Кабель соңдарын даярлау, кабель оқшаулағышын, белдік оқшаулағышты, қорғау қабатын қалпына келтіру

Дәріс №7 Кабель соңдарын даярлау, кабель оқшаулағышын, белдік оқшаулағышты, қорғау қабатын қалпына келтіру. Кабельді сымды изолирлейтін материалдар жоғары үлесті көлемді кедергілі, диэлектрлік шығыны аз, диэлектрлік өткізгіштік мәні төмен, және созылмалы, иілгіштік қасиеті болуы керек. Сонымен қатар, олар технологиялық өңдеуге өте икемді, және де ескіруде төзімді болуы керек. Қазіргі уақытта кең қолданыстағы кабелдермен бірге басқа да ақпарат таратушы орталар дамып   келеді   олар:   толқыншалар   сияқты,   жарықшалар,   толқынның   үстіңгі   желілері, жоғарығаөткізетін және ленталық кабельдер және т.б. Бұлардың барлығы да жалпы бір атауға біріктірілген – бағыттаушы жүйелер.  Бағыттаушы жүйе (БЖ) – бұл  берілген бағытқа электромагнитті  энергияларды тасымалдауға арналған құрылғы.  Осындай арна тартушы қасиетті сымдар, диэлектрик және кез   келген   әртүрлі   электрлік   қасиеті   бар   орта   шегінің   бөліктері   (металл   –   диэлектрик, диэлектрик   –ауа)   иеленіп   отыр.   Сондықтан   БЖ   ролін   металдық   желі,   (кабель,   толқынша), диэлектриктік   өтімділігі  ε  >  1     бар   материалдан   жасалған   диэлектрлік   желі   (диэлектрлік толқын, талшықты жарықша), сонымен қатар металдиэлектрикалық желі (толқын үстіндегі желі) атқара алады.   е) ж) з)и) ;ии направляющих систем 1­сурет. Әртүрлі бағыттаушы жүйелердің конструктивті схемасы Жоғарғыжиілікті   энергиялар   тарататын   қазіргі   заманғы   бағыттаушы   жүйелер    ау   байланыс жүйесі (АБЖ), симметриялық кабельдер (CК), коаксиальды кабельдер (КК), жоғарыдан өткізгіш кабельдер   (ЖӨК),   толқыншалар   (Т),   оптикалық   кабельдер   (ОК),   толқын   үстіндегі   желілер (ТҮЖ),   диэлектрлік   толқыншалар   (ДТ),   ленталық   кабельдер   (ЛК),   жолақты   желілер   (ЖЖ), радиожиілікті кабельдер болып өз ішінен бөлінеді. Әуе желілері мен симметрикалық кабельдер симметрикалық тізбектер (сур 1,а) тобына жатады.   Айырықша   ерекшеліктері   екі   өткізгіштің   бірдей   конструкциясы   мен   электрлік қасиеттерінде. Коаксиальды кабельде (сур.1.б) жарты цилиндр формасы сияқты көрінетін 1 өткізгіш, 2­ ші   өткізгіштің   ішіне   концентрациялы   орналасқан.   Ішкі   өткізгіш   сыртқыдан   әртүрлі   аралық қабаттардың (шайбалар, баллондар, корделилер және т.б) көмегімен изоляцияланады. Толқынша (сур.1.,г) жақсы өткізгіш материалдан жасалған, тік бұрышты және дөңгелек кесінділі толық метал   трубасын   көрсетеді.  Жоғарыданөткізгіш   кабель  (сур.1.в)   төменгі   қарсы   температура шартына орналастырылған, жалпы  аз  габаритті көлемді коаксиальды  конструкциялы болады. Толқын үстіндегі желі (сур.1,д) жоғарғыжиілікті изоляциямен (полиэтиленмен) қоршалған, дара металл   сымын   көрсетеді.  Диэлектрлік   толқын  (сур.1,е)   –   жоғарғыжиілікті   материалдан (полиэтилен,   стирофлекс)   жасалған   дөңгелек   және   тік   төртбұрышты   қиындының   өзекшесі. Жолақты   желі  (сур.1.4,ж)   араларында   изоляция   орналастырылған   тегіс   ленталық   сымдардан тұрады.   Осы   желіліердің   түрлері   болып   бір   жазықтықта   орналастырылған,   көп   сымдардан тұратын кабель есептелінеді.  