Логика
Оценка 4.7

Логика

Оценка 4.7
Образовательные программы
doc
математика
2 кл
23.12.2017
Логика
Логика сабақтарының басты мақсаты шәкірттерге математикалық моделді пайдаланып реалды өмір мәселелерін есептеуге үйрету арқылы оқушының жеке басының жан-жақты дамуын қамтамасыз ету болып табылады. Бұл бағдарламада оқушылардың танымдық қабілетін,логикалық ойын, ой-өрісін, тіл мен сөйлеуін дамытуға ерекше көңіл бөлінеді.Тапсырмалардың мазмұны оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес, талапқа сай өз дәрежесінде беріледі.Авторская разработка
3с.м.е.д,бағд.жинақ.жаңасы.doc
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі «Шаңырақ» көпсалалы мектеп – гимназия» мемлекеттік мекемесі Курстың аты:  Математикадан есептеу дағдысын дамыту Сағат саны:                                    34 Сыныбы:                                        3 Құрастырушы:                 Баембаева Фарида  Жанұзаққызы                                           жоғарғы санатты бастауыш сынып мұғалімі                                                                               №1 хаттамасымен Бекітілген: Педкеңестің 31.08.2017ж Түсінік хат Риддер  қаласы                  Бала мектепке келген бірінші күннен бастап есеп шығарумен кездеседі. Математика пәні сабақтарында стандарттық емес дамытушылық есептер шығаруға уақыт тапшыл екені мұғалімдерге белгілі. Беріліп отырған бағдарламада бастауыш сынып балаларына сабақта өз беттерінше және мұғалім басшылығымен орындауға ұсынуға   болатын   логикалық   ой   ­   өрісін   кеңейтуді   көздейтін,   қызықты   түрде құрастырылған   мәтіндік   есептер,   логикалық   есептер   т.б.   берілген.   Бағдарлама құралының   ерекшелігі   –   математикалық   тапсырмалар   қызықты   да   еркін   түрде берілген. Бұндай тәсіл оқушылар үшін есеп шығаруды жеңілдетіп, математика пәні қызықты   да   тартымды   екенін   түсінуге   көмектеседі.   Осы   есептерді   шеше   білу оқытудың келесі сатысында математика курсын сапалы түрде меңгеруге жағдай жасайды балалардың математикаға деген қызығушылығын оятады.                Бұл   бағдарламада   алынған   тапсырмалар   логикалық   икемділіктерді   салыстыру, жинақтау, сонымен бірге қазақ халқының шамаларды өлшеу туралы мағлұмат   береді.   Өмір   құбылыстарын   танып   білуге   талпындыратын   ой   ­   өріс, қиялын кеңейтеді, есептеу дағдыларын қалыптастырады.   Ойын есептері арқылы балалардың математикалық ұғымдары кеңейіп, ойлау қабілеттері артады. Әр түрлі жұмбақ   есептер,   сөзжұмбақтар,     фокус   есептер   оқушылардың   қызығушылығын туғызып, оларды сергітеді,оқуға ынтасын арттырады.             Бағдарлама материалдары оқушылардың жас ерекшеліктерін,оның ішінде олардың ойларының даму деңгейін ескере отырып құрылды.Бұл мұғалімнің алдағы жұмысына бағыт­бағдар беріп,оқушыларға математиканы оқыту үдерісін сапалы түрде жоспарлауына жол ашады.               Кез – келген мұғалім сабақта оқыту нәтижесі көрсеткішінің 100 пайыз болуына   ұмтылады.   Алайда   оған   қол   жеткізу   үшін   оқыту   әдістемесін   игеру жеткілікті   бола   алмайды.   Табысты   оқытудың   алғы   шарттарының   бірі   – мүмкіндігінше сабақта оқушыларға жеке дара қарым – қатынас жасауға ұмтылу. Математиканы оқытудың курс кезеңіндегі нәтижелері: алғашқы, білім, білік және дағды қалыптастыру оқу тәрбие үрдісіне қатысушы мұғалімнің, оқушының және ата – аналардың өзара іс ­ әрекетіне тығыз байланысты болатынын естен шығармау керек.            Оқу процесінде   «Қызықты математика»   сабағында   логикалық есептерді шығару   тәсілдерін   пайдалану   арқылы   оқушылардың   танымдық     іс­әрекеті, белсенділіктері  артып , топпен, жұппен   және  өз  бетімен жұмыс істеуге үйренеді. . Математикалық тапсырмаларды орындау үрдісінде оқушылардың шығармашылық қабілеті, жеке тұлғаның бойына қалыптасады.    Базистік  оқу жоспары бойынша 3сыныпта  курсты оқытуға 34 сағат берілген.  Курс тақырыптары күнтізбелік­тақырыптық  жоспарда  берілген.  Әр сабаққа тапсырмаларды «Қызықты математикаға  арналған тапсырмалар  » жинағынан  алуға болады. Мақсаты:  Оқушылардың  есептеу дағдылары  артады , математика пәніне деген   қызығушылықтары  дамиды. Міндеттері: ­баланың тұлға ретінде қалыптасуына, оқушының ақыл – ойын дамытуға,  интеллектуалдық және ерік пен сезімге қатысты белсенділігін қалыптастыруға  септігін тигізеді; ­  оқушылардың  өз бетімен жұмыс  істеу  дағдылары  қалыптасады; ­ түрлі әдіс­  тәсілдерді қолдану барысында, шығармашылық белсенділіктері  артады.    ­   өздігінен  білім алу  ,  еңбекке  бейімделу,   халықтық    математикалық   мәдени   мұралармен  танысу  арқылы  оқушы тұлға ретінде қалыптасады; ­  негізгі мектепте меңгерген математикалық білімдерін өмірде  қолдануға   дағдыланады; Курстың  мазмұны мен құрылымы 1.Қызықты  математика – 9сағат. Қасиетті сандардың сыры.( Қасиетті сандар жайында мағлұматтар  беру ) Математикалық тілде сөйлеуге  жаттықтыру . Қызықты математикалық ойындар. Математикалық  фокустар,санмен  ойындар  ойнау  арқылы  есептеуге  үйренеді. Математикалық өлең есептер,санамақтар  оқып  дағдыланады. 2.Логикалық есептер – 7 сағат.  Викториналар шешу. Логикалық  ізденіс  тапсырмалары, логикалық   интеллектуалды  ойын  есептерін  шешеді, тапқырлықты  талап ететін  логикалық   есептер шешіп  жаттығады. 3.Қызықты  жаттығулар – 7 сағат. Сандық  ребустар мен  есептеулер, Танграм  ойыны, интеллектуалды  бизнес   ойыны, алгоритмге  арналған логикалық  есептер шешу. 4. Геометриялық  қызықты  тапсырмалар. 5 сағат. Геометриялық  фигуралардың  сыры, сиқырлы  фигуралар  және  геометриялық   басқатырғыштар,сиқырлы  шаршылар, шырпымен  ойындар ойнау. 5.Қазақша  ұлттық өлшемдер. 4 сағат. Астың пісуіне байланысты уақыт өлшемдер, азық – түлікке қатысты өлшемдер  және қашықтық өлшемдерінің атауларын  білу.Қазақша ұзындық өлшем  бірліктерімен  танысу   6. Логикалық  ой  қорыту ­2 сағат. Ғажайып  сандар  сырлары.Кім  шапшаң? (Оқушы  өзін –өзі  бағалайды, қорытынды жасайды) Математикадан  есептеу  дағдысын  дамыту.  3 сынып. Аптасына 1 сағат. Жыл  көлемінде 34 сағат. Тақырыбы Сағат  саны Мерзі мі Теори я лық Практ и калық Сабақ­ тың   түрі Оқушы­ ның білім  өнімі р/ с 1 1 тоқсан   1.Қызықты   математика Қасиетті сандардың  сыры.( Қасиетті сандар  жайында мағлұматтар   беру) 2 Математикалық тілде  сөйлеуді жаттықтыру (Өрнек, теңдік т.б.  математикалық  тілде   оқуға  жаттығу) Қызықты математикалық ойындар  (Математикалық  кеш) 3 9 сағ 9 сағ 1 1 1 1 1 1 1 Шығар машы лық сабақ Ойын сабақ Қасиетті   сандармен  танысады Математикалы қ  тілде  оқуға  дағдыланады Кеш Сайыс   Математикалы қ  ойындар  арқылы әр  түрлі   тапсырмалар  орындап   үйренеді    Ойындар  арқылы   есептер   шығарып   4 Қызықты математикалық сайыс. 1 5 Жасырынған  санды  тап 6 Математикалық   фокустар 7 Санмен ойындар 8 Математикалық өлең  есептер 9 Математикалық  санамақтар 1 1 1 1 1 2 тоқсан 2.Логикалық есептер 1 Математикалық  викториналар 7 сағ 7сағ 1 2 Викториналық  сұрақтар 1 3 4 5 6 Логикалық  ізденіс   тапсырмалары 1 Логикалық  тапсырмалар 1 Тапқырлықты  талап  ететін  логикалық   есептер Логикалық   интеллектуалды  ойын   1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Сайыс сабақ Фокус сабақ Ойын Поэзия сабақ Поэзия сабақ Жарыс сабақ Қорыт ынды сабақ Ойын сабақ Ой қорыту сабақ Саяхат сабақ Сайыс сабақ үйренеді  Тез  ойлап,тез  шешуге   дағдыланады Жасырын   есептеудің  әдісімен   танысады  Сандармен   ойналатын   ойындар   арқылы   есептеуге   дағдыланады  Математикалы қ   өлең   есептерді   шешеді Санамақтар   құрап   үйренеді Викториналар ды  шешіп   үйренеді Әр  түрлі   сұрақарға   жауап  іздеп,   оны  шешіп   дағдыланады Логикалық   тапсырмалард ы  шешіп   дағдыланады Білім,білік   дағдысы   жетіледі Логикалық   есептер   шешіп   үйренеді Интеллектуал ды  олимпиада 7 1 2 3 5 6 7 8 1 1 1 1 1 1 1 Сандық  заңдылықтарды   анықтауға  берілген   тапсырмалар  4 Мәреге бірінші кім   жетеді? Ойнайықта,ойлайық! Интеллектуалды  бизнес   ойыны Алгоритмге  арналған  логикалық  есептер есептері Логикалық  интеллектуалды   марафон  тапсырмалары 1 3  тоқсан 3.Қызықты   жаттығулар 10сағ 7 сағ Математикалық   ребустар Сандық  ребустар мен   есептеулер 4.Геометриялық   қызықты  тапсырмалар Геометриялық   фигуралардың  сыры 5сағ 1 9 Сиқырлы  фигуралар   1 Сайыс сабақ есептерін   шешіп   үйренеді Әр  түрлі   логикалық  тапсырмалар   шешіп   үйренеді Сайыс   Ребустар   Саяхат сабақ Ойын шешіп   жаттығады Ребустар  құрып  үйренеді Заңдылықтард ы   анықтауға үйренеді Ойын Шапшаңдыққа ,ептілікке   үйренеді Ойын Шапшаң   есептеуге   үйренеді Ойын Математиканы Ойын ң өмірмен   байланысын   көріп,танысад ы Логикалық   есептерді   шешіп   үйренеді Сайыс Сайыс Геометриялық фигуралардан  әр түрлі   бейнелер   жасап   үйренеді Геометриялық 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 және  геометриялық   басқатырғыштар 10 Сиқырлы  шаршылар 1 1 4  тоқсан Сиқырлы  шаршылардың  сырлары 8 сағ 1 2 Шырпымен  ойындар 1 5.Қазақша  ұлттық  өлшемдер  Астың пісуіне  байланысты уақыт  өлшемдері Азық – түлікке қатысты  өлшем Қашықтық өлшемдерінің  атаулары Қазақша ұзындық өлшем  бірліктері 4 сағ 1 1 1 1 6.Логикалық  ой  қорыту  2 сағ Ғажайып  сандардың   сырлары 1 Кім шапшаң ? 1  3 4 5 6 7 8 1 1 1 1 1 1 1 1 1 фигуралар   туралы  білімі  кеңейеді Ойын Шаршының   қыр­ сырымен  танысады Саяхат Шаршылардың тор  көздерін   толтырып   үйренеді Ойын Шырпыдан  әр түрлі  денелер  жасап   үйренеді Ойын Саяхат сабақ Ұлттық  өлшеммен   танысады Азық   түлікке қатысты өлшемдермен танысады Саяхат Қашықтық Практи калық бағдар лау өлшемдерімен танысады Қазақша ұзындық өлшемдерін өмірде қолдануға үйренеді Ойын Жоқ сандарды тауып үйренеді Сайыс Өзін­өзі  бақылай  алады,тексере ді + Оқушылардың  білім,білік, дағдыларына қойылатын талаптар: ­ кіші жастағы оқушыларды оқыту – тәрбиелеу тұрғысынан қойылатын  талаптарға сәйкес  болуы; ­ бастауыш сынып оқушыларының жас ерекшелігіне және  мүмкіндігіне сай  болуы; ­ қазақша уақыт өлшемдері, ай аттарын білу, өлшеуге машықтары болуы; ­ логикалық икемділіктерін салыстыра алу, жинақтай алу, жүйеге келтіре  алу қабілеттерінің болуы; салыстыру, талдау, оқып білу арқылы өз ойын қорыта білу; ­ ­ математикалық  жұмбақтар, өлең  есептердің  мағынасын аша білу; ­ ­ кейіпкерлердің іс ­ әрекетіне баға беру; ­ өзіндік пікірлерін айта білу; әдет – ғұрыптардан өз бойларына тәлім – тәрбие алу; Мұғалім үшін қолданылған әдебиеттер: 1. « Бастауыш мектеп» журналы 2014ж. – №2  2. «Қазақ жұмбақтары» Алматы « Қазақ мемлекеттік көркем әдеби баспасы»  1993жыл 3. Дүйсенбінова Р.Қ «Мектеп этнопедагогикасын мектеп практикасына ендіру» Алматы «Атамұра» 1998 жыл 4. «Қазақтың көне тарихы» (Дайындаған М.Қани) Алматы «Жалын» 1993 жыл  – №1  5. О.Беркімбаев. А. Беркімбаев.  «Арифметика  есептері» 2013ж Оқушылар үшін қолданылған әдебиеттер: 1. А. Құралұлы «Ұлттық дүниетаным» 3 – сынып, 1 – сынып, 2 – сынып Алматы «Өнер» 2002 жыл 2. С. Елубаева «Математикадан сыныптан тыс жұмыстар» Алматы «Мектеп»  1995 жыл 3. Т.Әбдікәрімова, Б.Қабатай  Ана тілі хрестоматия Алматы «Атамұра»  2010жыл  4. Б.М. Қосанова. Р.