Mavzu: Oziq ovqat xavfsizligi va inson salomatligi
Mavzu: Oziq ovqat xavfsizligi va inson salomatligi
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisida o’tkazilgan ma’ruza:
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisida o’tkazilgan ma’ruza: Yer yuzida aholi sonining o‘sishi, iqtisodiy tangliklar, iqlim sharoitining o‘zgarishi va boshqa omillar sababli insoniyatning oziq-ovqat mahsulotlariga talabini qondirish tobora qiyinlashmoqda. BMTning Oziq-ovqat va qishloq xo‘jaligi tashkiloti hamda Butunjahon Sog‘liqni Saqlash tashkiloti ma’lumotlariga ko‘ra, hozirgi vaqtda dunyoda 840 milliondan ortiq kishi, ya’ni deyarli har 8 odamning biri to‘yib ovqatlanmayapti, 30 foizdan ziyodi esa to‘laqonli ravishda ovqatlanmaslik, organizmida eng asosiy mikroelement va vitaminlar yetishmasligi muammosini boshidan kechirmoqda. Buning oqibatida dunyodagi 160 milliondan ortiq bolada bo‘y o‘sishi, jismoniy va intellektual rivojlanish bilan bog‘liq jiddiy kamchiliklar kuzatilmoqda.
Aholi soni tez ko‘payib borayotgani, oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarish imkoniyatlari cheklanayotgani sababli ko‘plab mamlakatlarda aholini sifatli oziq-ovqat bilan ta’minlash masalasi asosiy muammoga aylanmoqda
Aholi soni tez ko‘payib borayotgani, oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarish imkoniyatlari cheklanayotgani sababli ko‘plab mamlakatlarda aholini sifatli oziq-ovqat bilan ta’minlash masalasi asosiy muammoga aylanmoqda. O‘zbekistonda mustaqillik yillarida ushbu sohada juda katta yutuqlar qo‘lga kiritildi, jumladan, qishloq xo‘jaligi mahsulotlarining ishlab chiqarish hajmi ikki barobar ortdi. Prezidentimiz rahnamoligida aholini sifatli, zarur mikroelementlarga boy oziq-ovqat mahsulotlari bilan ta’minlash maqsadida oziq-ovqat sanoati korxonalarida xomashyo bazasini yanada mustahkamlash, qayta ishlash sohasini modernizatsiya qilish, mahsulotlar turlarini ko‘paytirishga jiddiy e’tibor qaratilyapti.
Oliy Majlis Qonunchilik palatasi
Oliy Majlis Qonunchilik palatasi Mehnat va ijtimoiy masalalar hamda Agrar va suv xo‘jaligi masalalari qo‘mitalari tomonidan «Oziq-ovqat xavfsizligi: yutuqlar, mavjud muammolar va ularning yechimlari» mavzuida o‘tkazilgan konferensiyada bu boradagi islohotlar haqida batafsil,axborot,berildi. Tadbirda mamlakatimiz aholisini xavfsiz oziq-ovqat mahsulotlari bilan ta’minlash orqali xalqimiz salomatligi, milliy genofondini yanada mustahkamlash, sog‘lom ovqatlanish madaniyatini o‘stirish hamda mazkur yo‘nalishdagi chora-tadbirlarni kuchaytirish masalalariga alohida,e’tibor,qaratildi. So‘zga chiqqanlar sohaning huquqiy asoslarini yanada takomillashtirish hamda mutasaddi vazirlik, idoralar mas’uliyatini kuchaytirish yuzasidan fikr-mulohazalarini bildirishdi.
