Компьютерлік желі кітапша. Информатика

Модуль

Тапсырма

Тест

Глоссарий

Компьютер желі дегеніміз.

Ауқымды компьютерлік желі-Интернет.

Даму тарихы.

Компьютерлік желі түрдері

Компьютерлік желінің жіктелуі.

Территориялды таралуы бойынша

Сымды және сымсыз желілер

Негізгі желі топологиялары.

Аймақтық желі.

Жергілікті желі.

Ауқымды желі.

Қорытынды.

Компьютер желі түрлері

Жергілікті

Аймақты

Ауқымды

Жергілікті (локальный-Local Area Network, LAN) — бір мекеменің ғимараты көлеміндегі немесе жақын тұрған ғимараттарда орналасқан компьютерлер жабық желісі. Мұндай желіге 10-20 шамасында компьютер-лер біріктіріледі (ара қашықтықтары 10 км-ға дейін). Желілік адаптер - компьютердің байланыс желісімен сәйкестендірілуін қамтамасыз ететін құрылғы. Кең таралған адаптерлерлерге: Ethernet, Token Ring, Ark Nett типтері жатады. Желілік құрылғыларға – концентратор мен коммутаторлар жатады. Олар мәлімет алмасу сапасын жақсартады және мәліметтерді таратудың әр түрлі стандартарын қолданатын желінің әр түрлі бөліктерін біріктіреді. Екі компьютерді желіге қосудың – тікелей кабельдік жалғау деп аталатын қарапайым әрі тиімді тәсілі бар.Жергілікті желінің екі түрі бар: клиент - сервер және бірдеңгейлі , яғни тең дәрежелі желі:Клиент – өзіне қызмет көрсетуді сұрайтын объект.Сервер – басқаға қызмет көрсететін объект. Егер желіде оны басқаруға арнайы бөлінген файлдық сервер деп аталатын қуатты компьютер бар болса, онда олар клиент – сервер түріне жатады. 

Ауқымды, ғаламдық (глобальные-Wide Area Network, WAN) – бірнеше мемлекетті, континенттерді немесе бүкіл әлемді қамтитын ашық желі түрі.
Ауқымды есептеу желісі (Глобальная вычислительная сеть) — бір- бірінен алыс орналасқан жергілікті желілер мен жеке компьютерлерді байланыстыратын есептеу желісі. Ауқымды есептеу желілері негізгі үш құрауыштан тұрады:
а) желінің түйіні ретінде қарастырылатын жергілікті есептеу желілері;
ә) жергілікті есептеу желілерін байланыстыратын арналар;
б) байланыс арналарына қатынас құруға мүмкіндік беретін жабдықтар мен программалар.

Аймақтық, интранет(региональный -Metropolitan Area Network MAN) – бір қала, аудан, мемлекет ішіндегі біртектес мекемелер компьютерлерін біріктіреді. Бұлар бір компанияға, фирмаға не министрлікке кіретін жабық желілер, мысалы, қорғаныс министрлігінің, мұнай компанияларының ішкі желісі.
Аймақтық желі (Региональная сеть; regional computer network) — алдын ала анықталған әкімшілік-экономикалық (географиялық) аудандағы абоненттерді немесе осы аудандағы белгілі бір санаттағы абоненттер ауқымын қамтитын есептеу желісі. Егер желі тұтас қаланы немесе қала ішіндегі бірнеше ғимаратты қамтитын болса, онда оны кейде аймақтық есептеу желісі деп атайды. Аймақтық пен жергілікті есептеу желісінің біраз ортақтығы бар. Бірақ аймақтық есептеу желісінің көп параметрі күрделірек. Ол жергілікті есептеу желісіне қараганда үлкен қашықтықтарда қолдану үшін жасалған. Аймақтық желі бірнеше жергілікті есептеу желілерін жоғары жылдамдықты желілік жүйелерге біріктіру үшін қолданылады. 

