«STEM-білім беру» модульдерін «Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандартын» іске асыруда пайдаланудың тиімділігі

«STEM-білім беру» модульдерін «Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандартын» іске асыруда пайдаланудың тиімділігі (жұмыс тәжірибесінен)

Өскелең ұрпақтың табысты әлеуметтенуін қамтамасыз ететін қызығушылығы, мақсаттылығы, дербестігі, жауапкершілігі, шығармашылығы – мектепке дейінгі білім берудің міндеттерінің бірі. Бұл мәселені танымдық-зерттеу қызметі арқылы шешуге болады, өйткені баланың жаңа әсерлерге деген қажеттілігі қоршаған әлемді тануға бағытталған сарқылмас зерттеу белсенділігінің пайда болуы мен дамуына негіз болады.

Қазіргі педагогикада қарама-қайшы жағдай қалыптасты: теория неғұрлым «өссе», кейде балабақшадағы тәрбиешіге соғұрлым қиын болады. Инновациялар ағымында педагогикалық ғылым кейде өзінің шығармашылық сипатын ұмытып кетеді. Мұндай ақпаратты қабылдағаннан кейін педагог нұсқауларды іс жүзінде жүзеге асыруға тырысады, бірақ өзектілігі мен маңыздылығы туралы жалпы тіркестер емес, алгоритмдер де үлкен әсер етпейді. Өйткені, біздің бүкіл әлеміміз алгоритм емес, ерекше калейдоскоп, және әр бала "типтік " кішкентай ересек емес, балалық шақтың өте күрделі және толық кезеңін бастан өткерген адам. Шығудың жолы ғылым, техника, өнеркәсіптің жетістіктері біріктірілетін белгілі бір жүйені құру болуы мүмкін.

Бұл сынаққа тек білім беру ортасының түбегейлі жаңа конструкциясы жауап бере алады, оның құрамдас бөлігі дамып келе жатқан заттық – дамытушы орта болып табылады. Міне, «STEM білім беру жүйесі» – мектепке дейінгі  балаларға  көмегі зор болды. «STEM білім беру жүйесі» -бұл танымдық іс-әрекет процесінде интеллектуалды қабілеттерді дамытуға және ғылыми-техникалық шығармашылыққа қатысуға бағытталған мектепке дейінгі білім беру мен тәрбиелеуде модульдік бағдарламасының тиімділігі зор болды. Оған бес білім беру модулі кіреді: «Ф.Фребельдің дидактикалық жүйесі», «Математикалық даму», «Мен әлемді жаратамын мультстудиясы», «Тірі және жансыз табиғатпен тәжірибе жасау», «LEGO-құрылыс және робототехника». Осы  STEM білім беру жүйесін біздің мекемеде жүзеге асыру тәжірибесімен бөліскім келеді.

