М.Мақатаев "Аққулар ұйықтағанда"
Оценка 4.8

М.Мақатаев "Аққулар ұйықтағанда"

Оценка 4.8
Разработки уроков
docx
русская литература
8 кл
21.04.2017
М.Мақатаев "Аққулар ұйықтағанда"
Бұл сабақ жоспар «Білім туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сай әзірленді. Қазақ әдебиеті пәні 8 – сынып оқу бағдарламасы негізінде әзірленген М.Мақатаев «Аққулар ұйықтағанда» тақырыбындағы қысқа мерзімді сабақ жоспарының мақсаты – оқушыларды креативті ойлауға бағыттау. Білім алушыларға жанрларды меңгерте отырып олардың ойларын ауызша еркін жеткізе білуіне және жаза білуіне қолдау көрсету, дәлел келтіру, салыстыру және анализ жасау, бағалау дағдыларын қалыптастыру, туындаған мәселелерді өз бетінше шеше білетін өмірге бейім ұрпақ тәрбиелеу болып табылады.Қазақ әдебиеті пәні 8 – сынып оқу бағдарламасы негізінде әзірленген М.Мақатаев «Аққулар ұйықтағанда» тақырыбындағы қысқа мерзімді сабақ жоспарының мақсаты – оқушыларды креативті ойлауға бағыттау
М.Мақатаев.docx
Мектеп: М.Шаханов  Мұғалімнің аты­жөні: Полатова А Қатыспағандар саны: М.Мақатаев «Аққулар ұйықтағанда» поэмасы Сабақ: 3 сабақ   қазақ әдебиеті Күні:  Сынып: 8 «А,Ә» Қатысқандар саны: Сабақтың  тақырыбы: Сабаққа   негізделген оқу  мақсаты Ақынның өмірі мен оның шығармашылығының арасында қандай байланыс бар екенін ұғыну.  Ақынның табиғатты қорғау идеясының халық ұғымындағы қасиетті нәрселермен  көмкерілгенін байқау. Барлық оқушылар істей алады:   Сөйлеу тілін дамыта отырып, өз ойын еркін жеткізе алады Оқушылардың көпшілігі істей алады:  Ақын тілімен салынған суретті ой елегінен өткізе отырып түсіндіріп бере алады Кейбір оқушылар істей алады:  Поэма мәтінін талдай отырып, тақырыбы мен негізгі идеясын, көркемдік тілін аша  біледі Оқушылар: Сабақтың  мақсаттары Тілдік мақсат Жетістік  критерийлері: Алдыңғы оқу Жоспар Жоспарланған  уақыт Басы Негізгі сөздер мен тіркестер:  Поэма, идея, эпилог Сыныптағы диалог үшін пайдалы тілдік бірліктер Талқылауға арналған сұрақтар: 1. Ақынның поэмасындағы негізгі арқау болған тақырып не? 2. Автор өзі көтерген мәселені қаншалықты аша білген? 3. Ана неге аққуды атпақ болды? Бұл шешімге келу анаға оңайға түсті ме? Тыңдалым мен оқылым бойынша ұсыныстар: Әр оқушының өзіндік ой­қиялына ерік бере отырып, оқушыларды шығармашылықпен жұмыс істеуіне жағдай жасау Өзіне, айналасындағыларға сын көзбен қарауға үйренеді; Адам бойындағы жағымды, жағымсыз қасиеттер туралы өз пікірлері  қалыптастырады; Табиғатты қорғауға үйренеді; Өз ойын еркін айтуды үйренеді; М.Мақатаев өмірі мен шығармашылығы Жоспарланған жаттығулар (төменде жоспарланған  Ресурстар жаттығулармен  қатар ескертпелерді жазыңыз 10мин Зейінін шоғырландыру. 1. Көңіл – күйлерін сұрау. 2. Мұқағали әндерімен  «Отан», «Халық» , «Тіл» топтарына  бөлу. Ой шақыру. 1. «Пай,пай, өмір! Өтесің –ау бір күні...» бейнесюжет. 2. «Мұқағали әлеміне саяхат». Ақын күнделігінен  жазбаларды оқи отырып сабақтың  тақырыбын ашу, мақсат  қою.  «Ратация» әдісі. Үй тапсырмасын сұрау, қорытындылау 1. М.Мақатаев өмірбаяны. 3. АКТ 8­сынып  оқулығы А 5 парақ Ортасы 10мин 10  мин 2. Шығармалары мен аудармалары. 3. Ақынның заты өлгенмен аты  өлмейді Ақынның поэмасындағы негізгі арқау болған тақырып ­  Жаңа тақырып. М.Мақатаев «Аққулар ұйықтағанда» бейнесюжет. 