Территориалды таралуы бойынша:
PAN (Personal Area Network) — персоналды желі, бір иегерге тиісілі түрлі құрылғылардың өзара әрекеттесуі үшін қажет.
LAN (Local Area Network) — жергілікті желі, қызмет көрсетушілеріне шығуына дейін тұйық инфрақұрылымы болады. «LAN» термині кішкене офистік желіні де, жүздеген гектар аймақты алатын үлкен зауыт деңгейіндегі желіні анықтай алады. Шетелдік негіздерде тіпті жуықталған бағалау береді — радиусы алты милге жуық (10 км) болатын желілер. Жергілікті желілер жабық типті желілер болып табылады, бұл желіде өздерінің кәсібіне байланысты жұмыс істейтін, тек қолданушылардың шектелген тобы ғана рұқсатты ала алады.
CAN (Campus Area Network — кампустық желі) — жақын орналасқан ғимараттардың жергілікті желілерін біріктіреді.
MAN (Metropolitan Area Network) — бір немесе бірнеше қала шегіндегі мекемелер арасындағы қалалық желілер, көптеген жергілікті есептеуіш желілерді байланыстырады.
WAN (Wide Area Network) — глобалды желі, үлкен географиялық аймақтарды алатын, ішіне жергілікті желілермен қоса, телекоммуникациондық желілер мен құрылғылар да кіреді. WAN мысалы — пакеттер коммутациясы бар желілер (Frame relay), олар арқылы түрлі компьютерлік желілер өзара "сөйлесе" алады. Глобалды желілер ашық және барлық қолданушыларға қызмет көрсетуге бағытталған болып табылады.

Желі топологиясы – бұл оның геометриялық пішіні немесе компьютердің бір-бірінеқатысты физикалық орналасуы. Топологияның үш негізгі типі бар: жұлдызша, сақина және шина.
«Жұлдызша» топологиясы бар желідегі барлық компьютерлер орталық компьютермен немесе концентратормен жалғастырылған. Мұндай желідегі екі компьютер арасында тікелей қосылу болмайды. «Жұлдызша» топологиясының кемшілігі оның негізгі жетістігінен туындайды: егер концентратор бұзылса, онда ол бүкіл желіні түгел істен шығарады.
«Сақина» топологиясына тән бір нәрсе – жалғағыштардың соңғы нүктесі болмайтыны; деректер берілетін біртұтас сақина құраған желі тұйықталған. Мұндай сақинада бір нүктеден қозғау алған деректер ақыр аяғында желінің басына барады. Осындай ерекшеліктен деректер сақинада барлық уақытта бір бағытта қозғалады. «Сақинаның» «Жұлдызшадан» бір ерекшелігі – оған барлық желілік компьютерлер арасында үзіліссіз жол қажет, өйткені желінің бір жері істен шықса, бүкіл желі тоқтап қалады.
«Шина» топологиясы бір жеткізетін каналды, әдетте шина деп аталатын коаксиалды кабельді пайдаланады. Барлық желілік компьютерлер «шинаға» тікелей қосылады. Бұл желіде деректер 2 бағытта бірдей жылжиды. Кабель – шинаның екі шетінде арнайы бұқтырмалар (терминаторлар) орнатылған

Деректерді беру жылдамдығымен, оның құрамына сәйкес өзгешеленетін деректерді берудің түрлі технологиялары бар. Ең танымалдары: Enthernet, ARCNET және IBM token ring.
Enthernet технологиясын 1973 жылы бір топ американ зерттеушілері Palo Alto зерттеу орталығында жасады. Enthernet желілері жұлдызша түрінде де, шина түрінде де құрыла береді. Канал ретінде коаксиалды кабель қолданғанда, Enthernet желісі шина сияқты кескінделеді. Егер есулі қос өткізгіш қолданған болса, Enthernet жұлдызша кескінделеді. ARCNET технологиясы Datapoint Corporation фирмасында 1968 жылы жасалған. ARCNET технологиясының желісі де, Enthernet желісі сияқты, екі топология бойынша (жұлдызша және шина) құрыла алады. Token ring «жұлдызша» топологиясы бойынша «көп пайдаланушы кіруге болатын станция» аталатын IBM арнайы құрылысымен орталық хабра ретінде жұмыс істейді. Бірақ онымен байланысу үшін әр компьютердің екі кабелі бар, біреуі бойынша ол деректерді жібереді, басқасы бойынша – қабылдайды.