Қ. Өміртаева  «Математикадан  дидактикалық  ойындар   және  қызықты  жаттығулар» . «Атамұра»2004ж.      5.Ф.Қ.Сабырбекова.  П.С. Әшімова  «Логикалық  ойлау­тұлға  дамуының   кепілі»  Өскемен.2007ж.     6.Л.Л. Глазырина «Бастауыш  сынып  оқушыларының логикалық  ойлау дағдыларын  дамытуға  арналған  тапсырмалар  жинағы» 20012ж Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі «Шаңырақ» көпсалалы мектеп – гимназия» мемлекеттік мекемесі Математикадан есептеу дағдысын дамытуға арналған  жинақ              Құрастырушы:        Баембаева Фарида  Жанұзаққызы                                              жоғарғы санатты бастауыш сынып мұғалімі  Риддер  қаласы                                       Мазмұны: 1.Қызықты  математика . Қасиетті сандардың сыры.  ............................................................................3 ­ 4 бет Математикалық тілде сөйлеуді жаттықтыру......... ................................... .5 бет Қызықты математикалық ойындар...(кеш)....................................................6 ­10 бет Қызықты  математикалық  сайыс..............................................................   11­ 12бет Жасырынған  санды  тап.................................................................. .............13  бет Математикалық  фокус............................................................................... . 14  бет Санмен ойындар............................................................................. .. ............15  бет Математикалық өлең есептер......................................................... ............ 16 ­ 17 бет Математикалық  санамақтар....................................................................... 18 ­19  бет    2.Логикалық  есептер. Математикалық викториналар......................................................................20 бет Викториналық  сұрақтар................................................................................21 бет Логикалық  ізденіс  тапсырмалары...............................................................22 бет Логикалық  тапсырмалар ..............................................................................23 бет Тапқырлықты  талап ететін  логикалық  есептер....................................... 24  бет Логикалық  интеллектуалды  ойын  есептері.............................................. 25 бет Логикалық  интеллектуалды  марафон  есептері ........................................26 бет 3.Қызықты  жаттығулар. Математикалық  ребустар............................................................................. 27 бет Сандық  ребустар мен  есептеулер.............................................................. 28 бет Сандық  заңдылықтарды  анықтауға  берілген   тапсырмалар.....................................................................................................29.бет Мәреге бірінші кім  жетеді?......................................................................... 30  бет Ойнайық та,  ойлайық..................................................................................  31 бет Интеллектуалды  бизнес  ойыны................................................................  32­33бет Алгоритмге  арналған логикалық  есептер................................................  34  бет 4.Геометриялық  қызықты  тапсырмалар. Геометриялық  фигуралардың  сыры.........................................................  35 бет Сиқырлы  фигуралар  және  геометриялық  басқатырғыштар...............   36 бет Сиқырлы  шаршылар...................................................................................  37 бет Сиқырлы  шаршылардың  сырлары...........................................................  38 бет Шырпымен  ойындар..................................................................................  39 бет 5.Қазақша  ұлттық  өлшемдері. Астың пісуіне байланысты уақыт өлшемдері..........................................   40 бет Азық – түлікке қатысты өлшем.................................................................  41  бет Қашықтық өлшемдерінің атаулары..........................................................  42 бет Қазақша ұзындық өлшем бірліктері.........................................................  43  бет 6.Логикалық  ой  қорыту. Ғажайып  сандардың  сырлары.................................................................  44  бет Кім  шапшаң...............................................................................................   45­46 бет                                                                  1 Кіріспе              Жалпы білім беретін мектептің 3 сыныбы үшін «Математикадан есептеу дағдысын  дамыту » курсы  бойынша оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы жалпыға   міндетті   жалпы   білім   берудің   мемлекеттік   стандарттары   талаптарына сәйкес   жасалды.   Онда   білімнің   негізгі   мазмұнына   ,жалпы   білім   беру бағдарламаларының  түрлері мен оқу жүктемелерінің көлеміне, мектептің әр түрлі сатысында оқушылар міндетті түрде қол жеткізуге тиісті нәтижелерге, сондай –ақ білім   беру   процесін   ұйымдастыру   жағдайларына   қойылатын   жалпы   талаптар көрсетілген.Базистік оқу жоспары бойынша 3 сыныпта курсты оқытуға 1 сағаттан 34 сағат уақыт бөлінді.               «Математикадан   есептеу     дағдысын     дамыту»­бастауыш   сынып   оқушыларнының   шығармашылық   шеберлігін,   танымдық   қабілеттерін   дамыта отырып, баланы ізденімпаздыққа және өзіне сенімді болуға ұмтылдырады, ақыл – ой   деңгейін   қалыптастырады.     Тәжірибелік   өзіндік   жұмыстар   оқушының   ойлау қабілетіне,   бақылау   жұмыстарына,   сонымен   қатар   танымдық   белсенділігінің артуына бағытталады.             Тапсырмалар баға қоюға емес,оқыту мен дамытуға арналған.Сол себепті логикалық   тапсырмалар   жеке   тұлғаның   өзіндік   ойлау   қабілетін   дамыту   мен қалыптастыру   болып   табылады.   Яғни,   назар   аудару,елестету,есте   сақтаудың түрлері,сұрыптау, зейінді  дамыту және ойша тұжырымдама жасау.           Құрылған тапсырмалар мазмұны жағынан бір­біріне ұқсамайды. Бұл баланы дамытып   қана   қоймай   ,   оны   байқағыштыққа,   шапшаңдыққа,   ойын   дәлелдеуге үйретеді.                Бұл   тапсырмаларды орындау барысында оқушылардың алған білімдері кеңейіп,одан әрі дамиды.Әр сабақ сайын тапсырмалар түрлене түседі. Сондықтан да оқушылар қиындықпен күресе отырып, тапсырмаларды аяғына дейін орындауға дағдыланады.Нақты шешім қабылдауға үйренеді.        Жинақ  алты  бөлімнен  тұрады. «Қызықты  математика» 9 сағат, «Логикалық тапсырмалар»   7   сағат,   «Қызықты     жаттығулар»   7сағат,   «Геометриялық тапсырмалар» 5сағат, «Қазақ ұлттық  өлшемдер» 4 сағат, «Логикалық  ой  қорыту» 2 сағат.         Әр  сабақ 5­7 тапсырмадан  34 сабаққа  құрылған. Ұсынылып  отырған  жинақ 3 сыныпқа  арналған.                       2                              Қызықты  математика. 9  сағат. 1 сағат.                   Қасиетті сандардың сыры. Мақсаты: .Қасиетті сандар жайында мағлұматтарды көпшілік                  қажеттілігіне жарату. Оқушылардың ізденушілік қабілетін дамыту, ой­өрісін  шыңдау, шығармашылыққа баулу. Ұлттық қазына – ұлттық таным, ұлттық рухани  сананы қалыптастыру. Түрі: шығармашылық. 1.Сабаққа көңілді келеміз,  «Сабақтан қалмаймыз» дегенбіз,  «4» пен «5»­ке оқып бәріміз,  Жалқаулықты жеңеміз!»     2.    Мұғалімнің кіріспе сөзі:  ­         Біз бүгін сандар әлеміне саяхат жасаймыз. Бұл саяхатта біз көптеген  сандардың сырларын ашып, қасиеттерін саралаймыз. Сендер ойлайсыңдар, сандар  тек математика есептерін шығару үшін керек, дүкенде алған заттарымыздың  бағасын білу, есептесу үшін қолданамыз деп.  Байырғы кезде халық әр алуан құбылысқа бақылау жасап, олардың ортақ  қасиеттерін санмен түйіп, санамалап айтып отырған.  Ендеше, осы сандардың кейбіреуіне тоқталайық.  Әр санның өзіне тән орны, қасиеті бар. Қазір біз сол сырларды ашайық.  «1» санының киелігі:  Алла жалғыз, Алладан басқа Тәңір жоқ.  «2»: Күні­түні дем алмайтын екеу  А) Ай; ә) Күн.  «3»: Үш жұрт: өз жұртың, нағашы жұртың, қайын жұртың.  Үш қуат: ақыл, жүрек, тіл.  Үш жүз: Ұлы жүз, Орта жүз, Кіші жүз.  Үш арсыз: ұйқы, тамақ, күлкі.  Үш­ақ нәрсе адамның қасиеті: ыстық қайрат, нұрлы ақыл, жылы жүрек.  Үш би: Төле би, Әйтеке би, Қазыбек би.  «4»: мезгіл – қыс, көктем, жаз, күз.  Құбыла – Шығыс, Оңтүстік, Батыс, Солтүстік.  Тоқсан – І, ІІ, ІІІ, ІV.  Төрт түлік малдың төрт Атасы – Ойсыл қара, Қамбар Ата, Зеңгі баба, Шопан Ата.  Төрт тұлға – от, су, жел, жер.  «5»:1. Бес парыз ­  Мұхамбеттің пайғамбарлық қасиетін мойындау                            Намаз оқу ,Ораза тұту,Қайыр­садақа беру , Қажылыққа бару   2. Бес асыл, бес дұшпан.  Бес нәрседен қашық бол,  Өсек, өтірік, мақтаншақ.  Еріншек бекер мал шашпақ.  Бес нәрсеге асық бол,...                                                                                                3 «6». Ізгілік – денсаулық, қазына, дос, әйел (жар), білі.  Асқар – ақыл, білім, жомарттық, әділдік, шыншылдық, кеңпейілділік.  Парыз – сәлем беру, шақырған жерге бару, кеңес сұраса ақыл қосу, сұрағына жауап беру, ауырып қалса көңіл сұрау, қайтыс болса жерлеуге қатысу.  Осы сандарға байланысты айтылған ұғымдарды (қағаздан қиылған) гүлдерге  толтырыңдар, тақтаға ілесіңдер. Қазір қараша, күздің соңғы айы, сондықтан күз  көрінісін бейнелейміз (қыркүйек айы деп есептеңдер).     Мұғалім: 7, 9, 12, 40 сандарын қазақ халқында қасиетті, киелі сандар деп  есептеген. Себебі: орта ғасырда ғалымдарының 7 күнге 7 жұлдыздың атын беруі, 7  металдың пайда күні деп, бір аптаны 7 күнге бөлуі осыдан болса крек.  Енді осы сандарға байланысты оқушылардың кітаптан, ғаламтордан алған  мәліметтеріне тоқталайық.  1)     Мәліметтер оқылады.  2)     Қасиетті, киелі деген сөздерді қалай түсінесіңдер?  3)     7 санына байланысты ұғымдарға тоқталайық (айтып отырғанда, гүл  сабақтарын да толтырыңдар). Жеті Атаны айтқанда, өзінің Жеті Атасын айтады.  Не себепті «Жеті Атасын білмеген жетесіз» деген?  4)     Тақтаға іледі (міне, оқушылар бізде күз көрінісі пайда болды).  5)     Қ.Мырзалиевтің «Жеті» өлеңі оқылады.    Деңгейлік тапсырмалар:  І. Тоғыз, жеті, қырық – осы сөздердегі әріптерді пайдалана отырып, сөздер құра.  ІІ. Осы сөздерді қатыстыра отырып, сөйлем құра.  ІІІ. Сандарды қатыстыра отырып, шағын мәтін құра.  Ой сергіту: «Ойлан, тап».  1.     Оқушылар бір­біріне есептер айтады.  2.     Мұғалім: Бір үйде әжесі баласымен және атасы немересімен отыр. Осы үйде  неше адам отыр?  5. Көрініс: Қарт немересіне 1 тиын береді. Қарт: «Осыдан барып, 3 түрлі зат ал», ­  дейді. Немересі қауын әкеледі. Атасы: « Мен саған үш түрлі зат ал деп едім, бұның не?», ­ дейді.  Балалар сендер қалай шешер едіңдер?  Жауабы: (қауынның сырты, дәмі, іші).  Қорытынды : Келешекке тілек ретінде 10  санға дейінгі санамақпен аяқтайық.  1­2­3 – Бойға жинап күш,  4­5­6 – Жаса қазақ халқы.  7­8­9 – Болмасың еш соғыс, 10 – дегенім «Отан» қорға оны, ботам!                                                            4 2 сағат.         Математикалық тілде  сөйлеуді жаттықтыру.   