Презентация:Морфология

Сабақтың тақырыбы: Морфология бөлімін қайталау. Сабақтың мақсаты: Оқушыларды сабақққа қатыстыра отырып, өткен тақырыптарға байланысты сұрақ-жауап өткізу, морфология бөліміне тоқталу, оның сөз таптарына және түрлеріне тоқталып, оны толық меңгерту Әдісі: Сұрақ – жауап Сабақтың түрі: Қайталау сабағы Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру бөлімі ІІ. Сұрақ-жауап (әр түрлі тақырыпқа байланысты) ІІІ. Морфология - сөз таптарын зерттейтін сала

Сөз таптары Етістік (4) Зат есім  (8) 9 Шылау (3) Одағай (3) Үстеу (7) Сын есім (2) Сан есім (6) Еліктеу сөз(2) Есімдік  (7)

Заттың атауын  білдіреді Зат есім Сұрақтары  Кім? Кімдер?  Не? Нелер? Адамзат (кім?) 8 Деректі (нақты) Ғаламзат (не?) Дерексіз (нақсыз) Жалпы а   Жалқы А

Заттың сының,  түр­түсін,дәмін  білдіреді Сын есім Сұрақтары  Қай? Қандай? Сапалық: Мыс: сұлу 2 Қатыстық Мыс:әдепті

Табиғаттағы құбылыстардың  еліктеуіне байланысты  туған сөздерді еліктеу  сөздер дейміз Еліктеу сөз 2 Бейнелеуіш М: жалт қарады Еліктеуіш М:дүңк ете түсті

Іс­әрекеттің  қимылын білдіреді Болымсыз (­ма,­ме,­ба,­бе,­па, ­пе,жоқ,емес) Мыс:кетпе,  көрген емес Сұрақтары   Не істеді?  Не қылды?  Қайтті? Болымды Мыс: кетеді, тұр Етістік 4 Салт(б,ж,ш,к) Б.с қайда Мыс: үйге барады Сабақты Т.с Кімді? Мыс: досын көрді

Етістіктің ерекше түрлері Есімше (­ған,­ар, ­мақ, ­пақ, ­атын,  ­ген,­ер, ­мек, ­пек,  ­етін,  ­қан, ­р,  ­бақ,          ­йтын, ­кен, ­ с,  ­бек,           ­йтін)   4 Көсемше (­а,­е,­й,­ып,­іп,­п,­ғалы, ­гелі,­қалы,­келі) Тұйық етістік у Мыс:көру Өзгелік (­дыр,­ғыз,­т ­дір, ­гіз, ­ыр, ­тыр,­қыз,­ір, ­тір,  ­кіз)   Етіс 4 Ортақ (­ыс,­іс,­с)   Ырықсыз (­ыл,­іл,л) (­ын,­ін,­н) л Өздік (­ын,­ін,­н)

Рай 4 Шартты (­са, ­се) Мыс:көшсе, атса Ашық 3 шақтың біреуінде  тұруды қажет етеді           Бұйрық 1. Көбінесе ІІ жақта тұрады Мыс:сен тұр,жүр 2. –шы, ­ші жұрнақтары арқылы Мыс: Көрші, берші 1. Етістіктің –ғы, ­гі,­қы,­кі,+көм.ет. Мыс: көргім келді 2.  Етістіктің са,се игі еді Қалау Мыс: айтса игі еді 3. –ғай,­гей,­қай,­кей Мыс: келгейсің

Толық лексикалық  мағынасы жоқ, түрленбейді, сөйлем мүшесі болмайды, тек сөз бен сөзді,сөйлем  мен сөйлемді  байланыстырады  Жалғаулық (мен,бен, пен, бірақ,  дегенмен, кейде, өйткені, сол себепті) Шылау 3 Септеулік (туралы, сайын,дейін,  таман,қарай, соң, кейін, бері, қатар,бірге)                     Демеулік 1. Сұраулық(­ма,­ме,­ба,­бе,­ше) 2. Шектік (­ақ,­ғана) 3. Нақтылау(­ғой,­қой,­ды,­ді) 4. Күшейткіш (­ақ,­ау,­да,­де) 5. Болымсыздық(түгіл, тұрсын) 6. Белгісіздік (­ау,­мыс,­міс)

Адамның көңіл-күйіне байланысты, жан-жануарларға қаратылып айтылатын сөздер Шақыру (шөре-шөре, кә-кә) Одағай 3 Жекіру  (тәйт,жә,тек) Көңіл-күй (алақай,қап, бәрекелді, әттеген-ай, ойбай)

Іс­мезгілін, мекенін, мақсатын мөлшерін  білдіреді Үстеу Сұрақтары: қашан? Қашаннан?  қайдан?қалай?қайда? Сын-қимыл (қалай?қайтіп? қалайша?) М: орысша, тез, шапшаң Мезгіл: қашан?қашаннан? М:бүгін, күндіз 7 Мекен:қайда?қайдан? М:ілгері,алға,артта Себеп­салдар (не себепті? Неге?) М:босқа, амалсыздан, бекерге Күшейткіш (қалай?қандай?) М:орасан, кілең,   өте   Мөлшер: қанша? қаншама? М:анағұрлым, сонша Мақсат: не мақсатпен? қалай? не үшін? неліктен? М:әдейі,жорта, қасақана

Заттың санын,  ретін білдіреді Бөлшектік: М.екінің бірі Екіден бір Топтау Ш.с М.бес-бестен Сегіз- тоғыздан Сан есім Сұрақтары: қанша?неше? Нешеу?нешінші? 6 Есептік М: Жиырма, екі Реттік: (-ынші, -інші,-ншы, -нші) М:алтыншы, екінші Болжалдық   1) ­лап,­леп,­дап,­деп,­тап,­теп,­лаған,       ­леген,­даған,­деген,­таған,­теген Жинақтық (-ау,-еу)1-7 М.екеу, алтау      2)   сане.+к.ж.+б.с немесе ж.с.           М:он бестерде, он бестерге    3) е.с.с. ~ көмекші сөз          М: беске таман, он жарым т.б.             4) е.с.е. қосарлану арқылы            М: екі­үш,алты­жеті т.б.

Есім сөздердің  орнына жүреді Есімдік Сұрақтары: кім?не?  неше? қанша? Болымсыздық  (ешкім, ешбір,  ешқандай, түк Дәнеңе,дым) Өздік  (өз) 7 Жіктеу  (мен,сен,сіз, ол(көпше)) Белгісіздік (біреу,әркім, әлдеқандай, әлдене) Сұрау (кім?не?қандай? қалай?қанша? қандай?) Сілтеу (бұл, осы, мынау, анау) Жалпылау (бәрі,барша, күллі түгел)

IV.  Тест жұмысы (морфология бөлімі бойынша) № Оқушының жауабы Мұғалімнің  Балл жауабы 1 2 3 V.   Үйге тапсырма : Ережелерді қайталау