Интернет (оқылуы [интэрнэ́т]; ағылш. Internet — International Network) — компьютерлік серверлердің бүкіләлемдік желісі.
Интернетке қосылу мүмкіндігі болған жағдайда, білім беру мекемелері, мемлекеттік ұйымдар, коммерциялық кәсіпорындар және жеке адамдар сияқты миллиондаған қайнар көзінен ақпарат алуға болады. Интернет - кез келген компьютерлермен бүкіл әлем бойынша ақпарат алмасу мен беру мүмкіндігі, желілер жүйесі. Интернет - байланыс араларын өзара біріктіретін, тораптардың жиынтығы.Әрбір топтарда көбінесе UNIX операциялық жүйесін басқару арқылы жұмыс істейтін бір немесе бірнеше қуатты компьютер-сервер болады. Мұндай торапты кейде хост деп атайды.Торапты оның иесі - провайдер деп аталатын ұйым немесе Интернет қызметін жабдықтаушы басқарады.Интернет әр түрлі ережемен жұмыс істейтін желілерді біріктіреді. Бұл ережелерді үйлестіру үшін шлюз құрылғысы қызмет етеді. Шлюз - басқаша тәсілмен үйлеспейтін желілерді қосатын құрылғы. Шлюз әр түрлі желілердің бірлескен жұмысын қамтамасыз етуге арналған мәліметтерді өзгертпейді.
Электронды почта немесе е-mail (electronic mail - электронды почта),адамдар арасындағы байланыс тәсілдерінің бірі болып табылады. Электронды почтаның Интернеттегі негізгі функциясы - планетаның қай нүктесінде болса да, Интернеттің кез келген екі пайдаланушысы арасында электронды хаттармен - мәтіндік хабарламамен оперативті және өте тез алмасуды жүзеге асыру.

Алғашқы компьютерлік желі ARPANETдеп аталып, 1969 жылы аталған төрт ғылым орталықтарын біріктірді, барлық жұмыстарды АҚШ Қорғаныс министрлігі қаржыландырып отырды. Алғашқы ARPANET сервері 1969 жылдың 1 қыркүйегінде Лос-Анджелестегі Калифорния университетінде орнатылды. «Honeywell 516» компьютерінде 12 КБ оперативті жад бар болатын. 1971 жылы желі арқылы электронды почта жіберуге мүмкіндік беретін алғашқы компьютерлік бағдарлама жасалып, ол кеңінен таралды. 1983 жылдың 1 қыркүйегінде ARPANET желісі NCP протоколынан TCP/IP протоколына көшірілді, бұл протокол қазіргі кезге дейін желілерді біріктіру үшін қолданылуда. 1983 жылы «Интернет» термині ARPANET желісіне байланысты айтылатын болды. 1984 жылы ARPANET желісіне бәсекелес пайда болды. АҚШ Ұлттық ғылыми қоры (NSF) университетаралық ауқымды NSFNet (|National Science Foundation Network) желісін құрып, оған көптеген шағын желілерді (сол уақыттарда-ақ танымал болған Usenet және Bitnet желілерін қоса) біріктірді, бұл желінің ақпарат тасымалдау қабілеті ARPANET желісіне қарағанда, біршама артық еді. Бір жыл ішінде бұл желіге 10 мыңдай компьютер қосылды. 1989 жылы Еуропада, Ядролық сынақтар бойынша еуропалық кеңес (CERN) қабырғаларында Бүкіләлемдік тор концепциясы пайда болды. Оны әйгілі ағылшын ғалымы Тим Бернерс-Ли ұсынды, ол екі жыл ішінде HTTP протоколын, HTML тілін және URI идентификаторларын ойлап тапты.1990 жылы ARPANET желісі NSFNet желісімен бәсекелестікке шыдай алмай, өз жұмысын тоқтатты. Осы жылы Интернетке телефон арқылы қосылудың сәті түсті (Dialup access).1991 жылы Бүкіләлемдік тор Интернетте пайда болды, ал 1993 жылы әйгілі NCSA Mosaic браузері пайда болды.