Ta’kidlandiki, oziq-ovqat mahsulotlarining sifati va xavfsizligini ta’minlash tizimini takomillashtirish ustuvor yo‘nalishlardan biridir
Ta’kidlandiki, oziq-ovqat mahsulotlarining sifati va xavfsizligini ta’minlash tizimini takomillashtirish ustuvor yo‘nalishlardan biridir. Bugungi kunda mazkur soha «Oziq-ovqat mahsulotining sifati va xavfsizligi to‘g‘risida»gi, «Aholining sanitariya-epidemiologik osoyishtaligi to‘g‘risida«gi, «Yod yetishmasligi kasalliklari profilaktikasi to‘g‘risida»gi, «Standartlashtirish to‘g‘risida»gi hamda «Iste’molchilarning huquqlarini himoya qilish to‘g‘risida»gi va boshqa qonunlar,bilan,tartibga,solinmoqda. Bundan tashqari, oziq-ovqat mahsulotlarini ko‘paytirish, qayta ishlash, eksport hajmini oshirish, ichki bozorni to‘la ta’minlash hamda zamonaviy texnologiyalar asosida intensiv bog‘lar barpo etishni yanada kengaytirishga qaratilgan bir qator qarorlar, aniq manzilli chora-tadbirlar dasturlari ishlab chiqildi. Huquqiy-me’yoriy hujjatlarning hayotga tatbiq etilishi natijasida oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarishga ixtisoslashgan korxonalar soni 10 mingdan ortiqni tashkil etyapti. Bu ko‘rsatkich 1991 yilga nisbatan 10 barobarga o‘sgan. Shu bilan birga, oxirgi yillarda aholining ovqatlanish sifati ancha yaxshilandi, iste’mol qilinadigan oziq-ovqat mahsulotlarining tarkibi o‘zgardi.
Bugun butun dunyoda oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarish hajmining o‘sishi aholi soni va ehtiyojlarining o‘sishidan ortda qolmoqda, — deydi
— Bugun butun dunyoda oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarish hajmining o‘sishi aholi soni va ehtiyojlarining o‘sishidan ortda qolmoqda, — deydi Mehnat va ijtimoiy masalalar qo‘mitasi raisi, O‘zbekiston XDP fraksiyasi a’zosi Yoqub Umarov. — Shu ma’noda oziq-ovqat xavfsizligi muhim masala hisoblanadi. Mamlakatimizda bu boradagi islohotlarni chuqurlashtirish, oziq-ovqat mahsulotlari turini ko‘paytirish va ichki bozorni yurtimizda ishlab chiqarilayotgan sifatli tovarlar bilan to‘ldirish ishlari izchil davom ettirilayotgani o‘z samarasini,bermoqda. Masalan, joriy yilning 9 oyi yakunida oziq-ovqat sanoatida ishlab chiqarish hajmi o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 125,8 foiz o‘sdi, jumladan, qandolatchilikda bu ko‘rsatkich 228,9, margarin mahsulotlari ishlab chiqarishda 178,8, shakar mahsulotlari ishlab chiqarishda 141,3 hamda sut va sut mahsulotlari ishlab chiqarishda 117,5 foizni tashkil etdi. Bunday ijobiy ko‘rsatkichlar, avvalo, dehqon va fermerlarning fidoyi mehnati, mahalliy ishlab chiqaruvchilar uchun yaratib berilayotgan shart-sharoitlar, imtiyozlar va soha qonunchiligi takomillashib borayotgani bilan izohlanadi.
Ma’lumotlarga ko‘ra, bugungi kunda rivojlanayotgan mamlakatlarda bir kishi uchun tavsiya etilgan kundalik 400 gramm o‘rniga juda kam miqdorda — bor-yo‘g‘i 150-200 gramm meva va sabzavot…
— Ma’lumotlarga ko‘ra, bugungi kunda rivojlanayotgan mamlakatlarda bir kishi uchun tavsiya etilgan kundalik 400 gramm o‘rniga juda kam miqdorda — bor-yo‘g‘i 150-200 gramm meva va sabzavot iste’mol qilinadi, — deydiMehnat va ijtimoiy masalalar qo‘mitasi a’zosi, O‘zbekiston XDP fraksiyasi a’zosi Sattor Rahmatov. — Xalqaro diyetologlarning tavsiyasiga ko‘ra, inson iste’mol qiladigan oziq-ovqatning kamida 50 foizini meva va sabzavotlar tashkil etishi zarur. Aytish kerakki, bizda bu borada katta imkoniyat bor. Mamlakatimizning tabiiy iqlimi va unumdor tuprog‘ida inson organizmi uchun foydali meva va sabzavotlar yetishtiriladi. Buni bugun xorijlik olimlar va mutaxassislar ham e’tirof etishyapti. Demak, qishloqlarda tomorqa yerlaridan yanada samarali foydalanib, meva va sabzavotlarni yanada ko‘proq yetishtirish va iste’mol qilishga jiddiy e’tibor qaratish zarur, deb o‘ylayman. Konferensiyada deputatlar erishilgan ijobiy natijalar bilan bir qatorda, sohadagi ayrim kamchiliklarga ham e’tibor qaratishdi. Xususan, oziq-ovqat sanoatida innovatsiya loyihalarini ko‘paytirish, import o‘rnini bosuvchi mahalliy mahsulotlar ishlab chiqarilishi hamda sohada ilmiy izlanish va tadqiqotlar olib borilishini yanada rag‘batlantirish muhim ahamiyat kasb etishi ta’kidlandi.
