Научная статья на тему "Музыкальное наследие интерактивных методов обучения"

MUSIQIY MEROSNI O'RGATISHDA INTERFAOL USULLARDAN FOYDALANISH. Buxoro madaniyat kolleji Rajabov Azamat Sharifovich Noan'anaviy   dars   turlarini   ish   faoliyatining   asosiy   shakliga   aylantirish xamda ularni maqsadsiz qo'llash mumkin emas. Jahon psixolog­pedagoglarining tadqiqotlarida XXI asr metodlari sifatida ko'rilayotgan interfaol metodlar nafaqat zamonaviy maktablar uchun yuksak malakali o'qituvchilarni tayyorlash vazifasini bajarishda, balki ushbu jarayonni tezlashtirib ta'lim sifatini oshirishga ham sharoit yaratadi. Quyida shu xususda so'z boradi. «Galeriyani aylanish» metodi. Kichik guruhlarning barcha a'zolariga bitta muammo taklif etiladi. Har bir guruh o'zlariga berilgan muammoga belgilangan vaqt   ichida   fikrlarini   yozib,   javoblari   yozilgan   varaqlarini   boshqa   guruh   bilan almashtiradi. Javoblarni olgan ularni baholaydi va tugal bo'lmasa o'z variantlari bilan   to'ldiradi.   So'ngra   guruhlar   fikrlari   umulashtirilib,   eng   yuqori   ballga arziydigan to'g'ri va mukammal javoblar tanlab olinadi. «Qor   bо'гоn»   metodi.   Ikkiga   ajratilgan   guruh   talabalari   bir   muammo yuzasidan   eng   ko'p   to'g'ri   javoblar   topish   maqsadida   birgalikda   muhokama yuritishadi.   Har   bir   to'g'ri   javob   yumaloqlangan   qor   ko'rinishida   o'sha   guruh hisobiga   yozib   qo'yiladi;   to'plangan   umumiy   ballar   miqdori   asosida   guruhlar baholanadi. «Asalari galasi» metodi. Muammo bitta guruhda yoki ikki kichik guruhlarda muhokama qilinadi. Bunda topshiriqlar har xil yoki butun guruhga bitta bo'lishi mumkin. Guruhlar qo'yilgan muammoni ma'lum muddat muhokama etib, natijani boshqalarga  ma'lum   qilishadi.  Muammo  echimining eng  yaxshi   varianti  tanlab olinadi. «Dumalovchi   qor   uyumi»   metodi.   Dumalovchi   qor   uyumi   metodi   o'quv mashg'uloti   o'tkazish   metodining   ramziy   nomisi   bo'lib,   ish   qo'yilgan   muammo ustida   mulohaza   yuritib   ko'rish   uchun   talabalarga   vaqt,   tegishli   manbaalar, tarqatma materiallar berishdan boshlanadi. Bu metod guruhning xar bir a'zosiga butun   guruhning   bilimlari   va   tajribalaridan   foydalanib,  o'zining   keng   qamrovli nuqtai nazarini bayon etishni nazarda tutadi.  Buning uchun talabalar 4 ta kichik guruhlarga ajratiladi. Muhokama qilib chiqish   uchun  barcha  guruhlarga  bitta  topshiriq  beriladi.  Har   bir  kichik  guruh topshiriq ustida alohida ishlaydi. So'ngra birinchi bilan ikkinchi va uchunchi bilan to'rtinchi   guruhlar   muammo   ustida   birgalikda   muhokama   yuritishadi.   Oxir oqibatda   barcha   kichik   guruhlar   birlashib,   butun   yaxlit   guruh   bo'lib   qo'yilgan muammo echimini hal etishning turli yo'llarini, variantlarini muhokama qilishadi. Bunday   muhokama   jarayonida   talabalarning   qo'yilgan   muammo   yuzasidan bilimlari chuqurlashib, boyib, keng qamrovli bo'lib boradi. «Akvarium»   metodi.   Guruhdan   uch   talaba   ajratib   olinib   ularga   xona o'rtasidagi   stol   atrofiga   o'tirishlari   va   qo'yilgan   muammoni   o'n   minut   atrofida birgalikda   muhokama   qilishib,   fikr   bildirishlari   so'raladi.   Bu   uch   talaba akvariumdagi baliqlarga qiyos.  Atrofda   o'tirgan   kuzatuvchilar   o'ratasidagi   talabalarning   fikrlarini   diqqat bilan   tinglab,   javoblarni   to'g'ri   va   noto'g'riga   ajratib   yozib   borishadi   hamda muhokama paytida o'zlarining qarashlarini bayon etishadi. Yetarli darajada fikr bildira olmagan o'rtadagi talabalar o'z o'rinlarini kuchli fikr bildirgan kuzatuvchi talabalarga   bo'shatib   berishadi.   Har   bir   muammo   yuzasidan   bildirilgan   fikrlar talabalar ishtirokida o'qituvchi tomonidan umumlashtiriladi. «Raqamli»   metodlar.   Guruhlardagi   talabalarning   umumiy   sonidan   kelib chiqqan holda 4x4x4, 5x5x5, 6x6x6 metodlarining biridan foydalaniladi. Masalan, 5x5x5 metodida har biri 5 ta talabadan iborat 5 ta kichik guruhchalar tashkil etilib, ularning 5 nafar sardorlari to'plashib ko'yilgan muammoni hamkorlikda muhokama etishadi,   so'ngra   o'zlarining   guruhlariga   qaytishib   sheriklariga   masalaning yechimini o'rgatishadi.