Қорытынды
Қазіргі уақытта әлеуметтік желілердің бірінде де тіркелмеген Желі пайдаланушысын табу қиын. Бүгінгі күннің тенденциясы сондай, адам көбінесе бірден бірнеше қызметтерді пайдаланады, мысалы, ВКонтакте, Facebook және Twitter. Бұл ретте егер бұрын сөйлесу үшін мессенджерлер пайдаланылған  болса (ICQ, Jabber, Skype, Google talk и другие), онда қазір осындай сөйлесуге арналған алаңшалар ретінде әлеуметтік желілер әрекет етеді.
Көптеген адамдар әлеуметтік желілерді электронды күнделіктер ретінде қабылдайды, онда өздерінің ойларын жазады, идеяларымен бөліседі және өткен ғасырлардағы қағаз күнделіктермен салыстырғанда әлеуметтік желілердің баршаға қолжетімді екендігін және оларды оның қандай мақсат қойғандығына қарамастан, кез-келген адамның пайдалана алатындығын ұмыта отырып, өздерінің қатынастарын сипаттайды. 

Компьютерлік желі (компьютерная сеть) – мәліметтерді компьютерлер арасында жеткізетін бір-бірімен телеқатынас құру құралдары, яғни компьютерлік желі. Желі абоненті (абонент сети) – желіге қосылған компьютер немесе басқа құрылғы. Жергілікті (локальный)- пайдаланушыға немесе белгілі бір аумаққа тікелей жақын орналасқан құрылғыны немесе орындалатын операцияны сипаттайтын анықтауыш. Жергілікті есептеу желісі (локальная вычислительная сеть)- бір бірінен шамалы ғана қашықтықта орналасқан және мәліметтер тасымалданатын физикалықорта арқылы біртұтас желіге біріктірілген абоненттік жүйелер.
Файлдық сервер- файлдар архиві мен оның иесі арасында қатынас жасауды қамтамасыз ететін программалар. Торап (сеть) - 1. есептеу желісі, деректермен алмасу желісі-алыстан қатынас жасау жабдықтары. 2.Бір-біріне немесе орталық серверге қосылған ортақ ресурстарды қолданатын компьютерлер торабы. Жалпы желі (сеть глобальная)- компьютерлік желілерді олардың географиялық мекен-жайынан тәуелсіз түрде интеграциялау. Порттар (порты) – құрылғыдағы көпразрядты енгізу немесе шығару тетіктері. Тізбектелген және параллель порттар болады. Почта жәшігі (почтовый ящик) – абонентке арналған барлық мәліметтерді қабылдайтын хост-машина жадының бір бөлігі. Программа- өңделуге тиісті реттелген командалар тізбегі, есепті шешу алгоритмін сипаттайтын программалау тілінің сөйлемдер тізбегі. 

