Конспект урока по чеченскому языку

54-г1а урок

Урокан  ц1е: «Элп  Ъ».

1алашо: элп Ъ  довзийтар.. Элп  Ъ  дешан    чаккхенгахь, юккъехь деша 1амор.

Кхочушдан лерина жам1аш:

1.Предметни:элп  Ъ девзар ду берашна. Нийса а , кхеташ а  элп  Ъ   юкъадог1у дешнаш деша  1емар ду.Берашна  девзар ду цо лелош долу ши г1уллакх (Мукъаза аз билгалдо, къасторан хьаьрк хуьлий лела)

2. Метапредметни:

·        Регулятивни: берашна  1емар ду  учебника  т1ехь  ялийначу   материалах   пайда а оьцуш  , шайн белхан план  х1отто. Планан рог1алла а  ларъеш  шайн болх  д1абахьа а 1емар ду берашна. Берашна хуур  ду  шайн кхиамаш ган , царех пайдаэца. 1емар ду  кхачамбацарш  ган   уьш  д1адаха.

·        Коммуникативни:  берашна  1емар ду  хьехархочун хаттаршна дуьззина жоьпаш дала. 1емар ду  вовшашца къамеле  бовла, ладог1а. Берашна 1емар ду  шайна хеттарг д1аала, шайн накъоста дуьйцучунга  ладог1а, кхета.

·        Познавательни: Ъ элп  дешан юьххьехь  ца яздар , цундела  доккха  элп Ъ  алфавитехь ца  хилар хуур ду. Хуур ду  Ъ элпо мукъаза аз  билгалдеш хилар, къасторан хьаьркан маь1нехь лелаш  хилар.

3. Личностни:берийн лаам хир бу  дика деша. Берийн дозалла  хир ду шайн ненан  метах.

Урок  д1аяхьар.

1.     Маршалла  хаттар

 -Де дика хуьлда шун, бераш!

-Диканца дукха  ехийла! 

2. Дешаре  шовкъ  кхоллар.

·        Байт : « Ч1ог1а , к1еда хьаьркаш».

К1еда хьаьрг , мерза хьаьрк

Оьрсин  дашехь карош ю.

Цуьнан  йиша ч1ог1а  хьаьрк,

Нохчийн матах  кхеташ  .

-Муьлханиг ю к1еда хьаьрк. Гайтал шайгарчу карточкашна  юкъара  схьа а  эций. Хьанна хуур дара  шуна цуьнан йиша муьлханиг ю? (Хьехархочо д1аделлачу  карточкаш юккъехь  хила еза  ч1ог1а  хьаьрк. Бераша  иза д1агойту).

-Х1ун  1амор ду  вай тахана? (Вайна  девзар ду  керла элп).

3. 1алашо йовзийтар.

-Д1аелла  учебникан  79-г1а  аг1о. Абатан  аг1он т1ехь ялийначу материалах  пайда а оьцуш  х1отта е шаьш  бийр болчу белхан  план.

Суна  девзар ду …

Суна 1емар лу…

Аса х1оттор ду…

-Вайна  тахана  девзар ду  керла  элп а  Ъ  . Шуна 1емар ду элп  Ъ юкъадог1у  дешнаш , предложенеш а еша. Вай  дийцар а х1оттор ду   суьртах лаьцна.

4. Элп    Ъ  довзийтар.

-Х1ара  х1ун ю? (Шиъ ду)

-Муьлха  аз хеза  ШИЪ дешан  чаккхенгахь?  (Ъ)

- Аз (Ъ)  мукъа ду  я  мукъаза  ду? (Мукъаза)

-Аз (Ъ)   зевне ду  я къора  ду? (Зевне)

-Маса дешдакъа  ду ШИЪ дашехь? (Цхьаъ).

-Х1ара х1ун ю?  (Пхиъ).

-Мича меттехь хеза  аз (Ъ)?  (Чаккхенгахь).

-Маса дешдакъа  ду   ПХИЪ дешан? (Цхьаъ).

-Х1ара х1ун ю? (Кхоъ)

-Мича меттехь хеза аз (Ъ).

-Х1ун бос  бу  цуьнан  схеми  т1ехь? (Сийна).

·        Элп   Ъ  довзийтар.

-Х 1ара  зорбанан жима элп   Ъ  ду.

-Х1ун кхиамаш бехи аша?

·        Суна девзи элп (Ъ).

·         Ъ  элпах лаьцна байт 1амор.

5. Дешнаш  дешар.

·        Уьн т1ера ешар

-Д1адеша хьалхарчу  б1ог1амалгера дешнаш. Х1ун ду  церан  юкъара?  (Шинна дешан чаккхенгахь ду  элп Ъ).

-Д1адеша шолг1ачу  б1ог1амалгера  дешнаш. ДИЪНА дашехь мича меттехь ду  аз (Ъ)  ? (Юккъехь).

-Д1адеша  кхоалг1ачу б1ог1амалгера  дешнаш. Маса  дешдакъа ду  1АЙНАЪ  дешан? (Шиъ  ду).

