Шығарма М.Мақатаев

Менің  сүйікті  авторым Адамзат баласының қол жеткізген үлкен игіліктерінің бірі­білім. Ал, білімнің түп қазығы ­ кітап.  Ол   ұрпақтан­ұрпаққа    ауыз   әдебиеті  түрде   немесе   көркем   әдебиет   арқылы   да жеткізілген . Кітап­адам баласының сан ғасырлық ақыл­ойының жемісі, тарихы мен тағылымының, салт­ санасының  алтын діңгегі. « Кітап дегеніміз­ ұрпақтан­  ұрпаққа қалдырған рухани өсиеті. Кітап оқудан тиылсақ, ой ойлаудан да тиылар едік­ деген еді Ғабит Мүсірепов.  Шынымен де кітапты дұрыс   таңдап,  талғап оқи  білу, алған әсеріңді   өмір   қажетіңе   жарата   білу­әрбір   адамның   білігі   мен   білімін,  зейіні   мен зердесінің, табандылығы мен төзімінің  алғы  шарттардың бірі. « Кітап маған тақтан да қымбат»,­ деп атап көрсеткен Шекспир. Қазір ойлап отырсаңыз,    кейінгі   жас ұрпақ  кітап оқуға ,  оған  құштарлануға  аса  көп  зейін салмайды. Тіпті оқымайды десекте болады.Сол  кейінгі жас буын ұрпақты кітап оқуға баулу, алдыңғы аға буын болып саналады. Мен кітапханашы ретінде үнемі жастарды кітап оқуға шақырып, түрлі   іс­шаралар   өткізіп   отырамын.   “Бір­аймақ,   бір­кітап”   бағыты   бойынша, “Оқымысты ұлт­оқырман қауым”, дегендей жас оқырмандардың кітап оқуға деген сүйіспеншілігін артыру мақсатында шаралар жүрзумен бірге оқыған кітаптарының маұмұнын ортаға салу, оқырмани күнделігімен жұмыс жасау, сонымен қатар өзім балаларға, жас оқырмандарға кітаптың мазмұнын айтып, әдеби кітап оқуға жарнама жасап   отырамын.   Олой   етуімнің   себебі   кітап  адамзат   ғана   емес,   күллі   тіршілік атаулы жаралғалы бері құбылыстың бәрі кітаптың ішінде сайрап жатыр емес пе?  Яғни,   “Кітапханашының    басты  борышы   мен   міндеті.    Келер   ұрпақ дәстүрлерімізді көзіміздің қарашығындай  сақтап, адамзаттың озық ой көгінде ағып жүретін   болуы   тиіс",   деп   Назарбаев  айтқандай    жастардың   бойындағы    мәдени танымдылықты   қалыптастыруда   рухани   құндылықтардың   қайнар   көзі   кітап­оқу арқылы берілетінін  айта отырып, білім мен ғылымның көкжиегінде биік асулардан көрнісі   екенін   жас   ұрпақ   бойына   сіңіру.   ХХІ  ғасыр­   мәдениеттің,   ғылым   мен білімнің   ғасыры.   Бар   білімнің   қайнар   көзі­кітап   десек   қателеспейміз.        Бүгінгі тақырыпқа арналған өз ойымды  жалғастыра  келе, өскелең ұрпаққа кітаптан асқан байлық,   кітаптап   асқан   асыл   қазына   жоқ   демекпін.   Сондықтан   да,   дәл   қазіргі ауыттан   бастап   кітап   оқуға   өздеріңізді   бейімдеңіздер.   Өздеріңіздің   ішінен   мол мұраға қанық болар, өмір жолында мәңгі азық болар "сүйікті" кітаптарыңыз болсын демекпін.                        Кітапта алма ағашы,                              Жемісін бізге беретін.                             Тәтті алмаға балашы,                            Кітабыңның әр бетін.   ­ дей келе Мұқағалы Мақатаевтың   жыр ­дастандарына тоқтала кетсем . Менің сүйікті авторларымның бірі.   