Конспект по чеченскому языку

Дешаран урок

Урокан ц1е: аз а , элп а Ж ж(Ж)

1алашонаш.

1.Предметни:Аз а , элп а Ж довзийтар, аз  (Ж) мукъаза хилар хаийтар, элп Ж юкъадог1у дешнаш , дешдакъош деша 1амор,предложенеш еша 1амор.Байтийн тексташ еша 1амор.

2. Метапредметни:

·       Регулитивни:шеен белхан  план х1отто хаар, цу планан г1оьнца дешаран навыкаш  караяккхар, хьалха-т1ехьа  бан безачу белхах кхетар.

·       Познавательни:схеманашца болх бан хаар,х1етал-металш дийца хаар, церах кхета хаар

·       Коммуникативни:Хьехархочун  хаттарна дуьззина жоп дала хаар кхин д1а а кхиор, ойлаяр, тидамбар 1амор.

3.Личностни:Ненан маттае безам кхоллар, 1аламе  безам бахийтар.

Урок д1аяхьар.

1.Дешаре шовкъ кхоллар.

Стенах тера ду элп?

Юккъех доьхка дихкина,

К1енан ц1евнаш  лаьттара.

 Ж - элпах уьш тардина

Белхалой  ма лаьттара.

Фонетически зарядка

Бумбарис «къамел» муха до? («Ж-ж-ж» - деш)

2.1алашо йовзийтар.

Дог1у дош ала

Хьуна хаа дац-кха хала,

Х1усам ларъеш, лета __(Ж1аьла)

1емаш ву со тилла тхов,

Хьостамна т1е етташ....(Ж1ов)

Ас хьуьнхара беа хьонка;

 И  бан ваха ю сан конка..

Эрна  ца дай хьуьнха вахар,

-Яй  чохь кхехкаш ма бу ....(Жарг1а)

Екашерг яц аьчкан бирг1а,

Тата деш ерг ю сан....(Жирг1а)

-Х1ун 1амор ду  вай урокехь ? План х1оттае.

Суна девзар ду..

Суна хуур ду..

Суна 1емар ду..

Аса дийр ду…

3.Керла тема хьехар.

А)аз а, элп а Ж довзийтар.

-Х1ара х1ун ю?(Ж1ов)

-Ж1ов дашехь хьалха муьлха аз ду?(Ж)
-(Ж) мукъа ду , я мукъаза ду? Х1унда?

-Х1ун бос хир бу  цуьнан  схемехь?

-маса дакъа ду ж1ов дашехь?

-Х1ара х1ун ю?(маьждиг)

-Мича меттехь хеза аз (Ж)?(Юккъехь)

-Х1ара зорбанан доккха элп Ж ду, х1ара зорбанан жима элп ду. Стенах тер аду Ж?

-Алал элп ж хьалхахь долуш дешнаш, т1ехьа долуш, юккъехь долуш.

·        Стенах тера ду элп?

Юккъех доьхка дихкина,

К1енан ц1евнаш  лаьттара.

 Ж - элпах уьш тардина

Белхалой  ма лаьттара.

·        Фонетически зарядка

Бумбарис «къамел» муха до? («Ж-ж-ж» - деш)

Б)Схеманаш басе ялор.

-Х1ара х1ун ю?(Ж1аьла)

-Маса аз ду  ж1аьла дашехь?(Ж,1,АЬ,Л,А)

-Муьлханиг ду хьалхара?(Ж)

-(Ж) мукъа ду, я мукъаза ду?(Мукъаза)

-Х1ун  бос хила беза цуьнан?(Сийна)

-Шолг1а?(1)

-(1) мукъа ду , я мукъаза ду? ?(Мукъаза)

-Х1ун  бос хила беза цуьнан?(Сийна)

-(Кхолалг1а?(АЬ)

-(Аь) мукъа ду , я мукъаза ду?(Мукъа)

-Х1ун  бос хила беза цуьнан?(Ц1ен)

-(Л) мукъа ду , я мукъаза ду? ?(Мукъаза)

-Х1ун  бос хила беза цуьнан?(Сийна)

-(А) мукъа ду , я мукъаза ду?(Мукъа)

-Х1ун  бос хила беза цуьнан?(Ц1ен)

(иштта толлу 1аж дош)

В)Дешдакъош дешар.

Хьехархочо элп Ж  д1агойту  цунна улло мукъа элпаш х1иттош д1адоьшуьйту.

ЖЖЖААА
ЖЖЖООО
ЖЖЖУУУ
ЖЖЖИИИ
ЖЖЖЕЕЕЕ

Хьехархочо муъачу элпашна улло элп  Ж  х1оттош д1адоьшуьйту

АААЖЖЖ
ОООЖЖЖ
УУУЖЖЖ
ИИИЖЖЖ
ЕЕЕЖЖЖ

-Книги т1ера д1адеша дешдакъош.

Г)Дешнаш дешар.

5.Сада1аран миноташ.

Накхармозий

Аз  Ж  т1еч1аг1деш   пайдаэца мегар ду х1окху ловзарх.Хьехархочо хотту: «Бераш, зезагашна а, варени т1ехула а  хьийза накхармозий гиний шуна? Цара царна т1ера дургал  схьагулдо, юха цунах моз доккху. Акхаройх уггаре а дукха моз  дезарг муьлхарниг ду? Нийса боху. Ча ю. Накхармозий чохь  долчу яьшки т1е йоьду иза, амма вукхара т1е ца юьту «ж - ж» деш (бераша т1аьхьара олу). Ча яьшки чуьра моз даккха г1ерта, амма вукхара ца ло шаыы къа а хьоьгуш даьккхина моз.Дагардарца берашна юкъара ча хоржу:

Цхьаъ - шиъ - кхоъ, ча хир ю хьо!

Ча  юьстах а йолий д1ах1утту.

Накхармозий ненан дешнаш (хьехархочун):

- Накхармозий т1емадевлла

Даха моз лахьо.

Чано кхуза схьаеъна халла

Дерриг моз д1ахьо.

Накхармозийн дешнаш (берийн):

- XIapa моз ду тхан кхача.

Яхийта ахь ц1ехьа, ча!

Ж-ж-ж-ж-ж!

Куьйгаш лестош, багахь «ж-ж-ж» деш бераш класса чухула

уьду. Юха шайн ц1а чу доьлху (чоьнан соне). Ча цига йоьду,

цара «т1емаш» лестош  ча эккхайо, цунах д1ауьду Ча уьш схьалаца

г1ерта.

6.Керла тема кхин д1а а хьехар.

А) Предложенеш ешар.(аго 105)

-Мила ву  кертахь болх беш?(да)

-Мила ву цунна г1о деш?(Хьамид)

-Х1ун до Хьамида?(Хьостамий туху)

-Х1ун до бас?(Уй хедадо)

-Муха к1ант хетта шуна  Хьамид?Аш дой  дена , нанна г1о?

Б)Предложенеш ешар.(аг1о 106)

-Стенга воьду Хьамид?

-Цо цигахь х1ун до?

-Цигахь цунна еса деша 1амадо?

-Шу г1ой маьждиге?

В)Дийцар х1оттор.

(Сурт аг1о 106)

Г)Тобанашкахь болх.

1.Х1етал –металш (аг1о 105)

2.Т1едуза дош ( аг1о 106)

7.Рефлекси.

-Х1ун керланиг 1еми шуна урокехь?