Мақсаты: Қызықты тапсырмалар арқылы өз бетімен іс­әрекет етуге, өз пікірін  математикалық  тілде айтып жеткізуге дағдыландыру. Ой сергіту: Сонау­ сонау алысқа, жүзсін десең кемелер, Тылсым­ сырлы ғарышқа, ұшсын  десең  денелер, Жасау үшін бәрін де, Математика­ Ең маңызды ғылым бұл, Сондықтан да, сондықтан да сол ғылымның тілін біл. №1. «Сен  маған, мен  саған»  ойыны.          Математикалық диктант:       А. 96 мен 170  қосындысын  180 кеміт.      Ә. 1000­ нан  524 пен 236 сандарының қосындысын азайт.       Б.  715­ ті ойлаған саннан азайтқанда   500 шықты. Ойлаған санды та                           (Бір­бірін  тексеріп,бағалайды) №2. «Жемістерді себетке жинау» ойыны арқылы орындалады. 1. Қосудың  ауыстырымдылық  қасиетіне  мысал  берілген.  2. Қосудың  терімділік  қасиетіне  мысал  берілген. Оқушылар жемісте берілген тапсырмаларды математикалық  тілде оқи  отырып, орындау арқылы, себетке орналастырады. Тапсырмалар тақтаға, дәптерге  орындалады.  №3.     1000­Х=654               956­ Х =345                     Х+548= 718     №4.   9 санын 2­ есе арттыр.                   5 санын 3­ есе арттыр.          25санын 4­ке кеміт.                        25санын 3­есе кеміт. (Математикалық тілде сөйлеу арқылы дәлелдеу.) №5. «Алма  ағашынан  жеміс  теру» ойыны Амалдарды  математикалық тілде оқып, шығару. (2800+140) :7                                       (1000+600)­70 18720­(3508+6007)                              2500­(130+455) №6. Жұлдыз Әсиядан көңілдірек, Әсия Сәниядан жеңілдеу, Сәния Жұлдыздан  күштірек, Жұлдыз Сәниядан ауырлау, Сәния Әсиядан көңілсіздеу, Әсия  Жұлдыздан әлсіздеу. Ең көңілді кім? Ең жеңілі кім? Ең күштісі кім? Ең көңілді Ең жеңіл Ең күшті 5 3сағат. Қызықты математикалық ойындар.  Мақсаты: Өлең­есептер,ертегі есептер,сөзжұмбақты шешу арқылы логикалық  ойлау қабілетін дамыту. Оқушылардың математикалық білім қабілеттерін  тексеру,алған білімдерін пысықтау.  Түрі:     Танымдылық ойын ­сайыс кеші.   Ұйымдастыру бөлімі:      ­Құрметті ұстаздар,оқушылар сіздер 2 сыныптар арасында өтетін «Қызықты  математикалық  ойындар» атты сайыс сағатына қош келдіңіздер!.  Сайысымыздың негізгі мақсаты әртүрлі математикалық  ойын тапсырма­  ларды орындау арқылы білімдерін, одан әрі тереңдету.  Алған білімдерін  пысықтау.       Сайыс сағатымызда  өлең есептер,ертегі есептер,  сөзжұмбақтар ,бейнелі  сөздер беріледі. Солардың жауаптарын  дұрыс айтуларыңыз  керек. Әр дұрыс  айтылған жауаптарға  ,бір ұпайдан қосылып отырады.Сайыста ұпайды көп  жинаған топ  «Жас математик» номинациясына ие болады.Ал ұпайды аз  жинаған топ сайысқа белсенді қатысқаны үшін «Алғыс хатпен» марапат­  талады.     2. Бүгінгі сайыс сағатында  сынға түсетін екі топпен таныстырып өтейін.     «Алғырлар»  тобы                1) Топ басшысы­     «Білгірлер» тобы»                 1) Топ басшысы­       3. Енді сөз кезегін топтарға берейін,өз топтарын  өлең жолдары арқылы  таныстырып өтсін.  «Алғырлар» :        Озып шығып бәйге аламыз  Аты аңызға айналған  «Алғыр» бала атанып  Бізде ғалым боламыз.  «Білгірлер» :        Мақтанбаймыз «білгірміз» деп  Таудай бірақ талабымыз  «Білгір» бала атанып, Келешекте өскенде  Үлкен ғалым боламыз.      Мұғалім:   Бүгінгі сабағымызды ерекше көңілмен бастау үшін көзімізді  жұмып,мына әсем әуеннің сазына құлақ түрейік.(Әуен ойнайды)  «Жасыл дала,құлпырған қып­қызыл гүлдер,сарқырап аққан  мөп­мөлдір су,жайқалған ағаш,ашық аспан,жарқырап күлімдеген  күн сәулесі.»     Осы сезімге беріле отырып,көзімізді жаймен ашайық.  Арайлап нұрлы таң атты,  Алтын сәуле таратты. Жарқырап әсем табиғат, 6 Желекке бөлеп аймақты.  Оқушылар қандай  көрініс көріп тұрық.?  ­ Әсем табиғаттың.    Мұғалім:    Ендеше мен сіздерге проблемалық ой тастағым келіп тұр.      Жаздың бір шуақты күнінде Асқар мен Болат ата­анасымен бірге көлдің  жағасына дем алуға барады.Асқар мен Болат суға шомылып,күнге қызды­  рынып болған соң,анасы оларды тамақтануға шақырады.Тамақтанған соң  ойнады.  Кетер кезде әкесі оларға қарбыз жарып берді.Қарбызға тойған соң,  олар қабықтарын көлге  лақтырып ойнады.Анасы тамақ ішкен ыдыстарын  салып алды да,тамақтың қалдықтарын көлге,лақтырып қалған қоқыстарын  жинамастан балаларына:      ­Тез машинаға отырыңдар,үйге қайтамыз­ деді.Сөйтіп олар машинаға отыр­  ып кете берді. Табиғатымыз қоқыстанған,ластанған.Соны тазалау үшін ,өз  үлестеріңізді қосуларыңызды  сұраймын. Ол үшін «Сөзжұмбақ» шешулер­  іңіз қажет.     Сонда әсем табиғатымыз қоқыстан тазартылады.    Ей,балалар,балалар,  Қане бері қараңдар  Сайысымызды бастайық  Сөзжұмбақты қиналмай  Лезде шешіп тастайық.         «Алғырлар»  тобына  сұрақ:  1.Ең кіші үш таңбалы сан.                    ( Жүз)  2.Қабырғалары тең тік төртбұрыш.     ( Шаршы)  3.Ондықтан құралған сан.                    ( Қырық)  4.Бір таңбалы сан.                                 ( Үш ) 5.Кеміту амалы.                                     ( Азайту)      «Білгірлер»  тобына  сұрақтар: 1.Бір таңбалы сан                                  ( Бір)  2.Геометриялық фигура.                       (Төртбұрыш)  3.Бұрыш түрі                                           (Сүйір)  4.Уақыт өлшем бірлігі.                           (Ғасыр ) 5.Дөңгелекті басқаша қалай атаймыз.   (Шеңбер) Әсем табиғатымызды,суымызды таза ұстасақ ауа да таза болады.Таза ауамен дем алсақ,денсаулығымыз да мықты болады.  Жолдау.      Міне оқушылар Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев өз жолдауында : «Қазақстан ауасы  таза, суы­мөлдір,жасыл желекке айналуы тиіс»,­деген болатын.  ­        Балалар ,біз даламызды жасыл желекке айналдыру үшін қандай үлес қоса  қоса аламыз?  ­        Қоқыстан тазалаймыз,ағаш отырғызамыз,гүл егеміз.  Ендеше ,балалар,табиғатымызды таза ұстап,қамқорлыққа алу,гүлдер егіп,даламызды жасыл желекке айналдыру­болашақ ұрпақ сендерге байланысты. Сондықтан өз үлесімізді қосайық.. 7 4.     «Ағаш отырғызамыз»      Ағашты жақсы етіп отырғызбасақ,ол дұрыс өспей қалады.Ад сіздердің ағашты  дұрыс отырғызғандарың , тапсырманы дұрыс орындағандарын болып саналады.  1­ ағаш тапсырмасы:  «Баспалдақ» ойыны  «Алғырлар»                                90 +10=80                                «Білгірлер»  24+2=26             35+2=37  38­8=30                                    56+1=57  72+2=75                                                        40­10=30  25+3=28                                                                           24+3=27  40­20=20                                                                                         80­50=30     2­ағаш тапсырмасы:    «Математикалық  бейнелі сөз» шешу      , Қаз    Ай       Ту        (Азайту)                              Мысық  ,Етік, Р (Метр)      Сергіту сәті:    Жапырақтары жайқалып,  Биік ағаш өседі.  Самал желмен тербеліп,  Бұлттар жылжып көшеді.    ­     Тағы қандай үлес қосамыз.  ­        Гүл егеміз. ­        Жақсы. Бірақ гүл егу кез­келген адамның қолынан келе бермейді.Оны баптап  күту қажет.         Қызғалдақ тапсырмасы. Бейне сұрақ     «Ұрылар мен кемпір» ертегі есеп.      Ертеде байлардың есігінде жүріп күн кешкен ,панасы жоқ жалғыз кемпір  болыпты.Жаз шығып ел жайлауға көшкенде,сүйенері жоқ кемпір жалғыз сиырын  ұрламақ болып ұрылар келеді.Кемпір:­«Бұлар менің жалғаз сиырымды нысанаға  алмақ болған екен,мен де бұларды алдайын»,­деп ойлайды.Сөйтіп жалман –жан бір шелексуды сапырып отырып ,мынадай өлең айтыпты:    Сапырып­сапырып Арманға бер,  Құйып­құйып Алмасқа бер,  Есіктегі екеуге бер,  Төрдегі төртеуге бер,                                                                                                                                           8  Өзің іште маған бер»,­деген екен.Мұны естіген ұрылар:­«Қой мұнымыз      болмас  үй» толы кісі ,әрі бізден екі есе көп,кетейік»,­деп кетіп қалыпты.Кемпір            тапқырлығымен ұрыларды  осылай қорқытыпты.Сонда үйде адам нешеу?       Жауабы:10 адам.      Раушан гүл  тапсырмасы.      Математикалық  санамақ айтып  жарысу.  4­дегенім жақсы баға,  1­дегенің жаман баға,  ­Алады оны жаман бала.  2­дегенім нашар баға,  Інішегім нашарлама.  3­дегенім орта баға  Сапасы да орта ғана.          Енді әсем табиғатымызға көрік беретін құстар жетіспейді,қәне құстары­  мызды шақырайық.  Құстар біздің досымыз  Біз қамқоршы боламыз  Құстарға ұя саламыз  Жем су беріп жаз бойы  Балапанын бағамыз.       1­құс «Аққу» тапсырмасы  Математикалық викторина.  15 шырпыдан метр деген сөзді құрастыру керек.      2 –құс  «Кептер» тапсырмасы.    Екі топқа ортақ өлең   есеп оқылады . Қай топ оқушыларының  ойлары жүйрік екендігін анықтау.  ­Кел балалар ,ойнайық  Қандай есеп болсада.  Шешпей оны қоймайық.  Ал,тыңдаңдар,тыңдаңдар.  Асығыстық қылмаңдар.  Асықпайық дегенге.  Бөгеліп те тұрмаңдар              6. Математикалық өлең есеп.  Көлден ұшты 50 қаз,                         6 аламаның 2­уін  Қайтып қонды 20 қаз                        Досың сұрап алады.  Қонбады оның нешеуі,                      Айтшы сонда нешеуі  Қане кім тез шешеді?    (30 қаз)       Өз қолыңда қалады.     (4)    Аулада 60 үйрек,                                              11 түйе,бес жылқы.  Қорада 20 үйрек,                                               2 сиыр,бір ешкі  10 үйрек тығылды                                             2 қоян,үш түлкі,  10 үйрек жығылды,                                           Болды сонда нешеуі?  (24)  Қалғаны неше үйрек?    (70 үйрек)                                                                                                                                          9 Табақта 55 алма                                                                                                                         100 асықтың 30­ын,  Қолымда 5 алма                                              Досым сұрап алды  Барлығын қосқанда                                        Айтшы сонда нешеуі  Болады неше алма?   (60 алма)                      Өз қолымда қалады.  5­ін бердім апама,  5­ін бердім атама,  Нешеуі қалды өзімде?  (45 алма)   Қызықты тапсырмалар.      1. Аулада жүрген бұзаулар мен тауықтардың аяқтарының саны­он.Аулада  неше тауық ,неше бұзау болуы мүмкін?      2. Ағаш басында 2 балық отыр еді.Оларға тағы 2 балық ұшып келді.Барлығы  неше балық болды?      3. Аулада тұрған әртүрлі көліктердің (жеңіл машина ,мотоцикл,велосипед)  дөңгелектерінің саны­он болады.Аулада неше жеңіл    машина,мотоцикл,  велосипед тұр?    Мұғалім:­        Осымен ,балалар «Қызықты математикалық ойындар» атты сайыс  сағатын аяқтай отырып. Елбасымыздың жолдауына үн қоса отырып,табиғатымызды қорғай білейік,оның гүлденіп көркеюіне үлесімізді қоса жүрейік дегім келеді.  Жеңімпаз топты анықтап    «Жас математик» номинациясын беріп , ұпайды аз  жинаған топ белсенді  қатысқаны үшін « Алғыс хатпен» мадақтап марапатталады. 10 4 сағат.        Қызықты  математикалық  сайыс.   Мақсаты: 1. Математикалық  ойындар  арқылы  оқушылардың  сабаққа  деген  қызығушылықтарын  арттыру.Өз бетінше істелетін кез­келген жұмыстың нақты  шартты белгілерін  білу. Топтар  арасындағы сайысты  дұрыс  ұйымдастыра  білу. Миға шабуыл.  ­ Балалар сендер қызықты математика сабағын қалай болады деп  елестетесіңдер? ­ Ендеше осы елесімізді түрлі­түсті қарындашпен дәптерге түсіріп көрелік.              (Топ арасында талқылап, үздіктерін жариялату.)    2.  