Школьная газета "Чуораан"

Лииндэ оскуолата _______________________________Сэтинн ьи_         Сэтинньи 30 кунэ, 2016 сыл №3            Сонуннар      Ол курдук биьиги оскуолабытыгар о5олор  ба5аларынан «Хэллоуин» бырааьынньыга  ыытыллыбыта. Кыра кылаастар бары  мааскаламмыттара.  Самоуправления кеметунэн «Комната страха» ыытыллыбыта. Ону таьынан  «Ким тургэний?» диэн пазллары хомуйууга  курэхтэспиттэрэ.        Кутталлаах киинэ устааьынынгар  курэхтэьии буолбута. Киэьээ о5олор бэйэлэрэ  устубут абааьылаах киинэлэрин кербуппут.  Манна 9 кылаастар «Охранник» диэн   киинэлэрэ 1 миэстэни ылбыта. Онтон 8  кылаастар «Сиэччи абааьы» диэн киинэлэрэ 2  миэстэ. 3 миэстэ «Кестубэт кыыс» 5 кылаастар.           Кыра кылаастар бэйэлэрэ айбыт кутталлаах  сценкаларын  кердербуттэрэ.                   Сэтинньи­Байанай ыйа      Байанай – тыа, ойуур, кетер­суурэр танарата. Байанай, айыы уерэ5э этэринэн, сэтинньи ыйга  чугаьыыр. Байанайы биьиги ебугэлэрбит олус  уерунньэн, кэьии биэрэр курдук саныыллара.  Ону булду­алды кытары сибээстииллэрэ.  Байанай танаралаах киьи сылыктаан  толкуйдуур, бэйэтин кыа5ар эрэнимтиэ буолар.  Тугу эмэни ылсыбыт буолла5ына, толоруор  диэри эппэт. Кини сурун бол5омтотун булуу­ талыы дьо5уругар хатыыр. Хэллоуин      Хэллоуин­диэн бырааьынньык биьиги  оскуолабытыгар ыытыллар буолбута 4­5 сыла  буолуохтаах. Бу бырааьынньык алтынньы 31  кунугэр буолар, английскайдыы санарар  дойдулар традициялара эбит. Бу кун кинилэр  мааска кэтэн елбут дьоннорун дууьаларын  уоскуталлар диэн ейдебуллээх эбит. Муммут,  аймаммыт дууьалары септеех суолга  туруораллар. Дьиэттэн дьиэ5э сылдьан  минньигэс кердууллэр­кэмпиэт, фрукта,  пирожнай о.д.а.  Кэлин бу бырааьынньык  Россия5а эмиэ ыытыллар буолбут.     1 Коммунарскай сбор.      Сэтинньи 3 кунугэр Эдьигээн улууьун  Баахынай оскуолатыгар «Коммунарские сборы» диэн брэт тэрээьин буолан ааста. Манна 5­9  кылаастарга диэри ким ба5алаах кыттыыны  ылла. Бу туунну оонньууну, оскуола  организатора Софронова Н.В., социальнай  педагог Корякина Я.Я., физкультура  учууталлара Николаев А.В. , Семенов Н.В.  иилээн­са5алаан ыыттылар. Кинилэр санаран­ инэрэн уерэнээччилэри курэхтэьии, оонньуу  тыыныгар сатабыллаахтык киллэрдилэр.  Уерэнээччилэр икки хамаанда5а хайдан араас  курэхтэьиилэргэ кыттыбыппыт. Оонньуу  буоларын курдук, хамаандалар бэйэлэрин  билиьиннэриилэриттэн са5аланна.    Бастаан  ааппытын, девизпытын, ырыабытын  толкуйдаабыппыт. Манна хамаандалар клип кердердулэр, ырыа  ыллаатылар. Бу кэннэ хамаандалар «станциянан оонньууларга курэхтэстилэр.   Бастакы хамаанда «Blеk star» куратора Айсен  Владимирович.  Иккис хамаанда « куратора Николай  Васильевич.  2 псевдонимнара», Саввина Амелия  «Айыл5а  эмтиир кууьэ» (5 кылаастар), Андреева  Сарыалла «Дойдум сирдэрин ааттара»­ салайааччы Ксенофонтова Айталина Федоровна. Руфов Мирослав «Ус куол собото», Петрова  Ульяна  «Хатын чэриитэ киьи доруобуйатыгар  суолтата»,  Григорьева Ариадна «Шаманскай  бубен у якутов» (7 кылаастар) , Васильев  Ярослав «Булт тэрилэ ­ мунха»  (5 кылаас)  ­салайааччы Руфова С.