СПИД қатері

Дөңгел ек үстел Тақыр ыбы: «СПИД қатері»                                                                      Қатысатын сыныптар: 8­11                                                                      Өткізген: СӨС ұйлестіруші Кайсина Л.К Тақырыбы : СПИД қатері  Іс­шараның  мақсаты: Адамзат өміріне қауіп төндіріп отырған қатерлі СПИД дертінің алдын ­ алу, оның жұғу  жолдарын одан сақтана, қорғана білу туралы түсіндіру. Салауатты өмір салтын қалыптастыру. Оқушыларды жаман әдеттен аулақ болуға, адамгершілікке, инабаттылыққа, ел жандылыққа тәрбиелеу. Көрнекілігі: газет ­ журнал деректері, пікірталас, мақал ­ мәтелдер. Сабақтың әдісі: дөңгелек үстел  Барысы: І Ұйымдастыру кезеңі — оқушылармен сәлемдесу; — оқушылардың назарын сабаққа аудару. Мұғалім:   Соңғы жылдары жер шары халықтарының назары ХХ ғасырдың отбасы аталған СПИД  (иммунитет жетіспеушілік синдромы) дертіне аууда, қазірдің өзінде ондаған мың адамдардың  өмірін жойған осы бір қатерлі ауру жайында жұмыр жердің түкпір ­ түкпірінде күн сайын хабар  бермей отырған бірде ­ бір газет, журнал, теледидар немесе радио торабы жоқ. Бұл дерттің қара  бұлты бүкіл жер шарын басып келеді. Сондықтан осы аурудың алғашқы және негізгі белгілері, одан  сақтану жолдары, аурудың алдын ­ алу және емдеу тәсілдерін білгеніміз жөн.  Сондықтан осы ауру туралы 9 сынып оқушылары сіздерге мәлімдеп береді. СПИД вирусының қай жылы кім ашқаны туралы. СПИД қоздырғышын немесе адамда иммунитет жетіспеушілікті туғызатын вирусты (ВИЧ ­ 1) 1983  жылы француз ғалымы, вирусолог Л. Монтанье тапты. Ал 1984 жылы америкалық ғалым Р. Галло  вирустың барлық қасиеттерін жан ­ жақты тексеріп жариялады. Талқыланатын сұрақтар. 1) СПИД вирусы адам ағзасында қалай өмір сүреді? Жауабы: Адам ағзасына енген ол қанның лимфоцит клеткаларының ішіне кіріп, клетканың  генетикалық аппаратына жабысып тез көбейе бастайды. Осының әсерінен клетка жарылып өледі.  Одан шыққан вирустар жаңа клеткаларға жабылып, өткен процестерді қайталайды. Лимфоцит  клеткаларының осылай өле беруі салдарынан күндердің ­ күнінде ағзасында иммунитет  жетіспеушілік пайда болады. Бұл жасырын кезең ондаған жылға дейін созылуы мүмкін. Айырықша  еске салатын жай, осы жасырын кезең кезінде адам өзін аурумын деп есептемейді. Бірақ, ол өзімен  қатынастағы адамдарға жұқпалы аурудың көзі ретінде СПИД ­ ті тарата береді. 2) СПИД ­ наркотикті егеушілердің инесі арқылы жұғады. СПИД ­ тен сақтану үшін не  істеу керек?  Мысалы: ішімдікке әуестік, токсикомандық, шылым щегу сияқты осындай заттардан аулақ болған  жөн. Ол ойды да, бойды да өсірмейді. Қайта денсаулығыңды әлсіретіп, өмір жасыңды қысқартады.  Ал, дені саудан, жаны саудан артық ештеңе жоқ. Байлық та, бақыт та сол емес пе? 3)  ВИЧ, қазақша АИТВ ­ адамдағы иммунитет тапшылығы вирусы, жұқтырғандар және  СПИД – пен ауыратындар саны өте жылдам көбеюде.  Жауабы: Тіпті бұл дерт балалар өміріне де балта шабуда.   Олардың арасында ауру жұқтырғандарды былай қойғанда СПИД ­ тен қайтыс болған ата ­  аналардың жетім қалған 15 жасқа дейінгі ұл ­ қыздарының саны 9 млн ­ ға жеткен. 4) Еліміздегі ВИЧ жұқтырған азаматтардың саны қанша?    