Үш  топқа  бөліну.  1 – топ:                                            2­топ:                                          3­топ:      «Рене Декарт»                                «Пифагор»                               «Әл­ Фараби»   Бастаушы: Ал балалар, балалар Математика елінде Есеп шешіп жарысып Жұмбақ шешіп аңдысып, Шабыт тасып, шалқысып Көңілді күн жасаймыз Мұнда қызық табылар Жұмбақ, есеп бәрі бар. 1.Тапсырма.  « Қызықты математика»  әлеміне саяхат.  Ұпаймен есептеу керек.                                           (Ауызша  тапсырмалар) 1. 2­ санынын квадраты нешеге тең?  2.3­ санынын кубы нешеге тең?  3.Ең үлкен  төрт таңбалы санды ата:   4.Ең кіші төрт таңбалы санды ата: 5.Ағаштың бұтағында  6 торғай қонып отыр еді. Торғайлардың  4 атып         тастады.  Бұтақта неше торғай қалды? 6.Сандарды немен белгілейміз? 7.Әнуар Сабырдан 5жас үлкен және Даниярдан 2 жас үлкен. Сабыр үлкен бе,    Данир үлкен бе?   Және неше жасқа үлкен? 2.Тапсырма: Сөзжұмбақтың шешімін тап. 1. Ең кіші үш таңбалы сан.                                                 Жүз 2. Қабырғалары тең тік төртбұрыш.                                  Шаршы 3. Ондықтан құралған сан.                                                 Қырық 4. Бір таңбалы сан.                                                              Үш 5. Кеміту амалы.                                                                 Азайту 6. Бір таңбалы сан                                                               Бір 7. Геометриялық фигура.                                                   Төртбұрыш 8. Бұрыш түрі.                                                                     Сүйір 9. Уақыт өлшем бірлігі.                                                      Ғасыр 10. Дөңгелекті басқаша қалай атаймыз.                            Шеңбер                                                                                                                                        11 3 тапсырма: І  топ:    Суретте неше үшбұрыш, төртбұрыш,  бар? ІІ  топ:  Суреттегі фигураларды анықтау . ІІІ топ:  Сандарды көлденеңінен, тігінен және диагональ бойынша қосындылары тең болатындай етіп орындарын ауыстыр. 5  6 7 5 6 7 5 6 7                    Жауабы: 5  7 6 7 6 5 6 5 7 4 тапсырма:  Бос торкөздерге тиісті санды жаз. 8               865 9 +5  0   3             +22 4   1          7 7 5  тапсырма: Көбейту мен бөлудің тиімді тәсілдері. Уақытпен есептей отырып, жылдамдыққа тапсырмаларды орындау (жеке жұмыс) 8 х 0         0 х8        8 х 10     8 х 100       80 х 10            80 х80 8 :8            0 :8        80 :8        80:10         80:1                  800 :80                                                                                                                                    12 5  сағат.                  Жасырынған  санды  тап.  Мақсаты: Оқушылардың зеректілігін, ойлау қабілетін дамытатындай  тапсырмаларды орындай білуге үйрету. №1.Сандардың қосындысы көлденеңінен, тігінен және диагональ бойынша өзара  тең болатындай етіп, шаршының торкөздеріне 20­дан 100­ге дейінгі дөңгелек  сандарды орналастыр. Түрлі нұсқалар ұсын. 30 100 80 60 60 70 20   50 40 90 №2.   Қандай сандар жазылмаған?     2 4 3 х______       2 4 3          243____ 2 4 5 4 3 №3.  Жұппен жасырынған сандарды пайдалана отырып, мысалдар құрастыру. №4.Көлденең және тік қатарлардағы сандар қосындысы тең болатындай етіп,  шаршының бос торкөздерін сандармен толтыр. 6 1  1 8 7 7 5 5 3 2 9 9 4  .. Қарлығаш ұсынылған бес кітаптың екеуін таңдағысы келді. Қарлығашта  №5  таңдаудың неше нұсқасы бар? Әр кітапты нөмірле және барлық мүмкін нұсқаларды жаз. Жауабы: Кітаптың әрқайсысына 1­ден 5­ке дейін нөмір береміз. Сонда мүмкін  нұсқаларды үшбұрыш түрінде жазуға болады: 12  13  14  15 23  24  25 34  35 45                                       Барлығы 10 нұсқа болады.                                            13  6  сағат.                      Математикалық  фокус. Мақсаты:  Есептеудің  жасырын  түрдегі  әдіс – тәсілін  үйренеді. №1. «Лезде қосу»   фокусы. Тақтаға оқушы мен фокусшы кезектесіп, бірінің астына бірі жазылған, цифрлар  саны үш сан болатын үш сан жазамыз. Фокусшы жауабын бірден айтады.  Мысалы:                 156  ­  тақтаға шыққан оқушы        843 – фокусшы                                  372=1+371­ тақтаға шыққан оқушы.                                           Жауабы :1371 Табу әдісі: Фокусшы тақтаға шыққан оқушының жазған санының әрбір цифрын  (1,5,6) тоғызға дейін (8,4,3) толтырып отырады да, оқушыға соңғы санды (372)  жаздырып, өзгеріссіз қалдырады. Енді қосындыны (1371) табу үшін соңғы саннан  372 ­ ден  бірді шегеріп, (372­1) пайда болған (371) алдына бір жазсаң (1371)  болады. №2. «Белгісіз сандар қосындысын табу» фокусы. Тағы да жоғарыдағы «Лезде қосу» секілді, бірақ 2 пар сан, 3 пар сан алып,  қосамыз. 2 пар сан болса, соңғы сан алдына  2, үш пар сан болса 3­ті шығарамыз.  Мысалы: 345­ тақтаға шыққан оқушы                   654­ фокусшы                   127­ тақтаға шыққан оқушы                   872­ фокусшы                   349=2­347 – фокусшының қосымша жолы Бұл жерде 2 пар сан, барлығы 5 жол. Жауабы: 2347 №3.  Басқа  мысалдар  арқылы  фокусты  ойнап  жаттығу.                                                                                                                                      14 7  сағат.                                         Санмен ойындар. Мақсаты: Санмен  ойындар  арқылы   оқушылардың  есептеу  дағдыларын   дамыту. №1. Жүз ойыны.Ойын ережесі.Ойынды екі оқушы кезектесіп ойнайды.Біріншісі 1­ден 10­ға  дейінгі   бір   санды   атайды.Екіншісі   оған   10­нан   аспайтын   бір   санды   қосады да,қосындыны   айтады.Біріншісі   оған   1­ден   10­ға   дейінгі   бір   санда қосып,қосындысын айтады.Осылай кезекпе­кезек ойнау арқылы,кім 100­ді бұрын атаса,сол ойында ұтып шығады. Методикалық нұсқау.Әуелі ойынды кезектесіп 2­3 пар оқушы ойнайды..Одан әрі мұғалім бірінші оқушы қарсыласын ұту үшін алғашқыда қандай санды атауы керек еді?­деген сұраққа тірейді.Оқушыларды ойландырады. №2. 18   таяқша   ойыны.Ойын   ережесі.Ойынды   екі   оқушы   ойнайды.18   таяқша үймесінен кезекпе –кезек 1,2,3 және 4 таяқша алуға болады.Әркім қанша таяқша алатынын өзі біледі.Соңғы таяқшаны кім алса,сол ұтады.Қалай жеңімпаз атануға болады.Ойлан.Нұсқау:Алдыңғы   ойындағыдай   талдау   арқылы   қарсыласыңды   5 таяқша қалатындай жағдайға келтіруің керек.Сонда соңғы таяқшаны өзің аласың. Оқу­тәрбиелік   сипаты.Талдау,салыстыру   арқылы   ой   қорытындысын   жасауға үйренеді. №3. Ойша өшірілген цифр ойыны.Ойын ережесі.Алдымен 1­ден 9­ға дейін цифр жазылған  таблица жасап алу қажет.Ойынға бірнеше бала қатыса алады.Ойынды бірінші   бастаушы   дауыстап   таблицадағы   әрбір   цифрды   ретімен   көрсетіп,11­ге дейін   санауы   тиіс.Санақ     басталатын   цифрды   басқарушы   айтады.Таблицада барлығы 9 цифр болғандықтан , ал санау 11­ге дейін жүргізілетіндіктен,ойнаушы таблицаның соңғы 9 деген цифрына жеткеннен соң ,таблицадағы бірінші тұрған цифрдан   бастап   санауды   жалғастырады.Айталық,басқарушы   4   цифрын көрсетсе,онда   ойнаушы   11­ге   дейін   санап   5   цифрына   келеді.Бұл   5   цифры таблицадан ойша өшірілді деген сөз . Оны әркім ұмытпауы тиіс.Енді 11­ге дейін санау қатардағы келесі цифрдан (6­дан) басталады,бірақ өшірілген цифр санаққа қосылмай,одан аттап өтіледі.Санауда мұны ескермегендер ойыннан шығады.              Екінші айналымда екі цифр өшірілетін болады.Ойын өшірілмеген бір цифр қалғанша   жалғастырылады.Ойыншыға   таблицада   ешбір   белгі   қоюға болмайды,ондай   белгіні   тек   басқарушы   жасайды.Басқарушыда   әрбір   ойыншыға арналған   бақылау   таблицасы   болады.Кім   өшірілген   цифрды   көп   аттаса,сол жеңімпаз атанады. №4.Екі санды өзара көбейту.Әдісті бір орынды екі санды өзара көбейту үшін қолдануға   болады.Бірақ   санды   өз­өзіне   көбейтуге   болмайды.7*8­ді түсіндірейік.Көбейткіштерден әрқашанда 5­ті азайтамыз.Сонда қалдық 2 және 3 болады.Солдан оңға қарай бірінші қолдан 2­саусақты,ал екінші қолдан 3 саусақты бүгеміз.Бүгілген саусақты қоса есептегенде сол жағы ондақты,ал оң жағы бірлікті көрсетеді.Бірліктерді өзара көбейтіп,ондықтарға қосамыз ,Сонда: 20+30=50                3*2=6 50+6=56                  7*8=56                                                                                    15      8  сабақ.            Математикалық өлең есептер.   орнын,қоғамды  дамытудағы ролін  сипаттаймыз.      Мақсаты:  Өлеңдер     арқылы     математиканың     өмірде     алатын № 1.   Өлең есеп «Қосу».             Дүкеннен кеп сабын алдым,             Оның және қабын алдым.             Екі дәптер,бір қарындаш,             Есептеші,сонда бәрі,             Қанша болды,             Қолда бары?                                            Жауабы:  (Алты)   №2.  Математикалық жұмбақ «Бұл не?» Егіз қайың, Бой­бастары тең өскен. Іске дайын, Бұтақтары бес­бестен.                                             Жауабы:(Қос қол)     №3.  Математикалық тақпақ «Екеу дегенше,бекем де». Бірді бірге қосқанда, Екеу болады. Жалғызсырап,жасқанбай, Бекем болады. Екі қолды қосқанда, Құшақ емес пе? Екі қанат аспандап, Ұшады емес пе? Тіркелсе екі дөңгелек, Өзің тебетін, Зырылдайтын дөңгелеп, Велосипедің...                      №4. Математикалық тақпақ «Кім қаншада?». Салтанат екіде, Бақытжан жетіде, Екеуін қосып шыққаның Сәулеттің жасын ұққаның.                  Білгің келсе егер сен,                  Сәулеттен үш жас шегерсең,                 Қиын емес онда да                   Сағаттың жасы соншада. №5. Математикалық жұмбақ. Үш шаршыдан бір есік, Құрастырып көр шешіп.Жауабы:                (П әрпі)                                            16 №6.  Математикалық жаңылтпаш. Ұшып кетті үш құс Ұшып келді ұшқыш. №7. Математикалық тақпақ «Есеп». ­Бес алманың үшеуін Досың сұрап алады. Айтшы,сонда нешеуі Өз қолыңда қалады? ­Сол досым сол алманың  Бәрін алсын!­дей салдым. №8.  Математикалық өлең­есеп «Бәрін бірге ойлап қой». Түйе,бота маң басқан, Төрт аяғын тең басқан. Шұнақ құлақ бес ешкі, Қос лақты қос ешкі, Төрт қозылы екі қой, Бәрін бірге ойлап қой.                          Жауабы:(Он жеті бас мал) №9.  Математикалық өлең есеп «Торғай нешеу?». Талдан ұшып топ торғай, Емес бірақ көп торғай. Алдында оның бастаушы, Артында төртеу қостаушы. Және тағы қарасақ, Қайта оны санасақ. Соңында біреу қап келеді, Алдында төртеу,топ келеді, Үшеуі қатар жарысқан, Тізіліп үшеу қалыспан. Ойың жүйрік болса егер, Торғай нешеу,есепкер?                          Жауабы:(Бес торғай)                                                                                                                                                                                                                                                                 17 9  сабақ.                Математикалық  санамақтар. Мақсаты: Есепті  өлең  арқылы  тұжырымдай  отырып  оқушылардың   есептеу  білім,білік  дағдысын  жетілдіру. №1. Математикалық өлең есеп «Санамақ». Бақшаға                   Жақсы аға Көп­көп  Ойыншық Келді алып: Бір балық, Екі есек, Үш үйрек, Төрт түлкі, Бес бүркіт, Алты арғымақ, Жеті жарқанат Сегіз саулық, Тоғыз тауық. Болма есепке сен шорқақ! Ауызша, Жазуша Қосып шық. Бақшаға Жақсы аға Қаншама Әкелді Ойыншық?             