Дайындаған: "Балалар мен жасөспірімдерге арналған республикалық оңалту орталығының " орта мектебінің мұғалімі
Дайындаған:
"Балалар мен жасөспірімдерге арналған
республикалық оңалту орталығының " орта мектебінің мұғалімі
Лепесбаева Сандугаш Кайратовна
Сабақ тақырыбы: Темір Сабақ мақсаттары:
Сабақ тақырыбы:
Темір
Сабақ мақсаттары:
Темір мысалында қосымша топша элементтеріне сипаттама беруге үйрету.
Темірдің құрылысы мен қасиеттерінің тікелей байланысын табу.
Оқушылардың қызығушылығын дамыту.
ХИМИЯ
Сабақ жоспары: Периодтық жүйедегі орны және атом құрылысы
Сабақ жоспары:
Периодтық жүйедегі орны және атом құрылысы
Табиғатта кездесуі
Физикалық қасиеттері
Химиялық қасиеттері
Өнеркәсіпте алынуы
Қолданылуы
Периодтық жүйедегі орны және атом құрылысы
Периодтық жүйедегі орны және атом құрылысы
ТЕМІР
Next
Темір – d-элемент. Темірдің валенттік электрондары сыртқы s-электрондар және сырттан санағанда екінші деңгейдегі d-электрондар болып табылады, сондықтан ол ауыспалы тотығу дәрежелерін көрсетеді.
Периодтық жүйедегі орны және атом құрылысы
Периодтық жүйедегі орны және атом құрылысы
Next
Электрондық формуласы
Графиктік формуласы
Периодтық жүйедегі орны және атом құрылысы
Периодтық жүйедегі орны және атом құрылысы
Темір химиялық реакцияларда 2 немесе 3 электрон беріп, өзінің тұрақты қосылыстарында +2 және +3 тотығу дәрежелерін көрсетеді:
Fe0 – 2ē → Fe2+
Fe0 – 3ē → Fe3+
Темірдің тотығу дәрежесі +6 (K2FeO4 – калий ферраты) болатын тұрақтылығы төмен қосылыстары белгілі.
Back
Табиғатта кездесуі
Табиғатта кездесуі
Аl Ғе Са Nа К Мg Ті басқа Ме Мn Ва Sr
Металдардың жер қыртысында таралуы (%)
Next
Табиғатта кездесуі Темір метеорит
Табиғатта кездесуі
Темір метеорит
Next
Ғарыштан түсетін метеориттер, негізінен темірден тұрады. Сондықтан ерте заманда темірді «аспан» немесе «жұлдыз» тасы деп атаған.
Темірдің табиғаттағы қосылыстары
Темірдің табиғаттағы қосылыстары
Fe
FeS2
Пирит
(темір колчеданы)
FeCO3
Сидерит
Fe2O3*3H2O Лимонит
(күрең темір тас)
Fe3O4
(магнитті темір тас)
Fe2O3
(қызыл темір тас)
Next
Қазақстанның пайдалы қазбалары Next
Қазақстанның пайдалы қазбалары
Next
Ересек адамның денесінде 4-5 г темір бар
Ересек адамның денесінде 4-5 г темір бар
Темірдің биологиялық рөлі
Қандағы
гемоглобин (3г)
Миоглобин – бұлшықет нәруызы
(0,3-0,6 г)
Темірі бар
ферменттер
(0,4-0,7 г)
Темір қорлары: бауыр, өт, бүйрек
(0,5 г)
Next
Back Темірдің биологиялық рөлі
Back
Темірдің биологиялық рөлі
Байланысқан күйдегі темір көптеген тағамдық өнімдерде: қара нан, картоп, алма, өрік, жанғақ және т.б. кездеседі
Физикалық қасиеттері Темір – жылтыр, күміс түстес ақ металл, оның тығыздығы – 7,87 г/см3
Физикалық қасиеттері
Темір – жылтыр, күміс түстес ақ металл, оның тығыздығы – 7,87 г/см3.
Балқу температурасы жоғары – 15390С. Темір иілімді, магниттелетін және оны жоғалтатын қасиеті бар. Электр тоғын және жылуды жақсы өткізеді.
