Открытый урок по теме:«Поэзия Шагь-Эмира Мурадова»

Открытый урок

по родной (лезгинской)литературе

«Поэзия Шагь-Эмира Мурадова»

Подготовила учитель родного языка и литературы Ахмедова З.Б.

для 7-х классов

Тарсунинмурадар:

·        Шаирдинуьмуьрдинрекьикаймалуматаргун;

·        Шиирринманалувалкъалурун;

·        Шииррахалкьдинуьмуьр, зегьмет, дуствалкъалурун; ч1алан михьивалгьиссавун;
Шаирдин ч1алариз музыка кхьин.

Тарсунинтадаракар: учебник – хрестоматия, шаирдиншикилар, шиираравайктабар, презентация, видеоматериал. 


Тарскьиле фин. 
Муаллим: Квезсаламуалейкум. 

К1валин к1валах ахтармишун.

Муаллим: Алатайтарсуначнавуч к1елнай?

Ученик: ЧцнЧееперКасбубадин «Векье», «Яйлахда» шииррихъгалазтанишхьана.

Муаллим: Ашиирринкьилин тема вуч я?

Ученик:Шиирринкьилин тема т1ебиатдикай я…

Интерактивный доскадал Ш.-Э. Мурадовансуьреткъалурзва.

Муаллим: КъечунДагъустандинхалкьдиншаир Ш.-Э. Мурадовануьмуьрдинваяратмишунринрекьикайрахада, шиирар к1елда.

Ученик: «Ашукь я» шиир к1елда.

Муаллим: И шиирдин автор чнавинидихъ т1вар кьур Ш.-Э. Мурадов я.

Вахтарфизва. Абурухъгалазинсанарни. СадбурухалкьдинваВатандинуьмуьрда, тарихдачпингелер туна хъфизва.

Кьуьзуьжеда т1ебиат

Кьуьзуьжеда вац1ар, вирер, гьуьлерни,

Тарихфейигелерни, хажалатар, дердерни,

Ярдин вили вилерни –

Лугьузвашаирдивичинэсерда.

Ш.-Э. Мурадов (1913-1996).

Лезгийринмашгьуршаир, таржумачи, драматург Ш.-Э. Мурадоввиликан Самур округдин (гиланДокъузпарарайондин) Къурушринхуьре 1913- йисузхипехъанБилаланхизандадидедизхьана. АданбубахуьруьнагьалийрихъгалазсаналАзербайжанпатазкьуьдакъудизфидай. Гъвеч1и гаданихизандихъгалазгьа и рекьежедай.

Уьлкведагьукумдегишхьунсебебяз, Ш.-Э. Мурадовазмектебдизфидаймумкинвалхьана. Ада хайихуьреваАхцегьа к1елна. ГуьгъуьнайДагъустандинпединститутдин физико-математический факультетда к1елзава. Институт акьалт1арай жегьилпешекардисакьадарйисараМиграгъринваАхцегьриншколайрамуаллимвиле к1валахзава.

Гьелемектебда к1елдайла амшиираркхьиналмашгьул тир. Эдебиятдал рик1 алаз ч1ехи хьайи Ш.-Э.МурадовМахачкаладизхквезва. Ина ада «Социализмдинпайдах», «Дагъ.правда» газетра, «Дуствал» альмонахдаварадиокомитетдалезгипередачайринредакторвиле к1валахзава. Гьасавахтунда ада лезгиэдебиятнивиликтухузва. Шиирартуьк1уьрунал а маял ч1авалай машгьул тир.

Шаирдинсифте эсер 1933-йисуз «Ц1ийи дуьнья» газетдизакъатнай. Адан т1варни «Гап1алар тир». Сад лагьайктаб «ХушбахтДагъустан» т1вар алаз 1949-йисуз Махачкаладаакъатнай. Амгьа и йисуз СССР-дин писателринСоюздизкьабулнай.

Гуьгъуьнлайадан «Лацулифер», «Гатфарингьевес», «Рагъвамуьгьуьббат» вамасабурчапдайакъатзава.