Жауабы:55 ойыншық №2  «Бәрі қанша құс болды» Мынау да бір санамақ, Өздерің көр саралап: Төбеден төрт бөктергі, Аңдыпты қос кептерді. Шаңқылдаса көк қарға, Үн қоспапты көп қарға. Секем ап бір дауыстан, Безектеп бес сауысқан Алты балдан асыпты, Тым­тырақай қашыпты. Үш үкі үркіп ұшыпты, Тасқа құлап түсіпті. Жарда жеті жапалақ Отырғанда қаталап, Топ­топ тоғыз тоқылдақ Қарғып кеткен топырлап. Сөйтіп,қызық іс болды, Бәрі қанша құс болды?                                                                  18 №3.  Көлден ұшты 50 қаз, Қайтып қонды 20 қаз Қонбады оның нешеуі, Қане кім тез шешеді? (30 қаз) 11 түйе, бес жылқы. 2 сиыр, бір ешкі 2 қоян, үш түлкі, Неше болды барлығы? (24) Табақта 55 алма Қолымда 5 алма Барлығын қосқанда Болады неше алма? (60 алма) Қолымда 55 алма 5­ін бердім апама, 5­ін бердім атама, Нешеуі қалды өзімде? (45 алма) 100 асықтың 30­ын, Досым сұрап алды Айтшы сонда нешеуі Өз қолымда қалады. (70 асық)   №3.   Ойын « Көңілді санау» Методикалық ңұсқау.Бұл математикалшық жарысқа жатады.Сондықтан екі  немесе бірнеше команда звено бойынша қырағылығын сынасады.Қай команда  тапсырманы тез орындаса,сол команда жеңімпаз атанады.Жеңімпаз командаға  үлкен жалауша,ал жеңілгендерге кіші жалауша беріледі.Тақтада төмендегі 1,а­ суреттегідей толтырылған және бір­бірден бос  таблицалар күні бұрын сызылып  даярланады.Таблица тор көздерінде бірден он алтыға дейінгі сандар  жазылған.Ойынды екі команда капитандары бастап,толтырылған таблицадағы  сандарды креспен сызып  ретімен бос таблицаға толтыру керек.Командадағы  оқушы екі­екі санан жазуы тиіс. «Кірісіңдер! »сөзі жарыстың басталғанын  білдіреді.Қай команда шатаспай,Бос таблицаны тез толтырса,сол жеңеді. 1 9 12 2 13 6 11 8 10 7 3 14 5 16 15 4 19 Логикалық  есептер.  7  сағат. 1 сағат.       Математикалық викториналар. Мақсаты: Тұжырымдауы  қысқа,көп  есептеуді  талап етпейтін,ауызша  шешуге  ыңғайлы, қарапайым  есептерді  шешіп  үйренеді. №1. Қосындысы   мен   көбейтіндісі Жауабы:2*2=2+2,1*2*3=1+2+3   бірдей   болатын   сандарды   табыңдар. №2. 13 шырпыдан метр деген сөзді құрастыр.       ( метр) №3. Жұлдызшаның орнында қандай сан тұр? ****­***=1                                                Жауабы:1000­999=1. №4. Көңілді санау:Бес тоғыз. 1,2,3,4,5,6,7,8,9 цифрларынан бес тоғыз шығатындай етіп топтап ,олардың  қосындысын ықшам әдіспен табыңдар.                                                             Шешуі: 1+8 , 2+7 , 3+6, 4+5, және 9. 9*5=45 №5. Тек қосу таңбасын пайдаланып сегіз сегіздіктен 1000­ды құрастыру керек.                Жауабы:888+88+8+8+8=1000 №6. Үш май шам жанып тұрды.Екеуін сөндірсе ,нешеуі қалады?         Жауабы:Екеуі. №7. 7 туыстың бір­бірден қарындасы бар.Олар  барлығы  нешеу?    Жауабы:7 ағасы,1  қарындасы бар. №8. Әр машина 5 тонна жүк көтерсе  ,20 тонна 200 кг жүкті тасу үшін неше машина  керек?                  Жауабы:5 машина,себебі 4  машинаға жүк сыймайды. № 9. Қандай сан барлық санға қалдықсыз бөлінеді?                              Жауабы: Нөл.          №10. Көшедегі  өткелді жолақтап ақпен бояп қояды.Егер  олардың  арасында  30  боялмаған  жолақ болса ,ақ жолақтар саны қанша болғаны?   Жауабы:Отыз бір.                                                                                                                                        20 2 сағат.                   Викториналық  сұрақтар. Мақсаты: Оқушылардың ойлау қабілетін, тапқырлығын , жылдамдығын, таным  белсенділігін арттыру. Ой сергіту Сонау­сонау алысқа, жүзсін десең кемелер, Тылсым­сырлы ғарышқа, ұшсын десең денелер, Жасау үшін бәрің де Математика ­ Ең маңызды ғылым бұл, Сондықтан да, сондықтан да сол ғылымның тілін біл. №1. А). Бақыт бір сан ойлады, ол санды 2­ге көбейтіп, 3­ті қосқанда 17 шықты. Ол  қандай сан ойлады? (17­3):2=7 Ә). Әли бір сан ойлады. Оған 5­ті қосты, содан кейін қосындыны 3­ке бөлді, 4­ке  көбейтті, 6­ны азайтты, 7­ге бөлді, сонда 2 саны шықты. Әли қандай сан ойлады?  ((2*7+6):4)*3­5=10 №2. Викториналық сұрақтар: ­  Алманың жартысы неге ұқсас. /екінші жартысына/ ­  Жарты қарбыз 20 тг тұрады. Бүтін қарбыз неше тг? /40 тг/ ­  Отбасында жеті қыз және әрқайсысында бір­бірінен інісі бар. Отбасында неше  бала бар? /8/ ­  Қандай санның жазылуында қанша әріп болса, сонша цифр бар? /10 он, 100 жүз/ ­  Екі адам бірігіп шашканы 4 сағ ойнады, әрқайсысы неше сағаттан ойнайды. . /4  сағ/ ­  Бесінші қабатқа шығу үшін 80 басқышқа көтерілу керек. Үшінші қабатқа шығу  үшін неше басқышқа көтерілу керек? /40. өйткені сіз бірінші қабатта тұрсыз. Бір  қабатқа көтеріліңіз. –екінші қабатта боласыз. Ал 4 қабатқа көтерілсеңіз, 5­ші  қабатта боласыз. Сондықтан 80­ді 4­ке бөліп, 2­ге көбейту керек/ №3. Математикалық викторина. Топта талқылау 1. Аулада жүрген бұзаулар мен тауықтардың аяқтарының саны ­ он. Аулада неше  тауық, неше бұзау болуы мүмкін? 2. Ағаш басында 2 балық отыр еді. Оларға тағы 2 балық ұшып келді. Барлығы неше балық болды? 3. Аулада тұрған әртүрлі көліктердің (жеңіл машина, мотоцикл, велосипед)  дөңгелектерінің саны ­ он болады. Аулада неше жеңіл машина, мотоцикл,  велосипед тұр?                                                                                                                                  21 3 сағат.            Логикалық  ізденіс  тапсырмалары.... Мақсаты: 1. Оқушылардың ойлау қабілетін, тапқырлығын , жылдамдығын, таным  белсенділігін арттыру. 2.Математикалық сұраққа мәдени түрде жауап беру, қарым­ қатынасты дамыту. 3. Оқушылар арасында өзара көмек ұғымын, достықты тәрбиелеу. Математика  пәнін үйренуге деген қызығушылығын арттыру. Ойын ережесі:  Ойынға 4,5 оқушыдан  командалар қатысады.Әр команданың мақсаты көбірек ұпай жинау.Ол үшін ойын сұрақтарына дұрыс жауап берумен шектелмей, өз  жауаптарына көбірек ставка қою керек..Турларда әр сұрақтың өз бағасы болады,  ойлануға 1 минут уақыт беріледі. Егер команда дұрыс жауап берсе, онда келесі  сұрақты олар таңдайды. Егер команда сұрақтың дұрыс жауабын берсе ­ ұпайлары  қосылады, ал қате жауап берсе ­ шегеріледі.  №1.       Әдебиеттегі сандар 100. Қазақ халық мақалында қанша құмалақ бір қарын майды бүлдіреді? (бір) 200. Атасы 56 жаста, ал немересі 14 жаста.Неше жылдан кейін атасының жасы  немересінен екі есе үлкен болады (28 жылдан кейін )  №2.   Сиқырлы қаптағы сұрақ: Арыстан 1 қойды 2 сағатта,қасқыр 3 сағатта, ал  ит 6 сағатта жеп, тауыса алады.Барлығы бірігіп жегенде қойды қанша сағатта жеп  бітіреді? (бір) 100.Төртінші артығын тап: 37;19;27;19 .(27) 200.Төртінші артығын тап:қосынды,айырма,бөлінгіш, көбейтінді. (бөлінгіш) №3.   Қызықты сұрақтар: 100.Қос жегілген аттар 40 км шауып өтті. Әр ат неше км шауып өтеді? (40) 200. Сиқырлы қаптағы сұрақ 7 ағалы­інілердің бір­бірден қарындастары  бар.Отбасында барлығы неше бала бар? (8) 300 . Қояндар бөренені арамен бөліп жатыр. Олар14 жерден кесті. Неше бөлік  пайда болды? (15) 400. Айболитке көрінуге аңдар келді. Бәрі, тек 2 иттен басқалары. Бәрі, тек 2 мысықтан  басқалары. Бәрі, тек 2 қояннан басқалары. Айболитке көрінуге неше аң келген? (3) №4            Логика 100.Үстелдің бір бұрышы кесіп алынды. Үстелде енді неше бұрыш қалды? (5) 200. АУКЦИОН ­ сұрақ : Алмұрт алмадан ауыр, ал алма өріктен ауыр. Алмұрт ауыр ма, әлде  өрік ауыр ма? (алмұрт) 300. Еменде үш бұтақ, ал әр бұтақта үш алмадан бар.Барлығы неше алма? (еменде алма өспейді) 400. Кішкентай Есетті мысық тырнап алғанда,ол 5 мин бақырды,ал ара шағып алғанда ол 3 мин  ұзақ бақырды,өзінің анасы ұстап алып сабынмен жуындырғанда Есет ара шағып алғандағыдан екі есе көп уақыт бақырды.Анасы Есетті 11мин жуындырды.Есет жуынып болғаннан кейін қанша  уақыт бақырды?(5мин) Сандар  100. Заттарды санау үшін қолданылатын сандар қалай аталады? (натурал сандар) 200.Нөлге және жұп цифрға аяқталатын сандар қалай аталады? (жұп сандар) 300.Қандай сандар жай сандар деп аталады? Мысал келтір (өзіне және 1­ге ғана бөлінетін  сандар) 400.Заңдылықты анықтап, сан қатарының келесі санын анықта: 0, 3, 8, 15, ? тін сандар 2;3;7) Ойынның нәтижесін шығару.Әділ қазылар алқасына сөз кезегі беріледі. Жеңімпаздар  марапатталады.                                                                                                                                     22 4  сағат.         Логикалық  тапсырмалар Мақсаты: Оқушылардың  логикалық ойлау қабілеттері мен танымдық  белсенділіктерін арттыру . Ой сергіту 1.Аралда төрт патшалық бар, оның әрқайсысы қалған үшеуімен шектеседі.  Аралдың картасын өз елестетуің бойынша сал. 2.Бөлінгіштен үш есе кем және бөлгіштен сегіз есе артық бөліндіні тап. (24) Логикалық ой қорыту №1. 14 бала қайықпен серуенге шықты. Серуенге олардың төртеуінің үш інісі бірге еріп шықты; алты баланың екіден ағасы болды­олар да серуенге қатысты; сонымен  қатар серуенге екі баланың бір­бірден ағасы бірге шықты. Бұл серуенге бірде­бір  бауыры еріп шықпаған екі бала ғана болды. Неше ана серуеннен өз балаларының  оралуын күтті? (6 ана) №2. Жағалауға жақын маңда арқан баспалдағы бортты бойлай суға түсірілген кеме тұр. Баспалдақта 10 басқыш бар. Басқыштар арасындағы қашықтық 30 см. Ең төменгі  басқыш судың бетіне тиіп тұр. Қазір су тыныштықта тұр, алайда толқын  басталғанда суды әр сағат сайын 15 см көтереді. Неше уақыттан кейін  баспалдақтың үшінші басқышын су жабады? (4 сағаттан кейін) №3. Кеше Лаура 6 тоқаш, 3 тәтті нан, 3 қорап сүт сатып алды. Кассир оған 815 теңгенің чегін ұсынды, Лаура шотты қайта тексеруді сұрады. Кассирдің қателескенін Лаура қалай байқады? (Лаураның сатып алған тауарының саны 3­ке бөлінеді, демек тауар құны да 3­ке бөлінуі тиіс. Ал 815 теңге 3­ке бөлінбейді.) №4.Орындықта Майра, оның анасы, әжесі және қуыршақ отыр.Әжесі немересінің қасында   отыр,   бірақ   қуыршақтың   қасында   емес.   Қуыршақ   анасының   қасында отырған жоқ. Майраның анасының қасында кім отыр? №5.Бөлменің төрт бұрышында бір­бір мысықтан отыр.әр мысықтың алдында үш мысықтан отыр. Барлығы бөлмеде неше мысық бар? (4мысық) №6.Қосындының да мәні, көбейтіндісінің де мәні 6­ға тең болатын тізбектес үш натурал санды тап.                                                          Шешуі:    1, 2, 3;                                                                                                                                          23 5 сағат.        Тапқырлықты  талап ететін  логикалық  есептер. Мақсаты:Оқушылардың  ойлау, танымдық  қабілеттерін, белсенділігін   арттыра  отырып, шығармашылық  қабілетін  дамыту. №1.Аулада тауықтар мен қойлар жүр. Бастары бесеу, ал аяқтарының саны­ 14.  неше тауық, неше қой  жүр?Жауабы:        2 қой ­8аяқ, 3 тауық­6 аяқ. №2.Үш мүшел жастағы адамның жасы нешеде?  Жауабы: 13+12+12=37 жас.  №3.Топта 18 бала бар. Олар немісше, ағылшынша сөйлеуді үйренуде. 13 бала  ағылшын тілін, 9 бала неміс тілін үйреніп жүр. Неше бала немісше де, неше бала  ағылшынша да үйреніп жүр? Жауабы: 4 бала. №4.Ұшақ «А» қаласынан «В» қаласына 1 сағ.20минут ұшты. Ал қайтар жолда 80  мин. ұшты. Мұны қалай түсінеміз? №5.