Бөбекжайдың замануи моделі аясында 2021-2024 оқу жылдарына арналған кезеңмен жүзеге асырылатын, «STEAM білім беру жүйесі  МДҰ-да» инновациялық жоба ұйымдастырылды. Жоба 2021-2024 оқу жылдарына жоспарланды. Жоба мазмұнын іске асыру үшін дамытушы орта жабдықталды. Жабдықтау карантин кезіндегі экономиялық қаражат арқылы жүзеге асырылды.. Аталған жоба негізінде арнайы кабинет жабдықталып «Аққайың» мультстудио орталығы, «Фребель сыйы» дидактикалық ойын орталығы, «Негеш» зерттеу орталығы, «LEGO» құрастырмақ орталығы, «Роботай» робототехника орталығы, Математика орталығы  педагогтерге білім беру процесін ұйымдастырудың сапасын арттыруға, әр баланың қызығушылықтарын, ерекшеліктері мен қажеттіліктерін ескере отырып дамытуда зор мүмкіндік беруде. Мекеменің педагогтары "Білім берудің жаңартылған жағдайында "4К моделі" және "STEM" – технологиясын қолданудың педагогикалық тәсілдемелері" ҚРБҒМ "Өрлеу" БАҰО"АҚ 8 сағаттық семинардар білім алды, бөбекжайдың барлық педагогтары "Балабақшадағы құрастыру және робототехника негіздері" тақырыбында 72 сағаттық курстан өтті. Семинардан өткен педагогтер әріптестерімен тәжірибе мен біліммен бөлісті. Мекеме тәрбиешілері үшін семинар-практикум ұйымдастырылды, оның мақсаты педагогтардың кәсіби деңгейін, олардың құзыреттілігін арттыру. Балабақша ұжымы жұмыста жаңа бағыттарды ынтамен қабылдады. Көптеген адамдар балабақшадағы реттелетін сабақтарда интеллектуалды қабілеттерді дамыту әрекеті тиімсіз екенін түсінетіндіктен, құзыреттіліктің жоғары деңгейлері дәстүрлі оқыту моделі аясында қол жетімді емес стандартты емес мәселелерді шешуде дербестікті, жауапкершілікті талап етеді. STEM білім берудің барлық білім беру модульдері өзара байланысты.  Білім беру модульдерін интеграциялау ғылыми – техникалық шығармашылыққа тарта отырып, балалардың жасына арналған басым іс-әрекет-танымдық-зерттеу процесінде білім беру мақсаттарына қол жеткізуді қамтамасыз етеді. Біз бұған шынымен көз жеткіздік, өйткені біз алғашқы нәтижелерге қол жеткіздік.  2021 жылдың қыркүйегінде мониторинг шеңберінде жеке ерекшеліктерін дамыту деңгейін белгілеу мақсатында барлық балаларды терең зерттеу жүргізілді. «Тірі және жансыз табиғатты эксперименттеу» модулімен қамтылған балалар (олардың көпшілігі мультстудияға барады, лего-конструкциямен айналысады) ерекше бақылауға алынды. Зерттеу барысында мектеп жасына дейінгі балалардың танымдық процестерінің даму деңгейі анықталды. 2022 жылдың ақпан айында тәрбиеленушілердің танымдық процестерін аралық диагностикалық зерттеу жүргізілді. STEM білім беру модульдерімен қамтылған балаларда нәтиже айтарлықтай жоғары: танымдық процестердің даму деңгейі жоғары балалар санының артуы (көрнекі-бейнелі ойлауға ерекше назар аударылады), ал танымдық процестердің даму деңгейі төмен балалар саны айтарлықтай азайды.