А., Софронова Саяна .  «Английские, русские и якутские пословицы и  поговорки – элемент культуры народа» (9  кылаас)­ салайааччы Макарова А.А, Петрова  Альбина «Реклама – как способ  манипулирования созданием человека на  примере региональных печатных СМИ»  ­  салайааччы Пестерева С.Н., Корякина Аделина  «Жевательная резинка польза или вред?» (8  кылаас)­салайааччы Корякина Я,Я.,  Охлопкова  Василина «Торообут дойдум Сыалаах» (7  калаас)­ салайааччы Ильинова Евдокия  Николаевна.  Васильева Сандаара «Числовые великаны». 7  кылаас­ салайааччы Софронова С.В., Захаров  Афоня  «Влияние климата на компоненты  природной зоны» (8 кылаас)­салайааччф  Семенов Н. В. Дьууллуур субэ: «Тугутчаан»  детсад сэбиэдиссэйэ­ Саввинова Н.А., Лииндэ  оскуолатын алын кылааьын учуутала  Обулахова А.В., нэьилиэк библиотекатын  улэьитэ Николаева С.Н.. Хас биирдии  кыттааччы бэлэмнэнэн, ТСО слайд онорон,  кердерен бэйэлэрин улэлэрин сырдаттылар.  Бэриллэр ыйытыыларга эппиэттээтилэр.   Онтон «Саха уолаттара» диэн клип  толкуйдабыппыт. Куратордар курэхтэьиилэрэ  буолбута. Кинилэр ириис уонна гречка  булкуллубутун мунуутэ5э араарбыттара. Ол  кэнниттэн буолбут тубэлтэлэри кэпсэппиппит,  тыас истибиппит, киинэ кербуппут, дискотека  буолбута.     Бу тэрээьиннэ убайдарбыт Антон Петров,  Игорь Петров кэлэн ыалдьыттаатылар. Тэрээьин хайдах ааспытын туьунан кинилэр санаалара:       «Наьаа учугэй тэрээьин буолан ааста. Мин  бастакы хамаанда5а баар этим. Хамаандам  о5олоро сытыылар, ча5ылхайдар. Бары бэйэбит  кыахпытынан курэхтэстибит. Инникитин  да5аны маннык  тэрээьиннэр, керсуьуулэр  ыытылла туруохтара диэн эрэнэбин.Эьиил эмиэ  кытта, ыалдьыттыы кэлиэхпит».      Ити курдук, уерэнээччилэр биир туун иьигэр оонньоон, кэпсэтэн, санаа атастаьан, ону тэнэ  бодоруьа, тумсуулээх буоларга уерэннилэр.                                                     Аделина  Корякина                       «Инникигэ хардыы» НПК        Лииндэ оскуолатыгар угэскэ кубулуйбут  «Инникигэ хардыы» конференцията сэтинньи 15 кунугэр буолан ааста. Чинчийэр 14 улэ  кемускэммитэ. Григорьева Виктория уонна  Ксенофонтоф Артем «Аар тай5а баьылыга­ тыатаа5ы», Николаева Веолета уонна Корякин   Дьулустан «Саха суруйаччыларын  3 Научно –практическай конференция    Сэтинньи 13 кунугэр улууска «Мечтай! Исследуй! Рассуждай!» алын кылаас  уерэнээччилэригэр аналлаахх  научно­ практическай конференция буолан ааста. Биьиг  оскуолабытыттан 6 кыттааччы улэтэ барбыта.  Хас биирдии кыттааччы олус интэриэьинэй  улэлэргэ тиэмэлэргэ улэлээбиттэр. Уопсай  курэх тумугунэн Лииндэ оскуолатын о5олорун  6 улэ учугэйинэн сыаналанна.      Ол курдук «Природа и мы» диэн секция5а 1  миэстэни уонна «Ораторское искусство» анал  ааты 2 кылаас уерэнээччилэрэ Григорьева  Варвара, Капелькина Ангелина, Софронова  Дайаана ыллылар, сал. Софронова Н.В.    «Мой  край» секция5а 2 миэстэни уонна  «Актуальность темы» анал ааты 4 кылаас  уерэнээччитэ  Ильинова Маиза ылла,  сал.Обулахова А.В.  «Будущий конструктор»  секция5а 1 миэстэни уонна «Актуальность  темы» анал ааты 3 кылаас уерэнээччитэ  Софронов Айсен  ылла, сал. Обулахова А.