің ұзындығы
t уақыт
g еркін түсу үдеуі
9.Еркін түсу үдеуінің алынған gорт орташа мәнін g=9,8м/с2 мәнімен салыстырыңдар.
10. Абсолют және салыстырмалы қателікті анықтаңдар
11. Қорытынды жазу
Есептеп шығар
1 Есеп: Жібінің ұзындығы 0.141м математикалық маятниктің периоды мен жиілігін анықта.
2 Есеп: Математикалық маятниктің жібінің ұзындығы 3 есе арттырғанда оның тербеліс жиілігі қаншаға өзгереді?
3
Есеп: Көл суының бетінде толқын 6н\м жылдамдықпен тарайды. Егер толқын ұзындығы 3м болса, жиілікті
анықта.
4
Есеп:Ұзындығы 80см маятник 1 минут ішінде 34 тербеліс жасаса, еркін түсу үдеуі неге тең болады?
Еркін түсу үдеуді анықтау
Еркін түсу үдеуді анықтау
Еркін түсу үдеуді анықтау
Еркін түсу үдеуді анықтау
Материалы на данной страницы взяты из открытых истончиков либо размещены пользователем в соответствии с договором-офертой сайта. Вы можете сообщить о нарушении.