Самал, Шынар, Жанарда мысық бар. Самал мен Шынарда қара мысық жоқ. Ақ  мысық Самалдікі емес. Кімде қандай мысық? Жауабы: Самалда – ала, Шынарда – ақ, Жанарда – қара.  №6.Тиісті жеріне амал таңбаларын қойып, 16­ға теңестір.  5 5 5 5=16.        Жауабы:(55:5)+5=16 №7 Сырғауыл биіктігі  ­ 20 құлаш. Ұлу күндіз   5 құлаш жоғары шығып, ал түнде 4  құлаш төмен түседі. Ұлу неше күнде сырғауыл басына шығады. Жауабы: 16 күнде №8. Мақсат, Иса, Асқар және Қанат үшеуі балық аулады. Олар 28 балық ұстады.  Мақсат Исадан 3 балық артық, ал Иса Асқардан 3 балық артық , ал Асқар  Қанаттан 3 балық артық ұстады.  Жауабы: 2; 5; 8; 11 №9.  12 7 8 Бос орындарға тігінен, көлденеңінен, диоганалынан есептегенде қосынды 24  шығатындай етіп: 1; 4; 5; 9; 11; 15 сандарын жаз.  №10.Сандарды қосудың ең оңай тәсілін тап. 1+2+3+4+5+6+7+8+9 Жауабы: (1+9)+(2+8)+(3+7)+(4+6)+5=45                                                                                                                              24 6сағат.                  Логикалық  интеллектуалды  ойын  есептері.        Мақсаты: Логикалық  тапсырмаларды  орындау  арқылы  оқушылардың  ой белсенділігін, өз  бетінше  шешім  қабылдап  қорытынды  шығара  білуін   дамыту. №1.  9 бет қағаз бар еді. Оның бірнешеуін 3 бөлікке бөлді. Енді 15 бөлік болды.  Сонда неше бет бөлінген? Жауабы: 3 бет №2.        * * * * *  ­ * * * * =1 Жауабы: 10000 ­ 9999=1 №3.   Екі таңбалы үш санның қосындысын тап. Барлық төрт (А) бірдей цифрды  білдіреді.  1А+2А+3А=7А Жауабы: 15+25+35=75 №4.  Екі цифрдың орнын ауыстыра отырып теңестір.  23:7= 9                      78:2 = 9 3*8=42                      7*6  = 58 Жауабы: 27:3 =9                                                 72:8= 9                4*8 = 32                                                 7*8= 56 №5.     Құлып кодпен ашылады. Сол кодты тауып көр.  Үшінші цифр біріншіден үшеуі көп. Екінші цифрдың төртіншіден 2­уі көп.  Барлық цифрлардың қосындысы ­17. екінші цифр ­3. Жауабы: 5381 №6.     Ондығы мен бірлігінің қосындысы 7­ге тең екі таңбалы сандар жаз.  №7. Себетте бірнеше алма бар. Олар 10­нан аз. Егер алмаларды екі балаға не үш  балаға тең бөліп беруге болатын болса, онда себетте алма нешеу? Жауабы: 6 №8. Мамам 2 кг алма алды. Түскі тамаққа бұл алмалардың жартысы алынд. және  Сәуле бір алма алды. Кешке мамам қалған алманың тағы жартысын және Болат  екеуін алды. Сонда екі алма қалды. Басында неше алма болып еді? №9.     7 санын төрт үштік арқылы шығар. 7 = 3333 7 = 3333 7 = 3333 Жауабы: 7 = 3:3+3+3 7 = 3+3+3:3 7 = 3+3:3+3 №10. Бірдей әріптер бірдей сандарды білдіреді.         А +          АБ           АБВ           БВБ Жауабы: А =6, Б= 7, В= 4                                                                                                                                25  7 сағат.    Математикалық интеллектуалды   марафон  есептері.  Мақсаты: Математикалық  интеллектуалды  ойын  есептерін  шығару   арқылы  оқушылардың  білімдерін  тереңдете  түсу. №1.     Өрнектің мәнін тап:     97 мен 38­дің қосындысынан 68­ді азайт. №2.  Ені 11 см, ұзындығы 2 есе артық тіктөртбұрыштың периметрі қанша? Жауабы: Р=66 см №3.Қосындылардың қай қатарын көбейтінділермен алмастыруға болады? 10+15+20                                       3+3+4 3+3+3+3                                          7+70+77 №4. 87 минутта неше сағат, неше минут болады? №5. Айдын әжесінен 42 жас кіші, ал әжесі атасынан 5 жас кіші.Айдын атасынан  неше жас кіші?   Жауабы: 47 жас №6. Жәшіктер жасау үшін 47 жұқа тақтай дайындалды. Егер әр жәшікке 5  тақтайдан кететін болса, осылардан неше жәшік жасауға болады? Қанша тақтай  артық? Жауабы: 9 жәшік (2 жәшік артық) №7.Үшбұрыштың периметрі 42 см. Оның бір қабырғасы 15 см, екіншісі 14 см.  Үшінші қабырғасы қанша сантиметр? Жауабы: 13 см №8.Гүл сататын әйелдің 26 қалампыры мен 10 түймедағы бар еді. Оларды 6 гүлден бөліп, гүл шоқтарын буып қойды. Осы гүлдердің барлығынан неше гүл шоғы  буылады? Жауабы: 6. №9.Мектеп жанына 50 қайың отырғызылды. Олардың саны үйеңкіден 10 есе көп.  Қанша үйеңкі ағашы отырғызылған?  Жауабы: 5 үйеңкі №10.Дұрыс теңдік болу үшін 700 – 450 – 5 * 5 =225 өрнегінде жақшаларды қалай  қою керек? Жауабы: 700 – 450 – (5*5) =225 №11.Лана, Хана, Лина, Дена деген қарғалар отыр. Хана мен Линаның арасында  Лана отыр. Ал Хана мен Лананың  арасы Лина мен Денаның арасындай. Лана мен  Денаның арасы 4м. Хана мен Денаның арасы қанша? Жауабы: 6м №12.Нұрлан 4 жаста болғанда қарындасы дүниеге келген. Бүгін ол туған күн  иесіне арналған торттағы 9 шырағданды үрлеп өшірді. Қарындасы екеуінің  арасында неше жыл айырмашылық бар? Жауабы: 4 жыл №13.Екі санның көбейтіндісі  6000­ға тең. Санның біреуі – 12. екіншісі қай сан? Жауабы: 500 №14.Егер ұзындығы 90м, ал ені 2 есе аз екені белгілі болса, учаске ауданының 1/3 бөлігі неге тең?        Жауабы: 1350 м2 №15  Ауданы 25 см2 –қа тең, шаршының периметрін     тап.                                          Жауабы: 20 см.                                                                                                      26                       3.Қызықты  жаттығулар – 7 сағат. 1  сағат. Математикалық  ребустар. Мақсаты:  Оқушыларды  жасырынып  тұрған  сөздерді  көре  білуге,   терең  ойлана  білуге , қырағылыққа   және  өздері  де  ребус  құрауға   баулу. №1. З (ай) 5,2,1 – Зайсан №2 М  '7,   Р                                                    –         Метр №3.                <    (ай)   (ту       )                                       – Азайту №4.      №5. 100  і М                                                       ­    Жүзім.                   6  Н                                                        ­ Алтын. №6.                  Б 2 ніс                                                      – Бекініс.  №7.                 100ік                                                         – Жүзік.  №9.                 Е(ш )кі                                                       – Екі. №10.    К '100                                                           – Күз. №11.                7 су                                                               – Жетісу. №12.                =,,,      (белдік)                                           ­   Теңдік.  №13           (Алма) '' 6                                                    – Алматы. №14.          1  лік                                                   –  Бірлік.                                     27 2  сағат.           Сандық  ребустар мен  есептеулер Мақсаты:  Ойлау арқылы есептей отырып, математикалық дағдыларын  қалыптастыру. Дұрыс шешімін шығара отырып, шыдамдылық пен төзімділіктің  нәтижесін шығару. №1. 1000 санын үш ондықпен; бес тоғыздықпен; жеті бірлікпен қалай жазуға болады? 1010­10=1000                     10*10*10=1000 999+9:9=1000                      1111­111=1000 №2. Тура теңдік шығу үшін кейбір сандар арасына амалдар таңбасын және жақша қой.    2    3    4   5   6    7=24                         1   2   3   4  5   6  7=55 №3. 99 шығу үшін, 1  2  3  4  5  6  7  8  9 цифрларының кейбірінің арасына «+»таңбасын  қой 1+2+3+4+5+67+8+9=99 №4. Кестеге 30, 60, 90, 120, 150, 180,  210, 240,  270 сандарын әр жолдағы  және әр  бағандағы сандар қосындысы бірдей болатындай етіп орналастыр.         №5. 270 150 30 90 240 120 210 180 60 Белгісіз   сөзді  оқы.  1 2 3 4 5 6 2 7                – Қарлығаш 6 2 3 5 7 1 2                  ­  ?                                 Жауабы: Ғарышқа                                                                                                                              28 3 сағат.            Сандық заңдылықтарды анықтауға арналған  тапсырмалар Мақсаты: Оқушылардың ойлау қабілетін, тапқырлығын , жылдамдығын, таным  белсенділігін арттыру. 1. Қызықты тапсырмалар.(3 қатарға 3 хат келіпті деп ұйымдастыруға  болады) №1. Аулада жүрген бұзаулар мен тауықтардың аяқтарының саны ­ он.  Аулада неше тауық, неше бұзау болуы мүмкін? №2. Ағаш басында 2 балық отыр еді. Оларға тағы 2 балық ұшып келді.  Барлығы неше балық болды? №3. Аулада тұрған әртүрлі көліктердің (жеңіл машина, мотоцикл,  велосипед) дөңгелектерінің саны ­ он болады. Аулада неше жеңіл машина,  мотоцикл, велосипед тұр? 2. Заңдылықты анықта.   №4. Бірінші қатардағы әрбір сан өзінің астында орналасқан саннан қалай  алынғанын тап. Жоқ сандарда жаз. 6 37 7 50 8 65 9 82 10 101 11 ... 12 ... Шешуі:Төменгі жолдағы санды есептеу үшін үстіңгі жолдағы санды өзіне­ өзін көбейтіп, нәтижені бірге арттыру керек. №5. Әрбір үштікте сандар белгілі бір ретпен жазылған. Сандардың үшінші  үштігін толықтыр. 17  33  24 26  42  33 45  ..  .. Шешуі:Екінші сан – бірінші санға 16­ны қосу, ал үшінші сан екінші саннан 9­ды  азайту арқылы алынады.                                                                                                                                   29 4 сағат.                               Мәреге  бірінші  кім  жетеді? Мақсаты:   Қызықты  математика  пәнінің  сырларын  аша  отырып,   оқушыларға   осы  уақытқа  дейінгі  білімі  қалыптастыру.           1 .Қызығушылығын ояту: 1.Диқаншылар күзгі егістік жұмыстарында 4 машина бидай және 3 машина артық  арпа қоймаға жеткізді.Диқаншылыр қанша машина арпа жеткізді?  2. Гүлнәр 3 кәмпит , ал Шолпан 2 кәмпит артық жеді. Шолпан қанша кәмпит жеді?  3. Қорапта 6 қарындаш және 3­ке артық фломастер жатыр. Қорапта қанша  фломастер жатыр?  4. Жанар 2 шелек , ал Майра 3 шелек артық құлпынай жинады.Майра неше шелек  құлпынай жинады?  5.Гүлзарда 6 қызғалдақ және одан 3­ке артық сарғалдақ өсіп жатыр.Гүлзарда  қанша сарғалдақ өсіп тұр?  6.Дәулетте 4 машина, ал Саматта 5 машина артық.Саматта неше машина бар?  ІІ.Мағынаны ажырату 1.«Кім алғыр?» ойыны.   2.Шырпымен ойын.   3.Сөз құрастыру.  4.« Адымда ­ ойлан» ойыны. Математикалық терминдер.  1.«Кім алғыр?» ойыны.  Амал таңбасын қойып теңестір. А). 1   2  3  4  5 = 100                                                    Жауабы: (1*2+3)*4*5=100 Б).Анықта:              **+***=**** 2.Шырпымен ойын.  а)11 шырпыны қолданып үш тең шаршы және 12 шырпымен екі шаршы құрастыру.  ә) 10 шырпыны қолданып үш тең шаршы және 12 шырпымен бес шаршы құрастыру.   3. Сөз құрастыру.  а) зүту, усәле, дісіңке, түнек, деутең, тықықзаж. (артық сөздің астын сызу)  ә) бершең, тремдиа, адхор, усиадр, тренц, тепмек. (артық сөздің астын сызу)   4. « Адымда ­ ойлан» ойыны. Математикалық терминдер.  а) П әрпінен басталатын математикалық термин сөздерді адымдап айту керек.  ә) С әрпінен басталатын математикалық термин сөздерді адымдап айту керек.                                                                                                                                           30 5  сағат .                               Ойнайық та,  ойлайық. Мақсаты: Есту арқылы балалардың есте сақтау қабілетін   жетілдіру,  қызығушылығын арттыру.    І. Қызығушылықты ояту ­Орнынан қозғалмай өтетін не? ­«Күн» мен «Түн» немен аяқталады? ­Футбол ойынының екі кезеңінің ұзақтығы қандай? ­Қуаныш пен шаттыққа бөленген салтанатты күн қалай айтылады? ­Жер бетіндегі ең үлкен жануарды білесің бе? ­Жемістің тәтті суы қалай айтылады? №1. Берілген цифрлардан мәні 100­ге тең болатын өрнек құрастыр. 