Ш.-Э. Мурадовашииратдин ч1ехи жанрайрикэсерарнияратмишзава.  «Дагъларанурар», «ДемирниСелми», «Зулгьарай», «Рагъ» поэмаяракъатзава.

Ч1алан устаддиаяларни рик1елай ракъурзавач. «Шалбуздагъдингар», «Чунвирилустар я» вамасабур к1елзавайбуру хушдизкьабулнай. Ш.-Э. Мурадовлезгитеатрдихъгалазниалакъайраавай. Ада Абдул Ражабовахъгалазсаналяратмишай «Фундугъбег» къемедадичидраматургияда кьет1ен чкакьазва.

Ш.-Э. Мурадовбажарагълутаржумачи тир. Ада уруслитературадинклассикринэсерарлезги ч1алаз таржумаавунай. ШаирДагъустандинхалкьдинбаркаллу т1варц1из, «За трудовой доблест», «За доблестный труд» медалризлайихлухьана. Ам 1996-йисуз регьметдиз фена, Махачкаладакучуднава.

ИсятдачнашаирдинхайиВатандикай, аданаялвахтарфейихуьруькайвидеодизкилигда.

Шаирдинаялвахтаргзафзаланбурхьана. Бубадикаймагьрумхьайиамдидеди, гзафазиятарэхна, ч1ехи авуна, шегьререкьелгъана. Шаирдиватандинтемадизекефикиргузвай.

1.     «Ватан» шиир к1елда Маллаева М.

2.     «Дагъдапакамахъ» - Наиля

3.     «Рагъалукьун» - Ася.

Муаллим: И шиирар «Рагъ» поэмадинпаяр я. Абураракъинихъавайкъуват, гьайбаткъалурзава.Ракъини т1ебиатдал, инсаниятдал чан гъизва.

4.     «Чирваэкв я» - Зина.

Муаллим: Шаирди и шиирдачирвилерихъялна к1анзавайди къалурзава, чирвалхалкьарпаталэквтирдилугьузва.

5.     «Мус жезвай к1валахар я» - Саида, Суна , Фатима.

Муаллим: Аялри и шиирдизхасшикиларниянава, т1ебиатдин гуьрчегвал, зулундевлетлувалкъалурнава.

6.     «Горькийдизмугьманвиле» - Диана.

Муаллим: ГорькийдиС.Сулейманазгайи ч1ехи т1варц1икай, шаирдинбажарагъдикайлугьузва.

Чазгьихьтинадетарава?

Ученик: Мугьманкьабулдай, салам гудай,…

7.     «Къуватхьурай» - Бисен.

Муаллим: Чнаиналлагьайвалшаирдингзафшиирарманийризэлкъвенва. Чнаникъеаданса мани тамамарда.

Шаирдихъгзафярардустаравай.

Ш.-Э. Мурадов: «Къуйзи к1валер мугьманривац1анва, дар хьурай, аммази рик1ни к1валин рак1ар абурузгьамишаачух я».

Муаллим: Регьметлу Забит Ризванованнишаирдинарадаекедуствалава. З.Ризванова гъвеч1и к1арацдин кьватидалшаирдиншикил ч1угунвай ва ч1аларни кхьенвай:

Шагьдагълариншагьхьтинхва,

Ваз салам я яргъарай!

Зазванкъвезвавиманийрин

Дагъустандиндагъларай.

Адалмукьвал-мукьвалкьил ч1угваз чимашгьурманидар тир Р.Гьажиева, Д.Рагьимовакъведай.

Ви манийрихуштаъсирдадеврандиз

Сятералдиябгузкандаинсандиз.

Сивел мили хъуьруьналазхизандиз

Вунмугьманхьуншадсувар я Дурия

Тарсуниннетижаавун.

1)Квезтарсбегенмишхьанани?

2) Квез ц1ийи вуччирхьанаШ.-Э.Мурадовануьмуьрдикай? 

К1валин к1валах гун.

Шаирдинуьмуьрдикайваяратмишунрикайихтилатавун. Шиирхуралайчирун.