В. «Мой край» секция5а 1 миэстэни уонна «Научность работы» анал  ааты 1 кылаас уерэнээччитэ Ильинов Коля  ылла. «Природа и мы» секция5а 2 миэстэни  уонна «Творческий подход» анал аат 2 кылаас  уерэнээччитэ  Васильев Сандал ылла, сал.  Мандаров Э. В. «В мире прекрасного» секция5а  1 миэстэни уонна «Научность работы»  Алексеева Леандра ылла, сал. Макарова А.А.  Бары кыттааччыларга кыттыбыттарын туьунан  туоьу суруктар, кыайыылаахтарга грамота,  салайааччыларыгар грамота туттарылынна.      Бииргэ уерэнэр о5олорбутугар ба5арыа  этибит ситиьиини, табыллыыны, кыайыыны­ хотууну. Корякина Аделина 8 кылаас  уерэнээччитэ, «Айар Куорсун» куруьуок  эдэр корреспондена          Тумуккэ: 1 миэстэ  Андреева Сарыалла­8  кылаас тиэмэтэ «Дойдум сирдэрин ааттара»­ сал. Ксенофонтова А. Ф., 2 миэстэ Николаева  Веолета уонна Корякин  Дьулустаан ­5  кылаастар тиэмэлэрэ «Саха суруйаччыларын  псевдонимнара»­ сал. Ксенофонтова А.Ф. 3  миэстэ Григорьева Вика уонна Ксенофонтов  Артем «Аар тай5а баьылыга­тыатаа5ы»­сал.  Ксенофонтова А.Ф.      Маны таьынан анал ааттар инэрилиннилэр:  Саввина Амелия5а  «Ораторское искусство»  сал. Ксенофонтова А.Ф. , Руфов Мирославка  «Лучшая исследовательская работа», Петрова  Ульяна5а «Зрительская симпатия», Васильев  Ярославка «Зрительская симпатия»­сал.  Руфова С.А., Петрова Альбина5а  «Оригинальность темы» сал. Пестерева С.Н.,  Корякина Аделина5а «Лучшая  исследовательская работа» сал. Корякина Я.Я., Захаров Афоня5а «Актуальность темы» сал.  Семенов Н.В.     Бары кыттааччыларга сертификат,  кыайыылаахтарга грамота туттарылынна.  Карамзин Юлиан,  Андреева Сарыалла  8 кыл. уерэнээччилэрэ, «Айар Куорсун» куруьуок  эдэр корреспонденнара Улуустаа5ы «Мечтай! Исследуй! Рассуждай!» 4 Улуустаа5ы НПК «Иникигэ хардыы»         Сэтинньи 26 күнугэр улуустаа5ы  «Инникигэ хардыы» научнай­практическай  конференция буолан ааста. Бу конференцияҕа  биһиги оскуолаттан алта оҕо миэстэлэстэ. Ол  курдук, 5 кылаас үөрэнээччилэрэ Дьулустаан  Корякин уонна Веолета Николаева­ Диплом 1  степени «Саха суруйааччыларын  псевдонимнара» (сал.А.Ф. Ксенофонтова), 9  кылаас үөрэнээччитэ Петрова Альбина­ Диплом 2 степени «Реклама – как способ  манипулирования созданием человека на  примере региональных печатных СМИ»  (сал.  С.Н. Пестерева), 8 кылаас үөрэнээччитэ  Андреева Сарыалла – Диплом 3 степени   «Дойдум сирдэрин ааттара (сал. А.Ф.  Ксенофонтова) ситиһиилээхтик кытыннылар.        5 кылаас уерэнээччитэ Васильев Ярослав­ грамота хаьаайына «Булт тэрилэ­мунха» (сал.  С.А. Руфова), Корякина Аделина  «Жевательная резинка польза или вред?» (сал.  Корякина Я.Я.) «За актуальность  исследовательской работы» анал аат  кыайыылаа5а. Карамзин Юлиан. Уеруулээх сонун.       Бу ыйга эмиэ Эдьигээн улууьугар  Республиканскай таьымнаах выставка буолан  ааста. О5олорго каникул бириэмэтигэр оноьук  оноророллоругар сорудах бэриллибитэ.                     Биьиги дьолбутугар оруобуна бертулует  кетен,  оноьуктарбыт барыта дьааьыктанан  Эдьигээннэ кеппутэ.       