1. Проблемалық сұрақтар: 1. Ақынның поэмасындағы негізгі арқау болған тақырып не? 2. Автор өзі көтерген мәселені қаншалықты аша білген? 3. Ана неге аққуды атпақ болды? Бұл шешімге келу анаға оңайға  түсті ме? Проблемадан шығу: 1. ананың балаға деген махаббаты. 1. поэма шын тебіреністен, шын шабыттан, шын күйзелістен, шын  сағыныштан туған. 2. түспеді ана көп ойланды. 2.  Тапсырмалармен жұмыс. 1 – топ «Отан»: Шығарма кейіпкерлеріне мінездеме беру. Автор өзі көтерген мәселені толығыман ашқан, себебі  Ана аққуды баласы үшін атты. Бұл шешім анаға оңай  АКТ 8­сынып  кітабына  қосымша  М.Мұқағалидің өлеңдер  жинағы Кейіпкерлер Ана Әке Тәуіп шал Бақташы қарт 2 – топ «Тіл» : а) «Мұқағали – суреткер ақын». Поэмадағы  сюжеттік оқиғлардың композициялық құрылымына талдау. Іс – әрекеті, адами қасиеттері Қамқор ана. Балажан, сәбиі үшін аққуды атты. Адал жан, халық дәстүрін берік ұстанады. Мейірімсіз, қайырымсыз. Таяз ойлы. Ақылы мол, көргені көп. А  4 парақ Оқиғаның басталуы. Оқиғаның дамуы. Оқиғаның шиеленісуі. Оқиғаның шарықтау шегі. Оқиғаның аяқталуы. Жетімкөл туралы аңыздар. Көл еркесі – сұлу аққулар Ауру бала, тәуіп айтқан ем. Аққуды атқан ана. Астан – кестен көл беті. Аққудың киесі. Жалғыз ұлдың  өлімі. Кие қасіретін тартқан ана. Аққуынан айырылған  Жетімкөл. ә) Ақынның тіл шеберлігі. Әдеби – теориялық ұғымдарға  талдау, тілдік теңеулерді табу. Оқулықпен жұмыс, дәптерде  орындау. № Поэмадан үзінді 1. 2. Тәтті үн, аппақ нұр... Маужыраған түн,  салбыраған шымылдық... Эпитет   + Кейіптеу     Теңеу +   Эпитет (грек. epіtheton – қосымша) – заттың, яки құбылыстың ерекшелігін, сыр­сипатын бейнелі түрде танытатын поэтикалық  және стилистикалық ұғым, экспрессивті айқындаушы сөз.  Мысалы, қазақ поэзиясында “алтын” сөзі эпитет ретінде көп  қолданылады. Оның мағынасы да сан алуан: түсті (алтын күз); әдемілікті (алтын қасықтай); Бұл эпитет­теңеу құтты мекенді (алтын бесік – туған жер, алтын аймақ); атақ­дәрежені (алтын жаға); қазына­байлықты (алтын сандық); жаны таза, адамгершілігі мол кісіні (алтын адам, алтын кісі)  білдіреді. Эпитет көбінесе сын есім, үстеу, зат есім, етістіктен жасалады.  Көркем әдебиетте тұрақты эпитет жиі қолданылады. Кейіптеу– әр түрлі жануарларды, табиғат құбылыстарын немесе  жансыз нәрселерді адам кейпіне келтіріп суреттейтін көркемдік  тәсіл. Қазақ халқының бірқатар эпостық жырларында атқа тіл  бітіп, адамша ойлап, сезетіндей етіп бейнеленеді. Ертегілер мен  сықақ­мысалдарда қасқыр, түлкі, қоян,тағы басқа жануарлар адам кейпінде суреттеледі. Жазба әдебиетте кейіптеудің жаңа үлгілері  мол ұшырасады. Мысалы, Абайдың “Қыс” атты өлеңінде қыс  мезгілі мейірімсіз, түсі суық, қатал шал кейпінде бейнеленген.  Ауыз әдебиетінде кейіптеуге шарттылық, дәстүрлі үлгіні  ұстаушылық тән, жазба әдебиетте бұл тәсіл өзгеше сипат алады.  М.