Методическая разработка по чеченскому языку на тему: «Хандешан карара хан»

Методическая разработка по чеченскому языку на тему: «Хандешан карара хан»

Урокан 1алашо: хандашах кхетам балар; хандешан бакъо 1амор; барта къамел кхиор.

                                Урок д1аяхьран некъ.

Дог даийтаран мур.(1минот)

 Хь-ХО: Де дика хуьлда шу массери а.

Самукъане ,догойланца д1йолайийра ю вай вешан урок.

Баккхийчу кхиамашца къинхьегамхой хилла и соьца д1аяхьа шу реза дуй?!

  МОТИВАЦИ:

Дешаран хьалхенаш  сов чехка яхалаш. Ненан мотт бийцалаш,

Беран сурт хийцалаш, хьанал болх лахалаш.  (1аьрби Дудаев)

  1.Ц1ЕРА БОЛХ ТАЛЛАР( 3минуты)

Ц1ахь язъян х1у еллера шуна?

Куьг айбал йиначара. Тетрадаш схьаделла, со хьожура ю.

11.. 1АМИЙНАРГ КАРЛАДАККХАР.(5минут)

Х1етал-метал хаийла шуна:

Х1умнаш, адам билгала до

Мила?Х1ун ю хаттарш до

Ойлайей схьадийци вала

Муьлха дакъа ду со ала? (ц1ердош)

                             !!!!!!!!!

Х1уманаш билгало гойту  , Къамелан и дакъа ду.

Муха ю?Я хьенан? Стенан? Хаттаршна ас жоьпаш ло.(билгалдош)

(РАБОТА С ПРЕЗЕНТАЦИЕЙ)

А) Х1ора ц1ердашна маь1нийца дог1у  билгаддош лаха:

МЕТРО (лаьттабухула боьду ( ц1ерпоштан )поездан некъ-ЕХА,

ЦУ ( хьамцех даьккхина дама ду)-

КЕГИЙРА,     БАХТАР( т1ийриг, доьхка) –ТИША,

МОТТ( адамийн, бехан, вуьжу, мачин)-БЕХА.

Б) Х1окху билгалдешнашна дуьхьал маь1на  долу дешнащ даладе:

     СИРЛА-БОДАНЕ ;  К1ОРГА- ГОМХА.

     НИЛХА-ЛУЬСТА  ; ДУЬРА-ТЕЗА  ПРОВЕРКА

В) Ялх лааме билгалдош даладе:

Сирла –сирланиг, лекха- лекханиг, г1ийла-г1ийланиг,шуьйра-шуьйраниг.

 Классан уьнт1ехь

(Терахь, классера болх, урокан тема ___________. 

ФИЛАТЕЛИСТ-человек собирающий  почтовые марки )

Йийбар -мебель(предложени х1оттор)  Тхуна керла йийбар ийцира.                          

ФИЗМИНУТКА  (зарядка под музыку) 1м.

111.КЕРЛА ТЕМА ЙОВЗИЙТАР. (15м.)

Хьехархо:

   Вайн классан уьнт1ехь хумма гойшуна даз дисина?

Дика болх би вай 1амийнарг карладоккхуш. Ткъа тахана керла довза дезаш къамелан дакъа ду вайн. Цхьаьни лехча карора дарий те и дакъа. Хьовсал, кл.уьнт1ехь дешнаш ду, дикка уьш деша а дешна, вайна каро деза  коьрта дош. 

Яздина дешнаш ду :  Хорбаз,хехо,  Амал,ага,аг1о,  Нуй, нехча, налха,

                                        Деши, диг, дог1а,  Орам,ога, орца, Шекар, шекъа, ша.

   Хь-Хо:

- Мульха къамелан дакъош девза? (ц1ердош, ц1ерметдош, билгалдош).

  Тахан вайна девзара ду керла къамелан дакъа  ХАНДОШ.

  Шуна карийна долу дош – вайн керла тема ю.

  Воду, веди, г1аьтти, йиши, - дала дел кхи масалаш………

 Дар я хилар гойтучу къамелан декъах хандош олу. Цо жоп ло х1ун дина? Х1ун хилла?  Бохучу а, царах схьадевллачу хаттаршна .

  МАСАЛА: х1ундо:

доьшу? Х1ун дира? Дийшира Х1ун дийра ду? Доьшура ду. Даладел кхи масалаш…..

Презентаци---Дийца х1ун до аш ненан меттан урокашкахь…

Ненан меттан урокашкахь оха  доьшу, дуьйцу, йаздо, къамел до. .

Хаатар лол ? Муьлах къамел дакъ ду иза?

Хьовсал кхуза…

    Мархашца малх ловзабели.   Лечкъаргех и ловзуш бу.

    Малх д1алечкъа, мархаш йоьлу. Малх карийча, стигал йоьлу.

Книгашца болх бар.  3минут

Схьаяьлла 108 аг1о, йоьшура ю вай 37 бакъо.

Х1у гойту къамелан декъехь?

Муьлхачу хаттаршна цо жоп ло?

Предложенехь х1у хуьлу иза?

Даладе масала. (ПРЕЗЕНТАЦИ).

Вай тобанехь болх бийра бу.  Шардар 185,аг1о 109.

Лахахь далийначу хаттаршна жоьпаш лучу кепара, хуьйцуш: (3мин.)

1.      Команда : деша, яздан, 2. К.: хьеха, лаха 3. К.: Ала, дийца.

                                   (3 минот хан ло.) Жам1а дар.

2.      Карточкашна  т1ехь болх бар.

Презентаций т1ехь болх бар. Хаттаршна жоьпаш д1аязде.

Х1ун до?                                          Х1ун  дира?

Дешархочо                                       Ж1аьло                                                                              

( карточкашна т1ехь болх бар)

( гость из другой школы приходит  с письмом…..)

                РЕФЛЕКСИИ. 1АМИЙНАРГ Т1ЕЧ1АГ1ДАВайна тахана девзина долу къамелан декъах лаьцна

   ДЕШАРХОШЦА, ЦХЬАЬНА. КЛАСТЕР  Х1ОТТОР Ю.

Ц1ахь бан болх…

Бакъо 37, шардар 186, аг1о 109.  Кхул хьалхарчу шардарехь далийначу хаттаран рог1аллехь схьаязде х1ара дещнаш.

Урокехь доккха дакъа лаьцначарна (……….) 4,5 дуьллура ду.

Тахана   урокехь вай бинчу белхана жам1а дийра ду вай.

Муьлха деша дакъа девзи?

 Х1у гойту цо? Муьлхачу хаттаршна жоп ло?   Предложенехь х1у хилла лела?

Х1инца вай урок йерзош  , шоьга урокан мах хадабойтура бу.

Шуна хьалха конверташ ду, царна чохь  смайликаш ю. Шаьш реза долу сурт гайта.