Онтон сотору кэминэн уеруулээх сонун  кэлбитэ. Биьиги оскуолабыт выставка5а  Дипломант 1 степени буолбут эбит. Бу  уеруулээх сонуну линейка5а иьитиннэрбиттэрэ  уонна кыттыбыт о5олорго сертификат  туттарбыттара. Географическай диктант     Сэтинньи 1 кунугэр Бутун Арассыыйатаа5ы  географическай диктант уерэтэр акция дойду  бары регионнарыгар ыытылынна. Лииндэ  оскуолатыгар уерэнээччилэр, учууталлар,  тереппуттэр суруйдулар. Акция5а барыта  киьи  кытынна. Бу кун Баахынай олохтоохторо  кыралыын­улаханныын оскуола паартатыгар  кэккэлэьэ олорон, дойдуларын теье билэллэрин  тургуттулар.      Бу географическай диктант иккис сылын  ыытыллар. Былырыынны сылы кытта тэннээн  кердеххе, быйыл кыттааччы элбэх.       Географическай диктант тумугэ ахсынньы  25 кунугэр биллиэхтээх. Хас биирдии диктант  суруйбут киьи бэйэтэ эрэ билэр нуемэрдээх. Ол нуемэринэн интернеткэ киирэн керер. Аата  суола ыйыллыбат.      Онон кунду тереппуттэр, уерэнээччилэр,  учууталлар географияны уерэтин, билиигитин  ханатын. Эьиил эмиэ кэлэн куттаммакка  дойдугут туьунан билиигитин тургутаарын. Сарыалла Андреева 5 Жевачка буортута уонна туьата предпочитаете?  • Какую жевательную резинку вы       Жевачка наьаа минньигэс, учугэй амтаннаах.  ѳ ɵ ɵ Телевизорга  рекламалыылар. О5о барыта  себулээн ыстыыр…     «Жевачка» биhиги олохпутугар туhалаах дуу, буортулаах дуу, туох састаабтаах эбитий диэн   чинчийэн биллим. Ону таьынан Лииндэ  оскуолатын о5олоро жевачканы тѳh  уонна  то5о ыстыылларын ыйыталаhан анкета  толотторон кердум.      Састаабыгар араас кырааскалар бааллар  эбит. Биьиги саамай себулээн ыстыыр «Дирол»,  «Орбит» жевачкаларбытыгар бу састааптар  бааллар эбит. Холобур, Е­171 кырааска быарга,  ɵ ɵɵ бү ргэ буортулаах. Бу кырааска маҥан  ҥн х жевачкаларга тутталлар. ɵ ɵ Оттон Е­131 кырааска рак ыарыытын т рд   буолар. Бу кыраасканы «Стиморол» жевачка5а  тутталлар эбит.Саахары солбуйар ацесульфам­ рак ыарыытыгар кубулутар, Аспартам диэн  састааптаах жевачканы киhи  р ыстаата5ына  ɵ ɵ ɵ мэйиитэ эргийэр, хотуолуон ба5арар, т б т   ыалдьар.Жевачканы аччык искэр ыстаатаххына  куртах (гастрит, язва) ыарыытыгар  ыалдьыаххын с п. Ксилит, сорбит минньитэр  амтаны биэрэр, киhи иhин сымнатар, ыарытар.      Оттон акетабар 36 о5о эппиэттээтэ. Ол  курдук маннык ыйытыктар бэриллибиттрэр. • Как часто вы жуете жевательную  ɵ резинку?  • Каждый день – 3 чел • Каждый раз после приема пищи – 0 чел • Не каждый день – 33 чел • Не жую вообще – 1 чел 6 • Орбит – 5 чел • Дирол – 25 чел • Другие – 6 чел • Как вы думаете, жевательная резинка  приносит вред или пользу вашему        здоровью  • • Пользу – 6 чел • Вред – 15 чел • Не знаю – 15 чел • Проглатывали ли вы когда нибудь  жевательную резинку  • Да – 31 чел • Нет – 5 чел Жевачканы ыйыстыбыт о5о элбэ5ин керен наьаа соьуйдум. Оттон бу куртахпыт иьигэр баар  ыйыстыбыт жевачкабыт хайдах буоларый диэн  боппуруос ейбуттэн тахсыбата. Ол иьин о5о  бырааьыттан Беленкова Е.