Мұқағали   Мақатаев   өмірде   өз   орны  бар,   нәзік   сезімнің   сергелдеңіндегі, салиқалы сөз саптау  мәнеріде еркекше ақын. Оған дәлел мына бір шумақтарына назар салсақ. "Поэзия, Сен Алауыртқан Қарауытқан едің? іздедім? іздедім, іздедім. сезесін таңдардан таулардан     сені сені менімен   бе,       мені бе неге егіз                   Сені Сені     іздеймін, маған     іздеуге   егіз   қып тағат   бар   жаратқан     ма? ба?!      Иә,  өзінің  музасын поэзиядан іздеген ақиық ақын Мұқағали Мақатаев менің ең сүйікті ақыным. Қарасаздың топырағынан нәр алып өскен атамыздың балалық шағы сұрапыл соғыспен тұспа­ тұс келген. Небәрі 10 жасында әкесі соғысқа аттанады. Ең алғашқы   өлеңі   соғысқа   аттанған   әкесіне   арналды.   Содан   бастап   оның   өлеңдері газеттерге шыға бастады. Қазірде Мұқағали атамызды танымайтын адам жоқ шығар. Оқырманның   жүрегінен   орын   таба   білген,   ыстық   ықыласына   бөленген   ақын. Маxаббат поэзиясын оқығыңыз келсе, Мұқағалиді оқыңыз. Әрбір өлеңі сондай бір ерекше тұр.     Қырық бес жыл ғұмырында артына өшпестей із қалдырды, том­том боп басылып шыққан   кітаптары   оқырманның   қолдан­қолға   түспей,   үзбей   оқып   жүретін кітаптарына   айналды.   Өзім   жастанып   ұйықтайтын   "Соғады   жүрек",   "Жырлайды жүрек", "Өмір­өзен" жыр жинақтарын айтар едім. Мақатаев поэзиясы ана мен бала, туған   жер,   Отан,   атамекен,   өмір   мен   өлім   сияқты   кең   ауқымды   тақырыптарды қозғаған.   Оның   қайталанбас   лирикалық   өлеңдері   оқырманның   жүрегінде   мәңгі сақталады. жазылғаны сезіммен көрініп­ ақ           Ақын Дала мен Тауды, Отанды, Жерді шексіз сүйеді, сол арқылы оларға жан бітіріп,   көркем   тіл   арқылы   әлем   картинасының   бейнесін   өлеңмен   өреді.   Халық даналығы келбетін сөзбен суреттеуде   Мұқағали ақындығы Тұлға ретінде биіктен биікке көтеріліп, өз үні, өз көзқарасымен де оқырманды тербетті. «Мен таулықпын! Таудан мен жаратылғам, Тау деген ана туған дара тұлғам… Тауға барып, көкке ұшып кетсем бе екен, ұстап   алып,   қыранның   қанатынан»­   деп   ақиық   ақын   өзін   мүлде   жаңа   қырынан танытты. Өзін қоярға жер таппай, өскен ортадан қиянға қалықтап кетуге ұмтылуы – оның бодандық өмірге қарсылығы. Расында бодандық ғұмыр синдромы әлі де қалған жоқ. Ол   ақын   ретінде   одақтық   ғұмыр   тірлігіне   жасаған   қарсылығын   жүзеге   асыруға оңтайлы   әдіс   таба   алмады,   қиналды,   тебіренді,   шамырқанды,   қателіктерге   де ұрынды… оның жырындағы астарлау мен алмастырулар, кейіптеулер айтар ойының пәрменділігіне   едәуір   септігін   тигізіп   отырды.   «Әдебиет   шындықты   шындап шегелейді»   деген   Твардовскийдің   тұжырымы   Мұқағали   Мақатаевқа   қаратылып айтылған ба деп те ойлайсың кейде… Шынында Мұқағали Мақатаевтың лирикалық поэзиясы – заманымыздың кешегі де, бүгінгі   де   талаптарымен   үндесе,   күбірлесе,   ымдаса,   жымдаса   алған   өршіл   де дауылды жыр үлгісі. Оның сырлы да мұңлы, нұрлы, өршіл жырларынан қуат алып, сусындамаған қазақ баласы кемде­кем.