Пазакласнае мерапрыемства "Падарожжа з Дамавічком"

Пазакласнае мерапрыемства

“Падарожжа з Дамавічком”

Мэта: садзейнічаць актывізацыі пазнавальнай дзейнасці вучняў;  спрыяць фарміраванню духоўнага свету асобы, патрыятычных пачуццяў на аснове ведаў пра гістарычнае мінулае; падтрымліваць цікавасць да беларускай мовы як да вучэбнага прадмета; развіваць моўную культуру і творчыя здольнасці дзяцей; выхоўваць любоў і павагу да фальклорнай спадчыны беларускага народа.

Абсталяванне: схема-карта, скрынка з заданнямі, карткі з заданнямі, дадатак.

Ход мерапрыемства

Настаўнік (ці вядучы):

 Добры дзень! Я вельмі рада бачыць вас і з вялікім задавальненнем запрашаю ў падарожжа з Дамавічком па роднай зямлі. Мяркую, вам даводзілася чуць пра ахоўніка нашага жытла Дамавіка. Паводле славянскіх міфаў, дамавік — энергічны дзядуля маленькага росту, з сівой барадой і добрым, прыветлівым тварам.

Дамавікі ў "дзіцячым" узросце памерам не больш за футбольны мяч. Іх тулава пакрыта доўгай жорсткай шэрсткай, вочкі і рот жоўтага колеру. Ручкі ў дамавікоў маленькія, з мяккімі пальчыкамі, а ног няма зусім, таму што перасоўваюцца яны па паветры, лунаючы ў дзясятках сантыметраў ад падлогі.

Калі дух жылля добразычлівы да ўладароў хаты, то дапамагае ім па гаспадарцы, папярэджвае аб небяспеках і абараняе ад погані. Калі ж гаспадары трапілі ў няласку да "дзядулі", то ён можа біць посуд, тупаць нагамі. А калі дамавік зусім разышоўся, то яго звычайна ўціхамірваюць словамі: "Ты павінен дом пільнаваць, гаспадарку берагчы, дапамагаць гаспадыні, а не ваяваць. Ведай сваё месца!" Аднак, каб пазбягаць такіх сітуацый наогул, прынята залагоджваць дамавіка.

Прапаную вам гульню, у ходзе якой вы будзеце выконваць заданні ад Дамавічка і зможаце ўзбагаціць свае веды пра родную мову, народную культуру, прадэманстраваць тое, што вам ужо вядома,  і паказаць свае веды нашаму ахоўніку.  Для гэтага неабходна раздзяліцца на 2 каманды і прыдумаць сабе назву. За кожнае правільна выкананае заданне каманда будзе атрымліваць кветку (васілёк). Пастарайцеся сабраць вялікі букет для вашай каманды. Перад Вамі схема-карта. Каб адгадаць, якія заданні Вас там чакаюць, неабходна разгадаць філворды(гл. Дадатак) (на кожную зорачку даецца філворд, дзе неабходна закрэсліць літары, якія паўтараюцца, а потым прачытаць слова. Літары, якія на філвордзе вылучаны іншым колерам, застаюцца. На першым філвордзе павінна атрымацца слова “куфэрак”. Далей вучні выконваюць заданне з “Чароўнага куфэрка”)

Схема-карта падарожжа

(Вучням неабходна раскрыць заданні з дапамогай філвордаў).

Чароўны куфэрак.

            Настаўнік: У хаце нашых продкаў на самым пачэсным месцы стаяў куфар. У ім ляжалі нейкія рэчы, якія гаспадары вельмі бераглі. Што ляжыць у маім куфры, даведаюцца толькі сапраўдныя беларусы, а гэта тыя, хто добра разумее беларускую мову. Зараз я вам дам паперкі, на якіх напісаны словы па-руску, а вам трэба перакласці іх на нашу родную мову і размясціць пад адпаведнай ілюстрацыяй. Той, хто правільна перакладзе, атрымае з куфра падарунак.

