JUQA LINZA JA’RDEMINDE KO’RNIS JASAW

No’kis rayoni’ XBMXMThSHBne qarasli’

№ - 22- sanli' uluwma worta bilim beriw mektebinin'

Fizika pa'ni mug'allimi

Ag’i’lash   Saylauovti’n’

JUQA LINZA JA’RDEMINDE KO’RNIS JASAW

atli’ temasi’ boyi’nsha

sabaqli’q is jobasi’

2015-2016 ji’l

No’kis Rayoni’                                                                                                         22-mektep  Saylauov Ag’i’lash

№ 27 TEMA         JUQA LINZA JA’RDEMINDE KO’RNIS JASAW

Sabaqti’n’ maqseti

a)Bilimlendiriw maqseti

Woqi’wshi’larg’a Juqa linza ja’rdeminde ko’rinis jasaw haqqi’nda uluwma tusinikler beriw ha’m bul temani’n’ basqa temalardan wo’zgesheligin ayti’p wo’tip temani’ baslaw.

b) Tarbiyali’q maqseti.

Woqi’wshi’larg’a temadan kelip shi’qqan halda wo’mirde jaqsi’ menen jamanni’n’ birdey juriwin biraq jaqsi’li’qti’n’ jen’ip shi’g’i’wi’n tusindirip, woqi’wshi’lardi’ jaqsi’li’q ruwxi’nda ta’rbiyalaw.

c)Rawajlandi’ri’w maqseti’

Woqi’wshi’lardi’n’ pa’nge degen qi’zi’g’i’wshi’li’g’i’n artti’ri’w na’tiyjesinde wolardi’n’ woqi’w ha’m jazi’w ko’nlikpelerin artti’ri’p bari’w

Sabaqti’ qurallandi’ri’w

Sabaqli’q kitap,tarqatpa materiallar, ha’m korgizbeli qurallar.

Sabaqta paydalani’lg’an metodlar: «Blits» interaktiv metodi’ «Skarabey» interaktiv metodi’

Sabaq jobasi

Sabaqti’n’ bari’si’

Sholkemlestiriw

Woqi’wshilardi’n’ nawbettegi sabaqqa tayarli’g’i’n tekseriw

Uyge tapsi’rma soraw

Linzalar temasi’n soraw

TEMA

Juqa linzani’n’ focus arali’g’i’ u’lken bolg’ani’ ushi’n woni’n’ payda yetetug’i’n ko’rnisin si’zi’lmada suwretlew qolayli’. Sol sebepli ko’rnisti jasaw ha’m analiz yetiwde juqa linzadan paydalani’ladi’.

Linza ja’rdeminde A noqati’ni’n’ ko’rnisin jasaw ushi’n sol noqattan bas optikali’q ko’sherge parallel AO’ nuri’ ha’m linza worayi’nan wo’tetug’I’n AO nuri’ wo’tkiziledi. AO’ nuri’ linzada si’ni’p, F fokusi’nan wo’tedi. Bunnan ha’m linza worayi’nan wo’tetug’I’n nurlardi’n’ kesilsiwinen A’ noqatta A noqati’ni’n’ ko’rnisi boladi’ (60-suwret).

Ko’rinis jasawdi’ ja’nede a’piwayi’lasti’ri’w ushi’n ko’rinis jasalatug’i’n AB buyi’mni’n’ B noqati’n bas optikali’q ko’sherdin’ u’stine qoyami’z.Wonday jag’dayda AB buyi’mni’n’ ko’rinisin payda yetiw ushi’n tek A noqati’nan shi’g’atug’i’n yeki nurdi’ wo’tkeriw jeterli boladi’ (61- a suwret). Nurlar kesilisken A noqati’nan bas optikali’q ko’sherge perpendekulyar tu’siriledi. Payda yetilgen A’B’ kesim AB buyi’mni’n’ ko’rnisi boladi’.

