Национальный ингушский костюм

  • pptx
  • 24.04.2020
Публикация в СМИ для учителей

Публикация в СМИ для учителей

Бесплатное участие. Свидетельство СМИ сразу.
Мгновенные 10 документов в портфолио.

Иконка файла материала ПРЕЗЕНТАЦИЯ ПО ТЕМЕ НАЦИОНАЛЬНЫЙ ИНГУШСКСКИЙ КОСТЮМ (1).pptx




Составила:
учитель истории
ГБОУ «Гимназия
Назрановского
района»
Темурзиева Л. И.

Одежда ингушей. Мужская одежда. ГIалгIай маIача сага гIирс

ГIалгIайче!!!!!!!!! – Ингушетия !!!!!!!

Лоамий мехка хозагIа дола дакъа ДIа а лаьца улл хьо, ГIалгIайче, Курра йолаш никъ хьо хьай дIахо Дуне мел латт яха хьо, ГIалгIайче. Аллах - Даьла, низ ба ГIалгIайченна, Везан - Даьла, йоахае ГIалгIайче.

ГIалгIайче

Гимн Республики Ингушетия Цуров Рамзан – дешаш яздяр (автор слов гимна РИ) Зангиев Руслан – мукъам (композитор гимна РИ)

«Лоаццача Iаьржача алтаза гIовтал тIа гIолла юкъ эзза хьоарчадаьча тIехкарах улла дотоца кхаьла шалта ботт маьлха зIанарех къегар, кхыметтел цун тIехкарах Iоухка кIайча дото нийдаш а дика гора Iаьржача гIовтал тIара».

«Гобаьккха лаьтта урагIа а даха, молхах баьнначча кIура юкъе гIолла тхьовра санна, маьлхе шалта къегаш водар майра партизан».
 

«Говраш а яр бIарг хьесташ хоза. куралла лаьттах барг Iобетташ, IаддаргIа санна фоарт а гоамййя, … дIаэттача, сов а цунна раьза хиле, багара шод Iойодар БорагIана».

ГIалгIай маIача сага гIирс Одежда ингушского мужчины

ГIалгIай маIача сага гIирс – Одежда игушского мужчины

ГIалгIай маIача сага КИЙ Головной убор ингушского мужчины

Цхьаболча наха ювц
Элтар кий,
Цо доаккхаш санна хет
Царна шоай сий
 
Шеко яц, хоза тов
Элтара кий,
Бакъда, хьанна хов
Кийна кIалха хьаькъал дий?
Хьаькъало доаккхаргда
Элтарча кийна сий.
Iовдалча керто йохийтаргья
Эздеча кийнах вий.
 

Элтара кийнах доаккхал деш,
Баьсса корта сонта баргба,
Шийла эсалагIа хеташ,
Хьаькъала керта тIа туллача
Кийнаца дов доаккхаргда.
 
Шин кийнах цаI
Йожанза яьргьяц хоттала
Элтара кий —
Сов беза мухь ба Iовдала.
Элтарча кийно куц доаккх
Куц даргдолчун.
Iовдалал а гучайоаккх
Йолш волчун.
 

Плиев Абазбика Амир «Элтар кий»

Элтара кий – Каракулевая шапка

Сира устагI - Серая овца

КIайча гата коч а ювхаш,
Бений тхан из кий а туллаш,
Из каIьнк сенга водал-теш,
Тайп-тайпара уйлаш еш,
КIанто санна болар деш?
 

Бений кий

Кхакха кий (Бене кий) Шапка из овечьей шкурки

УстагIийи, Iахииргаши Овцы и овечки

Кхакхий (кIай, Iаьржа, мура) Овечьи шкурки (белая, коричневая, черная)

БIегIинга кий (мангала кий) Войлочная шапка-шляпка

Лоргаш латта устагIий, дутташ латта тха… Стрижка овец и стирка шерсти…

МалагIа кино чура да я сурт? Малав я актёр? Из какого фильма данный кадр? Кто этот актер?

Мамилов Суламбек Актер, режиссёр

ГIалгIай маIача сага тIабувха гIирс… Одежда Ингушского Мужчины

Палчакхаш

Хетта палчакх

КIуч бола палчакх

Ега палчакх

Тамара Яндиева «Сийна палчакх"

КIайи - Iаьржи ферташ

КIай ферта – Белая бурка

Iаьржа ферта – Черная бурка

Арчак-наькъан Яхьъяй Сали – «Ферта» Арчаков Сали «Бурка»

 
Даьша наькъа болхача хана
ЩийлагIа болча Iана бетта,
ДIайха цIа мо, лоархIаш хиннай
Тхах хьаяь из Iаьржа ферта.
ЖагIа санна, деттачча догIах
Ара виссача лоамаро,
Новкъа егIа ягIа бIу мо,
Ферта лоархIаш хиннай цо.
Е, йIовхало са а дукъаш,
ДIайха деча ахкан ди,
Попа IиндаргIа санна, фертах
КIаьдвенначоа хиннад Iи.