Н. ыйыттым. Кини  этэринэн «Куртах иьигэр буспат. Ас буьарыгар  мэьэйи уескэтэр эбит. Кирдээх жвачка араас  ыарыыны уескэтиэн сеп…»       Психологтар этэллэринэн, куруук  жвачканы ыстыыр о5олор бэйэлэрин саастыы  жвачка ыстаабат о5олору кытта тэнээн  кердехтерунэ билиилэрэ намыьах буолар эбит.  Кинилэр быьааралларынан бол5омтолоох, ейге хатыыр, толкуйдуур дьо5уру мелтетер.     Киьи кураанах куртахха жевачка  ыстаата5ына,  курта5ын иьигэр элбэх сок  тахсар, ол эрээри  буьарара суох буолар. Куртах сога кислота5а тэннээх эбит. Ол кислота куртах стенкатын харыстыыр чараас тириитин  быьа  сиэн кытардар. Ол онтон сылтаан гастрит диэн  ыарыы уескуен сеп. Кислота наьаа уьуннук киьи курта5ар баар буолла5ына язва5а кубулуйуон  сеп эбит.     Дьининэ ыстыыр олус туьалаах эбит. Миилэн  массажтанар, хаанын эргиирэ учугэй буолар. Ол гынан баран туох барыта миэрэлээх.    Жвачка кеметунэн айах иьин ыраастыахха  сеп.  Зубной щетка оннугар киьи тииьин  ыраастыыр, ас киирбитин хостуур. Ол аата биьиги аьааьын кэнниттэн  15 мунуутэ эрэ  ыстыахтаахпыт эбит.     Жевачка буортулаа5ын о5олор аа5ан  билиэхтэрэ, ейдуехтэрэ дии саныыбын.           Аделина Корякина. Суутук субэлэр "Үчугэйи кытары куьа5аны холбуу  этиллибиэт"      КИҺИ ТЫЛА ТИИЙЭР ­ дэһэбит, уонна  "Үчүгэй­баҕайы"­ диибит. Ити буор куту  буорту гынар: Киһи этэ­сиинэ ыалдьар,  ыарыһах буолуон сөп.  "Ынырык­үчүгэй"­диэҥҥэ: "ынырык" сыылла  сылдьан сыарҕа быатын быһар, киһи олоҕор­ дьаһаҕар, үлэтигэр­үөрэҕэр табыллыбат буолар эбит.  "Алдьархай­үчүгэй": "алдьархай"аанын  арҕааттан аһар, 3 күнтэн саҕалаан ­ 12 сыл  иһигэр бу тыл этиллибит киһитигэр тиийэр:  алдьаныы, арахсыы, арыгы, аборт, авария  барыта «а»­тан тахсар абааһылар бу киһилиин  аргыстаһаллар.  БУ КИСТЭЛЭҤ тыл­ КИҺИЭХЭ биллибэккэ  эрэ, КУҺАҔАНЫ  ЫҤЫРАР  КЫРЫЫС  ТЫЛЛАР буолаллар!  „Үчүгэй­баҕайы кыыс”­ диэбит саҥаҕыт, 3  күнтэн саҕалаан 12 сылга диэри, "баҕайыта"ол  кыыска тиийэн, кыыс кырдьык  "баҕайы"  буолар, 12 сылынан ­ буор кута буорайбыт, этэ­ сиинэ эмтэрийбит, эмэҕирбит, кута­сүрэ  тостубут, ыарыһах, инбэлиит, олоҕор­илэҕэр  табыллыбатах дьахтар эрэйдээх, эһиги  иннигитигэр турар буолуо.  ЭДЭР кыыс эрдэ5инэ БЭЙЭҔИТ ЭППИККИТ,  КУҺАҔАН тыллары кыбыппыккыт! Куһаҕан сыһыарыыларынан ыһыахтанан, сыыһа  саҥардаххыт ахсын, бэйэ5ит "куккуттан  биирдии таммах тохтор, үтэһэҕин үрдэтэр,  кылгас үйэлиир, ыарыы, табыллыбат буолуу  буулуур.  ХОЛКУ УОННА СӨПТӨӨХ ОЛОХ  7 ТУҺУГАР ­ СУҺАЛЛЫК САХА САҤАТЫН  СААҺЫЛААН, саха кыргыттарын,  уолаттарын ХАРЫСТААҤ. Үчүгэй да  үчүгэй,  олус үчүгэй, сүрдээх үчүгэй, үчүгэй  даҕаны, үчүгэй бөҕөтө ­ диэҥҥит үчүгэйи  бөҕөргөтөн биэриҥ.  ҮЧҮГЭЙ БАҔАЙЫ ­ диирдээҕэр быдан ордук  буолуо.                                                 Сэт, Кырыыс, Аньыы. Юлиан Карамзин     Сэт диэн итэҕэли тутуспат буолуу, үгэһи,  сиэри­туому кэһии, куһаҕаны оҥоруу,  кырыыһы туттуу иэстэбилэ буолар. Ол аата  буолбут куһаҕан дьайыы, этиллибит куһаҕан  тыл­өс, киһиэхэ төннөн кэлиитэ эбэтэр  төрүттэригэр бэриллиитэ. Ол иһин,  кырдьаҕастар: Кырыыс тылын туттума, сэтэ­ сэлээнэ бэйэҕэр буолуо, ­ диэн эдэр дьоҥҥо  куруут сүбэлииллэр.     