-Муьлханиг ду хьалхара?  (1АЙ).

-Шолг1аниг? (НАЪ).

-Д1адеша  боьалг1ачу  б1ог1амалгера  дешнаш. Маса  дешдакъа ду ЗАЛПАЪ  дешан? (Шиъ  ду).

-Муьлханиг ду хьалхара?  (ЗАЛ).

-Шолг1аниг? (ПАЪ).

 (Иштта  толлу важа дешнаш)

-Муьлха  дешнаш  яздина  даккхийчу  элпашца? Х1унда? (1айнаъ, Асмаъ, Залпаъ , уьш  адамийн  ц1ераш ю. Адамийн ц1ераш даккхийчу элпашца  яздо)

·        Учебникан  79-г1ачу  аг1он  т1ера  д1адоьшу дешнаш.

-Х1ун кхиамаш бехи вай?

·        Суна 1еми  дешнаш  деша.

6. Дийцар х1оттор.

-Мила  ю суьрта  т1ехь? (Залпаъ).

-Х1ун ю цуьнан  карахь? (Цуьнан  карахь  портфель ю).

-Стенгара  ц1а еъна  иза? (Иза школера ц1а еъна).

-Цо муха кхиамаш  баьхна  цо? (Цо пхиъ даьккхина).

-Муха хии шуна? (Иза  самукъане ю).

-Нанна  муха хетар ду? (Нанна  хазахетар ду).

-Х1ун кхиамаш  бехи аша?

·        Суна  1еми  дийцар  х1отто.

7. Сада1аран миноташ.

8.    «Залпаъ» дийцар дешар.

-Х1ун  ю дийцаран ц1е?  (Залпаъ)

-Д1аеша  хьалхара  предложени. Мила вахара  школе деша? (Залпаъ а , Салмана а школе деша дахара)

 -Д1аеша  шолг1а предложени. Х1ун  элира  Залпаа шен нене? (Залпаа шеен нене  элира, ша пхиъ даьккхина)

-Д1аеша  кхоалг1а предложени. Муха хийтира нанна? (Нанна  хазахийтира).

-Х1ун кхиамаш бехи аша?

·        Тхуна 1еми предложенеш  еша.

·        Кхоллараллин  болх.

-Массара  язде  элп Ъ,  цунна  дог1у  суьрташ  дахка.

9. Жам1 дар.

-Муьлха элп   девзи шуна? (элп Ъ)

-Х1ун г1уллакх леладо Ь элпо? (Цо  билгалдо мукъаза  аз  )

10. Р1ефлекси.

-Х1ун кхиамаш бехи аша?

55-г1а урок.

Урокан  ц1е: «Элп  Ъ».

1алашо: элп Ъ  довзийтар.. Элп  Ъ  дешан    чаккхенгахь, юккъехь деша 1амор.

Кхочушдан лерина жам1аш:

1.Предметни:элп  Ъ девзар ду берашна. Нийса а , кхеташ а  элп  Ъ   юкъадог1у дешнаш деша  1емар ду.Берашна  девзар ду цо лелош долу ши г1уллакх (Мукъаза аз билгалдо, къасторан хьаьрк хуьлий лела)

2. Метапредметни:

·        Регулятивни: берашна  1емар ду  учебника  т1ехь  ялийначу   материалах   пайда а оьцуш  , шайн белхан план  х1отто. Планан рог1алла а  ларъеш  шайн болх  д1абахьа а 1емар ду берашна. Берашна хуур  ду  шайн кхиамаш ган , царех пайдаэца. 1емар ду  кхачамбацарш  ган   уьш  д1адаха.

·        Коммуникативни:  берашна  1емар ду  хьехархочун хаттаршна дуьззина жоьпаш дала. 1емар ду  вовшашца къамеле  бовла, ладог1а. Берашна 1емар ду  шайна хеттарг д1аала, шайн накъоста дуьйцучунга  ладог1а, кхета.

·        Познавательни: Ъ элп  дешан юьххьехь  ца яздар , цундела  доккха  элп Ъ  алфавитехь ца  хилар хуур ду. Хуур ду  Ъ элпо мукъаза аз  билгалдеш хилар, къасторан хьаьркан маь1нехь лелаш  хилар.

3. Личностни:берийн лаам хир бу  дика деша. Берийн дозалла  хир ду шайн ненан  метах.

Урок  д1аяхьар.

2.     Маршалла  хаттар

 -Де дика хуьлда шун, бераш!

-Диканца дукха  ехийла! 

2. Дешаре  шовкъ  кхоллар.

·        Ловзар : «Караде дош».

(Хьехархочо уьн т1е  юьллу  еък1ов , цу чу яздо дешнаш: диъ, шиъ, пхиъ. Бераша  уьн т1е  а бог1уш лоху  и дешнаш).

Ш	И	Ъ	П
А	Ъ	Ъ	Х
А	Д	Д	И
КХ	О	Ъ	Ъ

 

-Х1ун  ду  цу дешнийн  юкъара? (Элп ъ  ду  цаьргахь).