Еза йоI шоаш йодайича
Белаш тIара лостайий,
Хийла юкъехьерчабаьб цун
Лоаман хоза мехкарий.
 
Мехкараша, ха яххалца,
УрабагIаш гIалгIай мехка
Ферта еш хиннаяц, лоаман
Башха кIантий юкъебехка.
 
Бакъда, юкъехьерчабаьб цун
Лоаман эздий къонахий –
МоастагIчунна герзах байна,
Лорадеш Нана-Даьхен сий.


 

Даурбек-наькъан ГIази Махьмада сурташ Рисунки даурбекова Гази-Магамеда «Бой во Владикавказе»

Юрташ йоахача хана Период Гражданской войны в Ингушетии

Юрташ йоахача хана дийхка сурташ Рисунки, сделанные в период Гражданской войны в Ингушетии

Фу аргдар оаш укх суртах лаьца? Что Вы сказали бы о этой картине?

Евлоева Рая «Майра кIантий» «Смелые джигиты»

Нальг- наькъан Арсмака Элберд Нальгиев Эльберд Арсамакович

Ауш-наькъан Руслан – Аушев Руслан

ГIалгIай сийдолча турпалхошта хетадаь дола сийленг – Памятник, посвященный героям ингушам

Дукха ба уж вай дунен чу бизза
Къонахий.
Цар сий дар – наьха декхар.
Къонахий… Цар ког тIаловзац зиза,
Алац тухах: «Ер да мерза шекар».
Маькх яаар духьа дохкац сий цар,
Тийшаболх – из цанна вIалла хац.
Iурра денна дош саррахьа хийца
Къонахаша моттиг короргьяц.
 

Къонахий - Мужчины

Тахан – к1аьнк,; кхоана – къонах, ломма – воккха саг; ломма – воккха саг, ц1улла – юха а бер. Сегодня - мальчик, завтра – мужчина; завтра – мужчина, послезавтра – старик; послезавтра – старик, поза-послезавтра – вновь ребенок

ГIалгIай кица – Ингушская пословица

ГIалгIай маIача сага чокхи Мужская одежда ингша - черкеска

ТIемахочун гIирс Обмундирование воина

Шалта - Кинжал

- Лоамарой эздийча юкъах хьерчаш,
Хьо фу деш хиннай, шалта?
- Хозача дешо иттаза ца даьккхар
Доаккхаш хиннай со, алхха.
 
- Лоамарой хозача метта декаш,
МалагIа хиннай хьа уйла?
- Шалто, иттаза беттара яьлча,
Ца даьккхар даьккхад аз хийла.
 

Шалтеи доши – Кинжал и слово

Тур - Сабля

«Зем баккха»! - «Обратите внимание»! (Сенах ховж хиннад, саг аьттиг ва, я аьрдиг ва? Как определяли, человек правша или левша?)

Моакхаза топ-тепча – Кремневое оружие

Молха кIуро бIарг лакха ца вуташ,
Деттача цу товраша са даккха ца вуташ,
Хьайра берда ва санна юкъе кхеставеш,
Нажа чурт ва санна, вужа ца тугаш,
Селла гIийла ма кхеставу хьа гIийла
доттагIа!

 

Халкъан илли – Народная песня

Ахциева Хадижат - «Хьа цIи» «Имя твое»

Бустамаш - Газырница

ГIалгIай маIача сага гIирс (чокхи, коч) – Одежда ингушского мужчины (бешмет и черкеска)

ТIехкар

Куга дувхар - Обувь

1.Палчакх - Башлык

3.ГIовтал – Бешмет

11. Хулчи – чувяки из сыромятной кожи

2.Шалта - кинжал

12. Дербат -Дубление кожи
Махьси

5. Кий – шапка

6. Коараш (чукхи)– длинный рукав (лопасти)

21. Махьси – Легкие кожаные сапоги без каблуков

3. ГIоарсам – боевой топор, секира.

18. Догам - Вышивка

8. Элтара кий -каракулевая шапка

10. Бустам – мерка для пороха, газырь.

 

4 ГIагI – латы.

 

16. Боппиньг – Круглая подкладка под шлем

13. Чачакх - Бахрома

7. Тур – Сабля

 

14. Фэтинг – Круглая пуговка из плетеного шнурка

8. ТIаьск – Наконечник стрелы

 17.

ГIовтал - Бешмет

15. Ботт – Ножны

 

19. ТIехкар – пояс

20. Барзкъа - Одежда

21. Ферта – Бурка

Мишта декъа мегаргдар я дешаш? Жоп: Дешаш декъа мегаргда гIалгIай маIача сагий: керте тулларах; дегIата дувхарах; куга дувхарах; герзах; белха кечалоех а цар оатхалаях а лаьца

Керте туллар;
ДегIата дувхар;
Куга дувхар;
ГIирз;
Белха кечалий а, цар оатхалаш.
 

Чулоацам