Linza payda yetetug’i’n ko’rnistin’qaysi’ jerde payda boli’wi’, u’lken-kishiligi, tuwri’ yamasa to’n’kerilgenligi, haqiyqiy yamasa jormalli’g’’ buyi’mni’n’ linza fokusi’na Sali’sti’rg’anda qanday arali’qta turatug’i’nli’g’i’na baylani’sli’ boladi’.

To’mende buyi’m focus arali’qqa Sali’sti’rg’anda tu’rli jerlerde turg’anda linzada payda bolatug’i’n ko’rnislerdi ko’rip shi’g’ami’z.

No’kis Rayoni’                                                                                                22-mektep  Saylauov Ag’i’lash

No’kis Rayoni’                                                                                                22-mektep  Saylauov Ag’i’lash

1. Buyi’m linzani’n’ yekilengen focus arali’g’i’ 2F ten uzaqta turg’an bolsi’n,yag’niy d>2F. Bunday jag’dayda ko’rinis kishireygen (K<1) ha’m to’n’kerilgen halatta focus penen yekilengen focus arali’g’i’nda payda boladi’ (61-a suwret).

2. Buyi’m linzadan yekilengen focus arali’g’i’ 2F ke ten’ bolg’an uzaqli’qta turg’an bolsi’n, yag’niy d=2F. Bul halatta ko’rnistin’ shamasi’ wo’zgermeydi (K=1) ha’m ko’rinis to’n’kerilgen halatta linzadan 2F uzaqli’qta payda boladi’ (61-b suwret).

3.  Buyi’m linzani’n’ focus arali’g’i’ F ha’m yekilengen focus arali’g’i’ 2F arali’g’i’nda turg’an bolsi’n yag’niy F<d<2F. Bul halatta ko’rinis u’lkeygen (K>1) ha’m to’n’kerilgen halatta yekilengen focus arali’g’i’ni’n’ arg’i’ jag’i’nda payda boladi’ (61-d suwret).

Sabaqti’ bekkemlew

«Jalpi’ pikirge hu’jim» interaktiv metodi’ bunda woqi’wshi’lardi’ 3 toparg’a boli’p wolarg’a tema boyi’nsha qayta sorawlar berip,qosi’msha tapsi’rma tu’rinde yesaplar beriledi 10 minut ishinde berilgen tapsi’rmalar boyi’nsha topardan bir woqi’wshi’ juwap beredi ha’m yen’ ko’p duri’s juwap bergen topar jen’ilpaz boladi’. Son’ bosli’qlardi’ toli’qti’ri’w maqsetinde bilimlerin bekkemlep bari’w ushi’n yadtan formula jazi’wg’a kirisedi .

1.Turaqli’ tok elektr dvigatelinde qaysi’ tu'rdegi energiya qanday tu'rdegi energ’a aylanadi’?

2.Elektr dvigatelinin' du'zilisin tu'sindirip berin'.

3.Elektr dvigatelinin' islew principi nege tiykarlanadi’?

4.Elektr dvigatelinin' islew principin ayti’p berin'.

5.Elektr dvigatel qanday arti’qmashi’li’qqa iye?

6.Elektr dvigatelinin' qollani’li’wi’ haqqi’nda nelerdi bilesiz?

7.Elektr dvigatel menen isleytug'i’n elektr a'spabi’ndag'i’ (mi’sali’, elektr britva. ventilyator, magnitofon, tigiw yamasa kir juwi’w mashinasi’) elektr dvigatelin ko'zdea wo'tkerin' ha'm pikirlerin'izdi da'pterin'izge jazi’n'.

Uy tapsi’rma tapsi’ri’w

Juqa linza ja’rdeminde ko’rinis jasaw temasi’n woqi’p keliw.

Sabaqti’ juwmaqlaw

Uy jumi’si’n qayta yadi’na sali’p wo’tip,bugingi sabaqqa belsene qatnasqan woqi’wshilarga tiyisli bahalari’n qoyg’an halda bugingi sabag’i’ma juwmaq jasayman

No’kis Rayoni’                                                                                                22-mektep  Saylauov Ag’i’lash