Конспект урока по чеченскому языку

Урокан чулацам: Дешан орамехь мукъа аьзнаш хийцадалар.

Урокан 1алашонаш:

Предметни: фонетически талларанкепахкхетор;

Метапредметни:фонетикех 1амийнарг карладаккхар, т1еч1аг1дар;

Личностни: ненанматтебезамкхиор.

Урок д1аяхьар

I. Дешархойнойла т1еерзор.

Стиглана, лаьттана

Йицъелчасанна,

Мелачу хи чохь и

Г1адъоьхуш, техка.

Дог хьестакхоьллинчу

Хазаллинсийнна

Хастамбеш, дитта т1ехь

Зарзар а ека.

- Х1окху стихотворенехьаьзнашэлпел к1езиг долу дешнаш к1ел сиз хьокхушбилгалде.

II. Долчухаарийнактуализаци.

1. Ц1ера болхталлар.

2. Карладаккхар.

-Стенах олу аз, элп?

-Масадекъедекъалоаьзнаш?

-Мукъа аз стенах олу?

-Мукъаза аз муълхаргду?

-Алфавитехьмасаэлпду?

-Муьлхадифтонгашевзашуна?

-Мукъааьзнашмасаду?

-Мукъаэлпашмасаду? Мукъазааьзнашмасадухаьий?

III. г1уллакхан ловзар.

Маж…лла              шел…лла

Шок…еттаргюьстах…юьйлу

Ли…на                   з1ок…еттарг

Матар…юлу          шек…яьлла

Меттах…хьайнацец…яьлла

Х1аллак…хилла   т1ех…яьлла

Макх…еллайиц…елла

Ал…бом                  1айна…

Керлакоьчалйовзийтар

Аз гlелдаларцайоьзначу процессах редукциолу. Редукциюьззина а, юьззинайоцу а хуьлу. Гlелдалайиш ю хьалхарадоцучу, муьлххачу а кхечудешдекъехьхlарамонофтонгаш: а, ан, и, ин, э, эн, у, ун, (о, он). Аз диккахезашдоцугlийла   а, ан  хуьлийдlахlуттуюьззинайоцуредукцикхочушхуьлуш.

Масала:   табан – тэба (<таб-э) э > а

вадан – вода (<вад-у) у > а

нана – нэнан(<нан-ин/эн) ин/эн > ан

къам – къоман(<къам-ун) ун> ан

Юьззинаредукцикхочушхуьлуш, гlеллуш долу аз дуьззинадов:

Масала:   лэрг (<лар-иг)

бlъаьрг(<бlъар-иг)

ъалан – ъаьлла(<ъал-ина)

Нагахьсаннадошкхаадешдекъал сов дешдакъойхлаьтташхилахь, цудашехьцхьаннал сов редуцированни аз хила тарло: киэртахула.

Кхочушдошардар № 175.

Шардар № 181. (барта)

Урокан жам1 дар.

1. Нохчийналфавитехь … элпду.

а) 49;                   б) 39;                    в) 35

2. Мукъа аьзнаш хуьлу …

а) доца, деха;           б) зевне, къора;               в) меран я манкха

3. Мукъазааьзнашхуьлу …

а) доца, деха;           б) меран я манкха           в)  зевне, къора;  

4. Зевнемукъаза аз … ду.

а) 13;                  б) 17;                      в) 9

VI. Ц1ахь: карлаяхабакъонаш §§ 25-35; шардар № 183.

VII. Рефлекси.

1. Дешархошашаьшбинчубелхан а, урокан а хьесап до.