Жұмабаевтың “Жел” деген өлеңінде желді мазасыз, дамыл  алмай жүгіріп жүрген тентек бала кейпінде кескіндейді. Сөйтіп,  желді жанды бейне секілді етіп алады да, “ерні өтірік қыбырлап,  сыр айтқан боп сыбырлап”, “жымиып, күліп өтеді” деп сипаттап,  оны, тіпті, сұлу қызға қызықтырып: “Келдім ұшып, ғашықпын, Бір сүюге асықпын. Мойның бұр мендей әуреге”, – дейді де, “Сүйіп  көзінен, Шашы, алма жүзінен”, – деп, әсерлі кейіптеу түріндегі  суреттеме жасайды. Осы өлеңді тұтастай алғандағы бейнелеу  тәсілін де, ерні қыбырлап, сыбырлап, жымиып, күліп деген секілді бейнелі сөздерді де кейіптеуге жатқызуға болады. Аллегория,  символ секілді тұспалдап суреттеу кейіптеу тәсілімен ұштасып  жатады. Теңеу, эпитет ­ затты, нәрсені, құбылысты немесе заттың,  нәрсенің, құбылыстың белгісін, қасиетін, сапасын көрсететін  көркемдік ұғым. Теңеу ­дай, ­дей, ­тай, ­тей жұрнақтары жалғану  арқылы жасалады. Мысалы: Асқар таудай, дардай. Халық тілінде тұрақты теңеу (алтын көпір, бұйра толқын, сын  сағат, берік байлам, ыстық ықылас, т. б.) мол ұшырасады. Абай  поэзиясында теңеудің көптеген түрлері бар болмысымен,  қиысымен қолданылған. Әсіресе, «Шоқпардай кекілі бар, қамыс  кұлақ» өлеңінде аттың сынына байланысты қолданылған теңеу  осының жарқын мысалы болып табылады; «Шоқпардай кекілі бар  қамыс құлақ, Қой мойынды, қоян жақ, бөкен қабақ»; «Теке  мұрын, салпы ерін, ұзын тісті»; «Шапқан атқа жеткізбес бөкен  желіс»,[1] сол сияқты, терең ой, терең сөз, терең ғылым сияқты  теңеулер де Абайдан бастау алған троптар. Мысалы: «Түбі терең  сөз артық, бір байқарсың», «Терең ой, терең ғылым іздемейді». Ақын шығармаларында көңіл күйіне байланысты, адамдардың  өмірі мен қылықтарындағы жағымсыз жайларға өкініш білдіргенде айтқан теңеудің басқа түрлері де кездеседі: «Жалаңқая жат мінез  жау алады», «Ит қорлық немене екен сүйткен күні?», «Ыржаң­ қылжың ит Мінез». Дәйектеме, ц и т а т а ­ белгілі бір шығармадан сөзбе­сөз алынған  үзінді. Әуезов өзінің сан­сала зерттеу еңбектерінде, сөйлеген  сөздерінде, айтпақ пікіріне бірде негіз­тірек, енді бірде өріс  ретінде дәйектемені жиі әрі ұтымды қолданып отырған. Ол  дәйектемені сөз талғап алу (цитирование) деп атаған. Мәселенің  маңыздылығын терең сезінген жазушы Қазақстан Оқу  комиссариатының білім кеңесі шешімімен 1930 жылы Қызылорда  қаласында жарық көрген өзінің «Қазақ шаруа жастар мектебіне  арналған программасы және түсінік хаттың» қазақ әдебиеті пәніне арналған «Суретті әдебиет туралы» деп аталатын бөлімнің «Жазу  тіліне жаттығу» атты тарауында оқушылардың кітаппен жұмыс  істеуінің бір түрі ретінде дәйектемеге, оның қажеттілігі мен  меніне арнайы тоқталып өткен. Бұл мәселеге ол екінші рет «Тағы  да көркем әдебиет тілі турапы» деген пікір тапастырған  мақаласында оралып, тілшінің өзі келтірген цитата сөздерін  кітаптардың бірде­бір беттерін көрсетпей пайдаланғанына  қынжылыс білдіреді. «Өзің талдап отырған еңбектің ішінен сынға  апып отырған жерлерің болса, оны нақтылап атап, көздеп беру  әрбір айтыстың әділ шарты еді» деп, дәйектемені пайдапануды  жазу, сынау мәдениетінің көрінісі ретінде бағалайды. Әуезовтің  пайымдауынша, цитата ретінде пайдаланылған сөйлемдер,  пікірлер тырнақшаға алынуы, соңынан олардың қай шығарманың  қандай беттерінен алынғаны, авторы немесе кімнің пікірі, қай  еңбегі екені бері анық, дәл керсетіліп отырылуы керек екендігі  айтылады 3 – топ «Халық» : Поэмаға мазмұндық жоспар құру.   І. ІІ. ІІІ. Бақташы  қарт.  Шарасыз ана. Тақырыбы Басты оқиғалар Тау басына  біткен сұлу  көл Ауру бала  немесе  шарасыз  отбасы 1.Қалай біткен мына көл тау басына? 2. Жетімкөл жетімсірейді. 3. Аққулар айдынына оралмады. 1.Жас сәбидің науқасқа шалдығуы. 2. Тәуіп шалдың айтқан ойы. 3. Ананың шешімі. 