            (У маленькай скрыні знаходзяцца словы, напісаныя па-руску, якія неабходна перакласці. А таксама ляжаць цукеркі, якія можна атрымаць за правільна перакладзенае слова. На партах у вучняў знаходзяцца ілюстрацыі да кожнага слова).

ЮБКА - спадніца

ПЛАТЬЕ - сукенка

СКОВОРОДА - патэльня

КОВЁР - дыван

ПАЛЬТО - паліто

ОТКРЫТКА- паштоўка

СЛОВАРЬ - слоўнік

ЧАСЫ - гадзіннік

ДЕНЬГИ - грошы

РУБАШКА - кашуля

ШУБА - футра

ЖУРНАЛ - часопіс

ПУГОВИЦА - гузік

ПЛАТОК - хустка

ГАЛСТУК - гальштук

ПОЛОТЕНЦЕ - ручнік

КОНФЕТА - цукерка

ЛОЖКА – лыжка

            (Васілёк даецца за правільна выкананае заданне).

            Настаўнік:А ці ведаеце Вы, як з’явіўся Дамавік? Існуе такая легенда: “Калі Д’ябал выступіў супраць Бога, той у наказанне зверг яго з нябёсаў разам са сваімі злымі анёламі. І ўсе яны трапілі у ад. Але сярод іх былі і не вельмі злыя. Яны трапілі на зямлю ў вобліку знаёмай нам нячыстай сілы - Лесавік, Кікімара, Багнік и г.д. Сярод іх знайшоўся той, хто рабіў і дабро. Яму было дазволена пасяліцца побач з чалавекам.

(Вучням зноў прапануецца філворд, выканаўшы які, яны атрымаюць слова “клоўз”). Наступнае заданне

Клоўз-тэст

            Настаўнік: Працягваем наша падарожжа. Вам неабходна узнавіць дэфармаваны тэкст.

Вялізны барадаты стары ў звярыных скурах на пакрытым поўсцю целе, з белым, як бяроста, тварам,_______________________________клапоціцца пра лес, ахоўвае яго. (Лесавік)

Лічылась, што ______________ахоўвае поле, баяўся макрэчы і няўтульна адчуваў сябе вясною і восенню. Можа падманваць людзей. (Палявік)

Стары, з доўгай барадой, доўгімі валасамі на галаве ў форме кліна, з гладкай бліскучай скурай.______________гаспадарыць у вадзе.(Вадзянік)

Пярэварацень, чалавек, ператвораны кім-небудзь ці па сваім уласным жаданні ў ваўка. У __________________________прысутнічае розум, але ён не можа гаварыць. (Ваўкалак)

Сівенькі дзядок у кашулі, з доўгімі валасамі, доўгай сівой барадой. ____________________________ахоўвае жытло людзей. (Хатнік, Дамавік)

Махнаты брудны чалавек з доўгімі рукамі і хвастом. _________________________заманьвае чалавека да сябе. (Балотнік)

 (За правільна выкананае заданне даецца кветка)

(Вучням зноў прапануецца філворд, выканаўшы які, яны атрымаюць слова “крыжаванка”).

Крыжаванка

            Настаўнік: Разгадайце крыжаванку з падказкай-малюнкам, назва якога адпавядае пачатковым літарам кожнага слова. (На дошку прымацаваны малюнак з выявай Дамавіка).

1.Не стукне, не грукне, а сам прыйдзе.

2. Не прадзе, не тчэ, а людзей апранае.

3.Невялічкі шустры майстар, сам худы і галавасты, а як возьмецца за працу, дык пачуеце адразу.

4. Што за дрэва ў свеце ёсць, што дупло ў яго наскрозь, а ў дупло забраўся пісар: вечна піша і маўчыць, ростам гэткі ж , як і дрова – толькі нос з дупла тырчыць.

5.Дуга злучыла берагі прыгожа, нібы ў казцы, а вось званочак да дугі прымацаваць не ўдасца.

6. Маю тонкі, востры нос, каляровы доўгі хвост. Спрытна я ў руках мільгаю, носікам свой шлях шукаю.

7.Хто родзіцца з вусамі, але з заплюшчанымі вачамі?