Жауабы: 900 ­ ге жетті. Оның ішінде СПИД ­ пен ауыратындар саны ­ 25. тек Алматыда ВИЧ  жұқтырғандар саны ­ 38.   СПИД ауруын тудыратын вирус ­ ВИЧ нәрестеге осы аурумен ауыратын ананың құрсағында  жатқан кезінде немесе дүниеге келгеннен кейін қан арқылы, емізгенде жұғады.   Кейде СПИД вирусын жұқтырған адамның қанынан ем ретінде сау балаға құйғанда да, бір рет  қана қолданатын инені қайталап қолдану кезінде де жұғуы мүмкін.   Ғасыр дерті – СПИД өршіп тұр. Баспасөз бетіндегі соңғы мәліметтер бойынша Қазақстанда ВИЧ  инфекциясын жұқтырғандар саны 1159 болса, 30 адамның СПИД ­ ке ұшырағанын мәлімдеді. Оның  негізгі ошағы Қарағанды, Теміртау, Алматы қалалары болып отыр.  Ішпеген, шылым шекпеген Жасайды жылдар көптеген Ұзартқың келсе ғұмырды, Таста арақ пен шылымды. 3. Темекінің кермегі ­ Еріккеннің ермегі.  Шарап ­ арақ ішіңе көшеді, Ақыл шөлмек ішіне түседі.  Жабылады шарабыңды ішерде, Бәле төнсе, жоқ араша түсерге.  Жасында темекісін будақтатқан, Күркілдеп қартайғанда сұлап жатқан. Адам арақты ішеді. Ақыл арақты ішеді.  О басында өзің сақтан, сақ боп жүр, Одан кейін өзгелерді сақтандыр. Қорытынды: СПИД адамзат алдында тұрған жаңа және қиын проблема ол тек медициналық қана емес,  әлеуметтік проблема. Н. Ә. Назарбаевтың «Қазақстан ­ 2030» стратегиялық бағдарламасының 4  басылымында барша жастарды салауатты өмір салтына шақырды. «Әрбір жаманшылықтың  жағасында тұрып, адамның адамдығын бұзатын жаманшылықтан бойын жинақтау, бұл  адамға нұр болады» деп Абай атамыз айтса, Елбасы Н. Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауында «Жалпы адамдар неліктен өз денсаулықтарын құртып, оны улайтындарға  төзіммен қарауға тиіс? Мен барлықтарыңызды шылым шегушілерге ымырасыз болуға  шақырамын», — деп есірткі, шылым, ішімдік сияқты денсаулыққа зиян келтіретін  әдеттерге қарсы күрес бар екенін айтқан. Сондықтан Елбасымыздың айтқан сөздеріне мән  беріп салауатты өмір салтын қалыптастыруға ат салысайық. деп бүгінгі дөңгелек үстелімізді аяқтаймыз. Ақсу қаласының № 1 қазақ орта мектебінде «ЖҚТБ­ның  алдын алу» тақырыбында өткізілген дөңгелек үстел бойынша анықтама.  10.12.2015 жылы салауатты өмір салтын қалыптастыру бағыты бойынша  «Бүкіләлемдік ЖҚТБ мен күрес» бойынша Ақсу қаласының № 1 қазақ орта  мектебінде 8­9 сыныптар арасында «ЖҚТБ­ның алдын алу» тақырыбында  дөңгелек үстелді Кайсина Л.К  ұйымдастырылып өткізді.  Іс­шараның  мақсаты:  Адамзат өміріне қауіп төндіріп отырған қатерлі СПИД дертінің  алдын ­ алу, оның жұғу жолдарын одан сақтана, қорғана білу туралы түсіндіре отырып, салауатты өмір салтын ұстануға, оқушыларды жаман әдеттен аулақ  болуға, адамгершілікке, инабаттылыққа, ел жандылыққа тәрбиелеу. Бұл шараға барлығы 33 оқушы  қатысты.      Дөңгелек үстел барысында оқушылар арасында АҚТҚ/ЖҚТБ алдын алу, қай  жастан бастап оқушылар арасында АҚТҚ/ЖҚТБ бойынша насихаттаушылық  және алдын алу жұмыстарын бастау қажет, АҚТҚ жұқтырғандарға көмек  көрсету және басқа мәселелер талқыланды. Сонымен қоса АҚТҚ/ЖҚТБ  берілу жолдары мен олардан қорғану тәсілдері айтылды. Жастар мен  жасөспірімдерге өз денсаулықтарына деген жауапкершіліктерді қалай  арттыру қажет екендігі, оларды салауатты өмір салтын ұстануға қалайша  шақыру әрі баулу керектігі талқыланды. Орындаған: Л.К.Кайсина