Кырыыс диэн киһи киһиэхэ куһаҕаны  баҕаран, өлөрөр­өһөрөр тылы­өһү, сыыһа  дьайыыны туттуута буолар. Былыр дьон­сэргэ  өйдөспөккө, тыл­тылларыгар кыайан  киирсибэккэ, бэйэ­бэйэлэригэр утары  турдахтарына, кырыыһы тутталара үһү. Бу  олус хуһаҕан быһыы­майгы. Этиллибит кырыыс ол киһиэхэ бэйэтигэр СЭТ буолан эргиллэн  кэлэр. Оччоҕо киһи айыылар, иччилэр  араҥаччыларын сүтэрэр, этэ­сиинэ, өйө­санаата үрэллэр, киһи быһыытыттан ааһар.     Аньыы диэн киһи итэҕэли кэһэн, сиэри  тутуспакка түҥнэри, тиэрэ быһыыланыытын  ааттыылар. Ол киһи өйүттэн­санаатыттан  тутлуктаах. Үс улахан аньыы суола баар: Киһини өлөрүү. Бэйэҕэ тиийинии. Оҕону түһэртэрии. Ол иһин киһи күн сирин көрөн, улаатан, Орто  дойдуга Айыы киһитэ буолан аналын толорон,  толкуйдаан олоҕун оҥостуохтаах. Киһи  аньыыны оҥордоҕуна айыылартан ситимэ быстар, дьонун­сэргэтин кэлэтэн, абааһы  суолун тутуһар. Ол иһин аньыыны оҥорбут  киһини Суорума суоламмыт дииллэр.      Саха буоларгын умнума, Айыы киһитэ  буоларгын ыһыктыма.Орто дойду ыалдьыта  буолан аргыстаргын убаастаа алҕаа, сиэр­туом,  айылҕа тыынын быһыма…                                                    Сарыалла Андреева Куулэй тэбэрдээ5эр кемелеспут ордук…       Биьиги 8 кылаас уерэнээччилэрэ кылааспыт  салайааччытын Корякина Я.Я кытта  кырдьа5астарга  кемелеьен тимуровскай улэ5э  баран кэлбиппит.        Улэ бэтэрээнэ Васильева Мария  Иннокентьевна биьигини уерэ­кете  утары  керсен тоьуйбута. Биьиги киниэхэ куруук  кемелеьееччубут. Саас маьын саьааннаан,  сыыьын ыраастаан биэрээччибит. Мария  Иннокентьевна ынахтаах. Кини биьиэхэ улэлээн буттэхпитинэ наьаа минньигэс суорат  иьэрдээччи. Ол иьин биьиги кинини  «Суораттаах Маайа», «Ынахтаах Маайа»  диэн  ааттааччыбыт.         Оттон бу сырыыга  киниэхэ мас  хайыттыбыт уонна дьаарыстаан уурдубут.        Хата бу кун кэпсэтэ­кэпсэтэ, сибиэьэй  салгынна улэлээн, хамсаан абыранныбыт.  «Куулэй тэбэрдээ5эр кемелеспут ордук  8 буолла5а»­дии­дии  Кирилл Васильев холуун  сугэтэ сотору­сотору куерэнниир.    1 чаас иьигэр маспытын хайытан, дьаарыстаан  буппуппут. Аны саас халлаан сылыйда5ына  эмиэ кемелеье тиийиэхпит.                                                       8 кылаас  коллектива Акция «Сообщи, где торгуют смертью»        Сэтинниьи 12 кунуттэн сэтинньи 25  кунугэр диэри оскуола5а наркотигы утары  акция буолла. О5олор бары актыыбынай  кыттыыны ыллылар. Улахан кылаас о5олоро  ейтен суруйуулары суруйдулар. Кыра кылаас  о5олоро наркотигы утары уруьуй  уруьуйдаатылар. Кылаас салайааччылара  наркотик туьунан сырдаттылар.  Дьулустаан: Эн наркотик диэн тугун билэ5ин  дуо? Дайаана (2 кл): Билэн. Наркотик араас  буолар. Онноо5ор эмп курдук онороллор. Ону  иьэн баран мээнэ буолаллар. Билбэт  дьоннуттан ол иьин тугу да ылбаккын.  Кэмпиэт, жвачка биэрэ сатаатахтарына  ылбаккын. Билигин наркотиктаах араас ону­ маны онорор буолбуттар. Рома (4 кл.): Наркотик диэн дьаат.  Наркоманнар тымырдарыгар укуолланаллар.  Биир да тымырдара суох буолуор диэри тэьэ  анньыллыбат буолар. Наркотига суох сатаан  олорботтор. Уоруйах инин буолаллар.  