(За правільна выкананае заданне даецца кветка)

(Вучням зноў прапануецца філворд, выканаўшы які, яны атрымаюць слова “загадкі”).

(Праводзіцца гульня “Загадкі” адразу для дзвюх каманд. Якая каманда хутчэй адгадае слова, тая і атрымлівае кветку).

Загадкі (гульня)

Настаўнік  называе загадкі, а вучням трэба знайсці адгадку сярод малюнкаў, прымацаваных да дошкі (не толькі назваць адгадку, але і паказаць усім).

1.     Новая пасудзіна, а ўся на дзірках. (Сіта.)

2.     Залацісты і вусаты. У ста кішэнях сто зярнятак. (Колас)

3.     Яна галодная – хата халодная. Яна пад’ела – у хаце пацяплела (Печ).

4.     Маленькі, гарбенькі, а ўсё поле праскача; дамоў прыбяжыць – цэлы год праляжыць (Серп)

5.     Ножак ён не мае,

Ён з адною ручкай,

А грыбы збірае

З бабкай і ўнучкай (Кош).

6.     Каля ямы ўсе з кіямі (Міска)

7.     Стаіць сава на купіне, крыламі махае, а ляцець не можа, трасецца, калоціцца, аб усім свеце клапоціцца. (Млын)

8.     Не разыначка (ізюм) я, а мяне ўсе смакуюць, не дзяўчыначка я, а мяне ўсе цалуюць. (Лыжка)

(Вучням зноў прапануецца філворд, выканаўшы які, яны атрымаюць слова “гульня”).

Настаўнік: Ну а зараз давайце “Пагуляем з продкамі” (гульня ўключае ў сябе 2 заданні “Пагуляем з продкамі” і “Аднавіце слова”. За кожнае правільна выкананае заданне даецца кветка).

            Пакладзіце ў скрыню толькі тыя словы, якія адносяцца да тэмы “Ежа”, “Адзенне і абутак”, “Будынак, двор, сядзіба”

Шчаўе, боршч, дранікі, куцця, клёцкі, аладкі, расольнік, зацірка, кажух, камізэлька, кашуля, сукенка, фартух, капялюш, бялізна,  панчохі, падмурак, дах, комін, ганак, веранда, склеп, вароты, пуня,гарышча.

Аднавіце слова

Аднавіце словы, пераставіўшы літары ў адпаведным парадку

баресул            беларус

Газакда           загадка

ораканм          рамонак

Аднавіце словы, пераставіўшы літары ў адпаведным парадку

Аявслёк вясёлка

Нкусаке сукенка

Авкёліс  васілёк

Аднавіце словы, пераставіўшы літары ў адпаведным парадку

Нінакта тканіна

Овкуапч павучок

Ёмтыакл матылёк

(Вучням зноў прапануецца філворд, выканаўшы які, яны атрымаюць слова “прыказка”).

Настаўнік: Беларускі народ кемлівы. Ён не толькі любіць складаць і адгадваць загадкі, але і трапна падбірае словы, выразы да ўсяго, што адбываецца ў жыцці. Наступнае наша заданне: Расшыфруйце прыказку (з дапамогай лічбаў зашыфравана прыказка аб працы. Лічбы адпавядаюць парадкаваму нумару літар у беларускім алфавіце, г.зн. кожная лічба-гэта пэўная літара. ДЖ, ДЗ асобнымі літарамі не лічацца)

Каб у пашане быць, трэба працу любіць.

Будзь смелы не языком, а справай.

Настаўнік: Давайце зараз палічым, колькі кветак у кожнай каманды, і вызначым пераможцу нашага падарожжа.

Вось і закончылася наша падарожжа з Дамавічком. Спадзяюся, што яно Вам спадабалася і нікога не пакінула раўнадушным. Мне вельмі прыемна, што ў кожнай каманды атрымаўся вялікі прыгожы букет з васількоў.

Мова родная, мова дзядоў!
Іншай мовы мы ў сэрцы не чуем.
Мілагучнасцю любых нам слоў,
Быццам музыкай, душы чаруем.
                                              Л. Геніюш

ДАДАТАК

Філворды