Конспект урока 3 класс "Главные члены предложения"

Дарсны темасы: Жумланы баш уьюрлери. 3 класс.

Дарсны мурады: 1) яшланы жумланы баш уьюрлери булан таныш этмек.

2) Жумлаларда баш уьюрлени айырып ва табып билмек
3) Ахтарыв ишлеге гьаваслыгъын артдырмакъ.

4) Яратувчулукъ гьислерин, пагьмуларын оьсдюрмек.

5) Авуз ва языв тилин оьсдюрмек.

6) Ана тилине, эллине, бакъгъан сюювюн артдырмакъ.

 

Къолланагъан алатлар: компьютер, тептерлер, карточкалар,китап.

Дарсны къуруму:

1. Къурум мюгьлет
2. Муалимни гиришив сёзю.
3. Янгы дарсгъа яшланы гелдирив, тема булан таныш этив, дарсны мурадын ачыкъ этив.
4. Янгы дарсны англатыв.
5. Китап булан иш юрютюв.
6. Ял алыв.
7. Янгы дарсны беклешдирив.
8. Уьйге иш.
9.  

Дарсны барышы.

1. Къурум мюгьлет.

- Салам яшлар! Салам, сизге де абурлу къонакълар!

- Яшлар бир- бирибизге къарайыкъ ва иржаяйыкъ.

- Яшлар, бугюн бизге дарсда иш булан къурдаш адамлар тарыкъму?

(тарыкъ)

- Охув ва языв булан машгъул болагъан къурдашлар тарыкъму?

(тарыкъ)

- Ана тил булан къурдаш болгъан адамлар, тарыкъму?

(тарыкъ)

- Шолай яшлагъа абур вап сый этме тарыкъ. Шолай охувчулар барму бизин класда?

(бар)

- Бугюн биз шулай девиз булан ишлеме тарыкъбыз:

« Охума «5», ишлеме «5», дазуну «5» сакълама».

- Сиз билеген кюйде, шу сёзлер бизин дарс булан байлавлу.

- Биз кёп янгылыш билген чакъы, кёп ишлеме тарыкъбыз, билимибиз кёп болажакъ, артажакъ, шолай болгъан сонг бизин уьлкени дазусун биз сакълап болажакъбыз.

- Янгылышланы билмек учун бизге не этме тарыкъ башлап?

( билегенни такрарламакъ)

- Ачыгъыз тептерлеригизни, языгъыз тархны ва класда иш.

- Не орфограмма ёлугъа бизге тархны язагъанда?

( уллу гьарп булан языла жумланы башы, класда деген сёзде бир с языла бизин ана тилде)

- Не сёз берилген сизге яшлар тептерлеригизге?

( гёзьяш)

- Шу сёзде биз нени эсибизде сакълама тарыкъбыз?

( ё гьарпны язылышын, айырыв йымышакъ белгини, я гьарпны язылышын)

- Шу сёз къолланагъан бир шиъру охуюм:

Гёзьяш агъа суратынга багъабыз,
Бугюнлерде арыбызда ёгъунга.
Эсделикге майчиракълар ягъабыз.
Алгъыш тилей миллет бугюн тогъуна.

Баракалла берип башлар иебиз,
Абдулхаким агъавубыз эл сюйген.
Ер юзюнде бизин Къумукъ миллетни.
Оьмюрлеге абурун кёкге чюйген.

Уллу насип атыгъыз эшитмеге,
Бизге насип суратыгъыз гёрмеге.
Насип бизге Къумукъну ер юзюнде,
Сизин булан оьктем болма чюймеге.

Нечик бола сизден адам сююнмей,
Сизин игит къоччакъ ишге сиз этген.
Юртунг элинг дюллю дюнья сююне.
Сизин къолдан дюньяны даву битген.

Сююнебиз сиз алгъан гьар абатгъа,
Сизин булан гьар алынгъан суратгъа.
Сиздей игит учун дюнья айланып.
Герек эди майчиракълар якъмагъа.

Ят парахат мени юртлум оьзденли,
Ят парахат къумукъ къоччакъ уланы.
Парахатлыкъ байракъ урдунг игитли,

Тёбесине фашист булан душманны.

