Развитие творческих способностей на уроках казахского языка

Қазақ тілі мен Қазақ тілі мен әдебиеті әдебиеті сабағында сабағында оқушылардың оқушылардың шығармашылық шығармашылық қабілеттерді қабілеттерді дамыту дамыту Қазақ тілі Қазақ тілі мұғалемі мұғалемі Валеева Зульфия Валеева Зульфия Сайфуллақызы Сайфуллақызы

Заманауи қоғам алдында шығармашыл  Заманауи қоғам алдында шығармашыл тұлға дамыту деген міндет қойылған. тұлға дамыту деген міндет қойылған. Елімізде мемлекеттік тілді дамытуға Елімізде мемлекеттік тілді дамытуға ерекше назар аударылуда. Сынып-сабақ ерекше назар аударылуда. Сынып-сабақ жүйесінің басымдылығы өзіне оқушалрдың жүйесінің басымдылығы өзіне оқушалрдың шығармашылық қабілеттерді шығармашылық қабілеттерді дамытпайтын, өз бетімен жұмыс істеу дамытпайтын, өз бетімен жұмыс істеу дағдыларын дамытуды көздемейтін дағдыларын дамытуды көздемейтін тапсырмаларды көбінде қамтиды. Бұның тапсырмаларды көбінде қамтиды. Бұның өзі балалардың оқуға деген селқостықты өзі балалардың оқуға деген селқостықты туындайды. туындайды. Балалардың рухани өмірдің  Балалардың рухани өмірдің шығармашылық бастамасының жоқтығы шығармашылық бастамасының жоқтығы немесе оның кемтарлығы селқостықтың немесе оның кемтарлығы селқостықтың ең басты себептердің бірі. ең басты себептердің бірі.

Мұғалім мектепте балалардың  Мұғалім мектепте балалардың шығармашылық көздерін байқап алып шығармашылық көздерін байқап алып Себебі оларды дамыта алуға тиіс. Себебі оларды дамыта алуға тиіс. шығармашылық дегеніміз – бұл шығармашылық дегеніміз – бұл баланың рухани өмірі. баланың рухани өмірі.  Егер мұғалімнің балалардың жанында бар Егер мұғалімнің балалардың жанында бар болғанын көргісі келсе, оларға болғанын көргісі келсе, оларға шығармашылықты оятатын тақырып беріп, шығармашылықты оятатын тақырып беріп, бағыт-бағдарын көрсетсе болғаны. Бұл бағыт-бағдарын көрсетсе болғаны. Бұл жағдайда балалар модельдеугенде, оқу жағдайда балалар модельдеугенде, оқу жобаларын жасағанда, шығармашыл жобаларын жасағанда, шығармашыл тапсырмаларды орындағанда қандай тапсырмаларды орындағанда қандай тапқырлығын көрсеткеніне таң тапқырлығын көрсеткеніне таң қаласыздар. қаласыздар.

Олар қоршаған ортадан қағазға көшіріп алып  Олар қоршаған ортадан қағазға көшіріп алып қана қоймай, осы ойлап шығарған әлемде өмір қана қоймай, осы ойлап шығарған әлемде өмір сүріп, оған әсемдік жаратушы ретінде кіріп, осы сүріп, оған әсемдік жаратушы ретінде кіріп, осы әсемдіктен рахатқа бөленеді. әсемдіктен рахатқа бөленеді. Егер мен оқушыларды өз ой-сана дамыту  Егер мен оқушыларды өз ой-сана дамыту жолындағы кездескен кедергілерді жеңіп, жолындағы кездескен кедергілерді жеңіп, ертегін, әңгіме ойлап шығарып, өз ойында ертегін, әңгіме ойлап шығарып, өз ойында қоршаған ортаның бірнеше зат байланыстыруға қоршаған ортаның бірнеше зат байланыстыруға жеткізсем, онда олар ойлануға, ойлап шығаруға жеткізсем, онда олар ойлануға, ойлап шығаруға үйренді деп айта аламын. үйренді деп айта аламын. Барлық оқыл-ой еңбегін баланың мектепте  Барлық оқыл-ой еңбегін баланың мектепте өткізіп жатқан 3-4 сағатқа жинақтап өткізіп жатқан 3-4 сағатқа жинақтап жұмылдыруға болмайды. Үйге барып, балалар жұмылдыруға болмайды. Үйге барып, балалар мектептегі сабақта алған материалды мектептегі сабақта алған материалды тереңірек ойланып ұғынуға мүмкіндік беретін тереңірек ойланып ұғынуға мүмкіндік беретін жаттығулар орындауы тиіс. жаттығулар орындауы тиіс.

Мысалы, бастауыш мектепте қазақ тілінің тән  дыбыстарды бекіту үшін мынадай  шығармашыл тапсырма орындауды  ұсынамын: тән дыбыстар кездесетін сөздер  мен сурттерді тауып немесе салып оларды  жабыстырсын. Одан кейін сабақ үстінде бұл  сөздерді қайта­қайта айтып, дұрыс айтуға  қол жеткізу керек.