ISA (Industry Standart Architecture) - жүйелік блоктың барлық құрылғыларын байланыстыруға рұқсат береді, сонымен қатар жаңа құрылғыларды стандартты слоттар арқылы жеңіл қосуға мүмкіндіктер тудырады.PCI (Peripherial Component Interconnect) - Pentium процессорының негізіндегі дербес компьютерлерге енгізілген сыртқы құрылғыларды қосудың стандарты.
Коммуникациялық программа- электрондық почтаның программалық жабдықтары. Протоколдар (хаттамалар)- хабарларды жібері формалары мен тәсілдерін анықтайтын стандарттар. Протоколдар әртүрлі құрал-жабдықтардың желілерде бірге жұмыс істеу тәртіптерін орнатады. Маршрут- мәлімет жинақтағыш дискілердің логикалық аттарынан және өзара сатылы түрде байланысқан бағынышты каталогтар аттарының тізбегіне тұратын белгілеу.
Хост- компьютер – желідегі басты машина, яғни орталық ЭЕМ. Электрондық почта (электронная почта)- шапшаң қызмет ету жүйесіндегі басқа компьютерге жіберілген кез-келген хабар. UNIX - компьютер желілерінде кеңінен қолданылатын қуатты әрі бірнеше тапсырманы қатар орындай алатын операциялық жүйе. 
 Желілік бейімдеуіш (NIC, Network Interface Card) – компьютердің оны басқа компьютерлермен байланыстыратын деректер тасымалдау ортасымен тікелей әрекеттесетін шеткері құрылғысы.

LAN (ЛВС) – локальды есептеу желі – бұл бір немесе бір-біріне жақын орналасқан мекемелерде орналасады. Яғни бір корпоративті мекемеде орналасқандықтан корпоративті желі деп аталады.
WAN- үлестірілген компьютерлік желілер немесе ауқымды желі бірнеше мекемелерде, қалаларда және елдерде орналасуы мүмкін. 
Коммуникациялық желі – мәліметтерді тасымалдауға арналған және мәліметтерді түрлендіруге арналған есептерді де орындайды.
Ақпараттық желі – ақпаратты сақтауға арналған және ақпараттық жүйеден тұрады.
Хаттама – бұл бір немесе бірнеше құрылғылар арасында орнатылған формат бойынша мәліметтер алмасуға арналған ережелер жиынтығы.
Желіні жіктеу параметрін трафик деп атайды.
Логикалық канал – бұл бір жүйеден екінші жүйеге мәліметтер тасымалдауға арналған жол.
Сервер – бұл объект, басқа объектерге олардың сұранысы бойынша сервис-қызмет көрсетеді.
Клиенттер – бұл жұмыс станциялары сервердің ресурстарын пайдаланып пайдаланушыға ыңғайлы интерфейс құрады.
Желі – бұл мәліметтерді өңдеуге және тасымалдауға арналған құрылғылардан тұратын объектілер жиынығы.

1

3

2

5

4

1- Деңгейлік тапсырма.
І деңгей тапсырмалары
Желілердің типтерін атаңыз.
Жергілікті желі пайдалынылатын мысал келтіріңіз.
Топология типтерін атап өтіңіз.
Қай желі типінің ақпарат тарату жылдамдығы артық? Неліктен?
Сынып ішіндегі компьтерлік желі арқылы файлдарды тасымалдап үйреніңдер.
Өте үлкен ауқымдағы компьтерлер санын бір желіге қосу үшін ең тиімді топология типі қандай?
Бүкіләлемдік желіден ақпарат алғанда қандай қиындықтар туындауы мүмкін?

ІІ деңгей тапсырмалары
Топология типтерін сызып көрсетіңіз.
Сынып ішінде қай топология типі пайдаланылады?

ІІІ деңгей тапсырмалары
Бүкіләлемдік желі қандай ара-қашықтыққа дейін жұмыс істейді?

Жергілікті желі

Ауқымды желі

Аймақтық желі

2. Компьютер желінің жіктелу түрлерінің айырмашылығы мен ұқсастығы жазындар.

3. Тапсырма.
Желі топологиялары: Сақина, Жұлдызша, Шина топологияларының сызбаларын сызып көрстіңдер.

4-Тапсырма. Мына кестенін ішінен 9 дұрыс желі тап.

