Эссе "Багшамни хэтэдээ нангин"

Буряад Республикын болон эрдэм ухаанай министерствэ Түнхэнэй аймагай hуралсалай таһаг Гүрэнэй бюджедэй һуралсалай эмхи зургаан “Шэмхын һургуули­интернат” Темэ:«Багшамни хэтэдээ нангин» Дүүргээ: Хоренова Ардана  9 ангиин hурагша  γ  Х тэлбэрилэгшэ:Базарова Соёлма Саяновна Шэмхэ 2016 он Уран туужа хэшээлн γγ дтнай Уулын сэбэр аршаан  лэ, Омог дуулим бодолнуудтнай Одон шэнги hаруул лэ… Би м нγ ѳѳ манай hургуулиин багша, ѳѳрынгѳѳ дуратай багша, хүндэтэй хүн  ­ Галина Доржиевна тухай хѳѳрэжэ үгэхэеэ  hананам. Багша – хүн түрэлтэнэй эгээл эртэ урдын мэргэлжэлнүүдэй нэгэниинь мүн.  Багша хадаа сэлмэг hайхан шарайтай, сэбэр сагаан сэдьхэлтэй, оюун ухаан  бодолтой, эльгэ нимгэнтэй, зулгы зохид зантай, зондоо хүндэтэй, зориг ехэтэй  байдаг юм гэжэ хододоо hанагшаб. Минии ород хэлэ, уран зохёолой багша  Галина Доржиевна иимэл багшанарай нэгэниинь юм. Галина Доржиевна… Буряад эхэнэрэй бүхы hайхан шэнжэнүүдые  бэедээ  шэнгээhэн, номгон даруу зантай, түни түбшэн гэшхэдэлтэй энэ хүниие манай  hургуулиин hурагшадшье, багшанаршье, хүмүүжүүлэгшэдшье тон ехээр  хүндэлдэг юм. Юуб гэхэдэ, ехэ үндэр зэргын багша, мүн баhа хэнииешье  ойлгохо, таатай зүбшэл заабари үгэхэ, туhа хүргэхэ гэжэ оролдодог.  Ямаршье байдалда эрид үгэ хэлэхэгүй, харин холоhоо, даамгайгаар юумэнэй ушар  шалтагааниие ойлгуулхые хүсэдэг, хүлеэсэтэй, тэсэмгэй абарииень би  юhэдэхи ангида hурасараа hайн мэдэдэг, сэгнэдэг гээшэб. Багша… Энэ хадаа  хүн бүхэнэй хуби заяанда тон дүтэ үгэ. Багшын лэ  ашаар эрдэмтэй hургаалтай болонобди, хүмүүжэнэбди. Эрдэм заадаг хүн  номгон тайбан, зѳѳлэн, эрдэмтэй, тэсэбэритэй, энэрхы сэдьхэлтэй, хүлисэхэ,  тэбшэхэ сэдьхэлтэй, уйдхаргүй байха ёhотой гэжэ  ном соо уншаа hэм. Энэ  бүхы гоё hайхан шанарай үгэнүүдые хүсэд дүүрэнээр дүүргэhэн хүн гэжэ hананаб. Үнэхѳѳрѳѳ, талаан бэлигтэй, дорюун багшанарай нэгэн болоно  гээшэ. Шанга, үнэн сэхэ абари зантай Галина Доржиевна бултандамнай адляар  хандадаг, хүн бүхэндэмнай илдам зулгы эхэ мэтээр hанагдадаг, уян hайхан  сэдьхэлтэй, урма баяртай, хамаг юумые hайн тээшэнь болгодог багшамни  гээшэ. Ямаршье хүн хэлэ бэшэг, соёл гэгээрэлые, ёhо заншалнуудые hайн мэдэхэ,  шадаха зэргээрээ үргэжэ ябаха ёhотойе багшамнай маанадай зүрхэ сэдьхэлдэ  hалбарха сэсэгэй үрэhэн болгон тарижал байдаг юм. Хэшээл бүхэндѳѳ мүнѳѳ үеын шэнэ арга боломжонуудые шадамар hайнаар  хэрэглэдэг, hонирхуулдаг. Республика, аймаг, hургуули дотор үнгэргэгдэдэг  элдэб олон конкурснуудай, олимпиадануудай дүнгүүдтэ бидэ шабинарынь  хүртэдэгбди. Ямар hайханаар шүлэг, үльгэр, домогуудые хѳѳрэдэг гээшэб даа. Зѳѳлэн  уран үгэнүүдhээнь, урин дулаан харасаhаань, налгай hайхан абари  занhаань  сэдьхэлээ хайлан шагнажа hуугшабди. Хэрбэеэ хаа­яа нэгэ хайратай,  уйдхартай юумэ уншахадань, нюдэндѳѳ нёлбоhо дуhалуулан