Зерттеу қабілеттерін дамыту бойынша жүргізілген жұмыстар өз нәтижелерін берді. Зерттеудің бастамашысы-бала, зерттеу тақырыбы оған қызықты. Таң қалдыратын, еліктіретін, қызықтыратын, зерттеу ізденісі мен танымдық белсенділіктің отын жағуға қабілетті нәрсе. Ол үшін сіз баланы тыңдап, естуіңіз керек, оның бейімділігіне, қызығушылығына сүйенуіңіз керек. Бала оның зерттеулерінің нәтижелері басқаларға қызықты екенін және ол міндетті түрде естілетінін білуі керек. Бірте-бірте әрбір бала өз зерттеулерінің нәтижелерін баяндап қана қоймай, оларды қорғау қажет екенін түсінуі керек. Ол үшін балаларды басқаларды тыңдап, сұрақтар қоюға ынталандырамыз, басқалардың дәлелдерін естуге үйретеміз. Баланың әр зерттеуін қорғаныспен аяқтау өте маңызды. Ол фестиваль, байқау түрінде, сондай-ақ бала үшін кез-келген қызықты формада өтеді. Оның ішінде-және авторлық мультфильм. Бұл баланың өз анимациялық фильмін жасау арқылы балалардың әртүрлі жобалардағы жұмысының нәтижелерін қорытындылауға және заманауи деңгейде көрсетуге мүмкіндік береді. Бұған ақпараттық-коммуникативтік, цифрлық және медиа технологияларды игеру, балалардың көркем және техникалық шығармашылығының өнімді талдауы арқылы қол жеткізуге болады. Білім беру модулінің құрамына STEM білім беру жүйесінің кез-келген басқа модулінен, Ф.Фребель жүйесі бойынша жасалған модельдерден, LEGO-дан жиналған объектілерден, роботтардан және т. б. баланың іс-әрекетінің өнімдері толықтырылатын мультстудия кіреді.  Өйткені  сөз де, көрнекі бейнелер де интеллекттің дамуы үшін ештеңені білдірмейді. Нақты заманауи дамып келе жатқан заттық–дамытушы ортамен белсенді және ынталы манипуляция жасайтын және тәжірибе жасайтын баланың өзі қажет. Ол үшін балабақшаның әр тобында эксперимент орталығы құрылды, әрқайсысында қажетті жабдық бар. Бірақ әр топ STEAM зертханасына қол жеткізе алады, ол үшін зерттеу қызметін тереңірек жүргізуге мүмкіндік бар кесте жасалады. Балалар зертханаға қуана-қуана барады және әркім өз мүддесі үшін өз ісін табады. Жабдықталған зерттеу зертханасы педагогикалық процеске енгізілді, бұл мұғалімдерге қоршаған әлеммен тірі және жансыз табиғатпен тәжірибе жасау арқылы танысу ұйымдастырылған іс-әрекеттерін қанықтыруға, балалардың тәжірибелік іс-әрекетке деген қызығушылығын оятуға, өзіндік зерттеулер жүргізудің бастапқы дағдыларын сіңіруге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, баланың заңдаы өкілдерін жүйелі тәрбие мен оқыту процесіне тарту арқылы мектепке дейінгі білім беру мекемесінің тәрбиеленушілердің отбасыларымен өзара әрекеттесуі бойынша жұмыс жүргізілуде. Біз бұл жұмысты енді ғана бастағанымызды түсінеміз және барлық ата-аналар мектепке дейінгі білім беру мекемесінің осы бағытының маңыздылығын түсінбейді. Бірақ біз мұнда да оң нәтижелер болатынына сенімдіміз. Ата-аналармен жұмыс әртүрлі және қызықты. Түрлі топтарда - STEM – білім беру тақырыбы бойынша сауалнамалар, консультациялар, ата-аналар жиналыстары өткізілді, жабдықтар көрмелері, зерттеу қызметінің ашық көрсетілімдер «Қызыл телпектің оқиғалары» Роботышқан жинағымен ҰІӘ, «Математика еліндегі ертегі» Ботлей, «Робот Луноход» «Жас бағдарламашы», «Әтеш мысық және түлкі» мультстудио жинағы пайдалана отырып, «Киіз үйде қонақта» зерттеу әрекеті және  «Менің досым Роботай» лего Дупло жинақтарын пайдаланып  ұйымдастырылды, онда ата-аналар балалармен бірге тәжірибе жасады, мектепке дейінгі білім беру мекемесінің барлық үш бағыты бойынша ата-аналарға арналған буклеттер әзірленді. Бұл іс-шаралар ата-аналарға мектеп жасына дейінгі балаларды зерттеу және балалардың дарындылығын дамыту саласында білім береді. Мектепке дейінгі білім беру мекемесінің мамандары үшін бұл шаралар диагностикалық болып табылады, өйткені алынған ақпарат ата-аналардың мүдделерін, олардың осы тақырып бойынша білім деңгейлерін тереңірек зерттеуге көмектеседі. Алынған ақпаратты талдағаннан кейін біз ата-аналармен одан әрі жұмыс істеу туралы белгілі бір қорытынды жасаймыз.

Қазіргі  заманғы теорияларды ұлттық ерекшеліктермен үйлесімді ұштастыру негізінде  біздің шығармашылық ұжым республикалық «Бала мен балабақша» журналына және жылда жарық көретін облыстық тәжірибелер жинағында іс – тәжірибемізбен үнемі бөлісіп отырады.  Өзінің кәсіби қызметінің практикалық нәтижелерінің тәжірибесін тарату мақсатында 2023 жылы басшы К.В.Жумабекованың «Роботай» бағдарламасы республика көлемінде жарияланды және  тәрбиеші А.М.Джанаеваның «Кішкентай зерттеушілер» мен  тәрбиеші А.К.Муханованың «Ғажайып мультстудия» авторлық бағдарламалары аудандық білім бөліміне ұсынылуда.  

Біздің мектепке дейінгі мекеменің алдында тұрған міндеттердің бірі-балалардың оқыту-тәрбиелеу үрдісін жүзеге асыруда білім беру жүйесінің модульдерін қолдана отырып, балаларды жас ерекшелігіне сай құзыретті, танымдық белсенді, шығармашыл, жалпы адамзаттық және ұлттық құндылықтарды бойына сіңіре отырып бәсекеге қабілетті зияткер ұрпақ тәрбиелеу болып табылады.

Мектепке дейінгі білім беру мекемесінің педагогтері баланың даралығын жоғалтпау, дамудың сезімтал (яғни ең қолайлы) кезеңін жіберіп алмау, оның белсенді танымдық ұстанымын қолдау үшін жұмыс істейді. Өйткені, педагогикаға қатысы бар әрбір адам олардың жеке тұлғаның жан-жақты және үйлесімді дамуы үшін маңыздылығын түсінеді.

Скачано с www.znanio.ru