5-Тапсырма. Сөзжұмбақ

1. Интернет парағының адресі неден басталады:
A) http://www B) E-mail://www C) @E-mail
D) E-mail:// E) http:// E-mail
2. Компьютердің телефон сымы арқылы интернетке қосылу құрылғысы?
A) теледидар B) модем C) сканер
D) принтер E) колонкалар
3. Шектелген аймақты (территорияны) қамтитын есептеу жүйесі қалай аталады?
A) Глобальдік B) Өндірістік C) Локальдік немесе жергілікті
D) Территориялық E) Корпоративтік
4. Internet дегеніміз – ол:
A) Бүкіләлемдік компьютерлік жүйе B) Қалалық компьютерлік жүйе
C) Республикалық компьютерлік жүйе D) Компьютерлік жүйе E) Локальдық жүйе
5. Локальдық есептеу желісі дегеніміз – ол:
A) Алыс ара қашықтықта хабарласуды қамтамасыз ететін, өзара кабельдермен жалғанған ДК жиыны
B) Есептеу ресурстарын бірігіп қолдану және қолданушылар арасында ақпарат алмасу мақсатымен, өзара кабельдер арқылы қосылған бірнеше дербес компьютерлер
C) Алыс ара қашықтықта, қолданушылар арасында өзара мәтіндік ақпараттар алмасу тәсілі
D) Қандай да бір мәліметтерді ара қашықтықтарда беруге арналған шартты белгі
E) Ара қашықтықта сөйлесуді беруге арналған электрондық байланыс түрі

6. Екі немесе бірнеше компьютерлерді физикалық қосқанда не құрылады?
A) Компьютерлік желі; B) Байланыс каналдармен қосылған комплекс терминалдары
C) Жұмыс станциясы D) Wеb-сервер E) Бірігіп есеп шығару үшін бірнеше ЭЕМ-ді біріктіру
7. Бір мекеме ішіндегі компьютерлерді қосатын желі аталады?
A) Мемлекеттік B) Аймақтық C) Локальдық
D) Компьютерлік E) Глобальдық
8. Локальдік желі топологиясының ең арзаны қайсысы?
A) "Жұлдызша сақина« B) "Сақиналы« C) "Шиналық" қосылуы
D) "Ағаш түріндегі" қосылуы E) "Жұлдызша” қосылуы
9. Сайт дегеніміз:
A) Жергілікті-есептеу желісі арқылы хабарлама беретін жұмысшы топ
B) Сурет, мәтін, гиперсілтемесін қамтитын .doc кеңейтілуі бар файл
C) Есептеулер жүргізетін электрондық кесте
D) Бір адам немесе ұйым дайындаған, қандай да бір Web-серверде орналасқан Web-беттер жиынтығы
E) Кәдімгі текстік және графикалық информациямен қатар, басқа құжаттарға жасалған сілтемелері бар құжат және бұл сілтемелер берілген құжаттың текстік фрагменттеріне немесе графикалық объектілеріне қойылған

10. Желіде мәліметтерді жіберу жылдамдығының өлшем бірлігін көрсетініз:
A) Бит/сек B) Байт C) Секунд D) Герц E) Бод
11. Екі желінің мәлімет алмасу ережелерін, ақпарат форматтарын, принципін анықтау заңдылығы:
A) Хаттама B) Желі торабы C) Құжат D) Провайдер E) Ақпараттық сервер
12. Internet Explorer - бұл:
A) Өзара байланысқан құжаттар жүйесімен қарым қатынас жасауға мүмкіндік беретін бағдарлама
B) Іске қосу файлы C) Электрондық поштаны іске қосу жәшігі
D) Сілтеуіш оның қөмегімен Internet желісіне кіруге болады E) Файлдарды және бумаларды басқару программасы
13. Желідегі қатысушылардың бірігіп қолданылуына арналған, арнайы компьютер қалай аталады:
A) Сервер B) Процессор C) Директорий D) Администратор E) Диск
14. ТСР хаттамасы қандай қызмет атқарады?
A) Мәліметгерді сұрыптайды B) Мәліметтерді бір жүйеге келтіреді
C) Мәліметтерді қурастырады D) Мәліметтерді жөнелту ісін атқарады
E) Мәліметтерді бірнеше бөліктерге бөледі
15. Электронды поштамен жұмыс істеуге арналған программаны көрсетіңіз:
A) Microsoft Word B) Microsoft Excel C) Microsoft Access D) AutoCad
E) Outlook Express

