Контент сабақ. 8 класс. Айтыстың ақтаңгерлері

Батыс Қазақстан облысыШыңғырлау ауданыАқшат ауылы«А.Тихоненко атындағы орта жалпы білім беретін мектебі» КМММемлекеттік тілде оқымайтын сыныптардағы қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі  Есенаманова  Гулжанат  Габусановна

8 «в» сынып
Сабақтың тақырыбы
Айтыстың ақтаңгерлері

Көріп тұрған суреттеріңіз туралы не айта аласыздар?
Сізге таныс адамдар бар ма?

Біржан мен Сара айтысы — айтыс өнерінің озық үлгілерінің бірі. Айтыс 1871 жылы қазіргі Алматы облысының Қапал-Ақсу өңірінде Біржан Қожағұлұлы мен Сара Тастанбекқызы арасында өтеді. Бұл айтысты ең алғаш 1898 жылы Қазанда «Қисса Біржан сал менен Сара қыздың айтысқаны» деген атпен Жүсіпбек қожа Шайхисламұлы жариялады. Біржан мен Сара айтысы сол тұстағы қазақ әйелдерінің бас бостандығы мәселесін, адамгершілік пен әділдікті, шындықты өзекті тақырып етіп көтереді. Екі ақын өздері тұрған екі өңірдің жақсы-жайсаңдарының сан алуан адамгершілік қасиеттері мен келеңсіз іс-әрекеттерін жайып салып, оларға халық талабына сай келетіндей баға беріп отырады. Сарыарқадан Сараны жеңемін деп Жетісуға келген Біржан сал басынан амандасу рәсімін өз бойында дос тұрмақ дұшпан кемітер бір міні жоқ сұлудың, шебер ақын, шешен қыздың бетін қайырып, жігерін жасытып алуға пайдаланбақ болады. Айтыс алғашында рулық бағыт алса да, кейін дәстүрлі арнадан ауытқып, жүйелі өнер сайысына, көркем де кестелі сөз жарысына айналады. Айтыста халқымыздың әдептілік пен әсемдік туралы пікірлері, эстетикалық талғам-талаптары кең көрініс тапқан. Осының бәрі Біржан мен Сараның 19 ғасырдағы қазақ халқының болмыс-тіршілігін жан-жақты суреттейтін көркем туынды екенін айқын аңғартады. Айтыс негізіндегі Қ . Жұмалиевтің либреттосы бойынша 1946 жылы М. Төлебаев «Біржан — Сара» операсын жазды.

1-тапсырмаМәтінді түсініп оқып, берілген сұрақтарға мәтін мазмұны бойынша жауап беріңіз.

Мәтінді түсініп оқиды
Сұрақтарға толық жауап береді

Дескриптор

П- Менің ойымша, .....................
О- Себебі мен оны .................... деп түсіндіремін.
П- Оны мен ...............................деген фактілермен, мысалдармен дәлелдей аламын.
С- Осыған байланысты мен ...................деген түйін жасадым.

ПОПС формуласы арқылы өз ойын жазады.
Оның себебін түсіндіреді.
Фактілермен, мысалдармен дәлелдей алады.
Айтыс өнерін насихаттай отырып, ұсыныспен түйін жазады.

Дескриптор

6-тапсырма. 168-бет
5-тапсырманы оқи отырып, сұрақтарға жауап жазып, СМС арқылы мұғалімге жіберіңіздер

Үйге тапсырма