-Х1ун хаьа  шуна Ъ элпах лаьцна? (Ъ элпо мукъаза  аз (Ъ) билгалдо).

-Х1ун  1амор дув ай тахана? (Вайна тахана  а  1амор ду  элп Ъ).

3. 1алашо йовзийтар.

-Д1аелла  учебникан  80-г1а  аг1о. Абатан  аг1он т1ехь ялийначу материалах  пайда а оьцуш  х1отта е шаьш  бийр болчу белхан  план.

Суна  девзар ду …

Суна 1емар лу…

Аса х1оттор ду…

-Вайна  тахана  девзар ду  керла  элп а  Ъ  . Шуна 1емар ду элп  Ъ юкъадог1у  дешнаш , предложенеш а еша. Вай  дийцар а х1оттор ду   суьртах лаьцна.

4.Дешнаш  дешар. Элп Ъ  къасторан хьаьркан  маь1на довзийтар.

·        Уьн т1ера  д1адоьшу дешнаш.

-Д1адеша хьалхарчу  б1ог1амалгера  дешнаш. Маса  дешдакъа ду ШЕЛЪЕЛЛА  дешан? (Кхоъ).

-Муьлханиг ду  хьалхара?  (ШЕЛЪ)

-Шолг1аниг? (ЕЛ).

-Кхоалг1аниг? (ЛА).

-Маса  элп ду  ШЕЛЪЕЛЛА  дешан? (Ворх1 ду).

Муьлханаш ду  уьш? (Ш,Е,Л,Е,Л,А)

-Маса  аз  ду? (Ворх1).

-Муьлханаш ду  уьш? (Ш), (Э), (Л), (Й), (Э),  (Л), (А).

-Муьлха  аз билгалдо Ъ элпо? (Берийн жоьпаш).

-ШЕЛЪЕЛЛА дашехь Ъ элпо цхьа а аз билгал ца до. Иза къасторан хьаьркан маь1нехь лела.

-Муьлхачу  элпана хьалха  нисделла элп Ъ? (Е элпана)

-Муьлхачу элпашна  т1ехьа  нисделла элп Ъ? (Мукъазачу)

-Маса  лела  элп Ъ къасторан  хьаьркан маь1нехь? Берийн  жльпаш).

-Элп  Ъ къасторан  хьаьркан  маь1нехь  лела  мукъаза элпашна т1ехьа , мукъачаьрна хьалха нисделча).

-Д1адеша шолг1ачу  б1ог1амалгера  дешнаш. Муьлха  элп  яздина къасторан  хьаьркан  маь1нехь З1ОКЬЕТТАРГ? (Элп Ь).

-Д1адеша  кхоалг1ачу  б1ог1амалгера  дешнаш. Маса  дешдакъа ду  ПХИЪ дешан? (Цхьаъ ду)

-Х1ун кхиамаш  бехи аша?

·        Суна хии элп Ъ къасторан хьаьркан маь1нехь лелар.

5. Дийцар х1оттор.

-Шеран  муьлха зама  ю т1ееанарг? (Тедеана  1а).

-Х1ун  ю арахь йиллинарг? (Арахь ло диллина)

-Х1ун до бераша? (Бераш арахь ловзу).

-Х1ун до Ислама , Мархас? (Мархас а, Ислама а конькеш  хоьхку).

-Х1ун до 1умара? (1умара  салаз хохку).

-Х1ун йо  Маремас, Маликас ? (Маремас , Маликас  Лайн-бабанаш йо).

   -Муха  хуьлу  1ай? (1ай хаза хуьлу).

-Х1ун кхиамаш  бехи аша?

·        Суна  1еми дийцар х1отто.

6. Сада1аран миноташ

8.  «1ай»  дийцар дешар.

-Д1аеша  хьалхара  предложени. Х1ун  хилла? (Шелъелла).

-Д1аеша  шолг1а предложени. Х1ун еана ? (Ло деана).

-Д1аеша  кхоалг1а предложени. Х1ун  до бераша? (Бераш ловзу)

-Д1аеша йоьалг1а предложени .  Х1ун йо бераша ?  (Бераша  йо Лайн- бабанаш).

-Д1аеша  пхоьалг1а предложени  . Муха бу Лайн бабин маара? (Лайн бабин мара  беха бу).

  -Д1аеша йолхалг1а предложени  .Х1ун боху  цу т1ехь? (Ас  салаз  хохку).

  -Д1аеша ворх1алг1а предложени  .Х1ун дира 1усмана? (1усмана  конькеш хихкира).

-Х1ун кхиамаш бехи аша?

·        Тхуна 1еми предложенеш  еша.

·        Дийцар дешар . Цунна  ц1е  тиллар.

(Берашна  т1е дуьллу и декхар)

10. Жам1 дар.

-Муьлха элп   девзи шуна? (элп Ъ)

-Х1ун г1уллакх леладо Ъ  элпо? (Ъ элпо билгалдо мукъаза аз , къасторан  хьаьркан  маь1нехь а  лела).

11. Р1ефлекси.

-Х1ун кхиамаш бехи аша?