16. Компьютердің физикалық адресіне сәйкес қойылған әріптерден құралған мағынасы бар символдық адрес қалай аталады:
A) Домендік B) Абсолюттік C) Протокол
D) IP-адрес E) Маршрутизатор
17. Интернет түйінін басқаратын кім:
А)Ешкім басқармайды B) Пайдаланушы C) Басқару қоғамы
D) Бағдарламашы E) Провайдер (Мекеме – түйіннің иесі)
18. Провайдерлер қандай түрлерге бөлінеді:
А)Қымбат, арзан B) Үкіметтік, жеке C) Ақысыз, ақылы
D) Халықаралық, ұлттық, аймақтық E) Жергілікті, жалпы
19. Домен дегеніміз не:
A) Қазақстан Республикасының коды B) @ белгісі
C) Мәлімет баратын елдің коды D) Пошталық қосалқы аттар
E) @ таңбасының оң жағында орналасқан және абоненттің орналсқан тұрағын анықтайтын сөз

20. Гипертекстік хабарларды жіберу қай хаттамаға жатады:
A) Telnet B) Ftp C) SMTP D) HTTP E) WWW
21. Internet бүкіләлемдік компьютерлік желідегі IP хаттамасы дегеніміз не:
A) Қателер хаттамасы(диагностикалық және фатальді қателерді беру)
B) Грамматикалық қателер хаттамасы (жіберілген хабардағы грамматикалық қателерді іздеу)
C) Есептеу хаттамасы (нәтижелерді хабарлама формуласы бойынша есептеу)
D) Адрестік хаттама (ақпаратты беру қайда орындалады)
E) Транспорттық деңгейдегі хаттама (ақпаратты беру сияқты орындалады)
22. WWW қызметінің тағайындалуын көрсетіңіз:
A) Біртұтас ақпараттық кеңістік B) Іздеуші сервер
C) Сұрыптаушы сервер E) Электронды пошта (пошталық сервер)
D) Жаңалықтар топтамасына байланысты телеконференциялар жүргізу
23. Жергілікті желінің тиімді топологиясын көрсетіңіз.
А)Глобальды желі B) Сақиналық C) Біршендік
D) Шиналық E) Жұлдыз схемасы бойынша топология

24. Қайсысы Internet хаттамасы (протокол) болады?
A) IP B) TCP/IP C) UDP D) CAN E) FTP
25. Сервер дегеніміз не?
A) Жүйені басқаратын және барлық жүйенің ұзақ уақыт жұмыс істеуін қамтамасыз ететін жүйедегі белгілі бір компьютер
B) Internet-ке қосылған жай компьютер C) Internet-ке қосылмаған жай компьютер
D) Глобальды жүйеге автоматты түрде қосылатын компьютер
E) Символдық адрестерді цифрларға түрлендіруді қамтамасыз ететін, арнайы бағдарламалары бар компьютерлер
26. Дербес компьютерлерді аймақтық желіге қосу үшін не қажет:
А)Сканер, принтер, ксерокс және дискі жетектер B) Арнайы утилит
C) Интернет жүйесінде ақпаратты іздеу үшін арналған жүйе
D) Байланыс каналдары, модемдер және желілік бағдарламалық қамтамасыздандыру
E) Компьютер жұмысы кезінде қатені іздеу программасы
27. KZ домені қай мемлекетті көрсетеді?
A) Ресейді B) Германияны C) АҚШ D) Қырғызстанды E) Қазақстанды
28. Желінің ең карапайым топологиясын көрсетіңіз:
A) Шина B) Асимметрия C) Жұлдыз D) Сопақ түріндегі E) Сақина