Балардың шығармашылық қабілеттерді олардың Балардың шығармашылық қабілеттерді олардың жас ерекшеліктеріне сүйене отырып дамыту жас ерекшеліктеріне сүйене отырып дамыту қажет. қажет.

Мәтінмен жұмыс Мәтінмен жұмыс

Топпен жұмыс Топпен жұмыс

шығармашыл жеке тұлға қалыптастыруға шығармашыл жеке тұлға қалыптастыруға Қазақ тілі сабағында оқушылардың Қазақ тілі сабағында оқушылардың арналған дамыту ортасын жасау үшін арналған дамыту ортасын жасау үшін Мұғалімнің шығармашылық ізденісі; Мұғалімнің шығармашылық ізденісі; төмендегілер қажет: төмендегілер қажет: Театрландырылған педагогика; Театрландырылған педагогика; Пикторгармма технологиясы; Пикторгармма технологиясы; Коммнутикативтік технология; Коммнутикативтік технология; Аудармасыз әдіс-тәсілі; Аудармасыз әдіс-тәсілі; Этнопедагогика; Этнопедагогика; Зерттеу, проблемалық тақырыптан жұмыс Зерттеу, проблемалық тақырыптан жұмыс істеу. істеу.

Шығармашылық қабілеттерді дамыту мұғалім мен Шығармашылық қабілеттерді дамыту мұғалім мен оқушының мынадай бағыттар бойынша жұмысын оқушының мынадай бағыттар бойынша жұмысын көздейді: көздейді:          Мұғалім Мұғалім тиісті әдебиетті зерттеумен тиісті әдебиетті зерттеумен айналысуға; айналысуға; оқушылардың өз бетімен оқушылардың өз бетімен жұмыс істеу дағдыларын жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыруға; қалыптастыруға; табыс жағдайлардын табыс жағдайлардын ұйымдастыруға; ұйымдастыруға; оқушылардың танымдық оқушылардың танымдық белсенділігін дамытуға; белсенділігін дамытуға; оқытудың заманауи білім беру оқытудың заманауи білім беру технологиялар пайдалануға; технологиялар пайдалануға; оқытудың нәтижелілікке оқытудың нәтижелілікке бақылау, талдау жасауға; бақылау, талдау жасауға; оқушылар білімінің оқушылар білімінің диагностикалық кесінділерді диагностикалық кесінділерді өткізуге; өткізуге; дәстүрлі емес сабақтарды дәстүрлі емес сабақтарды пайдалануға. пайдалануға. Оқушы  Оқушы мақсаттарды қойып өз іс-  мақсаттарды қойып өз іс- әрекетін жоспарлай алуға; әрекетін жоспарлай алуға; өз бетімен жұмыс істеуге  өз бетімен жұмыс істеуге қалайтынын көрсетуге; қалайтынын көрсетуге; ортак іске үлес қосудың  ортак іске үлес қосудың қажеттілігін түсінуге; қажеттілігін түсінуге; өзін-өзі әр түрлі іс-әрекетте  өзін-өзі әр түрлі іс-әрекетте сынай байқауға; сынай байқауға; қиыншылықтар көріп отырған  қиыншылықтар көріп отырған жолдастарға көмек көрсетуге; жолдастарға көмек көрсетуге; басқалардың ой-пікіріне  басқалардың ой-пікіріне төзімділікпен қарап оларға төзімділікпен қарап оларға қысым көрсетпеуге; қысым көрсетпеуге; мұғалімнің сіздің қарсылар  мұғалімнің сіздің қарсылар емес пікірлес адам екенін емес пікірлес адам екенін түсінуге. . түсінуге

Осыған орай С.Т. Шацкийдің сөздерін еске  Осыған орай С.Т. Шацкийдің сөздерін еске түсіргім келеді. Ол әрбірдің түсіргім келеді. Ол әрбірдің шығармашылық күштің бастамасы бар... шығармашылық күштің бастамасы бар... олардың дамуына қажетті жағдай ғана олардың дамуына қажетті жағдай ғана жасау керек деп айтқан еді. Осы сөзге жасау керек деп айтқан еді. Осы сөзге сүйене отырып, мұғалім сабақ үстінде сүйене отырып, мұғалім сабақ үстінде оқушыардың алдында өзін-өзі қайта оқушыардың алдында өзін-өзі қайта ойлануға, өз жеке тұлғаны дамытуға ойлануға, өз жеке тұлғаны дамытуға мүмкінді туғызатын проблемалық мүмкінді туғызатын проблемалық жағдайлар тұрғызуы қажет деген жағдайлар тұрғызуы қажет деген қорытынды туындайд қорытынды туындайд

Қорытыңды Қорытыңды Жаналықтың ашылуы туралы Жаналықтың ашылуы туралы білгені ғана – жеткіліксіз, мұғалім білгені ғана – жеткіліксіз, мұғалім балаларға ашуға, танымалдан балаларға ашуға, танымалдан беймәлімге қадам басуға, беймәлімге қадам басуға, шығаруға көмектесуі тиіс. шығаруға көмектесуі тиіс. Шығармашылықсыз ой еңбектенуі Шығармашылықсыз ой еңбектенуі мүмкін емес дегені сөзсіз. мүмкін емес дегені сөзсіз.