Наркотик сыаналаах. Оттон наркоманы ким да  улэ5э ылбат. Амелия (5 кл.): Билигин араас наркотигы  атыылыыллар. Наркотик араастаах буолар.  Табаах да наркотик баар. Кэмпиэт да курдук.  Бороьуох да5аны. Бу саамай сэрэхтээх дьарык. Сорохтор  боруобалыыбыт эрэ диэн баран  ылларан кэбиьэллэр. Харчы оностоору  наркотик дии­дии атыны атыылыыллар. Ол  онтон киьи бе5ете елер. Коля (6 кл.): Наркотик араастаах эбит.  Наркоман тугу гынарын билбэт буолан хаалар  эбит. Бэйэлэрин кетер курдук сананаллар. Дьиэ да урдуттэн  ыстанан елен хаалаллар.                  Василина (7 кл.): Наркотик билинни кэм  ыарыыта, киьи доруобуйатын сиир. Наьаа  ырыган, ыарыьах керуннэнэллэр. Наркоманнар  олохторо сурдээх ыарахан буолар. Улэ суох,  харчы суох. Харчы туьугар тугу ба5ар  оноруохтарын сеп. Онноо5ор киьини да  елереллер. Милена (8 кл.): Наркотик  билинни кэмнэ  наьаа тар5анна. О5олор онноо5ор  наркоманныыллар. Наркотик о5о  доруобуйатын начаас сиир. Киьи бытааннык  толкуйдуур буолар. Хамсанара робот курдук  бытаан буолар. Сэниэтэ суох.Ол иьин билигин  оскуола аайы элбэх улэ ыытыллар.  Настя (9 кл.): Наркоман инники оло5о суох  киьи. Кини олох кылгас оло5у олорор, син биир елер. Мин санаабар туох да дьарыга суох,  акаары киьи манныкка тиийэр быьылаах.  Киинэ5э кердеххе баай, харчылаах дьон  о5олоро туох да дьарыга суох буолан  кулууптары кэрийэллэр, аьыы утахтары  иьэллэр, наркотиктыыллар. Бутэьигэр онно­ манна тубэьэн елен хаалаллар эбэтэр  наркологическай балыыьа5а киирэн  эмтэнэллэр.    Ону таьынан улахан кылаас о5олоро бэйэлэрэ толкуйдаан киинэ уьуллулар. Ол курдук 8  кылаастар «Наркотик содула» диэн ааттаах  киинэни устан таьаардылар. Бу киинэ5э о5олор наркотик атыылаьан  боруобалалыыллар, ол  содулуттан  биир о5о суорума суолланар.  Атыылаабыт дьон эппиэккэ тардыллалларын  туьунан, уерэтэр сыаллаах киинэ.                   Бу киинэлэрэ 1 оройуоннаа5ы фестиваль  конкуруьугар кыттан кэллэ.      Оттон 9 кылаастар  «Жизнь­ боль» диэн  ааттаах киинэни устан улуустаа5ы кылгас  киинэлэр конкурустарыгар кыттан «Лучшая  операторская работа»  номинация буолла. Бу  киинэ5э арыгыьыт ийэлээх о5о барахсан оло5о  кестер. Киинэ бутуутэ ийэ быраабыттан  быьыллар.  9 Дьулустаан Корякин,                                                    5 кылаас уерэнээччитэ                          Куннээ5и олоххо туттуллар туомнар.     Ийэ аьын астыырыгар утуену эрэ саныахтаах, учугэйи ба5аран алгыьы да этиэн сеп. Аьаан  бутэн баран ыалдьыт аьын тобо5о хаалбыт  буолла5ына, ким да сиэ суохтаах. Сиэтэххинэ,  инсэлээх, туекун, куьа5ан майгылаах  буолуоххун сеп.     Киьи таьырдьа тахсан киирэригэр кун диэки  кэннин кердеруе суохтаах, айыыларга кэлэйэн  тиэрэ хайыьаллар.     Дьиэ иьигэр уьуктаа5ынан наадата суох  мээнэ туттуо, оонньуо суохтааххын­бу айдаан.  Иирсээн, охсуьуу­этиьии терде.     Кыыс далаьа тумсугар кулугун керунуе  суохтаах, уу иччитэ еьургэнэн, бэйэтигэр  тардан ылыан сеп. Керунуен ба5арда5ына,  ыа5аска уу баьан баран керунуехтээх.     Дьахтар о5отун кыбыныа суохтаах, тебетун.  сиьин тутан кете5уехтээх.                                                                                    