1 1 1 1 1 = 100 33 3 3 3  = 100  55 5 5 5  = 100 №2. Қатарға 2 дөңгелектің және 5 үшбұрыштың суретін сал. Дөңгелектердің  оң жағындағы үшбұрыштың саны сол жағындағыдан біреуі артық  болсын. №3.   Асан мен Арман бірдей қалам сатып алғысы келді. Асанға 24 теңге, ал Арманға 2  теңге жетпейді. Сонда олар ақшаларын қосып, бір қалам сатып алмақшы болды.  Бірақ ақшалары бәрібір жетпеді. Сонда қалам қанша теңге тұрған? №4.  Мәні 1­ге тең болатындай етіп 1 2 3 4 5 сандарының арасына амалдардың белгісі  мен жақша қой.                   Шешуі: (1 + 23) : 4 – 5 = 1                                  (12 – 3) : (4 + 5) = 1  №5.            555555 саны 3 пен 5­ке бөлінеді ме?  Шешімі: бөлінеді, себебі: 1) 5­ке аяқталады       – 5­ке бөлінеді,  2) цифрларының қосындысы 3­ке бөлінеді            – 3­ке бөлінеді. 31 6 сағат.                 Интеллектуалды  бизнес  ойыны 1. Балалардың шығармашылық қабілеттерін дамыту. Сабақтың мақсаты: 2. Жеке балалардың ерекшеліктерін, сондай­ақ пәндік білімдерін стандарттан тыс  жағдайда қолдана білу және тез шешім таба алу қабілеттері жоғары балаларды  анықтау. Ойын барысы: 1. Ұйымдастыру.  ­   Құрметті   қонақтар,   ұстаздар,   балалар!   Бүгінгі интеллектуалдық бизнес ойынына қош келдіңіздер! ­Балалар! Айтыңдаршы, біз қандай мемлекетте тұрамыз? ­Қазақстан­қандай мемлекет? ­Біздің   мемлекетіміз   көркейіп   гүлдене   беру   үшін   сендер   қандай   азамат болуларың керек? ­Иә,   дұрыс   айтасыңдар.   Еліміздің   болашағы   сендерсіңдер.   Ендеше   бүгінгі көрсетер   білімдерің   елімізді   нығайтуға   арналады.   Олай   болса,   істеріңе   тек сәттілік тілейміз. Мақсатын айқындау. –Бүгінгі интеллектуалдық ойынымыздың мақсаты әрбір пән бойынша   ұсынылған   тапсырмаларды   орындау   арқылы   өз   білімдеріңді   жоғары деңгейде көрсету. Бүгін жеке тур болады. Осы турда жеңіп шыққан оқушылар 2 турға яғни сыныпаралық сайысқа шығады. Банк өкілдерін таныстыру ­ Бүгінгі ойынға қатысушы банк өкілдерімен таныстырып өтейік: 1 топ­Халық банк өкілдері 2 топ­ Альянс банк өкілдері 3 топ­ Евразия банк өкілдері 4 топ­ Казкоммерцбанк өкілдері 5 топ­ Туран Әлем банк өкілдері Осы   ойынымызды   әділ   бағалап,   бақылап   отыратын   әділ   қазылар   алқасымен танысайық Сонымен қатар осы банктерге өздерінің капиталдарын салуға ниет білдіруші   Олар­бизнесмендер, жақтың   өкілдерімен   таныстыруға   рұқсат   етіңіздер. фермерлер, зейнеткерлер, шетелдік инвесторлар және әр түрлі фирма өкілдері. Әр бір   капитал   иесі   банктерге   өздерінің   талаптарын   орындау   деңгейіне   қарай   өз капиталдарын салады. Ал, қай банк қанша капитал жинағанын тақтадағы таблодан көретін   боламыз.   Барлығы   түсінікті   болса,   ойынымызды   бастайық.   Сәттілік тілеймін! Пәндер бойынша білімдерін көрсету.  1 өкілді таныстыру.Осы қаламыздың ең ірі бизнесмені келіпті. Қанеки, мұқият тыңдайық! (математикадан тапсырма, уақыты­5мин) 2 өкіл   –   Екінші   капитал   салушы   Астана   қаласының   журналистер одағының президенті (ана тілінен тапсырма) 3 Сергіту   сәті.   (музыкамен   сүйемелдеу)   ­   Балалар!   Біздің   банктердің атақтары шетелдерге де тарапты. Енді шетел инвесторын тыңдайық. Қарсы алайық (ағылшын тілінен тапсырма)                                                                                                               32 4 өкіл.   –Банк   өкілдері,   өз   капиталын   дұрыс   банкке   салайын   деп зейнеткер апамыз да келіпті. Қарсы алайық! (дүниетанудан тапсырма) 5 капитал. Көршілес жатқан Ресейдің астанасы Мәскеуден де инвестор келіпті. Мұқият тыңдайық! (орыс тілінен тапсырма) 6 капитал. Қаламызда ашылған «Жас талапкер» фирмасының президенті де   өз   капиталын   салуға   келіпті.   Қарсы   алайық!   (сурет   пәнінен тапсырма) Қорытынды: ­Осымен бүгінше өз капиталдарын салушылар бітті. Енді  тақтадағы   таблоға   қарайықшы,   әлі   ешқандай   капитал   ешбір   банкке түскен жоқ. Енді қай банк қанша капитал жинағанын әділ қазылардан білейік. (әділ қазыларға сөз) ­Ендеше, барлығымыз бірлесе капиталымызды санайық. Қай банк көп капитал жинаған екен? (Жеңімпаз банк және шығармашылық деңгейі жоғары деген жеңімпаз 6 оқушы анықталып, марапатталады) ­   Балалар!   Бизнес­ойынымыз   осымен   аяқталды.   Тек   жеңіс   пен   биік шыңдарды бағындыра берулеріңе тілектеспіз. 33 7  сабақ.              Алгоритмге  арналған  логикалық  есептер. Мақсаты: 1. Оқушылардың ойлау қабілетін, тапқырлығын , жылдамдығын, таным  белсенділігін арттыру.Математикалық сұраққа мәдени түрде жауап беру, қарым­  қатынасты дамыту. Түрі: ойын сабақ Барысы: Ойынымызды  «Бәйге» бөлімінен бастаймыз:  Бұл бөлімде (топпен  жұмыс) 30 дан бастап 50 аралығындағы ұпайларға арналған сұрақтар жасырылған.  Ұпай ұяшықтарын таңдап, берілген сұраққа жауап беру керек. Дұрыс жауап болса,  таңдаған ұпайды алады. Жауап бере алмаса келесі топ жауап беруге болады, ол  топ таңдалынған ұпайдан 10 ұпай кем алады. Солай ойын жалғаса береді. Таңдау  кезегін бірінші топқа береміз. І.Сол жақтағы 30: 9 бен 27 сандарының арасында қанша жұп сан бар?/9/ Ортадағы 30:  Басталатын нүктесі бар сызық./сәуле/ Оң жақтағы 30: Шаршының периметрі 44 см, қабырғасы неше тең?/11 см/ Сол жақтағы 40: Інісінің 14 асығы бар, ағасының одан 5 асығы артық. Екеуінің  неше асығы бар?/33 асық/ Ортадағы 40: Бұл ұпайды таңдаған ойыншыға 10 ұпай қосылады. Тағы таңдау құқығына ие болады. Оң жақтағы 40: Қайрат Жанардан кіші,  бірақ Талғаттан үлкен.  Ал Ажар  Жанардан үлкен болса,  ең үлкені қайсысы?/Ажар/ Сол жақтағы 50: Қандай сан барлық сандарға қалдықсыз бөлінеді?/0 саны/ Ортадағы 50: Бір шеңбердің үстінде бір шеңбер/сегіз/ Оң жақтағы 50: Үш тауық 3 күнде 3 жұмыртқа табады. 12 тауық 12 күнде  неше жұмыртқа табады?(12/22) ІІ.Сайысымыздың келесі бөлімі «Жеті сұрақ» Бұл ойында әр дұрыс жауапқа 100  ұпайдан беріледі. 1 сұрақ: Жай сұрақ. Күннің көзі жылына неше рет шығады? /365 рет/ 2 сұрақ: Қызықты сұрақ. Ағаш үстінде 30 торғай отыр еді, оның екеуін атып  түсірді. Торғайлардың қаншасы қалды? /2/ 3 сұрақ: Логикалық сұрақ. 35 санының соңғы цифрын өшірсек, ол қанша бірлікке  азаяды?/32/ 4 сұрақ: Жұмбақ. Бірдей санды бірнеше рет Көбейтуден тұрады. Егер оны ықшамдасаң, Қандай атау болады? /Дәреже/ 5 сұрақ : Ғажайып сұрақ. Әсем, Ардақ Жанар үшеуі математикадан бақылау  жұмысынан қандай баға алғандығын сұрағанда мұғалім: Әрқайсыңның бағаң әр түрлі. Әсемнің бағасы үш емес, ал Жанардың бағасы 3 емес  деді. Сонда әркім қандай баға алған?/ Әсем 5, Жанар 4, Ардақ 3/ Қорытынды: Топтарға орын беріп, нәтижесін шығару                                                                                                                              34                                                                                                                                                    Геометриялық  қызықты  тапсырмалар ­ 5  сағат  1 сағат.                           Геометриялық  фигуралардың  сыры.   Мақсаты:  Оқушыларға геометриялық фигуралардың сырын ашуға үйрету.  Оқушылардың қызығушылық қабілеттерін дамыту. Қызығушылығын ояту: 1.Аюда 9 килограмм бал болды. Ол бірнеше килограмм бал жегеннен кейін ода 4  килограмм бал қалды.Аю неше килограмм бал жеді?  2. Айдар Бурабайдың 10 фотосурет істеді.Досына бірнеше фотосурет бергеннен  кейін 6 фотосурет қалды.Айдар досына неше фотосурет берді?  3.Сауыншы сиырдан 9 литр сүт сауып алды. Ірімшік жасауға бірнеше литр сүт  пайдаланғаннан кейін 2 литр сүт қалды.Сауыншы неше литр сүт ірімшікке  жұмсады?  4. Маймылда 10 банан болды.Бірнеше банан жегеннен кейін оның 4 бананы қалды.  Маймыл неше банан жеді?      №1.   Әр түрлі геометриялық фигуралардан  жан­ жануарлар  және денелер  құрастыру. Мысалы: қоян, мысық, аю және машиналардың түрлері. №2. Суретте неше кесінді бар? №3.Ойлан: ­ Әнуар кесіндінің бойына үш нүкте қойды. Сонда неше кесінді пайда болды? ­Әнуар шеңбердің бойына екі нүкте қойды. Сонда неше доға  пайда болды? №4.             32 24 33 Сиқырлы шаршыны толтыр.  26     18 №5.  цифрлардың қосындысы дөңгелектердің ішіне 1­ден 9­ға дейінгі сандарды жаз (сандар қайталанбауы тиіс)  5,7,6,2 (сол жақ бұрышы) 5,3,4,8 (Оң) 2,9,1,8 (төменгі) Үшбұрыштың әр қабырғасындағы  20­ға тең болатындай етіп,  17 25 33 26 31 18 32 19 24                                                                                                                                                                                                                               35 2 сағат.   Сиқырлы  фигуралар  және  геометриялық  басқатырғыштар. Мақсаты: Геометриялық фигураларды сызу, құрастыру арқылы ойлау  қабілеттерін жетілдіру. Түзу, дұрыс сызуға дағдылану. №1.Геометриялық фигураны кеңістікке орналастыру Үй иесі бұрынғы үйдің шаршы пішінін сақтай отырып, көлемі одан екі есе үлкен  жаңа үй салғысы келеді. Үйдің барлық төрт бұрышына жақын жерде 4 ағаш өсіп  тұр. Үй иесі ағаштарды кеспей, қалдырғысы келеді. Ол үйге жаңадан қабат  қосқысы да жертөле жасағысы да келмейді. Сонда ол үйдің көлемін қалай үлкейте  алады? №2. Торкөздер бойынша кез­келген үш симметриялық әріпті жаз. (А) №3. Суреттегі фигураларды анықтау.  №4.Сандарды   көлденеңінен, қосындылары тең болатындай етіп орындарын ауыстыр.                 тігінен   және   диагональ   бойынша             5  6 7 5 6 7 5 6 7 Жауабы: 5  7 6 7 6 5 6 5 7                                                             3  сағат.                                Сиқырлы  шаршылар.                                            37 36  Мақсаты: Сиқырлы шаршының сырын аша отырып,оқушылардың қисынды  ойлауын дамыту,  ауызша есептеу дағдыларын жетілдіру.   Қызығушылығын ояту №1. Бос орындарға тігінен, көлденеңінен, диагональынан есептегенде 24 қосынды  шығатындай етіп,  1,4,5,9,11,15  мына  сандарды  орналастыр. 12 7 8 №2. Жоқ санды тап. 2 6 1 5 1 4 7 7 ? №3. 2 4 6 5 7 12 9 3 ? 7 5 9 16 21 ? 9 16 4 Сиқырлы шеңбер.  Тұрақты сан шығатын қосылғышты жаз. №4. Математикалық жұмбақты шеш: Сызықтар бойына орналасқан сандардың  әрқайсысының қосындысы бірдей болу үшін, бос дөңгелекшелерге тиісті  цифрларды тауып жаз. Ол қандай цифрлар?     4  сағат.                    Сиқырлы  шаршылардың  сырлары                                                         Мақсаты: Оқушылардың  шығармашылық қабілеттерін , зейінін және есептеу  дағдыларын , қабілеттерін дамыту.   №1. Мына суреттегі  бос орындарды цифрлармен толтыр. Әрбір тік бағандағы цифрлардың қосындысы сол баған бойында төмендегі  бесбұрышта орналасқан санға, ал әрбір көлденнең бағандағы цифрлардың  қосындысы оң жақта орналасқан бесбұрыштағы санға тең болсын №2.Шаршы сыртындағы сандар әріптердің орнындағы сандардың қосындысын  көрсетеді. Әріптерді тиісті сандармен ауыстыр.           Бірдей        =   Бірдей Әріптер   =  Сандар  №3. 4 әріпті орналастыр. Шаршы 16 бөлікке бөлінген.   а b d c   әріптерін тең етіп орналастыр а а а а                              5 сағат.               ойындар а c b d b c d 38 Шырпымен                           (Шырпыдан жасалған басқатырғыштар)   Мақсаты:  Шырпыдан   жасалған   басқатырғыштарды   шешу   арқылы оқушылардың   логикалық   ой­   өрісін   дамыту,   қиял   мен   зейіндерін қалыптастыру. Қызығушылығын ояту 11 түйе, бес жылқы 2 сиыр, бір ешкі 2 қоян, үш түлкі Болды сонда нешеуі?   ( 24 ) №1. Шырпыдан   жасалған   тордан   5   шаршы   қалатындай   етіп   басқаларына   тиіспей   4 шырпыны алу керек.                          (Шешуі)                                                           №2.Көрсетілген   фигурадағы   6   шырпының   орнын   ауыстыру   арқылы   6   бірдей төртбұрыштан тұратын фигура құрастыру.         №3. 1. 8+3­4=0   теңдігі   тура   болатындай   етіп   1   шырпының   орнын   ауыстыру.       .                                                        №4. Алға қарап тұрған сиыр артқа қарап тұратындай етіп кез­келген шырпының орнын  ауыстыру.                                                                                                                                 39                       5.Қазақша  ұлттық  өлшемдері – 5сағат. 1  сағат. Астың пісуіне байланысты уақыт өлшемдер. Мақсаты: Оқушылардың  ұлттық  дүниетанымын  қалыптастырып,  қазақ  халқының  көне  өлшемдерін  өмірде  қолдана  білуге  баулу.        №1. Халқымыздың астың пісуіне байланысты уақыт өлшемдері бар. «Ас пісірім» ­ 2­3 сағаттық мезгілді білдіретін өлшем. «Ет асым» ­ 2­3 сағат шамасындағы мезгіл өлшемі.  «Ет пісірім» ­ асқан ет пісетіндей уақыт.  «Ет қайнатым» ­ қазанға салған ет қайнайтындай мерзім. «Қайнам» ­ қазанның қайнау уақытының өлшемі. Сондай­ақ өте қысқа мерзімді  білдіретін «Сүт пісірім» өлшемі де бар. №2.Қазақ халқының табақ тарту дәстүрі. 1) «Бас табақ» ­ бас, жамбас салынып, қонақтың ең жасы үлкеніне қойылады. 2) «Сый табақ» ­ жамбас салынып, сыйлы қонақтың алдына қойылады. 3) «Орта табақ» ­ асықты жілік салынады. 4) «Күйеу табақ» ­ бір сан жілік пен төс салынады. 5) «Келін табақ» ­ ұлтабар, жүрек салынады. 6) «Құдағилар табағы» ­ жамбас немесе асықты жілік салынады. №3. Сиыр еті 2 сағат піседі, ал қой еті одан жарты сағат кем піседі. Қой еті неше сағат  піседі? №4. Тауық  етін  түлкі  1сағ 10 мин пісірді, ал қоян ешкі етін оған қарағанда 90 минут  артық пісірді.  Ешкі еті  неше сағатта  пісіп шығады? №5. Бір жұмыртқа 5 минут піссе, үш жұмыртқа неше минут піседі?   Ой сергіту. Туған күнді табу Дүниеге келген айдың реттік нөмірін 100­ге көбейт, алынған көбейтіндіге туған  күн болатын айдың санын қос. Алынған қосындыны 2­ге көбейтіп, алынған санға 8­ ді қос. Нәтижені 5­ке көбейтіп, көбейтіндіге 4­ті қосып, одан алынған қосындыны  10­ға көбейт. Шыққан санға толық жыл санын (жасын) 4­ке арттырып қос та, одан  444­ті азайт. Айырманы оңнан солға қарай 2 цифрдан бөл. Оң жақтағы бірінші  тұрған екі цифр­жасы, екіншісі­ туған күні, үшіншісі­туған айдың реттік нөмірі.  Есептегеніңді жаз.                                                                                                                                       40 2  сағат.                 Азық – түлікке қатысты  өлшем. Мақсаты: Оқушыларға  азық­түлікке  қатысты   ұлттық   өлшемдерді  үйрету. Қызығушылықты ояту: ­ Санды белгілейтін таңба. ­ Екі апа, екі қыз және әже. ­ Қандай ағаштың діңі ақ? ­ Қай құс жұмыртқасын баспай ұяға салып кетеді? ­ Бензинді неден алады? ­ Өзенге үйін салатын аң? №1.      .­Бір асым (ет) - Бір елі (қазы) - Бір жапырақ (ет) - Бір тұтам (қазы) - Бір уыс (бидай) - Бір үгім (тұз) - Бір үзім (нан) - Бір шөкім (тұз) - Бір шымшым (тұз) - Жұдырық басындай (ет, қазы) - Бір қайнатым (шай) - Бір салым (тұз, шай) - Турам (ет,нан) №2 Тышқан бір уыс бидай әкелді, ал сары шұнақ бес уыс бидай әкелді. Сарышұнақ  тышқанға қарағанда неше уыс бидай артық әкелді?  №3. Таңғы аста оқушылар 32 үзім нан жеді. Ал түскі аста одан 12 үзім нан артық жеді.  Ал кешкі аста түскі асқа қарағанда 4 үзім нан кем жеді. Бір күнде оқушылар неше  үзім нан жед?. №4.  Әжесі немересінен бір қайнатым шай әкелуді өтінді. Ал немересі әжесіне 5  қайнатым шай әкеліп берді. Немересі неше қайнатым шайды артық әкеліп берді?  №5.  Наурыз мерекесі қарсаңында үш қазанға  «Наурыз» көже пісіріледі. Бірінші қазанға екі уыс тары салынды. Ал екнші қазанға одан 2 есе артық уыс тары салды. Ал  үшінші қазанға бірінші, екінші қазанға қанша тары салса, сонша салды. Үшінші  қазанға қанша уыс тары салынды? 41 3  сағат.                   Қашықтық өлшемдерінің атаулары. Мақсаты:  Әр  түрлі сөзбен  айтылатын , бірақ  мағынасы  бір  сөздермен   танысу. Қызығушылықты  ояту: Бір  ағаштың  он екі  бұтағы бар, Әр бұтағында  отыздан  жапырағы бар, Жапырақтың  бір жағы  ақ, Бір жағы қара.                       (Жыл,ай,тәулік,күн мен  түн.) №1.  «Өте жақын» деген мағынада айтылатын қашықтық өлшемдері. «Аттам» (бір аттам) жер. - - Бөрік тастам жер. - Иек артпа жер. - Қозы көген жер. - Қол созым жер. - Қырық қадам. - Тас лақтырым жер. - Таяқ тастам жер. №2. «Жақын» деген  мағынада  айтылатын  қашықтық  өлшемдері. - Әудем жер. - Қозы көш жер. - Құнан шаптырым жер. - Тай шаптырым жер. - Сәскелік жер. №3 .«Өте алыс» деген мағынада айтылатын қашықтық өлшемдері. - Айшылық жер. - Ит өлген жер. - Қырық күншілік жер. №4. Айдар мен Асан мектепке келе жатып, қадамдарын санады. Айдар 1 минутта  20 қадам жасады. Ал Асан одан 2 есе артық жасады. Екі бала бірлесе 1 минутта  неше қадам жасады?  Ой  сергіту. №5.            Сан қатарын жалғастыр: 1, 3, 7, 13, 21, 31, ..., ...                                                                                                                                   42 4  сағат.            Қазақша  ұзындық  өлшем  бірліктері....    Мақсаты: Оқушылырды  қазақша  ұзындық  өлшемдерімен  таныстыру   және   күнделікті  өмірде  қолдана  білуге  баулу. №1.  Бес саусақ  атаулары.      1. Бас бармақ       2. Сұқ саусақ      3. Ортан саусақ      4. Аты жоқ саусақ      5. Шынашақ №2.  Сол қол саусақтарын дәптердің бетіне қойып, мына өлшем бірліктерін сыз. ­ «Елі» ­ саусақтың көлденең қалыңдығы (Ені). №3.  «Сүйем» бас бармақ пен сұқ саусақ аралығындағы өлшем. №4.  «Сынық сүйем» сұқ саусақтың буыны бүгіліп барып белгіленген өлшем, бір  сүйемнің төрттен үш бөлігі. №5.  «Қарыс сүйем» бас бармақ пен ортан саусақтың аралық мөшері. №6.  «Қарыс» бас бармақ пен шынашақтың аралық мөлшері. №7.  «Тұтам» бес саусақпен тұтқандағы көлемге шамалас, 4 еліге тең ұзындық өлшемі. №8.  «Білем» ортан саусақтың ұшы мен қолдың бірінші буынының арасындағы  қашықтық. №9.  «Шынтақ» қолдың басы мен шынтақтың арасындағы қашықтық. №10.  «Қолтық» қолдың ұшы мен қолтық аралығы. №11.  «Құлаш» иық деңгейінде кере созылған екі қол ұшының арасы. 12.  «Табан» аяқтың өкшесі мен екінші саусақтың арасы. №13.  «Адым» жүру кезіндегі екі аяқтың аралық ұзындығы (қадам). 14.  «Аттам» екі аяқты созғандағы ұзындық.                                                                                                                                          43                                6.Логикалық  ой  қорыту  ­  2  сағат. 1  сағат.                  Ғажайып  сандардың  сырлары.  Мақсаты:  Оқушылардың сандар туралы  ұғымдарын кеңейту, сандардың  сырларын ашу және қисынды ойлауын дамыту,  ауызша есептеу дағдыларын  жетілдіру. Қызығушылығын ояту. ­Мұнымен санды белгілейді. ­Құс аузы нешеу? ­Жіпті бес жерінен түйгенде ол неше бөлікке бөлінеді? ­Балаларға білім беретін мекеме? ­Оны конвертке желімде №1. 1,2,3,4,5  цифрларының орнын ауыстырмай «­» және «+» таңбаларын пайдаланып  мәні 54­ке тең болатын теңдік құрасты №2. Сан қатары берілген. Сандар байланысын анықтап, жалғастыр 38, 30, 32, 24, 26, ..., ..., ..., №3. Әрбір әріп қандай сан. Егер  Н=0:70     Т=Е*3    У=Т+Е    Е=280:7 Н+У+К+Т+Е=350 №4. *50*8*9      861*7* №5. 10 011 + 100 110 010 өрнегінен 0 мен 1 ді ауыстыруға рұқсат етіледі. Солай неше алмастыру жасап, 18­ге бөлінетін санды шығаруға болады.          №6. Абзал  мен Алпамыс бірдей қалам сатып алғысы келді. Абзалға  24 теңге, ал  Алпамысқа 2 теңге жетпейді. Сонда олар ақшаларын қосып, бір қалам сатып  алмақшы болды. Бірақ ақшалары бәрібір жетпеді.Сонда қалам қанша теңге тұрған? №7 «Кері сөздер» Сөз ойла, ол сөзді кері оқысаң жаңа сөз шығатын болсын. Мысалы: қал­ лақ №8.   Изограф Суреттің артында қандай сөз жасырынып тұр:                                                                                                                                       44          2  сағат.                           Кім  шапшаң?  Мақсаты: Оқушылардың  есте сақтауын және зейінін қалыптастыру, сабаққа  деген қызығушылықтарын арттыру,  логикалық ойлау қабілеттерін дамыту.    (Топқа бөліп,  жарыс түрінде өткізуге болады.) №1 Көп нүктенің орнына буынды қой, ол бірінші сөздің соңы, екінші сөздің басы болсын. Қас() ат Лам() лас Қа()та  Көр()нал Жыл()мыз Бо() ры №2. Бір патшаның сұлу қызы болыпты. Ол 18 жасқа толғанда, кімнің байлығы көп болса,  соған қызымды беремін депті. Сонда бір жігіт келіп, менің 27360 сандық алтыным  бар, оған жыл сайын 33 сандық қосылып тұрады депті. Патша жігітке 30000 сандық  алтын әкелсе, қызын беретінін айтыпты. Жігіт 30000 сандық алтын жинағанша, қыз  неше жасқа толады? №3.   «Тез ойлан!» ­Ұзын жіпті үш бөлікке бөлу үшін неше рет кесу керек? ­Үш ұлда бір апай бар. Отбасының баласы нешеу? ­Бір жылда ең көп дегенде неше сенбі болуы мүмкін? №4. Қандай санды  9 –ға бөлгенде  7 қалдық қалады. Бірақ ол сан 1992 санынан үлкен. №5.   «Астаналар»  сөзсызбасы Бұл сөзсызбадан әлемдегі елдердің астаналарының атын оқи аласыңдар. П в ш о и ж т т т а а т а т Е к А с А т Н с А к С е и н м ә е у и н о м у л н г т е к о ш н е к б і ш х к и к е о о б д а т к и а ғ т е н о д л е г а ж н о р а в и п н и н р р а м л б л а р и р е №6. Қанат, Болат, Самат кітап оқыды. Біреуі –саяхат, екіншісі ­соғыс, үшіншісі­спорт  туралы оқыды. Егер Қанат спорт туралы емес, Болат соғыс туралы да, спорт  туралы  да оқыған жоқ. Кім не туралы оқыды? Жауабы: Қанат­соғыс, Болат­саяхат, Самат­спорт                                          45 №7 .Теңдік дұрыс болатындай етіп жұлдызша орнына  амал таңбасын қой. 4*4*13=13                        21*8*8=21                                                      Жауабы: 4­4+13=13                    21+8­8=21 №8. Ұзын жіпке шет жақтарын бос қалдырып, үш жерден түйін түйілді. Сонда бұл  түйіндер жіпті неше бөлікке бөліп тұр?                                                                               Жауабы: 4 №9. «Құпия хат» Кестеде берілген бес тұрақты тіркесті тап. (Ескерту: бір әріп екі рет қайталанбауы  керек. Бір сөзді екі рет қолдануға болмайды.) К Ж Ш Т Ғ А Т Т А і а г м а ш п р с ң с м ғ т а б ә д ң ө с а й қ я м с ө р е н ш ң б қ б т қ ж н к ж а л а а а ұ а ө ң д н ң з р ө қ а д б а т р д л л а р қ а с б а ы қ қ я й а қ №10.  4 * 12 + 18 : 6 + 3  өрнегіне мәні  50­ге  тең  болатындай  етіп жақша қой. Шешуі: 4 * 12 + 18 : (6 + 3)                                                                                                                                                                                                                                                               46

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика

Логика
Материалы на данной страницы взяты из открытых истончиков либо размещены пользователем в соответствии с договором-офертой сайта. Вы можете сообщить о нарушении.
23.12.2017