Россияны Байракъ къакъгъан игитини
Абдулхаким Исмаиловну эсделигине.

( слайдлар игитге багъышлангъан)

- Шу шиъруну негер багъышлама болабыз?

( уьстюнлюкню гюнюне)

- Гьали биз (военно-патриотическая) темагъа багъышлап сёзлер язайыкъ.

Сёзлюк иш.

Оьмюр, оьктем, дюнья, къоччакъ, игит, баракалла, байракъ.

( орфограммаланы тюбюне гьыз тартыгъыз)

- Тептерлеригизни алышдырып тергегиз, хаталаны тергеп къыймат салыгъыз.

- Ким нечик хата этгенмуса ону уьстюнде ишлеме тарыкъ.

- Яшлар бир нече сёзлени бир бирине маънасына гёре къыйышдырсакъ не болмагъа бола?

(жумла)

- Жумла деп негер айтыла?

( бир бирине маъналары булан байлавлу, къыйышагъан сёзлеге)

Жумлаланы кёмеги булан адамлар ойларын англата, гёрсете, бир-бирине бир затны гьакъында сорай, бир затны этмеге ихтияр бере, буюра, тилей.

- Бир сёз булан жумла тизейик.

(игит деген сёзню алайыкъ)

Мени уллатам Уллу Ватан давну игити.

Игит къызыл байракъ къакъгъан.

Игит къоччакълыкъ гёрсетген давда.

- Гьали баш уьюрлени табып тюбюне гьыз тартайыкъ. (иеси ва хабарлыкъ)

- Ким гьыз тартды? Гётеригиз къолугъузну.

- Сиз доказать этип боламусуз шо сёзлер баш уьюрлер деп.

( болмайбыз)

- Ким тартмагъан гьыз?

- Сизге неге къыйын тие?

( неге тюгюл, биз билмейбиз, къайсы сёзлер баш уьюрлер экенни)

Янгы дарсны англатыв.

- Шолай болгъан сонг бугюнгю бизин темабыз: « Жумланы баш уьюрлери»

- Не мурад салайыкъ яшлар алдыбызгъа?

( баш уьюрлеге не деп айтылагъанны билмек ва оланы жумлада табып билмек)

- Биз ону нечик этейик?

- Барыбызда бирче алгоритм тизейик, баш уьюрлени табагъан кюйге.

- Хор булан охуюкъ жумланы.

- Кимни гьакъында айтыла жумлада? ( игитни)

- Сорав беригиз? ( Ким?)

- Баш уьюр ким? ва не? деген соравгъа жавап береген иеси деп айтыла, тюбюне бир гьыз тартыла

( тартыгъыз)

- Не айтыла жумлада игитни гьакъында? (къакъгъан)

- Сорав беригиз? ( игит не этген?)

- Баш уьюр не эте? деген соравлагъа жавап береген сёзлеге хабарлыкъ деп айтыла, тюбюне эки гьыз тартыла.

(тартыгъыз)

Иеси ва хабарлыкъ жумланы баш уьюлери.

( Игит къакъгъан)

Шуну булан не айтма болабыз:

Жумланы баш уьюрлери иеси ва хабарлыкъ. Иеси жумлада ишни этеген предметни англата. Иеси ким? ва не? деген соравлагъа жавап бере. Хабарлыкъ иесини ишин, ким ва не экенин, белгисин, гьалын гёрсете. Хабарлыкъ не эте? не гьалдадыр? кимдир? недир? нечикдир? деген соравлагъа жавап бере.

Иеси ва хабарлыкъ жумланы тюбю бола.

Ачыгъыз китапланы 35 бетни.

( правилону охуюкъ)

- Гьали биз иесини ва хабарлыкъны табагъан алгоритм этейик.

(группа болуп ишлейлер)

- Сизин алдыгъызда листоклар бар жумлалар булан.

Гюзде авлакълар саргъайды.

Къойлар Алабайгъа тынглай.

Ялкъывлу гюз гелди.

Охувчу муаллимге тынглай.

Къарлыгъач балалар чыгъаргъан.