Минньигэсик аьаан! киэргэтин. Беруегу кыратык туруора туьэн  баран сымыытынан биьин уонна духуопка5а  буьарын.                       Сакалааттаах груша            Грушаны сууйун, ха5ылаан, икки гына  анаардаан уонна сурэ5ин хостоон. Сакалааты  уулларын, кыратык ууттээ кутун уонна  булкуйун. Груша анаардыыларын тэриэлкэ5э  уурун уонна урдугэр сакалаат соускутун кутун. «Сахалыы» пицца     Тиэстэтэ: 1,5 ыстакаан аьыйбыт уут (суорат, кефир), 2 сымыыт, суода, туус, бурдук.     Начыына: 200 г эриллибит эт, 150г буспут  рис, 100г хортуоппуй, 2 орто помидор, 4  сымыыт, майонез, туус.                                    Кыргыттаар,  сотору бырааьынньыктар кэлиэхтэрэ ас астыырга бэлэмнэнэбит, Сургэни кете5уу Бу тыллары хатылыыр угэстэннэххинэ, ейун­ санаан уларыйыа – оло5ун тупсуо!                                  Хаппыысталаах беруек                              Тереппуккэ      1 кг доруоьалаах тиэстэ, 500­700г  хаппыыста, 3 устуука буспут сымыыт, туус,  биэрэс, мас арыыта.       Бэлэм тиэстэни икки аныы арааран  хапта5айдыы хатайдаан. Киэргэтиигэ диэн  кыратык тиэстэни ордорунуохха сеп.  Хаппыыстаны ыраастаан, кытаана5ын ылан  быра5ын. Синньигэс гына кырбаан.  Хобордооххо арыыга ыьаарылаан. Ол кэннэ  сымыыты эбин. Беруек буьарар иьити арыынан  о5унуохтаан баран, биир тиэстэни тэнитэн  уурун. ол урдугэр хаппыыстаны тэлгэтэн баран, иккис тиэстэни саба уурун, кытыыларын  «силимнээн» уонна ордубут тиэстэнэн        Мин бэйэбин таптыырым, ытыктыырым,  хайдах баарбынан ылынарым курдук, о5обун  таптыыбын, ытыктыыбын, хайдах баарынан  ылынабын.        Мин о5обун бол5ойон истэбин уонна  септеех хоруй биэрэбин.         Мин о5ом туохха наадыйарын билэбин  уонна кини дьоллоох буоларыгар кыьанабын.         Мин о5обунуун бэйэ­бэйэбитин  ситэрсэбит.             Мин о5обун киьи киьитэ буоларын курдук  иитэбин.         Мин о5ом – Киьи, тус санаалаах,  керуулээх. 10 Мин о5ом олоххо хардыылыыра  далааьыннаах уонна биир суруннээх  буоларыгар утуе субэьиппин, арыалдьыппын.        Мин о5ом  дьо5ура толору арылларыгар  куус­кеме буолабын.        Мин о5обунуун тэннэ уерэбин­кулэбин,  кинилиин о5отук майгылаахпын.         О5обунуун тэннэ уерэбин­кулэбин,  кинилиин о5отук майгылаахпын.        О5обун таптыырбын куннэтэ биллэрбин –  санаран, сыллаан, кууьан.                   Таабырыннар!!! 1. ТууЬа суох да аЬыы баар уЬу. 2. КыЬын кэллэ5инэ кыЬал5ата кыччыыр баар  уЬу. 3. Сыта уойар баар уЬу . 4. Кунду мастан кун тахсар уЬу  5. Кун тура­тура туен уурунар баар уЬу  6. Сытан эрэ куустээх баар уЬу  Матырыйаалы бэлэмнээтилэр «Лииндэ» юнкор пресса белех чилиэннэрэ: А. Корякина, Ю. Карамзин, А. Захаров, К. Джулустан, А. Сарыалла..       Салайааччы: Корякина Я.Я Ребус­ загадка 11               Найдите два одинаковых ребенка.     Бу ус оонньууну таайбыт о5о5о ­ бириис  куутэр. Эппиэттэрин Карамзин Юлианна  туттараргытыгар.  Захаров Афоня Матырыйаалы бэлэмнээтилэр «Айар куруьуок куорсун» дьарыктанааччылара: А. Корякина, Ю. С. Андреева.     Салайааччы: Корякина Я.Я. Карамзин, А. Захаров,