Составила:
учитель истории
ГБОУ «Гимназия
Назрановского
района»
Темурзиева Л. И.
Одежда ингушей. Мужская одежда.ГIалгIай маIачасага гIирс
Лоамий мехка хозагIа дола дакъаДIа а лаьца улл хьо, ГIалгIайче,Курра йолаш никъ хьо хьай дIахоДуне мел латт яха хьо, ГIалгIайче.Аллах - Даьла, низ ба ГIалгIайченна,Везан - Даьла, йоахае ГIалгIайче. |
ГIалгIайче
Гимн Республики ИнгушетияЦуров Рамзан – дешаш яздяр (автор слов гимна РИ) Зангиев Руслан – мукъам (композитор гимна РИ)
«Лоаццача Iаьржача алтаза гIовтал тIа гIолла юкъ эзза хьоарчадаьча тIехкарах улла дотоца кхаьла шалта ботт маьлха зIанарех къегар, кхыметтел цун тIехкарах Iоухка кIайча дото нийдаш а дика гора Iаьржача гIовтал тIара». |
«Гобаьккха лаьтта урагIа а даха, молхах баьнначча кIура юкъе гIолла тхьовра санна, маьлхе шалта къегаш водар майра партизан».
«Говраш а яр бIарг хьесташ хоза. куралла лаьттах барг Iобетташ, IаддаргIа санна фоарт а гоамййя, … дIаэттача, сов а цунна раьза хиле, багара шод Iойодар БорагIана».
Цхьаболча наха ювц | Элтара кийнах доаккхал деш, |
Плиев Абазбика Амир «Элтар кий»
КIайча гата коч а ювхаш, |
Бений кий
Арчак-наькъан Яхьъяй Сали – «Ферта» Арчаков Сали «Бурка»
|
Еза йоI шоаш йодайича
Белаш тIара лостайий,
Хийла юкъехьерчабаьб цун
Лоаман хоза мехкарий.
Мехкараша, ха яххалца,
УрабагIаш гIалгIай мехка
Ферта еш хиннаяц, лоаман
Башха кIантий юкъебехка.
Бакъда, юкъехьерчабаьб цун
Лоаман эздий къонахий –
МоастагIчунна герзах байна,
Лорадеш Нана-Даьхен сий.
Дукха ба уж вай дунен чу бизза
Къонахий.
Цар сий дар – наьха декхар.
Къонахий… Цар ког тIаловзац зиза,
Алац тухах: «Ер да мерза шекар».
Маькх яаар духьа дохкац сий цар,
Тийшаболх – из цанна вIалла хац.
Iурра денна дош саррахьа хийца
Къонахаша моттиг короргьяц.
Къонахий - Мужчины
Тахан – к1аьнк,; кхоана – къонах, ломма – воккха саг; ломма – воккха саг, ц1улла – юха а бер.Сегодня - мальчик, завтра – мужчина; завтра – мужчина, послезавтра – старик; послезавтра – старик, поза-послезавтра – вновь ребенок
ГIалгIай кица – Ингушская пословица
- Лоамарой эздийча юкъах хьерчаш, |
Шалтеи доши – Кинжал и слово
«Зем баккха»! - «Обратите внимание»!(Сенах ховж хиннад, саг аьттиг ва, я аьрдиг ва? Как определяли, человек правша или левша?)
Молха кIуро бIарг лакха ца вуташ, |
Халкъан илли – Народная песня
1.Палчакх - Башлык | 3.ГIовтал – Бешмет | 11. Хулчи – чувяки из сыромятной кожи | 2.Шалта - кинжал | 12. Дербат -Дубление кожи |
5. Кий – шапка | 6. Коараш (чукхи)– длинный рукав (лопасти) | 21. Махьси – Легкие кожаные сапоги без каблуков | 3. ГIоарсам – боевой топор, секира. | 18. Догам - Вышивка |
8. Элтара кий -каракулевая шапка | 10. Бустам – мерка для пороха, газырь. |
| 4 ГIагI – латы. |
|
16. Боппиньг – Круглая подкладка под шлем | 13. Чачакх - Бахрома | 7. Тур – Сабля | ||
| 14. Фэтинг – Круглая пуговка из плетеного шнурка | 8. ТIаьск – Наконечник стрелы | ||
17. | ГIовтал - Бешмет | 15. Ботт – Ножны | ||
| 19. ТIехкар – пояс | |||
20. Барзкъа - Одежда | ||||
21. Ферта – Бурка |
Мишта декъа мегаргдар я дешаш?Жоп: Дешаш декъа мегаргда гIалгIай маIача сагий: керте тулларах; дегIата дувхарах; куга дувхарах; герзах; белха кечалоех а цар оатхалаях а лаьца
Материалы на данной страницы взяты из открытых источников либо размещены пользователем в соответствии с договором-офертой сайта. Вы можете сообщить о нарушении.