29. Екі компьютер ақпарат алмасу барысында ұстануға тиісті ереже қалай аталады?
A) Браузер B) Деректер C) Хаттама D) Мәтін E) Құжат
30. HTTP дегеніміз не?
A) Интернет желісіне қосуға қолданылатын аббревиатура B) Файлдарды беру хаттамасы
C) Web – парақ құрастыруға арналған құрылғы D) Гипермәтінді беру хаттамасы
E) Жоғары деңгейлі бағдарламалау тілі
31. “Браузер” түсінігінің дұрыс анықтамасын көрсетіңіз.
A) Интернет қызметін ұсынушы; B) WWW қызметінің ресурстарын шолу-бағдарламасы
C) Сұрыптаушы сервер D) Іздеуші сервер E) Электрондық пошта
32. Компьютерлік желі - ол:
А)Бірігіп есеп шығару үшін бірнеше ЭЕМ-ді біріктіру
B) Үлкен ЭЕМ-ға байланыс каналдармен қосылған комплекс терминалдары
C) Бір орталыққа орналастырылған компьютерлер тобы;
D) Мультимедиалық компьютер принтерімен, модемімен және факсымен
E) Компьютерлік желілерде ақпараттарды өңдеу технологиялары
33. Интернет жүйесіне қосатын қызметті жабдықтаушы қалай аталады.
A) Браузер B) Жүйе сервері C) Іздеу жүйе D) Домен E) Провайдер

34. Желінің қандай топологиялары болады?
A) Шина, сақина, жұлдызша B) Сақина, асимметрия, жұлдызша C) Шина, асимметрия
D) Овал(сопақ) түрінде E) Сервистік
35. ARPANET ұлттық масштабтағы бірінші желі құрылған жылы:
A) 1020 ж. B) 1985 ж. C) 1812 ж. D) 1969 ж. E) 1983 ж.
36. Провайдер дегеніміз – ол:
A) Қолданушы есімі B) Жүйе аралық протоколдармен берілетін ақпараттың өлшем бірлігі
C) Жүйелік администратор D) Цифрлық телефондық жүйе түйіні
E) Өзінің клиенттерін жүйеге қосуды қамтамасыз ететін коммерциялық қызмет көрсету
37. Хаттама дегеніміз не?
А) Іс кағазы B) Желіде мәліметтерді сақтау ережесі C) Желіде мәліметтерді құрылымдау
D) Желіде мәліметтерді өткізуді ұйымдастыру ережесі E) Мәліметтер пакеті
38. Әлемдік компьютерлік желі INTERNET қай жылы құрылды?
A) 1985 ж. B) 1812 ж. C) 1020 ж. D) 1983 ж. E) 1969 ж.
39. Локальді компьютерлік желіде қатысушылар ұйымының жұмысын басқаратын адам жүйелік … деп аталынады?
A) Браузер
B) Сервер C) Администратор D) Клиент E) Провайдер

40. FTP -бұл:
А) Гипермәтінді жіберу хаттамасы B) Бағдарламалау тілі
C) Файлдарды жіберу хаттамасы D) Сұраулардың құрылымдалған тілі
E) Гипермәтіндік таңбалау тілі
41. Қайсысы INTERNET хаттамасы болады?
A) FTP B) IP C) CAN D) UDP E) TCP/IP
42. Локальдік желі. Егер желі белгіленген сервері жоқ компьютерден тұрса, онда ол қалай аталады.
A) Бір рангілі B) Тең мәнді C) Белгіленген сервер
D) Тізбектелген желі E) Глобальды желі
43. Электронды пошта адресін жазуда қандай арнайы символ жазылады?
A) # B) @ C) $ D) & E) *
44. Online – бұл:
A) FTP хаттамасы бойынша файлдар мен компьютер арасындағы байланысты жасайтын желіге қосылу амалы
B) Желі тұрақсыз болған жағдайда жүйені желіге қосу
C) Оқуға арналған гипермәтінді құжаттарды желіге қосу
D) Gopher хаттамасы арқылы желіге қосылу амалы
E) Желі тұрақты болған жағдайда жүйені желіге қосу

Тест жауаптары