Back
Химиялық қасиеттері Fe Бейметалдармен әрекеттесуі:
Химиялық қасиеттері
Fe
Бейметалдармен әрекеттесуі:
Cl2 S O2
Ылғал ауада тат басуы
Күрделі заттармен әрекеттесуі:
су қышқыл тұз
Next
Химиялық қасиеттері Fe Тотығу дәрежесі +2 :
Химиялық қасиеттері
Fe
Тотығу дәрежесі +2:
S H2O НCl,H2SO4 тұз
Тотығу дәрежесі +2, +3:
Next
Тотығу дәрежесі +3:
Cl2 HNO3
O2
Химиялық қасиеттері Темірдің оттекпен әрекеттесуі:
Химиялық қасиеттері
Темірдің оттекпен әрекеттесуі:
Fe + O2 =
Fe3O4
(FeO*Fe2O3)
3
2
Next
Химиялық қасиеттері Темірдің хлормен әрекеттесуі:
Химиялық қасиеттері
Темірдің хлормен әрекеттесуі:
Fe + Cl2 =
FeCl3
2
3
2
Next
Химиялық қасиеттері Next Темірдің күкіртпен әрекеттесуі:
Химиялық қасиеттері
Next
Темірдің күкіртпен
әрекеттесуі:
Fe + S = FeS
Химиялық қасиеттері Ылғалды ауада тат түзеді: 4Fe + 2H2O + 3O2 = 4Fe(OH)3
Химиялық қасиеттері
Ылғалды ауада тат түзеді:
4Fe + 2H2O + 3O2 = 4Fe(OH)3
Next
Химиялық қасиеттері Next Күрделі заттармен әрекеттесуі: Қатты қыздырылған темір су буымен әрекеттеседі:
Химиялық қасиеттері
Next
Күрделі заттармен әрекеттесуі:
Қатты қыздырылған темір су буымен әрекеттеседі:
Fe + H2O = FeO + H2
Концентрлі азот және күкірт қышқылдарында темір енжарланады, өйткені ерімейтін қосылыстардың қорғағыш қабатшасымен қапталады.
Сұйылтылған азот және күкірт қышқылдарымен әрекеттесіп, темір тотықсызданады:
Fe + 4HNO3(сұйылт.) = Fe(NO3)3 + NO + 2H2O
Fe + H2SO4(сұйылт.) = FeSO4 + H2
Темір белсенділігі төмен металдарды олардың тұздарынан тотықсыздандырып, ығыстырып шығарады:
Fe + CuCl2 = FeCl2 + Cu
Темірдің маңызды қосылыстарын анықтау
Темірдің маңызды қосылыстарын анықтау
Fe+2- ионына сапалық реакция
2Fe2+ + K4[Fe(CN)6] → Fe2 [Fe(CN)6]↓ + 4K+
калий тетрацианоферраты темір тетрацианоферраты
Fe+3- ионына сапалық реакция
Fe3+ + 3KCNS → Fe(CNS)3 + 3K+
калий тиоцианаты темір тиоцианаты
көк тұнба
қан қызыл
ерітінді
Back
Темірді 2 түрлі әдіспен алуға болады
Өнеркәсіпте алынуы
Темірді 2 түрлі әдіспен алуға болады.
Пирометаллургиялық әдіс:
Сутекпен тотықсыздандыру
Fe2O3 + 2Al =
FeO + H2 =
Көміртек (II) оксидімен тотықсыздандыру
Fe3O4 + 4СО =
Алюминотермиялық әдіс:
Fe +
H2O
3Fe +
4СО2
2Fe +
Al2O3
Back
Магниттер Шойын және болат Темір Қыздырғыш элементтер
Қолданылуы
Магниттер
Шойын және болат
Темір
Қыздырғыш
элементтер
Электрсымдар
Next
Ат әбзелдері. Құрамы: темір, күміс және т
Ат әбзелдері. Құрамы: темір, күміс және т.б.
Ұзындығы – 24 см. XI ғасырда жасалған
Next
Темірден жасалған қайшы. Ұзындығы – 15,5 см
Темірден жасалған қайшы.
Ұзындығы – 15,5 см.
XIV ғасырдың екінші жартысы
Next
Темірден жасалған балта. Ұзындығы – 16 см
Темірден жасалған балта.
Ұзындығы – 16 см.
ХІ ғасыр
Next
Темірден жасалған құлып. Ұзындығы – 8,5 см
Темірден жасалған құлып.
Ұзындығы – 8,5 см.
ХІІ ғасыр.
Next
Темірден жасалған әр түрлі қару-жарақтар
Темірден жасалған
әр түрлі
қару-жарақтар.
Х – ХІІ ғасырлар
Next
Темірден жасалған кілттер. ХІ–
Темірден жасалған
кілттер.
ХІ– ХІІ ғасырлар
Темір “ тақырыбы бойынша кроссворд құрастыру
Үйге тапсырма:
§ 40 №8 (жазбаша)
“Темір “ тақырыбы
бойынша кроссворд құрастыру
Назарларыңызға рахмет!
Назарларыңызға рахмет!
© ООО «Знанио»
С вами с 2009 года.