шагнагша бэлэйб. Иимэ бэрхээр манайнгаа сэдьхэлэй нарин утаhа дорьбуулжа шадаха аргатай,  эди шэдитэй багшатай байhандаа баяртайб. Галина Доржиевна 1957 ондо декабриин 21, Түнхэнэй аймагай Шанай  тосхондо  түрэһэн юм. Эжы абань баhал багшанар байгаа. Таба наhатайдань  эжы абань Хойтогол тосхондо нүүгээд, наймадахи класс дүүргэтэрээ Туранай  hургуулида hураа. Харин Хэрэнэй дунда hургуули дүүргэhэнээ удаа,  Эрхүүгэй гүрэнэй дээдэ hургуулида, хэлэ бэшэгэй факультет дүүргээ. Дээдэ  hургуулиин hүүлээр,  Эрхүүгэй Нугудскын дунда hургуулида ажаллаhан  намтартай.  1985 онhоо Шэмхын hургуулида ажалладаг. Галина Доржиевна дүшѳѳд жэлэй хугасаа соо маанадтаа эрдэм бэлигээ  хубаалсажа, hургажа ябадаг амжалтануудыень хэншье мартадаггүй. Бэлигтэй  бэрхэ багшын ажал үндэр шагналтануудаар, нэрэ зэргэнүүдээр  тэмдэглэгдэнхэй:  « РСФСР­эй гэгээрэлэй отличник», «Буряад республикын  габъяата багша». Энээнhээ гадна олон тоото грамота, дипломуудаар  шагнагданхай юм. Олон  шабинарые hургажа, хүмүүжүүлхэhээ гадна  « Байгаалиин  шэнжэнүүд Түнхэнэй аймагай уран зохёолшодой ба шүлэгшэдэй зохёохы  зам  соо» гэhэн номой авторынь болоно.  Галина Доржиевна шүүмжэлэл, рецензи,  статья гэхэ мэтые бэшэдэг. Тэрээнhээ гадна, ниитын ажал ехэ ябуулжа,  hургуулидаа краеведческэ музей нээгээ.  hургуулингаа түүхэ, фотостенд,  түрүүшын багшанар, нютагайнгаа зоной уг гарбал, hуража гараhан hурагшад  тухай материал суглуулжа, ехэхэн ажал хэжэ байна. 2011 ондо «Буряадай  эрхим багшанар» гэhэн ном соо ороhон юм.  2015 онhоо «Исток» гэhэн ТОС­ ой хүтэлбэрилэгшэ болоно. Энэ ТОСороо 3 hуури эзэлhэн байна.  Эрхим багша байхаhаа гадна Галина Доржиевна бэрхэ гэрэй эзэн байха.  Хүбүү, хоёр басагадые хүл дээрэнь табижа, эрдэм бэлигтэй болгоhон, мүнѳѳ  болоходо, баhал аша зээнэрээ харалсажа, амгалан тайбан, амжалтатай  ажаhуудаг юм. Модоной үндэhэн газар доогуур, хүнэй  үндэhэн газар дээгүүр  гэжэ хүндэтэй Галина Доржиевнагай наhан соогоо хэдэг ажал, маанадай эрдэм бэлигтэй байхын түлѳѳ үдэр, hүниие мэдэнгүй хэдэг хэрэгыень гансашье үри  хүүгэдынь, сугтаа ажалладаг багшанарыньшье бэшэ, бүхы hурагшадынь,  шабинарынь хэтэ мүнхэдѳѳ hанажа ябадаг. Сээжэ дүүрэн сэбэр агаараар амилжа, сэсэрлиг ногоон газар дээрэ сэнгэн  хүхин ябахадаа, сээжэ соом зула бадарааhан багшаяа ходол  hанаанда  оруулан, сэдьхэл зүрхэеэ баяраар билтаруулан ябагшаб. Үнэхѳѳрѳѳшье, олоной жэшээ абамаар шэнжэнүүд Галина Доржиевнада олон даа.  Харюусалгатай, оролдосотой, зориhоноо туйладаг эрдэмтэ багша. Дүшѳѳд  жэлэй хугасаа соо Гүлмэр хүүгэдтэ эрдэм олгоhон, Наhандаа сүхэршэгүй эрмэлзэлтэй Налархай, хайрата эжымнай Томоотой түбшэн зангаараа Тэнгэриhээ заяатай бэлигээ Тоогүй олон шабинартаа Түбэсгүйхэнѳѳр дамжуулан Ажалай зүргѳѳр аалихан Алхалан эсэшэгүй ябыт даа! Ажабайдалдаа жаргалтай Амгалан тэнюун  hугыт даа!