Shuningdek, «Oziq-ovqat mahsulotining sifati va xavfsizligi to‘g‘risida»gi, «Aholi o‘rtasida mikronutriyent yetishmasligi profilaktikasi to‘g‘risida»gi va boshqa qonunlarni takomillashtirish yuzasidan takliflar bildirildi
Shuningdek, «Oziq-ovqat mahsulotining sifati va xavfsizligi to‘g‘risida»gi, «Aholi o‘rtasida mikronutriyent yetishmasligi profilaktikasi to‘g‘risida»gi va boshqa qonunlarni takomillashtirish yuzasidan takliflar bildirildi. Konferensiyada sohani yanada rivojlantirish bilan bog‘liq tavsiyalar,ishlab,chiqildi. Konferensiyada Qonunchilik palatasi deputatlari bilan birga mutasaddi vazirlik, idoralarning mas’ul xodimlari va mutaxassislari hamda olimlar ishtirok etdi.
Мактабгача таълимда овқатланиш хавфсизлиги
Мактабгача таълимда овқатланиш хавфсизлиги
Мактабгача таълимда овқатланиш хавфсизлиги
Мактабгача таълимда овқатланиш хавфсизлиги
Xozirgi kunda istemol qilinayotgan tovuq go’shtini inson salomatligiga qanday ta’siri bor
Xozirgi kunda istemol qilinayotgan tovuq go’shtini inson salomatligiga qanday ta’siri bor.
Мактабгача таълимда овқатланиш хавфсизлиги
Мактабгача таълимда овқатланиш хавфсизлиги
Sutli maxsulotlar orqali kelib chiqayotgan kasalliklar
Sutli maxsulotlar orqali kelib chiqayotgan kasalliklar.
Атроф муҳит ҳолати ва озиқ-овқатлар сифати
Атроф муҳит ҳолати ва озиқ-овқатлар сифати Озиқ-овқат маҳсулотлари бехатарлигини таъминлаш ҳозирги вақтда дастлабки ишлаб чиқариш жараёнлари ва ем ишлаб чиқаришидан тортиб, охирида истеъмолчига етказиб беришгача тармоқлараро ҳамкорликни тақозо этади. Бундай умумлашган ҳаракатларнинг зарурати атроф-муҳитнинг ишлаб чиқаришнинг барча босқичларида озиқ-овқат маҳсулотлари сифатига таъсир кўрсатиши мумкинлиги билан изоҳланади. Озиқ-овқат маҳсулотлари сифатининг ёмонлашиш хатари қуйидагиларда ошиши мумкин:а) аварияли ва стихияли фалокатлар натижасида, кимёвий ва биологик ифлослантирувчиларнинг тушиши; б) қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини ишлаб чиқариш даврида турли кимёвий бирлашмалардан (пестицидлар ва бошқа агрокимёвий моддалардан) ҳаддан зиёд фойдаланиш; в) ерлар таназзулга учраши; г) ерусти сув ҳавзаларига тозаланмаган оқава сувларнинг тушиши; д) атроф-муҳитда макро ва микроэлементларнинг дисбаланси ва бошқалар.