4. Ұйықтап жатқан аққуды атуы. 5. Жетімкөлден сән кетті 1.Көзінен жас, көңілінен мұң төгілген  зарлы ана. 2.Халық ырымы. Аққуды атқан оңбайды. 3. Өліп жатқан бала, шарасыз ана. 4. Қасиет.Қасірет. Аңыз көп қой олар жайлы. Эпилог  Аққулар... Эпилог – көркем шығарманы қорытындылайтын компонент.  Эпилепсия негізгі оқиға желісінен бөлек тұрса да авторлық Соңы  10  мин идеяны толықтыра түсіп, шығарманың басты кейіпкерлері  жайында қысқаша мәлімет береді, олардың кейінгі іс­ әрекеттерінің жалғасын көрсетеді. Драмалық шығармаларда  автордың айтайын деген ойы кейіпкерлердің сөздері арқылы  Эпилепсията берілуі мүмкін. Романдар мен повестерде Эпилепсия шешімнен соң орналасып, негізгі оқиға аяқталғаннан кейін белгілі  бір уақыт өткен кездегі кейіпкерлер іс­әрекетінен хабар береді. 1. Ой түйіндеу. Шығармашылық тапсырма. Мұқағалиға хат 2. Кері байланыс. Осы сабақтан не алдым?  Тест интервью Мұқағали шығармаларының ерекшелігі Ойы өзекті. Бейнелі рух, сезім басым. Қазақ тұрмысына жақын ойлар айтылады. А 4 парақ «Аққулар ұйықтағанда» поэмасы бізге  қандай тәрбие берді? Ана махаббатының құдіреттілігін сезіндірді. Табиғатты қорғауды үйретті. Халық дәстүрін берік ұстануды дәріптеді. 3. Бағалау. Критерий бойынша бағаларын айту. Өзін – өзі бағалау. Топ басшысының бағасы. 5 мин Бағалау  парақшасы Мұғалім сөзі: Балалар, адам – табиғат перзенті. Дүниеде екі ана  бар: бірі – тіршіліктің анасы табиғат анасы, екіншісі адам анасы.  Екеуіде мейірімді. Осы екі анаға да қаталдық көрсетуге, жанын  жаралауға болмайды. Бағалау – Оқушылардың үйренгенін тексеруді қалай жоспарлайсыз? Критериалды бағалау Пәнаралық  байланыстар,  қауіпсіздік және еңбекті  қорғау ережелері, АКТ­ мен байланыс.  Құндылықтардағы  байланыс Ән­күй,  тарих,информатика Төмендегі бос ұяшыққа сабақ туралы өз пікіріңізді жазыңыз. Сол  ұяшықтағы Сіздің сабағыңыздың тақырыбына сәйкес келетін  сұрақтарға жауап беріңіз. Қосымша  ақпарат Саралау – Сіз қосымша көмек  көрсетуді қалай  жоспарлайсыз? Сіз қабілеті  жоғары оқушыларға  тапсырманы күрделендіруді  қалай жопарлайсыз? Бейнесюжет көрсету арқылы. Жеке тапсырмалар беру арқылы Рефлексия  ­ Сабақ/оқу мақсаттары шынайы ма? ­ Бүгін оқушылар не білді? ­ Сыныптағы ахуал қандай болды? ­ Мен жоспарлаған саралау  шаралары тиімді болды ма? ­ Мен берілген уақыт ішінде  үлгердім бе?  ­ Мен өз жоспарыма қандай  түзетулер енгіздім және неліктен? Қорытынды бағамдау Қандай екі нәрсе табысты болды (оқытуды да оқуды да ескеріңіз)? 1. 2. Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да оқуды да ескеріңіз)? 1. 2. Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды жетілдіруге  көмектесетін не білдім? 1

М.Мақатаев "Аққулар ұйықтағанда"

М.Мақатаев "Аққулар ұйықтағанда"

М.Мақатаев "Аққулар ұйықтағанда"

М.Мақатаев "Аққулар ұйықтағанда"

М.Мақатаев "Аққулар ұйықтағанда"

М.Мақатаев "Аққулар ұйықтағанда"

М.Мақатаев "Аққулар ұйықтағанда"

М.Мақатаев "Аққулар ұйықтағанда"

М.Мақатаев "Аққулар ұйықтағанда"

М.Мақатаев "Аққулар ұйықтағанда"

М.Мақатаев "Аққулар ұйықтағанда"

М.Мақатаев "Аққулар ұйықтағанда"
Материалы на данной страницы взяты из открытых истончиков либо размещены пользователем в соответствии с договором-офертой сайта. Вы можете сообщить о нарушении.
21.04.2017