Шамалар арасындағы тәуелділік

Оқу мақсаты:

Тапсырма 1.
1-суретте 6 сынып оқушылары «Туған жерге тағзым» жобасы аясында мектеп автобусымен туған жердің тарихи нысандарымен танысуға шықты. Төменде олардың қозғалыс графигі берілген: График бойынша бос орынды толтыр:

1) Уақыт – ..... шама, ал жүрген жол – ..... шама.
2) Алғашқы бір сағатта ..... км жол жүрді.
3) Бірінші аялдаманы .... км жол жүргеннен кейін жасады. Екінші аялдаманы .... км жол жүргеннен кейін жасады.
4) Бірінші аялдаманың ұзақтығы – .... сағат. Екінші аялдаманың ұзақтығы – ... сағат.
5) Соңғы жарты сағатта автобус жылдамдығы .... км/сағ болды.
6) Олар .... рет аялдама жасады.

Жауабы:
1) Уақыт – тәуелсіз шама, ал жүрген жол – тәуелді шама.
2) Алғашқы бір сағатта 60 км жол жүрді.
3) Бірінші аялдаманы 120 км жол жүргеннен кейін жасады. Екінші аялдаманы демалғаннан кейін 45 км жол жүргеннен кейін жасады.
4) Бірінші аялдаманың ұзақтығы – 1 сағат. Екінші аялдаманың ұзақтығы – жарты сағат.
5) Соңғы жарты сағатта автобус жылдамдығы 90 км/сағ болды.
6) Олар 2 рет аялдама жасады.

График бойынша бос орындарды толтыр:
1) Уақыт – ..... шама, ал ауа температурасы – ..... шама.
2) Сағат ..... , ...... және ........ ауа температурасы 0°C болды.
3) Сағат ...... ең төменгі температура ....... °C көрсетті.
4) Сағат...... ең жоғарғы температура ....... °C көрсетті.
5) Сағат 6-дан 16-ға дейін ауа температурасы ........ .

Жауабы:
1) Уақыт – тәуелсіз шама, ал ауа температурасы – тәуелді шама.
2) Сағат 2-де , 11-де және 22-де ауа температурасы 0°C болды.
3) Сағат 6-да ең төменгі температура ....... °C көрсетті.
4) Сағат...... ең жоғарғы температура -5°C көрсетті.
5) Сағат 6-дан 16-ға дейін ауа температурасы жоғарлады (-4°C-тан +6°C-қа дейін жлынды).

1) Ұшақтар әуежайдан қай уақытта ұшты және кері қайтты?
2) Олардың әрқайсысы жолда неше аралық қону жасады? Осы аялдамалардың ұзақтылығы неге тең?
3) Жолдың барлық бөлігінде ұшақтар қандай жылдамдықпен ұшты?
4) 12 сағат 0 минутта, 14 сағат 20 минутта, 16 сағат 40 минутта ұшақтар Астанадан қандай қашықтықта болған? Осы уақыттарда ұшақтар қайда болған, әуеде немесе жерде?
5) Қай уақытта олар Астанадан 400 км қашықтықта болған?

Жауабы:
1) Ұшақтар әуежайдан 1-ші ұшақ 9:00, 2-ші ұшақ 10:40 уақытта ұшты және кері 1-ші ұшақ 18:00-де, 2-ші ұшақ 18:40-та қайтты?
2) 1-ші ұшақ жолда 3 рет аралық қону жасады. Осы аялдамалардың ұзақтылығы 3сағат 20 минут болды. 2-ші ұшақ жолда 2 рет аралық қону жасады. Осы аялдамалардың ұзақтылығы 3сағат 20 минут болды.
3) Жолдың барлық бөлігінде ұшақтар 800км/сағ жылдамдықпен ұшты.
4) 12 сағат 0 минутта -1-ші ұшақ 1600 км, 2-ші ұшақ 800 км, 14 сағат 20 минутта – 1-ші ұшақ 2000 км, 2-ші ұшақ 1400 км, 16 сағат 40 минутта 1-ші ұшақ – 1000 км, 2-ші ұшақ 800 км қашықтықта болды. Осы уақыттарда 1-ші ұшақ әуеде, 2-ші ұшақ жерде болды.
5) 1-ші ұшақ 9:30-да, 2-ші ұшақ 11:20 уақытта олар Астанадан 400 км қашықтықта болған.

а) Берілген график бойынша ауа температурасы неге тәуелді?
b) Неше күн бойы ауа температурасы нөлден төмен болды?
c) Неше күн бойы ауа температурасы нөлден жоғары болды?

Жауабы:
а) Берілген график бойынша ауа температурасы күндерге тәуелді.
b) 3 күн бойы ауа температурасы нөлден төмен болды.
c) 11 күн бойы ауа температурасы нөлден жоғары болды.

Су толқынымен қалтқы неше сантиметр (ең биік) жоғары көтерілді?
Су толқынымен қалтқы неше сантиметр (ең төмен) төмен түсті?
Қалтқы қандай уақыт аралықтарында су толқынымен жоғары көтеріле бастады?
Қалтқы қандай уақыт аралықтарында төмен (ең жоғары көтерілуінен) түсе бастады?

Жауабы:
Су толқынымен қалтқы 30 сантиметр (ең биік) жоғары көтерілді.
Су толқынымен қалтқы 30 сантиметр (ең төмен) төмен түсті.
Қалтқы 0 – 0,6 уақыт аралықтарында су толқынымен жоғары көтеріле бастады.
Қалтқы 1,2 – 1,8 уақыт аралықтарында төмен (ең жоғары көтерілуінен) түсе бастады.

10 сағаттан кейін саяхатшылар үйінен қандай қашықтықта болды?
Неше сағат олар аялдама жасады?
Неше сағаттан соң саяхатшылар үйінен 8 км қашықтықта болды?
Аялдамаға дейін олар қандай жылдамдықпен қозғалды?
Соңғы екі сағатта саяхатшылар қандай жылдамдықпен қозғалды?

 
Пайдалы әдебиеттер мен сілтемелер:
Математика -6, Т.А. Алдамұратова, Т.С. Байшоланов, «Атамұра» 2011
https://bilimland.kz/kk/courses/physics-kk/mexanika/kinematika/lesson/birqalypty-zhane-birqalypty-emes-qozhalystar
Дорофеев Г.В., Петерсон Л.Г. Математика. 6 класс. Часть 2. – Изд. 2-е, перераб./ Г.В. Дорофеев, Л.Г. Петерсон. – М.: Издательство «Ювента», 2010. -128с: ил.
Алгебра -7, Ю.Н.Макарычев, К.И.Нешков, Н.Г.Миндюк, С.Б.Суворова - Алматы: «Рауан»