Оптикалық кабель  (сур.,и) бір конструкцияға біріктірілген орама мен оптикалы­талшықты жарықшаны көрсетеді. Радиожиілікті   кабельдер      (  РК   )    коаксиальды,   симметриялық   немесе   спиральды конструкциялы болады. Бағыттаушы   жүйенің   соңғы   үш   түрі   (ДТ,   ЖЖ,   РК)   локальды   тағайындалған   және антеннадан   аппаратураға   дейін   энергияны   қысқа   қашықтықта   таратуға   фидеров   сапасында  Толқын   үстіндегі   желі   ең   бастысы   желіден   көп   емес   ұзындықта   ауытқитын қолданады.   телевизиондық   құрылғыға   арналған.   Қалған   бағыттаушы   жүйелер   қазіргі   заманғы   әртүрлі ақпараттарды   (телефония,   телеграфия,   телевидение,   мәліметтерді   тарату,   радиохабар, фототелеграф, газет тарату және т.б) таратуға арналған жоғарғыжиілікті байланыстарды құру үшін қолданылады. Бағыттаушы жүйелер ең біріншіде олардың қолданылуына сай толқын ұзындығына және жиілік диапазонына байланысты класификациялануы мүмкін. Бұл жерде радиожеліге (РЖ) және радиорелелік желіге (РРЖ),  сонымен қатар жердің жасанды серігі мен оптикалық байланыс (ОБ) негізіндегі спутниктік желіге (СЖ) қолданылатын жиіліктер көрсетілген. Бағыттаушы жүйе Әуе желілері Симметрикалық кабель Коаксиальды кабель Толқынша  Жиілік Гц Толқын ұзындығы  Телефондық каналдардың          мүмкіндік саны   Болатын байланыс жүйелер 105 106 108 км 100 м м 10 100 1000... ...10000 В­12 К­бОп, К­1020с К­1920, К­3600 К­5400, К­10800 1010...1011 мм 100000 ­ Оптикалық кабель 1014...1015 мкм более 100000 СТМ­1... СТМ­256 2. Кабельді желі арқылы қалааралық жоғарғыжиілікті байланысты құру принципі Қалааралық   байланыс   желісін   электрлік   байланыс   кабельдерін   қолдану   арқылы   екі­ немесе төртсымды схемамен құруға болады. Екісымды схемада тура және кері бағытта тарату сымның бір сыңары  арқылы жүзеге  асады.  Ал, төртсымды  схемада бір сыңары  арқылы тура бағытта байланысты қамтиды, ал келесісімен – кері бағыттағы байланыс қамтылады. Сурет. 1.6­ те екісымды схема арқылы қамтылатын жоғарғыжиілікті құрылым схемасы көрсетілген, ал сурет 1.7­  те төртсымды  схема  арқылы  қамтылатыны  көрсетілген. Осы  схемаларды  өз  араларында ұзақтылығы мен жоғарғыжиілікті байланыста тұрақтылығы, канал сандары және де тізбектер арасындағы өзара әсерден қорғануын салыстырамыз.  Байланыстың   тұрақтылығы   мен   ұзақтығында   төртсымды   жүйе   өз   артықшылығын көресетеді.   Ол   былай   түсіндіріледі:   Жоғарғыжиілікті   алыс   байланыс   құруда   екісымды   жүйе қолданылса спектр екі бөлікке бөлінеді: төменгі және жоғарғы. Спектрдің төменгі   бөлігі бір бағытта тарату үшін қолданылады, ал жоғарғы бөлігі – кері тарату үшін. Осындай екісымды жүйе   ЖЖ   каналдарда   электрлік   төртсымды   болып   табылады.   Таратуды   тура   және   кері бағыттарға бөлу үшін және генерацияның алдын алу үшін әр күшейткіштің шығысы мен кірісіне бөліктейтін фильтр қойылады. (cур1.6).  Бұл   фильтрлер   екісымды   схема   арқылы   бұрмаланулар   енгізеді   және   байланыс   ұзақтығын лимиттейді.                                               Өндірістік оқыту шебері:                    А.Бекбаулиева