 

Гезик булан гелеген кюйде жумлада баш уьюрлени тапма болагъан алгоритмасын тапма къарагъыз.

Унутмагъыз:

Бир биревге тынглап, гишини оюн абурлап, хатирин къалдырмай, бек тавушугъузну чыгъармай ишлейик.

Алгоритм:

1. Тергевлю кюйде жумланы охумакъ
2. Жумла да нени гьакъында айтылагъанны билмек.
3. Ким? ва Не? деген соравлагъа жавап берегенни билмек.
4. Тюбюне бир гьыз тартмакъ.
5. Ишин, белгисин, гьалын гёрсетеген сёзню тапмакъ.
6. Не эте? не гьалдадыр? кимдир? недир? нечикдир? деген соравлагъа жавап берегенни билмек.
7. Тюбюне эки гьыз тартмакъ.
8. Жумланы тюбюн охумакъ

( гьар группа оьзюню ишин охуй, англата)

-Яхшы ишледигиз, гьали бираз ял алайыкъ.

Ял алыв:

Аякъ къагъып, къол силлеп,

Къолларыбызны тюзлеп,

Къанат къагъып учайыкъ,

Астаракъ олтурайыкъ,

Муалимге тынглайыкъ.

- Бу ишибизни бизин паралар болуп ишлейик ва биз къургъан алгоритмни къоллап жумланы баш уьюрлерин табайыкъ.

- Алдыгъыздагъы шу сёзлени къоллап жумлалар тизигиз. Тептерлеригизге языгъыз. Сонг жумланы баш уьюрлерин табыгъыз.

1. Турналар исси якълагъа гетген.

2. Яшлар къардан къаркъыз этдилер.

3. Уьлкюню ичинде кирпи яшынгъан.

4. Тавдагъы къар ирип оьзенлер болуп агъа.

5. Бугюн къырда бек сувукъ.

6. Юртну емиш бавлар къуршагъан.

7. Бийик тавну къар япды.

8. Къушлар исси якълагъа гетген.

9. Бир токътамай къар ява.

( ишибизни тергейбиз)

- Гьали китапларыгъызны ачыгъыз 36 бетни тапшурув 91(1,2)

( иесилеге хабарлыкълар къошуп жумлалар къуругъуз)

- Башлап авуздан этейик:

Къомурсгъа къышгъа азыкъ жыя.

Бавда гёбелек уча.

Тапшурув 92 (1, 2)

(хабарлыкълагъа иесилени къоша туруп языгъыз)

Кино геч башланды.

Яшлар дарсда кюледилер.

Янгы дарсны беклешдирив.

-Дарсны англамагъанлар барму? Не зат къыйын тие сизге? Кёп ишлеме тарыкъ.

- Бугюн биз ана тил дарсда биз эсгердик бизин уллу байрамыбызны Уьстюнлюк гюнню. Сизин, ишни кёп сюймеклигигиз, шу дарсда янгылышланы билмеге кёмек этди.

- Не янгылыкълар билдигиз дарсда?

- Мурадыгъызгъа етишдигизму?

- Бугюнгю девизибиз нечик эди?

- Болабызму «5» охуп ва язып, ишлеп «5»

- Мен билеген кюйде, сиз барыгъызда мекенли сакълавчулары болуп болмагъа боласыз бизин уьлкени.

- Гьали сиз оьзюгюзню ишигизге къыйматлар салып боласыз. Сизин алдыгъызда смайликлер бар, шат ва пашман. Мен айтагъан жумлалагъа гёре сиз смайликлер гёрсетесиз.

Релаксация:

1. Мен бары затны англадым. Англадыгъызму?

2. Мен бары затны англадым ва башгъасына англатып боламан. Боламусуз?

3. Мен оьзюмню макътап боламан? Боламусуз?

4. Шу дарсны ушатдыгъызму, настроенигиз яшхыму, шатмусуз, гележакъда сиз бугюн уьйренген дарсны къоллап болажакъмусуз?

- Къыйматлар салыв.

- Кёп савболугъуз яшлар, сизге кёп савболугъуз къонакълар!

Уьйге иш.

Тапшурув 90 бет 36