Шу вақтга қадар, ўсимликшунослик ерларида гигиеник меъёрлардан ортиқ миқдорда
Қарийб ўттиз йил давомида, сувдан яккаҳоким пахтани суғориш учун фойдаланиш ва,пестицидлар,айниқса, хлорорганик пестицидларни қўллаш нафақат экологик ва иқтисодий,нобарқарорликка,олиб,келди,балки аҳоли саломатлиги учун сезиларли хатар ҳам вужудга келди. Шу вақтга қадар, ўсимликшунослик ерларида гигиеник меъёрлардан ортиқ миқдорда ГХЦГ ва ДДТ метаболитлари аниқланмоқда (табиий муҳит ифлосланиши мониторинги ва санитар эпидемиологик хизмати органлари маълумотлари).Чегарасиз шифокорлар ташкилоти томонидан,Қорақалпоғистон Республикасида ўтказилган синов тадқиқотлари кўкрак сути синовлари ва қатор турли хил озиқ-овқат маҳсулотларида (қўй гўшти ва товуқ ёғи, тухум ва пахта ёғида) хлорорганик__Cя•, бир турдаги ўзига хос диоксинлар, фуран ва полихлор бифенилларни БССТ тавсия этган меъёрлардан ортиқ миқдорда мавжудлигини аниқлади Бироқ, атроф-муҳитнинг ушбу бирикмалар билан ифлосланиши мониторингининг мураккаблиги ушбу тадқиқотларнинг жуда қимматлилигида. Бундан ташқари, уларни барча муҳит: атмосфера, сув,озиқ-овқат маҳсулотларида аниқлаш учун услубиятлар ишлаб чиқиш бўйича ишлар ҳам якунланмаган. Озиқ-овқат маҳсулотлари таъминоти занжирига кирадиган қатор бошқа кимёвий моддалар инсон саломатлиги учун ўта жиддий хатар уйғотиши мумкин. Хавфли кимёвий ифлослантирувчилар сирасига заҳарли металлар: қўрғошин, симоб, кадмий киради. Йод, А витамини, фолий кислотаси, темир каби озиқлантирувчи элементлар,етишмаслиги,билан,боғлиқ хатар ҳам жуда муҳимдир.
Мазкур микроэлементлар билан организмни етарлича таъминлаш мақсадида, Ўзбекистонда озиқ-овқат маҳсулотларини улар билан бойитиш (ош тузини,йодлаштириш,унни,фортификациялаш) кенг қўлланилади
Мазкур микроэлементлар билан организмни етарлича таъминлаш мақсадида, Ўзбекистонда озиқ-овқат маҳсулотларини улар билан бойитиш (ош тузини,йодлаштириш,унни,фортификациялаш) кенг қўлланилади. Озиқ-овқат маҳсулотларининг бошқа хавфли контаминантлари, табиий равишда вужудга келадиган заҳарли моддалар озиқ-овқат маҳсулотларини ишлаб чиқариш, ҳосил йиғиш, сақлаш, қайта ишлаш,тарқатиш ва тайёрлашнинг турли босқичларида пайдо,бўлиши,мумкин.Шу тариқа, озиқ-овқат маҳсулотларининг сифати учун барча манфаатдор томонлар: ишлаб чиқарувчилар ва истеъмолчи масъул ҳисобланади.Озиқ-овқатлар туфайли рўй берадиган касалликлар ва озиқ-овқат маҳсулотлари ифлосланиши усти дан назорат санитар-эпидеомиологик хизматининг овқатланиш гигиенаси бўйича асосий фаолияти саналади. Гигиеник меъёрларга жавоб бермайдиган озиқ овқат маҳсулотлари намуналарининг солиштирма оғирлиги 2000-2007 йиллар давомида микробиологик кўрсаткичлар бўйича 6,8-6,2%, санитар-кимёвий кўрсаткичлар бўйича 5,7-5,9% оралиғида ўзгарди .Гигиеник меъёрлардан четланишлар органолептик кўрсаткичлар (кислоталилиги, равшанлиги,қолдиғи) бўйича 10%, шунингдек таркибида заҳарли элементлар (қўрғошин, кадмий, рух) бўлиши – 0,2%,озиқ-овқатлар,энергетик,қуввати – 34%, ош тузи таркибидаги йод миқдори – 30%, ичимликлардаги органик бирикмалар – 10%, ўсимликли маҳсулотлар таркибида нитратлар борлиги – 3%, бошқа,кўрсаткичлар–12,8%,бўйича,кузатилди.Умуман олганда, озиқ овқат маҳсулотларининг сифати ва бехатарлиги устидан назорат соҳасида амалга оширилган тадбирлар республикада ўткир ичак юқумли касалликлари ва овқатланишдан,заҳарланишлар кескин кўпайишининг олдини олиш имконини берди.
E’tiboringiz uchun rahmat
E’tiboringiz uchun rahmat
© ООО «Знанио»
С вами с 2009 года.
